.

1. 3a MT

2. MODALNE I NEMODALNE NAREDBE
Modalne naredbe ostaju aktivne s pridruženom
vrijednošću sve dok im se ne pridruži nova vrijednost.
Nemodalne naredbe su aktivne samo u bloku u kojem
su programirane.
Primjer upotrebe modalnih naredbi je:
N40 G1 F500 X10 Y-20
N50 Y80.
Blok N40 sadrži modalne naredbe G1, F500, X10 i Y-20.
 Blok N50 potpuno napisan glasio bi:
N50 G1 F500 X10 Y80.
2

3. 3
MODALNE I NEMODALNE NAREDBE
Obzirom da se mijenja vrijednost samo adrese Y, zbog
preglednosti nije potrebno pisati adrese kojima se
vrijednost ne mijenja.
Primjer upotrebe nemodalnih naredbi je:
N120 G1 X=lC(12) Y=IC(8)
N130 X=lC(12) Y=lC(-10).
U ovom slučaju G1 je modalna naredba, a naredba
X=lC(12) je nemodalna. Povećanje X za 12 definisano u
bloku N120 vrijedi samo u tom bloku. Ako želimo da se i
u bloku N130 vrijednost adrese X poveća za 12 to
moramo i napisati.

4. 4
SISTEMATIZACIJA NAREDBI
U jednom programskom bloku može se nalaziti i više od
jedne G naredbe. Npr.
N70 G90 G0 X10 Y20 Z30
Pri tome treba paziti da u istom bloku ne budu naredbe
koje ne mogu biti aktivne u isto vrijeme. Npr. u bloku
N90 G0 G1 X2 Y3 Z6
zadano je kretanje u brzom hodu (G0) i kretanje u
radnom hodu (G1). Očito je da se u isto vrijeme ne mogu
ispuniti oba zahtjeva, jer su međusobno u suprotnosti.
lsto tako, G1 i G2, tj. G2 i G3 ne mogu biti u istom bloku.
Da bi se ovakvi slučajevi lakše izbjegli, naredbe se
razvrstavaju u više grupa. Naredbe iz iste grupe ne mogu
se kombinovati u istom programskom bloku.

5. 5
SISTEMATIZACIJA NAREDBI

6. Pomoćne mašinske naredbe (M naredbe) također se
mogu svrstati u grupe prema svojoj namjeni. Te grupe su
prikazane niže, a također vrijedi pravilo da u jednom
bloku ne mogu biti dvije M naredbe iz iste grupe, jer su
međusobno u suprotnosti.
6
SISTEMATIZACIJA NAREDBI

7. Neke M naredbe izvršavaju se na početku bloka bez obzira na
kojem se mjestu u bloku nalazile. To su naredbe M3, M4, M6,
M8, M9. Npr. u bloku
N100 G0 X14 Y23 Z11 M8,
uključivanje rashladnog sredstva (M8) je na kraju bloka, ali će
se početi izvršavati istovremeno s početkom kretanja alata
(G0).
Pomoćne mašinske naredbe koje se izvršavaju na kraju bloka
su: M0, M1, M2, M5, M9, M30.
Ove naredbe se mogu pisati u bloku zajedno s ostalim G
naredbama, ali ih češće pišemo u zasebnom bloku radi
preglednosti programa.
Neke M naredbe izvrše se u bloku u kojem su navedene i time
prestaje njihovo djelovanje (M0, M1, M2, M6, M30). Djelovanje
drugih M naredbi (M3, M4, M5, M8, M9) traje sve dok se ne
zada neka druga M naredba iz iste grupe.
7
SISTEMATIZACIJA NAREDBI

8. 8
IZBOR MJERNIH JEDINICA
Na osnovu dimenzija s crteža, zadaju se koordinate
putanje alata. Dimenzije na crtežu mogu biti izražene u
metričkim ili engleskim mjernim jedinicama, pa i
upravljačka jedinica mašine omogućava unos dimenzija
(koordinata) u metričkim ili engleskim mjernim
jedinicama. lako je u postavkama mašine jedna od te
dvije mogućnosti već definisana, programer može po želji
odabrati u kojim će mjernim jedinicama raditi. Naredbe
kojima se definiše vrsta mjernih jedinica su:
G70 - mjerni sistem u inčima
G7 1 - mjerni sistem u milimetrima.

