1. Mô hình hóa dữ liệu
Vũ Tuyết Trinh
trinhvt-fit@mail.hut.edu.vn
Bộ môn Hệ thông thông tin
Viện Công nghệ thông tin & truyền thông
Đại học Bách Khoa Hà Nội
Một số định nghĩa
 Mô hình dữ liệu
 Hình thức hóa biểu diễn dữ liệu được tạo và sử dụng bởi hệ
thống
 Gồm dữ liệu và các ràng buộc, liên hệ
 Mô hình dữ liệu logic
 Mức tổ chức dữ liệu
 Mô hình dữ liệu vật lý
 Mức lưu trữ dữ liệu
 Chuẩn hóa
 Quá trình phân tích dữ liệu để xây dựng được cấu trúc phù
hợp
 Cân bằng giữa mô hình dữ liệu và mô hình nghiệp vụ 2
1

2. Mô hình dữ liệu thực thể - liên kết
 Biểu diễn: bằng sơ đồ thực thể - liên kết
 Các khái niệm cơ bản
 Thực thể: một đối tượng trong thế giới thực, tồn tại
độc lập và phân biệt được với các đối tượng khác
 Tập thực thể: gồm các thực thể có tính chất giống
nhau
 Thuộc tính: một đặc tính của một tập thực thể
o Khoá:
o Liên kết: một mối liên hệ có nghĩa giữa nhiều thực
thể
o Mỗi liên kết có thể có các thuộc tính
o 1-1, 1-n, n-m, đệ quy
o Tập liên kết: một tập hợp các liên kết cùng kiểu
3
Sơ đồ thực thể liên kết
4
2

3. Quy ước
5
Thực thể và thuộc tính
 Thực thể: một đối tượng
trong thế giới thực sinh_viên
 Tập thực thể: gồm các thực
thể có tính chất giống nhau •sv1
•sv2
•sv3
 Thuộc tính: một đặc tính của
một tập thực thể
 Miền giá trị ~ tập các giá trị maSV
có thể diachi
 Khoá ~ xác định sự duy tenSV
nhất của 1 thực thể nam
ngaysinh
6
3

4. Kiểu thuộc tính
 Thuộc tính đơn giản (thuộc tenSV = ‘‘Trần T. Bình’’
tính nguyên tố) = ‘‘Ng. Đ. Trung’’
 có kiểu dữ liệu nguyên tố
sinh_viên
 Thuộc tính phức
 có kiểu phức, định nghĩa
bởi các thuộc tính khác nam
tenSV
maSV
ngaysinh
diachi
so_pho quan thanh_pho
7
Kiểu thuộc tính (2)
maMH
 Thuộc tính đa giá trị
 tương ứng với mỗi thực tenmon
thể, có thể nhận nhiều giá mon_hoc
trị soHT
giao_vien
 Thuộc tính suy diễn sinh_viên
 có thể tính toán được từ
(các) thuộc tính khác
nam
tenSV
tuoi maSV
ngaysinh
diachi
8
4

5. Liên kết
 Đ/n: là sự kết hợp giữa một số thực thể
 Thuộc tính
maSV maMH
tenSV
tenmon
ngaysinh sinh_viên diem_thi mon_hoc
soHT
nam
diachi
ket_qua
9
Ràng buộc của kết nối
 1-1: Liên kết 1 thực thể của
một tập thực thể với nhiều nhất 1 1
1 thực thể của tập thực thể lop_hoc chu_nhiem giao_vien
khác
 1-n: Liên kết 1 thực thể của 1
một tập thực thể với nhiều thực m
lop_hoc gom sinh_vien
thể của tập thực thể khác
 n-m: Liên kết 1 thực thể của
một tập thực thể với nhiều thực
thể của tập thực thể khác và n m
ngược lại sinh_viên dang_ky mon_hoc
 đệ quy: Liên kết giữa các thực
thể cùng kiểu
mon_hoc
dieu_kien
10
5

6. Từ điển dữ liệu và siêu dữ liệu
 Siêu dữ liệu
 thông tin mô tả về các thành phần trong sơ đồ dữ
liệu
 Lưu trữ trong từ điển dữ liệu, được chia sẻ giữa các
(nhóm) người phát triển hệ thống
 Từ điển dữ liệu
 Giúp cải thiện chất lượng hệ thống đang xây dựng
11
Một số lưu ý khi thiết kế sơ đồ TTLK
 Tập thực thể chỉ gồm 1 thực thể
 không cần biểu diễn
 Tên tập thực thể nên trùng với tên đối tượng nó biểu
diễn
 Nếu 1 (số) thuộc tính của tập thực thể là không quan
trọng cho ứng dụng  nên loại bỏ
 Tránh đặt tên trùng nhau cho các thuộc tính của các tập
thực thể khác nhau  có thể đặt EntName_attrName
 Nên phân chia các thuộc tính riêng rẽ. Ví dụ: Họ, đệm,
tên nếu cần thao tác đến các thuộc tính riêng rẽ này
 Xác nhận, kiểm tra các ràng buộc, liên kết 12
6

7. Sơ đồ thực thể - liên kết
Sơ đồ quan hệ
 Biến đổi tập các thực thể
 Biến đổi các liên kết
 Liên kết 1-1
 Liên kết 1-n
 Liên kết n-m
 Các khoá của các sơ đồ quan hệ
 Các sơ đồ quan hệ với khoá chung
13
Quá trình chuẩn hóa
 Vấn đề đặt ra
 Có cần phải tinh chỉnh thiết kế nữa hay không?
 Thiết kế đã là tốt hay chưa?
 Định nghĩa về các dạng chuẩn.
 Mục đích:
Mỗi dạng chuẩn đảm bảo ngăn ngừa (giảm thiểu)
một số các dạng dư thừa hay dị thường dữ liệu
 Các dạng chuẩn hay sử dụng
 Dạng chuẩn 1 (1NF)
 Dạng chuẩn 2 (2NF)
 Dạng chuẩn 3 (3NF)
 Dạng chuẩn Boye-Code (BCNF)
 Dạng chuẩn 4 (4NF)
14
7

8. Dạng chuẩn 1
 Đ/N: Một sơ đồ quan hệ R được gọi là ở dạng
chuẩn 1 nếu tất cả các miền giá trị của các
thuộc tính trong R đều chỉ chứa giá trị nguyên
tố.
 Giá trị nguyên tố là giá trị mà không thể chia nhỏ ra
được nữa
15
Dạng chuẩn 2 (2NF)
 Đ/N: Một sơ đồ quan hệ R được coi là ở dạng
chuẩn 2 nếu
 Sơ đồ quan hệ này ở 1NF
 Tất cả các thuộc tính không khóa đều phụ thuộc
hàm đầy đủ vào khóa chính
(Lưu ý, A là một thuộc tính khóa nếu A thuộc một
khóa tối thiểu nào đó của R. Ngược lại A là thuộc
tính không khóa)
16
8

9. Dạng chuẩn 3 (3NF)
 Đ/N: Một sơ đồ quan hệ R được coi là ở dạng
chuẩn 3 nếu
 Sơ đồ quan hệ này ở 2NF
 Mọi thuộc tính không khóa đều không phụ thuộc bắc
cầu vào khóa chính
17
Dạng chuẩn Boye-Codd (BCNF)
 Đ/N: Một sơ đồ quan hệ R(U) với một tập phụ
thuộc hàm F được gọi là ở dạng chuẩn Boye-
Codd (BCNF) nếu với  XA  F+ thì
 A là thuộc tính xuất hiện trong X hoặc
 X chứa một khóa của quan hệ R.
18
9

10. 19
10