1. February 20, 2012 [RIBA (FAEDAH) MUALAMAT]
Takrif
 Berlebihan atau tambahan atau tidak sama timbangan, sukatan atau masa berlaku pertukaran
bahan-bahan jenis tertentu.
Dalam istilah syarak, riba mengandungi 3 bentuk takrif:
 Hutang iaitu bayaran lebih daripada pokok menigkut perjanjian yang telah disyaratkan.
 Jual beli riba iaitu akad ke atas pertukaran tertentu yang tidak diketahui persamaan pada
timbangan atau sukatan yang diakui oleh Syarak
 Pertukaran mata wang dan bahan-bahan jenis ribawi seperti menangguhkan penyerahan salah
satu bahan yang ditukarkan atau dijual beli.
Jenis riba
riba
Riba hutang Riba jual beli
piutang
Riba Qardh Riba jahiliyah Riba fadhl Riba nasiah /
riba yad
Riba hutang piutang
 Riba qardh : sesuatu faedah untuk tuan punya hutang yang diisyaratkan ke atas hutang piutang
yang diberi kepada si berhutang
 Riba jahiliyah : bayaran yang lebih daripada hutang asal atau pokok yang dikenakan ke atas si
berhutang kerana tidak membayar hutangnya dalam tempoh yang ditetapkan.
Riba jual beli
 Riba radhl: pertambahan atau perbezaan kuantiti dalam pertukaran atau jual beli barang-barang
yang sama sejenis dari kumpulan barang-barang jenis ribawi.
 Riba nasibah atau riba yad: penangguhan penyerahan atau penerimaan barang pertukaran
bahan ribawi sesama jenis iaitu penyerahan barang pertukaran daripada salah satu pihak pada
masa lain.

2. February 20, 2012 [RIBA (FAEDAH) MUALAMAT]
Hukum
 Haram
Sesiapa yang terlibat dengan amalan riba berdosa besar.
 Sebarang muamalat, jual beli atau perniagaan yang disertai dengan riba adalah tidak sah.
 Riba boleh berlaku dalam hutang piutang, jual beli dan pertukaran mata wang.
Hukum riba dalam hutang pitudang
 Sebarang manfaat material untuk tuan punya hutang yang dikenakan ke atas orang yang
berhutang sebagai lebihan daripada jumlah hutnag yang wajib dibayar adalah riba seperti sabda
rasulullah SAW yang bermaksud:
“setiap hutang yang membawa mandaat (material) kepada tuan punya hutang adalah riba”.
 Riba ini dinamakan riba qardh
 Faedah (bayaran lebih) juga termasuk dalam kumpulan riba hutang piutang.
 Ini yang dikenakan ke atas orang yang berhutang berdasarkan kepada tempoh masa
penangguhan bagi membayar hutang berkenaan, umpamanya 10% setahun daripada jumlah
hutang dan ditambah lagi sekiranya hutang itu tidak dijelaskan dalam tempoh yang ditetapkan.
 Riba ini ialah riba jahiliyah dan hukumnya adalah haram.
Hukum riba dalam jual beli
 Para ulamak bersependapat : jual beli yang tidak sama timbangan/ sukatan barang-barang
berikut jadi riba fadhl maka hukumnya haram:
 Emas dengan emas
 Perak dengan perak
 Gandum dengan gandum
 Sekoi dengan sekoi
 Buah tamar dengan buah tamar
 Garam dengan garam
 Mengikut MAzhab Syafiee, bahan-bahan ribawi ialah:
 Mata wang: emas dan perak tanpa dikira samada bahan-bahan itu berbentuk wang
seperti dinar dan dirham atau barang-barang kemas dan seumpamanya.
Wang kertas juga adalah bahan ribawi
 Bahan makanan : yang sesuai seperti beras, gandum, jagung dan seumpamanya’ atau
yang bukan asasi seperti daging, buah-buahan, garam dan lain-lain
 Jual beli bahan-bahan ribawi yang ditangguh penyerahannya oleh satu pihak (pembeli atau
penjual) ke satu masa yang lain jadi riba nasiah.
Hukumnya haram.

