1. «Ανάπτυξη συνεργατικής μάθησης και
αξιών ζωής στον σχολικό κήπο για την
διαμόρφωση ενεργών πολιτών»
Συνάντηση ημερίδα τοπικών θεματικών δικτύων
Ίλιον 25/11/2013
Ιωάννα Ντίνου
Υπεύθυνη Π.Ε. Γ’ΔΙ.ΔΕ Αθήνας

2. Ο σχολικός κήπος-Αριστ. Ι.
Κριάρη/Γεωπόνου-Αθήναι 1954φτιάχνω
• ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ
ΚΗΠΟΥ
• Ή λειτουργία τού σχολικού
κήπου καθορίζεται άπό την
εργασία:
• 1) τού υπεύθυνου
διδασκάλου διευθυντού
του
• 2) τών μαθητών, καί
• 3) άπό τήν συνεργασία
έξωσχολικών παραγόντων.

3. Λαχανόκηποι σε καιρό κρίσης
• 19ος Αιώνας αρχές:
Λαχανόκηποι της
ανακούφισης (για ηθική και
ψυχολογική υποστήριξη των
ανθρώπων)
• Α’ και Β’ παγκόσμιοι πόλεμοι
οι Κήποι της Νίκης
• (πατριωτικό αίσθημα σε
έξαρση)
• Δεκαετία του ’70 Αστική
Γεωργία σαν κίνημα πόλης
(ελεύθεροι χώροι, αναψυχή
επανασύνδεση με τη φύση)
• Σήμερα εποχή κρίσης
πανευρωπαϊκά:

4. Αστικοί κήποι- αστικοί λαχανόκηποι
• Περιβαλλοντική
αποκατάσταση
• Περιβαλλοντική
λειτουργία (εξυγίανση
υποβαθμισμένων
εκτάσεων,κομποστοποίση..)
•
•
•
•
Διατροφική
Οικονομική
Κοινωνική
Αναψυχή

5. ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΗΠΩΝ
• Προστιθέμενη αξία
πολλαπλάσια της αξίας
των παραγόμενων
προϊόντων.
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ:
• Καλλιέργεια της γης
• Καλλιέργεια των
ανθρώπων
• Περιβαλλοντική
ευαισθητοποίηση
• Άτυπη μάθηση
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων
• Ανάπτυξη αξιών
• Δημιουργία ενεργών
πολιτών

6. ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ στο σχολικό κήπο
μαθαίνουν :
6. Να συμμετέχουν ατομικά και συλλογικά σε ένα
κοινό πρόγραμμα.
5. Να αντιλαμβάνονται την έννοια της ατομικής
υπευθυνότητας.
4. Να καλλιεργούν μαζί τον κοινό κήπο.
3. Να γεύονται μαζί ένα προϊόν του κήπου
2. Να μαζεύουν ένα μπουκέτο λουλούδια για να
στολίσουν την τάξη τους.
1. Να παρατηρούν και να χαίρονται μαζί τα φυτά που
μεγαλώνουν

7. Τι σημαίνει εφαρμοσμένη
παιδαγωγική στον σχολικό κήπο;
• ΜΙΑ ΠΕΠΟΙΘΗΣΗ:
• Οι μαθητές μπορούν να
ενεργούν με αυτονομία
και υπευθυνότητα εάν
οι διδάσκοντες τους
δείξουν τον τρόπο
• ΜΙΑ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ:
• Ο διδάσκων θα
παραχωρήσει ένα
μέρος της «εξουσίας»
χωρίς βεβαίως να χάσει
το ρόλο του συντονιστή
υπεύθυνου του όλου
εγχειρήματος.

8. Freinet (1896 – 1966)
• Βασικές αρχές της μεθόδου: έξοδος στην ύπαιθρο,
αφήγηση - έκφραση των βιωμάτων, πλούσιο σχολικό
περιβάλλον, καταγραφή του λόγου των παιδιών,
έμφαση σε ρυθμική, δραματικό παιγνίδι.
• Μπαίνοντας σε κάθε τάξη, διαπιστώνει κανείς αυτό
που ονομάζεται στην Παιδαγωγική Freinet κουλτούρα
εργασίας, που συχνά είναι και κουλτούρα
συνεργασίας. Η σχέση των μαθητών με τη σχολική
εργασία διέπεται από σοβαρότητα, υπευθυνότητα και
αυτονομία[…] ερευνητική ομάδα Theodile του
Πανεπιστημίου Lille ΙΙΙ στη Γαλλία

9. Μάθηση: Ταξινομία Bloom(1991)





