ΑΘΗΝΑ: ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ ΑΘΗΝΑ: ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. ΑΘΗΝΑ: ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΣΤΗΝ
ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΑ
ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (800-479Π.Χ)
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ: ΙΩΑΝΝΑ ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗ

2. Α. Συνοικισμός
 Το έδαφος της Αττικής καθόρισε τους οικισμούς
και τις ασχολίες των κατοίκων.
 Κύριες ενασχολήσεις των κατοίκων ήταν
 η γεωργία,
 η κτηνοτροφία και
 η ναυτιλία.

3. .
Οι διάσπαρτοι οικισμοί, κατά την παράδοση,
συνενώθηκαν σε ένα κράτος από το Θησέα
Ο Θησέας φονεύει τον Μινώταυρο (1843),
χάλκινο γλυπτό από τον Antoine-Louis Barye
Ο Θησέας και ο Μινώταυρος, απεικόνιση σε
αμφορέα

4. Προς ανάμνηση μάλιστα του γεγονότος αυτού γιόρταζαν τα
Παναθήναια

5.  Φυλετικά οι Αθηναίοι ανήκαν στους
Ίωνες.
 Ποια άλλα φύλα γνωρίζετε;

6. Β. Το πολίτευμα
 Η βασιλεία ήταν το πρώτο πολίτευμα ,
την οποία μάλλον διαδέχτηκε ειρηνικά η
αριστοκρατία.
 Τελευταίος βασιλιάς υπήρξε ο Κόδρος.

7. Ο Κόδρος σε μια ερυθρόμορφη αττική κύπελλο
από Μπολόνια

8. Ο ΜΥΘΟΣ
 Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, τα χρόνια εκείνα οι
Πελοποννήσιοι κήρυξαν τον πόλεμο κατά των Αθηναίων και
ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών, αν μπορούν να κυριεύσουν την
Αθήνα. Το μαντείο τους απάντησε ότι αυτό θα συνέβαινε μόνο
αν δεν σκότωναν τον Αθηναίο βασιλιά.
 Ο Κόδρος έμαθε τον χρησμό από κάποιο κάτοικο των Δελφών,
οπότε ντύθηκε σαν ζητιάνος, βγήκε από την πόλη και
προσποιήθηκε ότι μαζεύει ξύλα. Μόλις συνάντησε δύο στρατιώτες
από το εχθρικό στρατόπεδο, σκότωσε τον ένα. Ο άλλος
στρατιώτης, βλέποντας την εχθρική αυτή ενέργεια έσπευσε να
σκοτώσει τον Κόδρο, μη γνωρίζοντας ότι αυτός ήταν ο βασιλιάς.
 Οι Πελοποννήσιοι κατάλαβαν τι έπαθαν όταν οι Αθηναίοι τους
ζήτησαν τη σορό του βασιλιά τους για να τη θάψουν. Εξαιτίας του
χρησμού φοβήθηκαν ότι στις πολεμικές επιχειρήσεις θα
αποτύγχαναν, αποσύρθηκαν λοιπόν από την περιοχή των Αθηνών
και κράτησαν μόνο τα Μέγαρα.

9. Φορείς της εξουσίας στο αριστοκρατικό
πολίτευμα
 Άρχων-βασιλιάς (αρμοδιότητες θρησκευτικές)
 Επώνυμος άρχων (υπεύθυνος για τη σύγκληση
της Εκκλησίας του Δήμου)
 Πολέμαρχος (αρμόδιος για στρατιωτικά θέματα)
 Έξι θεσμοθέτες (με δικαστικές αρμοδιότητες)
 Άρειος Πάγος (επέβλεπε την τήρηση των νόμων)
 Εκκλησία του δήμου (συνέλευση των Αθηναίων)

10. Κοινωνικές εντάσεις
 Έμποροι και βιοτέχνες διεκδικούν πολιτική
εξουσία ,γιατί είχαν αποκτήσει μεγάλη οικονομική
δύναμη , από τους ευγενείς.
 Χρεωμένοι αγρότες απαιτούν κατάργηση χρεών,
καθώς τα ανεξόφλητα χρέη οδηγούν σε δουλεία.

11. Κυλώνειο άγος
 Ο Κύλωνας με τη βοήθεια του τυράννου των Μεγάρων,
Θεαγένη αποτυγχάνει να γίνει τύραννος (635 π.Χ) και
δραπετεύει στα Μέγαρα.
 Οι οπαδοί του, αν και ικέτες στους βωμούς, θανατώνονται
(«Κυλώνειο άγος» )
Σύμφωνα με την αρχαιοελληνική
αντίληψη, το πρόσωπο που κατέφευγε
ως ικέτης στους βωμούς των θεών ήταν
απαραβίαστο, έστω και αν είχε
διαπράξει σοβαρότατα αδικήματα.

12. Κυλώνειο άγος
 Μετά από αυτή την πράξη έπληξε την Αθήνα λοιμός,
με πολλούς θανάτους, τον οποίο οι πολίτες
θεώρησαν ως θεία δίκη για το έγκλημα.
 Οι Μεγαρείς καταλαμβάνουν τη Σαλαμίνα με την
πρόφαση ότι ήθελαν να εκδικηθούν τη σφαγή.

