II Konferencja Naukowa : Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian, Warszawa, 15-16.04.2013 r. Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski The 2nd Scientific Conference : Information Science in an Age of Change, April 15-16, 2013. Institute of Information and Book Studies, University of Warsaw

1. KONCEPCJE TRWAŁEJ OCHRONY POLSKICH
ZASOBÓW CYFROWYCH
Uniwersytet Warszawski
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych
II Międzynarodowa Konferencja
Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian
Aneta Januszko-Szakiel
Warszawa,15-16 kwietnia 2013r.

2. PLAN WYPOWIEDZI
• długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych jako
wyzwanie
• długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych
w świetle postanowień Komisji Europejskiej
• długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych
w świetle dotychczasowych postanowień polskiego rządu
• długoterminowa archiwizacja polskich zasobów cyfrowych –
autorska propozycja programu narodowego
2

3. DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH JAKO
WYZWANIE
 zapewnienie trwałej użyteczności dokumentów
cyfrowych:
 kompletność kolekcji
 dostępność treści dokumentu
 autentyczność dokumentu
 integralność dokumentu
 poufność
archiwizacja długoterminowa = wieczysta,
trwająca min. sto lat
3

4. DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH
W ŚWIETLE ZALECEŃ KOMISJI EUROPEJSKIEJ
Zalecenie Komisji Europejskiej z dnia 27.10.2011
w sprawie digitalizacji i udostępniania w Internecie dorobku
kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych
• opracowanie krajowej strategii długoterminowej ochrony zasobów
cyfrowych
• aktualizacja planu działania dotyczącego wdrażania tej strategii
• wymiana informacji na temat strategii i planów działania
• podjęcie niezbędnych środków dotyczących egzemplarza
obowiązkowego materiałów wyprodukowanych w formacie cyfrowym dla
zapewnienia ich długotrwałej ochrony
• przekazywanie Komisji informacji na temat działań podjętych
w odpowiedzi na niniejsze zalecenie
4

5. DŁUGOTERMINOWA ARCHIWIZACJA ZASOBÓW CYFROWYCH W
ŚWIETLE POSTANOWIEŃ RZĄDU POLSKIEGO
 2006 r. – powołanie Zespołu ds. Digitalizacji przy MKiDN
 2007 r. – rekomendacja Zespołu ds. Digitalizacji dotycząca powołania
Krajowego Centrum Kompetencji ds. Digitalizacji
 2009 r. – opracowanie i opublikowanie dokumentu:
Program digitalizacji dóbr kultury oraz gromadzenia, przechowywania
i udostępniania obiektów cyfrowych w Polsce 2009-2020
 2009 r. – powołanie przez MKiDN czterech instytucji do pełnienia roli
centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów cyfrowych
 2013 r. – powołanie przez MKiDN piątej instytucji do pełnienia roli
centrum kompetencji ds. digitalizacji i ochrony zbiorów cyfrowych 5

6. CENTRA KOMPETENCJI POWOŁANE PRZEZ MKIDN
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Ochrona dokumentów archiwalnych
Narodowy Instytut Audiowizualny
Ochrona dokumentów audiowizualnych
Biblioteka Narodowa + Federacja Bibliotek
Cyfrowych (PCSS)
Ochrona cyfrowych zasobów bibliotecznych
Narodowy Instytut Dziedzictwa
Ochrona cyfrowej reprezentacji zabytków
i muzealiów
Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony
Zbiorów
Ochrona cyfrowej reprezentacji obiektów
muzealnych
6

7. ZADANIA CENTRÓW KOMPETENCJI
 wdrażanie zmian technologicznych dotyczących digitalizacji
i przechowywania danych cyfrowych
 koordynacja w zakresie gromadzenia i przechowywania zasobów
cyfrowych
 edukacja kadr instytucji kultury prowadzących digitalizację
 udostępnienie materiałów zdigitalizowanych
 promocja zasobów cyfrowych
7

8. ARCHIWIZACJA POLSKICH ZASOBÓW CYFROWYCH –
USTALENIA ROBOCZE
 Narodowy depozyt
polskiego dziedzictwa
cyfrowego:
 rozproszony przy centrach
kompetencji
 repozytoria tematyczne
 integracja informacji
o zasobach
repozytoryjnych
(stan wiedzy na kwiecień 2013 r.)
8
Repozytorium
NAC
Repozytorium
BN
Repozytorium
NiNA
Repozytorium
NID
Repozytorium
NIMOZ
Narodowy
Depozyt
Cyfrowy

9. NARODOWY PROGRAM DŁUGOTERMINOWEJ ARCHIWIZACJI POLSKIEGO
DZIEDZICTWA CYFROWEGO – PROPOZYCJA AUTORSKA
Punkt wyjściowy: Długoterminowa archiwizacja zasobów cyfrowych. Program
dla polskich bibliotek - Przegląd Biblioteczny, z. 2, 2011
Najważniejsze założenia hipotetycznego programu
ochrony polskiego zasobu cyfrowego:
 MKiDN przyjmuje rolę koordynatora działań archiwizacyjnych
w Polsce
 MKiDN ustala ekonomiczne podstawy działań na rzecz trwałej
ochrony polskiego zasobu cyfrowego
 MKiDN gromadzi wiedzę i tworzy bazę wiedzy na temat trwałej
ochrony zasobów cyfrowych
 MKiDN powołuje Ogólnopolską Grupę Roboczą do spraw trwałej
ochrony polskich zasobów cyfrowych 9

10. 10
Struktura organizacyjna
Ogólnopolskiej Grupy Roboczej
ds. długoterminowej archiwizacji polskich zasobów cyfrowych

11. Zespół ds. organizacyjnych:
 prowadzi badania nad stanem ilościowym
i jakościowym zasobów cyfrowych w polskich instytucjach
nauki i kultury
 opracowuje i publikuje wytyczne dla twórców publikacji
cyfrowych
 organizuje szkolenia z zakresu digitalizacji
i publikowania elektronicznego
 opracowuje zasady oceny i selekcji, czyli tworzenia kolekcji
archiwalnych
 organizuje współpracę wydawców z instytucjami
archiwizującymi
11

12. MODEL I – WSPÓŁPRACA WYDAWCÓW Z ARCHIWUM
12

13. MODEL II
13
Model self archiving

14. Zespół ds. obsługi prawnej:
 konstytuuje polską preservation policy, tj.
 podstawę dla zgromadzenia w systemie depozytowym
wszelkich dokumentów cyfrowych, także sieciowych; nowe
ustawodawstwo ma też zobligować twórców do zgłaszania i
odsyłania wszystkich publikacji do depozytu, oraz centra
kompetencji do ich wieczystej archiwizacji
 podstawę nadania instytucji archiwizującej prawa do działań
konserwatorskich na publikacjach elektronicznych,
z uwzględnieniem ewentualnych zmian treści i formy
publikacji, wywołanych tymi pracami
14

15. Zespół ds. obsługi ekonomicznej:
 ustala realne źródła długoterminowego finansowania
polskich działań archiwizacyjnych
 tworzy „trwały model finansowania” polskich działań
archiwizacyjnych
 tworzy kosztorysy prac archiwizacyjnych
 tworzy raporty z procesu zarządzania finansami
15

16. Zespół ds. obsługi technicznej:
 opracowuje koncepcję organizacji i funkcjonowania systemu
depozytowego dla polskich zasobów cyfrowych
16

17. Dziękuję za uwagę!
Aneta Januszko-Szakiel
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
aszakiel@afm.edu.pl
17