Makharijul huruf: أ, ب, ت, ث, ج, ح, خ, د, ذ, ر, ز, س,ش, ص,ض, ط,,ظ , ع,غ, ف, ق, ك, ل, م, ن, و, هـ, ي

1. ~HURUF HIJAIYAH~
~MAKHARIJUL HURUF~

2. PENGERTIAN MAKHARIJUL HURUF
‫الحروف‬ ُ‫ج‬ ِ‫َار‬‫خ‬َ‫م‬
Kata makharijul huruf berasal dari
bahasa Arab.
~ Makharijul (ُ‫ج‬ ِ‫َار‬‫خ‬َ‫م‬): Tempat keluar.
~ Al-Huruf: huruf
* Tempat keluar huruf*
Huruf yang dimaksudkan huruf
Hija’iyah, bahasa Arab iaitu;
28 huruf.

3. Faedah mempelajari makharijul huruf
Membaca al-Quran dengan fasih dan benar.
Menyebut huruf-huruf Arab dengan tepat,
sesuai dengan tempat keluarnya
(makhrajnya).
Membezakan sesuatu huruf dengan huruf yang
lain.
Sebagai seorang muslim, mempelajari ilmu tentang
makharijul huruf ini sangatlah penting. Dengan
mempelajari ilmu ini kita akan dapat:
1
2
3

4. Bahagian-bahagian Makhraj
RONGGA MULUT &
RONGGA
KERONGKONG
(Al-Jauf – ُ‫ف‬ ْ‫و‬َ‫ج‬‫)ال‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬
HIDUNG
(Al-Khaisyum- ُ‫م‬ ْ‫و‬ُ‫ش‬ْ‫ي‬َ‫خ‬‫)ال‬
BIBIR MULUT
(Asy-Syafatain – ‫ا‬َ‫ت‬َ‫ف‬َّ‫ش‬‫ال‬ِ‫ن‬ )
10/11/2015 4

5. RONGGA MULUT &
RONGGA KERONGKONG
(Al-Jauf – ُ‫ف‬ ْ‫و‬َ‫ج‬‫)ال‬
Huruf-huruf yang keluar dari rongga
kerongkong hingga rongga mulut ialah
HURUF MAD (‫ي‬ ،‫و‬ ،‫)أ‬ iaitu:
• Alif sebelumnya ada huruf yang berbaris
di atas.
Contoh : َ‫ق‬‫ا‬َ‫ل‬
• Waw mati dan sebelumnya ada huruf
yang berbaris di hadapan (dhommah).
Contoh : ُ‫ق‬‫و‬‫وا‬ُ‫ل‬
• Ya’ mati dan sebelumnya ada huruf yang
berbaris di bawah.
Contoh : ِ‫ق‬ْ‫ي‬َ‫ل‬

6. KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

7. • Makhraj:
Pangkal kerongkong
• Contoh:
ْ‫أ‬ َ‫أ‬–ُ‫أ‬ ِ‫إ‬ َ‫أ‬
MAKHRAJ HURUF HAMZAH (‫)ء‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

8. • Makhraj:
Pangkal kerongkong
• Contoh:
ْ‫ـ‬‫ه‬َ‫أ‬–ُ‫ـ‬‫ه‬ ِ‫ـ‬‫ه‬ َ‫هـ‬
MAKHRAJ HURUF HA’ (‫)هـ‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

9. • Makhraj:
Tengah kerongkong
• Contoh:
ْ‫ع‬َ‫أ‬–ُ‫ع‬ ِ‫ع‬ َ‫ع‬
MAKHRAJ HURUF ‘AIN ( ‫)ع‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

10. • Makhraj:
Tengah kerongkong
• Contoh:
ْ‫ح‬َ‫أ‬–ُ‫ح‬ ِ‫ح‬ َ‫ح‬
MAKHRAJ HURUF HA’ ( ‫)ح‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

11. • Makhraj:
Hujung kerongkong
• Contoh:
ْ‫غ‬َ‫أ‬–ُ‫غ‬ ِ‫غ‬ َ‫غ‬
MAKHRAJ HURUF GHAIN ( ‫)غ‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

12. • Makhraj:
Hujung kerongkong
• Contoh:
ْ‫خ‬َ‫أ‬–ُ‫خ‬ ِ‫خ‬ َ‫خ‬
MAKHRAJ HURUF KHA’ (‫)خ‬
KERONGKONG
(Al-Halk – ُ‫ق‬ْ‫ل‬َ‫ح‬‫)ال‬

13. LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

14. • Makhraj:
Pangkal lidah di angkat ke
langit-langit lembut dan
ditekankan pada anak tekak.
• Contoh:
ْ‫ق‬َ‫أ‬–ُ‫ق‬ ِ‫ق‬ َ‫ق‬
MAKHRAJ HURUF QAF ( ‫)ق‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

15. • Makhraj:
Pangkal lidah di angkat
dan ditekankan pada hujung
langit-langit keras.
• Contoh:
ْ‫ك‬َ‫أ‬–ُ‫ك‬ ِ‫ك‬ َ‫ك‬
MAKHRAJ HURUF KAF ( ‫)ك‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

