1. DE BABY

2. Algemeen
 Prenataal  fysiologische
ontwikkeling
 1ste levensjaar  psychologische
ontwikkeling

3. 1. Uitrusting van de pasgeborene
1.1. Motorische reacties
 Slapen (ca. 2/3 van de tijd)
 Aangeboren reactiewijzen:
 Huilen
 Verschillende soorten reflexen

4. Reflexen
 Reflex = erfelijk
voorgeprogrammeerde reactie die
uitgelokt wordt door een specifieke
prikkel
 Blijvende reflexen en voorbijgaande
reflexen

5. Blijvende reflexen
 Ooglidreflex
 Pupilreflex
 Kniepeesreflex
 Niezen
 Slikken
 …

6. Voorbijgaande reflexen
 Asymmetrische tonische nekreflex
 Grijpreflex
 Zoek- of snuffelreflex
 Zuigreflex
 Babinski-reflex
 Moro-reflex
 Kruipreflex
 Stap- of loopreflex
 zwemreflex

7. Voorbijgaande reflexen

8. Moro-reflex

9. Loopreflex

10. 1.2. Waarneming en cognitieve
functies
 Adualisme (Piaget)
 nog geen subject-objectsplitsing
 Goed ontwikkelde zintuigen: tastzin,
gehoor, smaak en reuk
 Nog niet klaar om volledig goed te
functioneren: gezichtszin

11.  Elementaire leerprocessen:
 Habituatie
 Klassieke conditionering

12. 1.3. Sociale gerichtheid en emoties
 Huilen als primitief communicatiemiddel
aangeboren aanpassingsmechanisme
 biologisch vs psychologisch taalgedrag
 De pasgeborene als asociaal wezen
 de pasgeborene heeft een biologische, maar nog
geen doorleefde sociale behoefte
 Louter zintuiglijke voorkeuren van het kind voor
menselijke stem, de geur van de moeder, …
 Gevoeligheden van de volwassene voor
attractieve eigenschappen en het sterke appèl
van het gehuil

13.  Beperkte gevoelswereld
 Gradaties tussen vitaal welbehagen-onbehagen
 Solitaire glimlach

14. 2. De verdere motorische ontwikkeling
 Rijping (myelinisering van delen van het
zenuwstelsel) + oefening
 Fysiologische rijping: 2 ontwikkelingslijnen:
 cefalo-caudale ontw.
 proximo-distale ontw.

15.  Motoriek 1ste levensjaar: 4 stadia
 Kijkstadium (0-3 m)
 Grijpstadium (3-6 m)
 Zitstadium (6-9 m)
 Rechtopstaand stadium (9-12 m)
 Loopstadium (12-15 m)

16. Het kijken
 Gerichte besturing van oogspieren en
halsspieren  blik richten
 3 m: bewegende voorwerpen volgen

17. Het grijpen
 Belang: manipuleren, betasten, grijpen
 Grijpreflex verdwijnt (3-4m)
 Ontwikkeling grijpen: - rijfgreep
- handgreep (6m)
- pincetgreep (9-10m)
- tanggreep (11-12m)

18. Het zitten
 Beheersing nekspieren
 Schouder- en armgewrichten: zich met hulp
optrekken vanuit rugligging naar zithouding
 Romp- en heupgewricht: overeind blijven
wanneer neergezet
 Zelfstandig zitten: +/- 9m

19. Het rechtopstaand stadium
 Kruipreflex verdwijnt
 Doelgericht gebruik van de onderste ledematen
vanaf 9m: kruipen
 Rond 9m: kort met steun rechtop blijven staan,
indien in die positie gezet door volwassene
 10m: zich zelfstandig optrekken aan meubilair
 11 à 12m: zonder steun rechtstaan

20. Het loopstadium
 Voortbewegen vastgehouden met beide
handen
 11m: stappen vastgehouden aan 1 hand
 Zich vasthoudend aan meubilair zijwaarts
voortbewegen
 Zelfstandig eerste stapjes zetten: 13-15m

22. 3. Ontwikkeling in de waarneming en
het mentaal functioneren
 Relatie met het verwerven van
nieuwe motorische vaardigheden:
evolutie naar gericht waarnemen en
vergroten van de actie- en
exploratieruimte

23. 3.1. De sensomotorische
ontwikkelingsperiode (PIAGET)
6 stadia
 Ongecoördineerde
reflexhandelingen (0-1m)
 bij geboorte: reflexen = zeer elementaire
schema’s  worden uitgelokt door specifieke
prikkel en verlopen stereotiep
 Kort daarna: organisatie tot groter geheel
 Na enkele weken: accommodatie (aanpassing
aan object)

24.  Primaire circulaire reacties
(1-4m)
 uit eigen beweging bepaalde
gedragingen stellen en herhalen, zonder
dat daar een externe prikkel aan te pas
komt, de handeling op zich verschaft
voldoende plezier

