ελαιοτριβείο Παπάδος

1. Ελαιοτριβείο – Μουσείο Βρανά
της «Εταιρείας Αρχιπέλαγος»
Παπάδος Γέρας - Λέσβος
Olive Press – Museum
of the «Archipelagos Society»
Papados, Gera - Lesvos
1. OLIVE-OILWAREHOUSE
(Museum Entrance - Exhibition)
2. MAIN PRODUCTION AREA
3. ENGINE ROOM
4. BOILER ROOM
(Gallery of Modern Art)
5. COFFEE SHOP - PORTER’S LODGE
6. SMALL SOAP - MAKING FACILITY
(Archives - Library)
7. SMALL OLIVE - OILWAREHOUSE
(Permanent thematic Exhibition
«The Lesvos of Elytis»)
8. OLIVE - OILWAREHOUSE
9. LITTLE OLIVE - OIL STORAGE ROOM (WC)
10.WATER CISTERN
11. INNERYARD
12. STORAGE ROOM FOR OLIVES
(Small Conference Room)
13.THE MUSEUM GIFT SHOP
14. COFFEE SHOP
15. CHIMNEY
16. AMPHITHEATER
17. BIGYARD
1. ΛΑΔΑΠΟΘΗΚΗ
(Είσοδος Μουσείου – έκθεση)
2. ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
3. ΜΗΧΑΝΟΣΤΑΣΙΟ
4. ΛΕΒΗΤΟΣΤΑΣΙΟ
(Πινακοθήκη σύγχρονης τέχνης)
5. ΚΑΦΕΝΕΙΟ – ΘΥΡΩΡΕΙΟ
6.ΜΙΚΡΟ ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΕΙΟ
(Αρχείο – Βιβλιοθήκη)
7. ΜΙΚΡΗ ΛΑΔΑΠΟΘΗΚΗ
(Μόνιμη Θεματική Έκθεση
«Η Λέσβος του Ελύτη»)
8. ΛΑΔΑΠΟΘΗΚΗ
9. ΜΙΚΡΗ ΛΑΔΑΠΟΘΗΚΗ (WC)
10. ΣΤΕΡΝΑ ΝΕΡΟΥ
11. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΥΛΗ
12. ΕΛΑΙΟΑΠΟΘΗΚΕΣ
(Μικρός Συνεδριακός χώρος)
13. ΠΩΛΗΤΗΡΙΟΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ
14. ΚΑΦΕΝΕΙΟ
15. ΚΑΜΙΝΑΔΑ
16. ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ
17. ΜΕΓΑΛΗ ΑΥΛΗ
Η αναστήλωση του Ελαιοτριβείου ολοκληρώθηκε χάρη στην ένταξη του
έργου στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ΟΠΑΑΧ (Ολοκληρωμένα Προγράμματα
Ανάπτυξης Αγροτικών Χώρων) και τη χρηματοδότησή του από την Εθνική
Τράπεζα, τη Βουλή των Ελλήνων, το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο
Οικονομίας και Οικονομικών, την Cosmote, την ΑΤΕ και ιδιωτικούς φορείς.
The restoration of the Olive Press was completed thanks to the incor-
porationoftheprojectintheEuropeanProgramsfortheDevelopment
of Rural Areas. Its funding was also supported by the Archipelagos
Society, as well as the National Bank of Greece, the Greek Parliament,
the Ministry of Culture, the Ministry of Economy and Finance, the
Cosmote, the Agricultural Bank of Greece and private entities.