13. Κυλώνειο άγος
 Σήμερα χρησιμοποιείται η έκφραση
"Κυλώνειο άγος" για κάθε πράξη που μπορεί
να επισύρει ντροπή σε πόλη ή κράτος.
 Τι σημαίνει ο όρος ικέτης και άσυλο σήμερα;
Πρόσωπο που
ζητάει βοήθεια ,
που
θερμοπαρακαλεί.
Τόπος ιερός και
απαραβίαστος

14. Νομοθεσία Δράκοντα
 Η κατάσταση στην Αθήνα λόγω των χρεών και των
αδικιών σε βάρος πολιτών επιδεινώνεται.
 Οι ευγενείς για να εκτονώσουν τη λαϊκή
δυσαρέσκεια, αναθέτουν στο Δράκοντα (624π.Χ.)
να καταγράψει τους ως τότε άγραφους νόμους.
 Μέχρι τότε όταν ένας Αθηναίος σκότωνε έναν άλλο
Αθηναίο, οι συγγενείς του τιμωρούσαν το δολοφόνο
μόνοι τους. Με τους νόμους του Δράκοντα τα
δικαστήρια αποφασίζουν πλέον, εάν κάποιος είναι
ένοχος και πώς θα τον τιμωρήσουν.

15. ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ ΔΡΑΚΟΝΤΑ «ΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ΜΕ ΑΙΜΑ»
 Οι νόμοι του Δράκοντα [...] ήταν σκληροί, με μεγάλες
ποινές. Μια μονάχα ποινή προβλέπανε για κάθε
παραβάτη, την ποινή του θανάτου. Γιατί και οι
καταδικασμένοι ως αργόσχολοι θανατώνονταν και
αυτοί που έκλεβαν λάχανα ή φρούτα έπαιρναν την
ίδια ποινή με τους ιερόσυλους και τους φονιάδες. Γι’
αυτό έγινε περίφημη αργότερα η φράση πως ο
Δράκων δεν έγραψε τους νόμους του με μελάνι, αλλά
με αίμα.
 Πλούταρχος, Σόλων, 17
 Μετάφραση: Φιλολογική Ομάδα Κάκτου

17. ΑΘΗΝΑ
ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

18. Ο Σόλωνας
 Το 594π.Χ. οι Αθηναίοι ανέθεσαν στο Σόλωνα,
πρόσωπο με κύρος , να λύσει τα προβλήματά
τους.
 Ο Σόλων ήταν ένας απ’ τους 7 σοφούς της
αρχαιότητας.
 Την εμπιστοσύνη του λαού την κέρδισε πρώτα με
το ποιητικό του έργο. Με το ποίημά του
«Σαλαμίς» ξεσήκωσε του Αθηναίους και
ξαναπήραν από τους Μεγαρείς τη Σαλαμίνα!!!

19. ΟΙ ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ
Βίας ,Θαλής , Χίλων ,Κλεόβουλος ,
Περίανδρος, Πιττακός ,Σόλων

20. ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΣΟΛΩΝΑ - ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ
Το πρώτο
γνωστό
«κούρεμα»
χρεών στην
ιστορία !

21. 1) ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ
Σεισάχθεια : μία σειρά
νόμων που ορίζουν
 Κατάργηση χρεών
 Απελευθέρωση δούλων
(λόγω χρεών)
 Απαγόρευση δανεισμού
με εγγύηση την
προσωπική ελευθερία.
Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΛΥΤΡΩΘΗΚΕ

22. ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ -ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
 Από τις λέξεις “σείω”, που
σημαίνει ταρακουνώ +
“άχθος”, που σημαίνει
βάρος, αλλά και χρέος.
 Σεισάχθεια ,λοιπόν,
σημαίνει την αποτίναξη
των χρεών.

23. Τα μέτρα του Σόλωνα
 2) Διαίρεσε τους πολίτες σε τέσσερις τάξεις με
βάση το εισόδημα. Ανάλογα όρισε και τα
αξιώματα.
(πολίτευμα τιμοκρατικό επειδή κριτήριο της
διάκρισης των πολιτών ήταν τα «τιμήματα»,
δηλ.το εισόδημα)

24. Τα μέτρα του Σόλωνα
3) ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ
 Αποκτά
σημαντικότερο
πολιτικό ρόλο.
 Παίρνουν μέρος
Αθηναίοι από 20
χρονών και πάνω.

25. Εκκλησία του δήμου
 Η Εκκλησία ψήφιζε τους
νέους νόμους, αφού της
είχε υποβληθεί
προηγουμένως το
σχετικό «προ βούλευμα»
από τη Βουλή των
πεντακοσίων.

26. Εκκλησία του δήμου
 Εξέλεγε ορισμένους από τους
αιρετούς ή κληρωτούς άρχοντες
και ασκούσε τον έλεγχο της
διοικήσεως.
 Επέβαλε την ποινή του θανάτου ή
της εξορίας ή και δήμευση
περιουσίας, σε ορισμένες
περιπτώσεις.
 Η Εκκλησία αποφάσιζε για τη
σύναψη ειρήνης ή την κήρυξη
πολέμου. Στη δική της εξουσία
ήταν να κλείσει συμμαχία με
οποιαδήποτε πόλη ή ξένο κράτος
.