25.  Secundaire circulaire reacties
(4-8m)
 herhalen van het gedrag omwille van de
effecten die het teweegbrengt in de
buitenwereld
 Nog geen doelgerichte handelingen: een
toevallige handeling wordt toevallig
gevolgd door een onverwacht effect

26.  Intentioneel handelen (8-12m)
 1ste tekenen praktisch intelligent
handelen: een gedrag vroeger ervaren als
toevallige aanbrenger van een bepaald effect nu
gebruiken om een nieuw effect uit te lokken
 Beginnende objectpermanentie: het kind
begint te beseffen dat objecten niet meteen
verdwijnen wanneer hij ze niet meer ziet, maar
dat het op zichzelf bestaande dingen zijn die
ergens toch aanwezig blijven

27. Objectpermanentie

28.  Tertiaire circulaire reacties (12-
18m)
 Doelgericht nieuwe effecten uitproberen
door systematisch variaties aan te
brengen in de wijze waarop hij een
gedrag herhaalt

29.  Geïnterioriseerde tertiaire
circulaire reacties (18-24m)
 “voorstellingen”: basis voor het
preoperationeel denken
 Geïnterioriseerde experimenten: het
inwendig oproepen van verschillende
gedragsvarianten om vooraf aan de weet
te komen wat hun mogelijke gevolgen
kunnen zijn

30. 3.2. Taalontwikkeling
 Kwestie van erfelijk meegegeven
programma en stimulans van de sociale
omgeving
 1ste levensjaar = prelinguale periode
1. Interesse in menselijke stemgeluiden
Huilen = actief taalgebruik

31. 2. Vocaliseren (6 weken): welbehagen,
aandacht van volwassenen,
opeenvolging van korte open klinkers
3. Brabbelfase (4m) (polyglot):
experimenteren met universele
klanken, nonsenswoordjes, volledig
gestuurd door rijpingsprocessen
4. Beurtnemen (vanaf 6m): gebrabbel
onderbreken wanneer de volwassene
zich tot hem richt

32. 5. Aangepast of sociaal brabbelen
(8m) (monoglot): filtering klanken
moedertaal, intonatie en melodie van
de gangbare taal
6. Brabbelwoordjes systematisch
gebruiken om er iets bepaalds mee aan
te duiden: taal (ca. 1 jaar)

33. 4. Sociale en
persoonlijkheidsontwikkeling
 Vorderingen op perceptueel en cognitief
vlak  herkennen en onthouden van
vertrouwde gezichten
 Veilige band + nieuwe motorische
mogelijkheden  exploreren

34. 4.1. Sociale ontwikkeling
 Differentiatie in de sociale
gerichtheid
 6 à 8 weken: sociale glimlach,
allemansvriend, lachen naar expressief
gezicht
 Vanaf 3m: lacht sneller en intenser
naar vertrouwde gezichten, aarzelende
reactie bij onbekend gezicht

35.  Vanaf 8m:
 vreemdenangst: ronduit negatieve
reacties bij onbekend gezicht
 scheidingsangst: heftig reageren als
de vertrouwde volwassene zich
verwijdert
 Rond 9m: baby wil contact in stand
houden of uitlokken (bv. armpjes
strekken om gepakt te worden, achterna
kruipen)

36.  Ontstaan van een hechtingsrelatie
(BOWLBY)

37.  Belang goede hechtingsband voor
het leren van cognitieve, sociale en
taalvaardigheden
 4 periodes (laatste in de kleuterperiode)
1. Voorhechtingsfase (tot 2m)
weinig belangstelling voor mensen en dingen,
toch een aantal instinctieve gevoeligheden =
primitieve hechtingsstrategieën

38. 2. Beginnende gehechtheid (2 tot 6 à
8m)
voorkeur voor één of meer bekende personen,
reageert anders op vreemden
(cfr. vreemdenangst)
2. Feitelijke gehechtheid (vanaf +/- 6m
tot einde peutertijd)
zeer hechte band met één of enkele personen,
hiërarchie, voorwaarde: sensitieve
responsiviteit
(separatie-angst)

39. 4.2. Dynamisch-affectieve ontwikkeling
 Nieuwe behoeften:
 verlangen naar contact,
 toenemende interesse voor de
zintuiglijke wereld,
 verlangen om actief om te gaan met de
dingen rondom hem,
 functiespel (experimenteren met eigen
mogelijkheden)

40.  Beginnende differentiatie van de
gevoelens:
 meer oog krijgen voor mensen en dingen
 gevoelens meer op de buitenwereld gericht
 Verdere uitsplitsing:
+ plezier in contact, interesse in dingen,
enthousiasme door aandacht voor zelf
teweeggebrachte effecten
- boosheid als hij zijn zin niet krijgt, vreemden-
en scheidingsangst