Ώρεςλειτουργίας:
Θερινή περίοδος: 10.00-20.00. Χειμερινή περίοδος: 09.00-16.00
Για επισκέψεις οργανωμένων γκρουπ είναι επιθυμητή
η προσυνεννόηση με τους υπευθύνους του Μουσείου
Hoursofoperation:
Summer period: 10.00-20.00. Winter period: 09.00-16.00
For group visits, please contact the Museum management in advance
ΠΑΠΑΔΟΣ ΓΕΡΑΣ, ΛΕΣΒΟΣ,Τ.Κ. 81106,ΤΗΛ.: 22510-82007
www.vranasmuseum.gr email: archipelagos1998@gmail.com
PAPADOS, GERA, LESVOS, P.C. 81106,ΤEL.: 0030 22510-82007
www.vranasmuseum.gr email: archipelagos1998@gmail.com
1234
5
6
7
108 11 12
13
14
15
ΛουτρόποληΘερμής
LoutropoliThermis
Mανταμάδος
Madamados
Πέτρα
Petra
MYTIΛΗΝΗ
MITILINI
Πλωμάρι
Plomari
Πολιχνίτος
Polihnitos
Ερεσός
Eressos
Καλλονή
Kaloni Aγ.Παρασκευή
AgiaParaskevi
Μήθυμνα
Mithimna
EΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ-ΜΟΥΣΕΙΟ
ΤΗΣΕΤΑΙΡΕΙΑΣ«ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ»
Παπάδος
Papados
12
16
17
8
7
9 6
1
2
10
15
3
4
5
14
13
11

2. Το Ελαιοτριβείο – Μουσείο της πολιτιστικής Εταιρείας Αρχιπέλαγος είναι
ένα από τα πρώτα ατμοκίνητα εργοστάσια της Λέσβου και του Αιγαίου.
Κτίστηκετο1887απότονΝικόλαοΒρανά–παππούτουμεγάλουποιητή
Οδυσσέα ΕΛΥΤΗ – στον Παπάδο, ένα από τα σημαντικότερα χωριά της
Λέσβου και οικονομικό κέντρο της Γέρας, μιας περιοχής με μακραίωνη
ελαιοκομική παράδοση.
Τοελαιοτριβείουπήρξεένασημαντικόβιομηχανικόσυγκρότηματουκαι-
ρού του. Η μορφολογία του, εναρμονισμένη με τα «μνημειακά» αισθητι-
κά πρότυπα της εποχής, αποτύπωσε – σ’όλους τους χώρους – το όραμα
τουιδιοκτήτητουναδημιουργήσειμιαπαραγωγικήμονάδαμεδιάρκεια
ζωής.Στηνεπιβλητικήκυρίααίθουσαπαραγωγήςγινότανησύνθλιψητου
ελαιοκάρπου,ησυμπίεσητουελαιοπολτούκαιοδιαχωρισμόςτουλαδιού
απότονερό.Κοντάτηςβρισκόταντομηχανοστάσιοκαιτολεβητοστάσιο
και, στο διπλανό εξωτερικό χώρο, το καφενείο που χρησίμευε ως σπίτι
του φύλακα και σημείο συνάντησης των εργατών. Στην εσωτερική αυλή
που σχημάτιζαν τα κτίρια δέσποζε η περίτεχνη και πανύψηλη καμινάδα.
Απέναντι της, ένα ηλιακό ρολόι δεν σταμάτησε στιγμή να μετρά το χρό-
νο, από τη δημιουργία του ελαιοτριβείου μέχρι σήμερα που το μνημείο
αποκτά καινούρια ζωή.
Το μοναδικής αρχιτεκτονικής αξίας βιομηχανικό μνημείο του Παπάδου
λειτούργησεαδιάλειπταωςτιςαρχέςτιςδεκαετίαςτου‘70,οπότεέκλεισε
καιπαραδόθηκεστηφθοράτουχρόνου.Το1999πέρασεστηνιδιοκτησία
τηςΕταιρείαςΑρχιπέλαγος–ενόςμηκερδοσκοπικούΟργανισμούμεσημα-
ντικόπολιτιστικόέργοστοχώροτουΑιγαίου–πουανέλαβετοφιλόδοξο
έργο της αναστήλωσης και της μετατροπής του σε μουσείο.