9. Pri programiranju moguće je biranje radne površine u
kojoj će se izvoditi obrada. Najčešća radna površina
obrade pri glodanju je XY ravnina. Osa alata je okomita
na radnu površinu.
G17 - naredba za rad u XY ravni
G18 - naredba za rad u XZ ravni
G19 - na red ba za rad u YZ ravni
Naredbe G41/G42 odnose se na ravan obrade. Nije
moguće mijenjanje ravnine obrade dok su aktivne
naredbe G41 ili G42.
9
IZBOR RADNE POVRŠINE

10. 10
IZBOR RADNE POVRŠINE

11. Apsolutni mjerni sistem zadaje se naredbom G90.
Inkrementalni mjerni sistem zadaje se naredbom G91.
Postoji mogućnost upotrebe apsolutnog i inkrementalnog
mjernog sistema u istom bloku.
Ako je prethodno pozvana naredba G90 (apsolutni
sistem mjerenja), koordinate u inkrementalnom mjernom
sistemu zadaćemo u obliku X=lC(...) Y=lC(...) Z=lC(...).
Ako je aktivan inkrementalni sistem mjerenja (G91),
koordinate u apsolutnom mjernom sistemu zadaćemo u
obliku X=AC(...) Y=AC(...) Z=AC(...).
Naredba lC i AC je nemodalna naredba i vrijedi samo u
bloku u kojemu je napisana.
Naredbe G91 i G90 su modalne naredbe.
11
ZADAVANJE MJERNOG SISTEMA

12. 12
ZADAVANJE MJERNOG SISTEMA
Primjer kod glodalice:
...
G91
...
N60 G1 Y40 ;tačka 2
N70 G1 X=AC(50) ;tačka 3
N80 G1 X=20 Y=AC(30) ;tačka 4
N90 G1 X-60 Y-20 ;tačka 1
...

13. Naredba - Grupa- Opis
G00 - 01 - Brzi hod
G01* - 01 - Radni hod
G02 - 01 - Kružna interpolacija CW
G03 - 01 - Kružna interpolacija CCW
G04 - 00 - Zastoj 1/1000 sekunda
G09 - 00 - Tačno zaustavljanje
G10 - 00 - Programirani pomak
G12 - 00 - Ciklus glodanje kružnog džepa CW
G13 - 00 - Ciklus glodanje kružnog džepa CCW
G17* - 02 - Radna XY-ravan
G18 -02 - Radna XZ-ravan
G19 - 02 - Radna YZ-ravan
G20 - 06 - Mjerni sistem u colima (inčima)
G21* - 06 - Mjerni sistem u milimetrima
G28 - 00 - Povratak u referentnu tačku
G29 - 00 Referentna tačka
13
ZADAVANJE MJERNOG SISTEMA
G - NAREDBE

14. G31# - 00 - Linearna interpolacija s probom
G35# - 00 - Autom. mjerenje prečnika alata
G36# - 00 - Autom. mjerenje nulte tačke obradka
G37# - 00 - Autom. mjerenje dužine alata
G40* - 07 - Poništenje kompezacije prečnika alata
G41 - 07 - Korekcija prečnika alata u lijevo
G42 - 07 - Korekcija prečnika alata u desno
G43 - 08 - Korekcija dužine alata u +
G44 - 08 - Korekcija dužine alata u -
G47 - 00 - Graviranje teksta
G49* - 08 - Poništenje kompenzacije dužine alata
G50*# - 11 - Prekid skaliranja
G51# - 11 - Skaliranje
G52 - 00 - Lokalni koordinatni sistem YASNAC
G53 - 00 - Referentna tačka mašine
G54* - 12 - Nulta tačka radnog komada 1
G55 - 12 - Nulta tačka radnog komada 2
G56 - 12 - Nulta tačka radnog komada 3
G57 - 12 - Nulta tačka radnog komada 4
G58 - 12 - Nulta tačka radnog komada 5
G59 - 12 - Nulta tačka radnog komada 6 14