3. February 20, 2012 [RIBA (FAEDAH) MUALAMAT]
Jual beli yang boleh berlaku:
 Jual beli antara bahan-bahan ribawi yang sama jenis
 Contohnya : emas dengan emas, beras dengan beras.
 Hendaklah memenuhi syarat-syarat sama timbangan/sukatan
 Serah menyerah dalam satu masa.
 Jual beli antara bahan-bahan ribawi yang berlainan jenis
 Contohnya: emas denagn perak, beras dengan gula
 Tanpa sama timbangan/sukatan
 Hendaklah dalam satu masa yang sama.
 Jual beli antara bahan-bahan ribawi yang berlainan asas
 Contohnya: beras dengan emas, gandum dengan perak
 Tanpa sama timbangan atau sukatan
 Tanpa serah menyerah pada satu masa yang sama
 Jual beli bahan-bahan ribawi dengan bahan bahan bukan ribawi
 Tidak disyaratkan persamaan dan serah menyerah pada suatu masa yang sama.
 Jual beli bahan-bahan yang bukan ribawi dengan yang sejenis dengannya.
 Tanpa persamaan
 Tanpa serah menyerah dalam satu masa yang sama
 Contohnya : Menjual seekor lembu dengan dua ekor lembu secara tangguh.
 Menjual sesuatu barang kepada seseorang kemudian si penjual membeli balik barang itu
daripada pembeli dengan harga yang lebih daripada harga jualan pertama atau kurang
daripadanya.
 Membeli mata wang yang berlainan jenis logam dan berlainan Negara dengan berlainan harga.
 Contohnya menjual Riyal Emas Saudi dengan Riyal Perak Saudi dan Ringgit Emas Malaysia
dengan Riyal Perak Saudi dengan syarat dilakukan serah menyerah dalam satu masa yang sama
untuk mengelak daripada riba nasiah.
Jual beli matawang yang sama sejenis dengan harga yang lebih atau kurang
 Tidak boleh dilakukan kerana tidak sama bilangan/ kiraan
 Contohnya: $100 Malaysia ditukar dengan $90 malaysia sahaja atau dengan ditangguh
penyerahan daripada satu pihak.

4. February 20, 2012 [RIBA (FAEDAH) MUALAMAT]
Pendapat ulamak mengenai tempoh masa serah menyerah dalam jual beli bahan ribawi & pertukaran
mata wang
 Syafie dan Abu Hanifah
 Sah serah menyerah selama masa kedua-dua belah pihak daripada penjual dan pembeli
berada dalam majlis akad
 Imam Malik
 Dikehendaki serah menyerah daripada kedua-dua belah pihak dengan serta merta. Oleh
yang demikian, sekiranya berlaku kelewatan menyerah daripada salah satu pihak pada
ketika pihak yang satu lagi menyerah barang atau wang yang ditukar itu kepadanya
maka pertukaran itu tidak sah walaupun kedua-dua mereka masih berada dalam majlis
akad.
Jual beli yang tidak sah
 Menjual daging dengan daging yang tidak sama timbangan dan tidak serah menyerah pada satu
masa yang sama walaupun daging-daging itu daripada berlainan jenis haiwan kerana daging
adalah bahan makanan maka ia adalah bahan ribawi.
 Menjual daging dengan binatang yang masih hidup sekalipun berlainan jenis kerana tegahan
Rasulullah SAW daripada menjual binatang dengan daging.
Bukan riba
 Orang yang berhutang itu memberi sumbangan wang dan sebagainya kepada tuan punya
hutang semasa membayar hutangnya sebagai seguhati tanpa sebarang janji atau syarat
daripadanya, maka sumbangan tersebut tidak dianggap riba
 Ianya halal dan termasuk dalam konsep al-Qardh al-Hasan.( )