Η εκπόνηση της μελέτης για την αποκατάσταση και τη μετατροπή του
ιστορικούελαιοτριβείουσεΜουσείο,ολοκληρώθηκετο2005.Τοαναστη-
λωτικόέργοδιήρκησετρίαχρόνιαπερίπου(2006-2009)καιέγινεμεκάθε
σεβασμό στηλιτήαρχιτεκτονικήτωνκτιρίων.Παράλληλα,επισκευάστηκε
και ξανά λειτούργησε ο ιστορικός μηχανολογικός εξοπλισμός του εργο-
στασίου, δίνοντας στον επισκέπτη μια πιστή εικόνα της παραδοσιακής
διαδικασίαςπαραγωγήςτουλαδιού.Συντηρήθηκανεπίσηςυποδειγματι-
κά, στα ΕργαστήριατουΜορφωτικούΙδρύματοςΕθνικήςΤραπέζης, τα 112
λογιστικάβιβλίατουελαιοτριβείου,πουσυγκροτούνένααπότασπανιό-
τερα και πληρέστερα ανάλογα αρχεία που σώζονται.
Τέλος, δημιουργήθηκε μια μοναδική θεματική πινακοθήκη σύγχρονης
τέχνης, με πρωτότυπα έργα ζωγραφικής εμπνευσμένα από την αναστύ-
λωση του μνημείου, που φιλοτέχνησαν και προσέφεραν στην Εταιρεία
Αρχιπέλαγοςκορυφαίοι Έλληνες ζωγράφοι.
The Olive Press- Museum of the Archipelagos Society was one of the
first steam-powered factories on Lesvos and in the Aegean. It was built
in 1887 by Nikolaos Vrana s - grandfather of the great poet Odysseas
Elytis - in Papados, one of the most important villages of Lesvos and the
hub of economic activity of Gera, an area with a long tradition in olive-
oil production.
In its heyday, the olive press was a major industrial facility. Its external
appearance and layout, in complete harmony with the monumental
aesthetics of the time, reflect - in all areas - the owner’s vision to build
a lasting enterprise. The imposing main production area hosted the
compression of the olive-crop, the squeezing of the olive pulp and the
separation of the oil from water. Close by were the engine room and
boiler room, while next to them was the coffee shop, which served as
the keeper’s house and the workers’ meeting point. The inner yard,
defined by the buildings, was dominated by the towering, elaborately
designed chimney. Opposite it, a sundial still counts the time from the
establishment of the olive press to this day, when this historical factory
came back to life.
This industrial monument in Papados, an establishment of unique
architectural value, operated continuously until the early 1970s, when it
closed down and surrendered to the decay of time. In 1999, it came into
the possession of the ArchipelagosSociety – a non – profit organization
dedicated to the protection and cultural development of the Aegean ,
which undertook the difficult work of its restoration and the conversion
into a museum.
Theresearchfortherestorationandconversionofthehistoricalolivepress
into the a museum was completed in 2005.The restoration work lasted
aboutthreeyears(2006-2009)andwasimplementedwithproperrespect
for the unadorned architecture of the buildings.
Atthesametime,thehistoricalequipmentofthefactory wasalsorestored
andputintooperation,grantingthevisitoranaccuratepictureoftheolive
pressatthetimeofitsoperation.Theoldfacility’s112financialbooks,one
of the rarest and most comprehensive financial records of this kind ever
foundinGreece,werealsorestoredexemplarityintheLaboratoriesofthe
NationalBankofGreeceCulturalFoundation.
Finally, a unique gallery of modern art was created to host original
paintings inspired by the restoration of the monument, which were
createdanddonatedbyleadingGreekartiststotheArchipelagosSociety.
ΗΙστορίατουΕλαιοτριβείου TheHistoryoftheOlivePress ΗΔημιουργίατουΜουσείου TheCreationoftheMuseum
PHOTOS: CATHY CUNLIFFE