15. G60 - 00 - Pozicioniranje u jednom smjeru
G61 - 13 - Tačno zaustavljanje (modal)
G64* - 13 - Tačno zaustavljanje (G61) poništenje
G65# - 00 - Makro-podprogram
G68# - 16 - Rotacija koordinatnog sistema
G69* - 16 - Poništavanje rotacije koordinatnog sistema
G70 - 00 - Geometrijski uzorak rupe po kružnici
G71 - 00 - Geometrijski uzorak rupe po luku
G72 - 00 - Geometrijski uzorak rupe po liniji
G73 - 09 - Ciklus bušenja s lomom strugotine
G74 - 09 - Ciklus rezanja nareza lijevi
G76 - 09 - Ciklus finog istokarivanja
G77 - 09 - Ciklus natražnog istokarivanja
G80* - 09 - Prekid ciklusa tačkaste obrade
G81 - 09 - Ciklus bušenja
G82 - 09 - Ciklus zabušivanja
G83 - 09 - Ciklus dubokog bušenja (standard)
G84 - 09 - Ciklus rezanja nareza desni
G85 - 09 - Ciklus razvrtavanja
G86 - 09 - Ciklus razvrtavanja (vreteno stop )
15

16. G87 - 09 - Ciklus istokarivanja, ručno
G88 - 09 - Ciklus istokarivanja, ručno
G89 - 09 - Ciklus istokarivanja, ručno
G90* - 03 - Apsolutno programiranje
G91 - 03 - Inkrementalno programiranje
G92 - 00 - Promjena koordinatnog sistema
G93 - 05 - Obodna posmična brzina
G94* - 05 - Posmak u mm/min
G98* - 10 - Vraćanje na prvi Z iznad ciklusa
G99 - 10 - Vraćanje na sigurnosnu ravan
G100 - 00 - Prekid zrcaljenja
G101 - 00 - Zrcaljenje
G102 - 00 - Slanje vrijednosti koordinata kroz RS-232C
G103 - 00 - Maximalni broj blokova za look ahead
G107 - 00 - Cilindrično mapiranje(za 4. osu)
G110-129 - 12 - Nulta tačka radnog komada 7 - 12
G136# - 00 - Automatsko mjerenje nulte tačke
G141 - 07 - 3D+ kompezacija alata
G150 - 00 - Ciklus glodanja džepa
(* početne pri startanju stroja, # opcije koje se moraju dodatno
nadoplatiti) 16

17. Naredba - Opis
M00 - Obavezni programski stop
M01 - Uslovni programski stop
M02 - Kraj programa
M03 - Okretanje vretena u desno
M04 - Okretanje vretena u lijevo
M05 - Zaustavljanje vretena
M06 - Promjena alata
M08 - Uključivanje hlađenja
M09 - Isključivanje hlađenja
M10 - Blokiranje 4. ose
M11 - Deblokiranje 4. ose
M12 - Blokiranje 5. ose
M13 - Deblokiranje 5. ose
M16 - Promjene alata, isto kao M06
M19 - Orijentacija vretena
M19 P..# - Orijentacija vretena pod nekim uglom
M21-M28 - Korisničke M funkcije (opciono)
17
M - NAREDBE

18. M30 - Kraj programa s vraćanjem na početak programa
M31 - Konvejer strugotine naprijed
M32 - Konvejer strugotine natrag
M33 - Konvejer strugotine stop
M34 - Pomak cijevi za hlađenje prema gore
M35 - Pomak cijevi za hlađenje prema dolje
M36 - Odgoda promjena palete
M39 - Rotacija magazina alata bez promjene alata
M41 - Brzina 1
M42 - Brzina 2
M50 - Promjena palete
M51-M58 - Korisničke M funkcije (opciono)
M61-M68 - Korisničke M funkcije (opciono)
M76 - Monitor isključen
M77 - Monitor uključen
M78 - Generiše alarm
M79 - Generiše alarm
M82 - Otpušta alat
18

19. M86 - Steže alat
M88 - Hlađenje kroz vreteno uključeno
M89 - Hlađenje kroz vreteno isključeno
M95 - Slip model
M96 - Preskoči ako nema signala
M97 - Pozivanje lokalnog podprograma M97 P..
M98 - Pozivanje podprograma M98 P..
M99 - Kraj podprograma
Napomena: samo jedna M funkcija ili G funkcija iste
grupe može biti u istom bloku!
19

20. 20
Pregled ostalih
važnijih naredbi