 Γνωστικός τομέας
 Συναισθηματικός τομέας
Πρόσληψη
Ανταπόκριση
Εκτίμηση αξιών
Οργάνωση αξιών
Χαρακτηρισμός με βάση ένα σύστημα αξιών
 Ψυχοκινητικός τομέας

10. Βασικό μοντέλο παρώθησης – κινήτρων
η ανάγκη για επιτυχία, η ανάγκη για συνεργασία,
τα κίνητρα, οι συνήθειες και φυσικά, η περιέργεια
Αποφασίζω να
ενεργήσω
Εσωτερικοί
παράγοντες
Εξωτερικοί
παράγοντες

11. Εσωτερικές διαστάσεις κινήτρων
Στάσεις
–γενικές
–ειδικές
–απέναντι στους
άλλους γύρω μου
–απέναντι στη
μάθηση
Τι πιστεύω γι αυτό;
Έχει ενδιαφέρον;
Είναι σημαντικό για
μένα;
Είναι δύσκολο για
μένα;
Ο εαυτός
–
–
–
–
Αυτοαντίληψη
Αυτοεκτίμηση
Αυτοαξία
Επίπεδο άγχους
Πώς βλέπω τον εαυτό
μου σε σχέση με τους
άλλους;
Πώς νοιώθω για αυτό;
Ποιες πλευρές τις
προσωπικότητάς μου
επιδρούν στον τρόπο
που μαθαίνω;
(Burden, 2008)
Συμπεριφορά
• Τόπος ελέγχου
(locus of control)
• Μεταγνώση
• Αυτεπάρκεια
Μπορώ να το κάνω
αυτό;
Με ποιο τρόπο;
Η αποτυχία μου ή η
επιτυχία μου
οφείλονται σε μένα ή
σε κάτι έξω από εμένα;

19. ΣΧΟΛΙΚΟΣ
ΚΗΠΟΣ
ΣΧΟΛΙΚΗ
ΤΑΞΗ
Τυπική
ΟΡΓΑΝΩΣΗ &
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Άτυπη
Αυταρχικό
ΣΤΥΛ
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Δημοκρατικό
Ατομικοί
ΣΤΟΧΟΙ
Ομαδικοί
Εχθρικές
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ
ΣΧΕΣΕΙΣ
Φιλικές
Παραμέληση
ΑΤΟΜΙΚΕΣ
ΑΝΑΓΚΕΣ
Ικανοποίηση
Ανταγωνιστικός
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Αλληλοβοηθητικός
Επιθετικότητα
& συγκρούσεις
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Φιλικότητα
& Αλληλεγγύη

20. Στην τυπική ομάδα – σχολική τάξη – παρατηρείται:
•ένας αυστηρός καθορισμός των ρόλων μεταξύ εκπαι-δευτικού
και μαθητών
•μια αυταρχική συμπεριφορά του εκπαιδευτικού και
•ένας σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των μαθητών.
Ως βασικό αξίωμα θεωρείται η επίδοση του καθενός εξαιτίας
της οποίας δημιουργούνται συνεχείς εντάσεις και έντονες
συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών όσο και κυρίως μεταξύ
εκπαιδευτικών και μαθητών.

21. Η άτυπη ομάδα/υποομάδες διακρίνεται από τρία βασικά
χαρακτηριστικά:
•τη διαφοροποίηση των ρόλων μεταξύ των μελών της
•τη δημοκρατική συμπεριφορά του εκπαιδευτικού και
•τη συνεργασία και αλληλεγγύη μεταξύ όλων.
Ως κύριο στόχο έχει την ικανοποίηση των κοινωνικοσυναισθηματικών αναγκών του καθενός καθώς και την επίδοση της
ομάδας.
Η άτυπη, η αυθόρμητα οργανωμένη ομάδα, ολοκληρώνει
ισόρροπα το παιδί και το εντάσσει ομαλά στην οικογένεια, το
σχολείο και την κοινωνία.

22. ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ
Ενισχύει την αυτογνωσία των μαθητών
Προσφέρει
εναλλακτικούς τρόπους σκέψης και
δράσης,
αυξάνει την ενημέρωση των μαθητών
για την ποιότητα της ζωής και της διατροφής τους ,
διευρύνει τον ορίζοντά τους,
Αντικαθιστά :
το συναγωνισμό με τη συνεργασία
την κυριαρχία με τη συμμετοχή
τη θεωρία με την πράξη

23. Δραστήριος μαθητής vs. Ενεργός
μαθητής
• Είναι σε δράση ,σε
κίνηση
• Εκτελεί με επιτυχία τις
«εντολές» που του
δίνονται
• Είναι ενεργό μέλος της
δράσης, της σκέψης και
της απόφασης σε όλη
τη διάρκεια του
προγράμματος
• Έχει δικαίωμα στο λόγο,
στη λήψη αποφάσεων
(σε κάποια ζητήματα
του σχεδίου)
• Παίρνει μέρος στο
χτίσιμο της μάθησης

24. Ο ενεργός μαθητής γίνεται ενεργός
πολίτης
• Μαθαίνει να σκέφτεται
αυτόνομα και να δρα
συνεργατικά
• Κατανοεί ΤΙ κάνει και
ΓΙΑΤΙ το κάνει
• Αποφασίζει ΕΑΝ θα το
κάνει και με ποιες
προϋποθέσεις.

25. Το ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ
ΚΗΠΟΥ:
Προτάσεις για πιο ενεργούς μαθητές
• Συγκεντρώνει όλους τους
μαθητές και τους
διδάσκοντες.
• Είναι ο τόπος των
προτάσεων,
• της εξάλειψης των
εντάσεων,
• της επίλυσης των
διαφορών
• της διαχείρισης των
οικονομικών.

26. Τομείς μάθησης
• Αγωγή στις
δημοκρατικέςσυμμετοχικές
διαδικασίες
• Χειρισμός του
προφορικού λόγου
• Συμμετοχή σε μια
συζήτηση, δέσμευση,
σεβασμός κανόνων.
• Συζήτηση
• Εξάσκηση στην
ακρόαση
• Αντιπαράθεση
• Επιχειρηματολογία
• Λήψη απόφασης
• Ψηφοφορία

27. Ο μαθητής μαθαίνει:
• Να κρατά σημειώσεις
• Να διαβάζει
σημειώσεις
• Να συντάσσει
Ημερήσια Διάταξη
• Διάρκεια από 20’ έως
60’
• Συχνότητα: 1 φορά την
εβδομάδα
• Υλικοτεχνική Υποδομή
• Καρέκλες σε κύκλο ή σε
σχήμα U
• Φροντίδα να περνάει ο
λόγος από όλους
(κλεψύδρα, χρονοφύλακας..)
• Να υπάρχει τετράδιο ή
πίνακας σημειώσεων
• Οι συγκεντρώσεις να είναι
προετοιμασμένες (κουτί με
ιδέες, προβλήματα προς
επίλυση , εφημερίδα
τοίχου)

28. Αναμενόμενα αποτελέσματα
• Βελτίωση των σχέσεων
• Αποδοτικές συνεργασίες
• Ανάπτυξη δυναμικής των
ομάδων
• Σεβασμός της σχολικής
κοινότητας και ζωής
• Παρακίνηση
• Θετικά αποτελέσματα στα
μαθήματα
• ΚΑΝΟΝΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΚΗΠΟ:
• Δικαιώματα (έχω δικαίωμα να
πάω στον κήπο στο
διάλειμμα)
• Υποχρεώσεις (δεν έχω
δικαίωμα να πετάξω τα χαρτιά
από το κολατσιό μου)
• ‘’Ποινές’’ (Χάνω το δικαίωμα
να πάω στο κήπο για 1
εβδομάδα)
• ‘’Επιδιορθώσεις’’ (Πάτησα
επίτηδες τα λουλούδια θα
ξεχορταριάσω..)

29. Οργανώνουμε μια ημέρα «ανοιχτών
θυρών» στον Κήπο:
•
•
•
•
•
•
ΓΙΑΤΙ;
Επειδή
οι μαθητές θέλουν να δείξουν τι
έχουν κάνει…
Οι μαθητές εκφράζουν γνώμες,
παρατηρήσεις
Ο κήπος είχε μεγάλη παραγωγή
…
Θέλουμε να εμπλέξουμε τους
γονείς μας, το υπόλοιπο
σχολείο , την τοπική κοινωνία
•
•
•
•
•
•
•
•
ΠΩΣ;
Στο συμβούλιο του κήπου
Για να αποφασίσουμε την
ημερομηνία, την ώρα, τις
δραστηριότητες
Για να σχεδιάσουμε
προσκλήσεις, αφίσες, stands
Για να αποφασίσουμε ποιος θα
γράψει στον Δήμαρχο, στους
γονείς, στους επαγγελματίες
Για να αποφασίσουμε τι θα
κάνουμε τα προϊόντα
(ανταλλαγή, πώληση, τιμή)
Για να οργανώσουμε την ημέρα
Για να κάνουμε τον απολογισμό