27. Εκκλησία του δήμου
Ποιο ήταν το αντίστοιχο σώμα στο σπαρτιατικό
πολίτευμα;

28. Τα μέτρα του Σόλωνα
 4)Η Βουλή των
Τετρακοσίων
προετοίμαζε τα
θέματα που
συζητούσε η Εκκλησία
του Δήμου

29. Τα μέτρα του Σόλωνα
 5)Δημιούργησε την
Ηλιαία, ένα λαϊκό
δικαστήριο που
αποτελούνταν από
κληρωτούς πολίτες
απ’ όλες τις τάξεις.
(6000 μέλη )

30. Τα μέτρα του Σόλωνα
 6) Στερούσε τα πολιτικά δικαιώματα απ’ όσους
δεν ενεργοποιούνταν πολιτικά και κοινωνικά.

31. Αποτελέσματα των μέτρων του Σόλωνα
Ανακουφίστηκε η λαϊκή τάξη και
εξισώθηκαν οι πλούσιοι με τους ευγενείς.
 Πηγή: Αφού ολοκλήρωσε το έργο του ο Σόλων
έφυγε από την Αθήνα λέγοντας ότι θα επιστρέψει
μετά από δέκα χρόνια γιατί δεν ήθελε ούτε να
αλλάξει ούτε να δίνει εξηγήσεις για τους νόμους!

32. Β. Τυραννίδα
 Ο λαός ζητάει ξαναμοίρασμα της γης .
 Ξεσπούν ταραχές.
 Την κατάσταση εκμεταλλεύεται ο Πεισίστρατος που
επιβάλλει τυραννίδα.
 Ο Πεισίστρατος συνδέει το όνομά του με σημαντικά
εξωραϊστικά έργα.
 Τον διαδέχεται ο γιος του Ιππίας (527π.Χ.), ο οποίος
ανατρέπεται το 510π.Χ.
 Επικρατούν οι δημοκρατικοί με αρχηγό τον
Κλεισθένη.

33. ΠΗΓΗ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ «ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ» 14
 Τυραννία Πεισιστράτου
 XIV. Ο Πεισίστρατος δε θεωρούμενος ότι ήταν κατ’ εξοχήν φίλος
του λαού και επειδή πολύ είχε ευδοκιμήσει στον πόλεμο κατά
των Μεγαρέων, κατόρθωσε αφού αυτοτραυματίσθηκε σοβαρά
σε διάφορα μέρη του σώματός του να πείσει όλον μαζί τον λαό
... ώστε να δοθεί σε αυτόν σωματοφυλακή ... Όταν πήρε δε τους
ονομαζόμενους ροπαλοφόρους και μαζί με αυτούς στράφηκε
εναντίον του λαού κατέλαβε την ακρόπολη.
 2. Λέγεται δε ότι ο Σόλων, όταν ο Πεισίστρατος ζήτησε
σωματοφυλακή αντέκρουσε την αίτηση και ότι είπε, ότι αυτός
άλλων μεν ήταν σοφώτερος, άλλων δε ανδρειότερος. Όσοι δηλαδή
αγνοούν ότι ο Πεισίστρατος επιδιώκει να γίνει τύραννος, απ’
αυτούς είναι σοφώτερος, όσοι δε γνωρίζοντες αυτό τηρούν σιωπή,
απ’ αυτούς είναι ανδριώτερος.

34. Αρμόδιος και Αριστογείτων, οι τυραννοκτόνοι

35. Οι καινοτομίες/μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη
6Ος ΑΙΩΝΑΣ
 1) Δημιουργήθηκαν οι δέκα φυλές  τα μέλη τους προέρχονταν από διαφορετικές
περιοχές της Αττικής.
 Έτσι πολιτικά έπαψαν να έχουν σημασία η
συγγένεια και η καταγωγή.

36. Οι καινοτομίες/μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη
 2) Τα μέλη της Βουλής αυξήθηκαν σε 500 (Βουλή
των Πεντακοσίων)
 3) Αυξήθηκε ο αριθμός των στρατηγών σε δέκα
(από ένας)
 4) Η Εκκλησία του Δήμου έγινε κυρίαρχο σώμα

37. 5) Ο νόμος του οστρακισμού
Διάβασε την πηγή που παραθέτει το σχολικό βιβλίο.

38. Εν κατακλείδι... (ερώτηση 2 βιβλίου)
Τα μέτρα αυτά υπήρξαν δημοκρατικά, γιατί
 έκανε προσιτά στους πολίτες όλα τα αξιώματα,
 αναζωογόνησαν το ενδιαφέρον του πολίτη
για τα κοινά
κι άλλαξαν τον τρόπο ζωής στην Αθήνα.

39. Ο Κλεισθένης είναι ο θεμελιωτής του
δημοκρατικού πολιτεύματος