16. • Makhraj:
Tengah lidah di
angkat dan ditekankan pada
langit-langit keras dengan
rapat.
• Contoh:
ْ‫ج‬َ‫أ‬–ُ‫ج‬ ِ‫ج‬ َ‫ج‬
MAKHRAJ HURUF JIM ( ‫)ج‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

17. • Makhraj:
Tengah lidah di angkat
dan ditekankan pada langit-
langit keras tanpa dirapatkan.
• Contoh:
ْ‫ش‬َ‫أ‬–ُ‫ش‬ ِ‫ش‬ َ‫ش‬
MAKHRAJ HURUF SHIN ( ‫)ش‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

18. • Makhraj:
Tengah lidah di angkat dan
ditekankan pada langit-langit keras tanpa
dirapatkan.
• Contoh:
ْ‫ي‬َ‫أ‬–ُ‫ي‬ ِ‫ي‬ َ‫ي‬
MAKHRAJ HURUF YA’ ( ‫)ي‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

19. • Makhraj:
Lidah diangkat dan ditekankan tepi
lidah pada sepanjang siratan gigi geraham
atas samada kiri atau kanan atau kedua-
duanya sekali.
• Contoh:
ْ‫ض‬َ‫أ‬–ُ‫ض‬ ِ‫ض‬ َ‫ض‬
• Kawasan ini lidah hanya bersentuhan
sahaja.
• Tempat tekanan lidah berlaku.
MAKHRAJ HURUF DHOD (‫)ض‬
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

20. • Makhraj:
Hujung lidah diangka ke langit-
langit keras dan ditekankan tepi hujung
lidah pada gusi sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ل‬َ‫أ‬–ُ‫ل‬ ِ‫ل‬ َ‫ل‬
• Tempat tekanan lidah berlaku.
MAKHRAJ HURUF LAM ( ‫ل‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

21. • Makhraj:
Kepala hujung lidah ditekankan
ke gusi hadapan sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ن‬َ‫أ‬–ُ‫ن‬ ِ‫ن‬ َ‫ن‬
MAKHRAJ HURUF NUN ( ‫ن‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

22. • Makhraj:
Belakang hujung lidah
ditekankan ke gusi hadapan sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ر‬َ‫أ‬–ُ‫ر‬ ِ‫ر‬ َ‫ر‬
MAKHRAJ HURUF RA’ ( ‫ر‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬
NIPIS TEBAL

23. • MAKHRAJ:
Hujung lidah diletakkan di
belakang gigi hadapan sebelah bawah.
• Contoh:
ْ‫ص‬َ‫أ‬–ُ‫ص‬ ِ‫ص‬ َ‫ص‬
MAKHRAJ HURUF SHAD ( ‫ص‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

24. • Makhraj:
Hujung lidah diletakkan di
belakang gigi hadapan sebelah bawah.
• Contoh:
ْ‫ز‬َ‫أ‬–ُ‫ز‬ ِ‫ز‬ َ‫ز‬
MAKHRAJ HURUF ZAI ( ‫ز‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

25. • Makhraj:
Hujung lidah diletakkan di
belakang gigi hadapan sebelah bawah.
• Contoh:
ْ‫س‬َ‫أ‬–ُ‫س‬ ِ‫س‬ َ‫س‬
MAKHRAJ HURUF SIN ( ‫س‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

26. • Makhraj:
Belakang hujung lidah
ditekankan pada pangkal gigi hadapan
sebelah atas serta siratannya (gusi).
• Contoh:
ْ‫ط‬َ‫أ‬–ُ‫ط‬ ِ‫ط‬ َ‫ط‬
MAKHRAJ HURUF THO’ ( ‫ط‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

27. • Makhraj:
Belakang hujung lidah
ditekankan pada pangkal gigi hadapan
sebelah atas serta siratannya (gusi).
• Contoh:
ْ‫د‬َ‫أ‬–ُ‫د‬ ِ‫د‬ َ‫د‬
MAKHRAJ HURUF DAL ( ‫د‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

28. • Makhraj:
Belakang hujung lidah
ditekankan pada pangkal gigi hadapan
sebelah atas serta siratannya (gusi).
• Contoh:
ْ‫ت‬َ‫أ‬–ُ‫ت‬ ِ‫ت‬ َ‫ت‬
MAKHRAJ HURUF THA ( ‫ت‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬

29. • Makhraj:
Hujung lidah dikeluarkan sedikit
dan ditekan pada hujung gigi hadapan
sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ظ‬َ‫أ‬–ُ‫ظ‬ ِ‫ظ‬ َ‫ظ‬
MAKHRAJ HURUF ZHO’ ( ‫ظ‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬
‫ظ‬ ، ‫ذ‬ ، ‫ث‬

30. • Makhraj:
Hujung lidah dikeluarkan sedikit
dan ditekan pada hujung gigi hadapan
sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ذ‬َ‫أ‬–ُ‫ذ‬ ِ‫ذ‬ َ‫ذ‬
MAKHRAJ HURUF ZAL ( ‫ذ‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬
‫ظ‬ ، ‫ذ‬ ، ‫ث‬

31. • Makhraj:
Hujung lidah dikeluarkan sedikit
dan ditekan pada hujung gigi hadapan
sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ث‬َ‫أ‬–ُ‫ث‬ ِ‫ث‬ َ‫ث‬
MAKHRAJ HURUF TSA ( ‫ث‬ )
LIDAH
(Al-Lisan – ُ‫ان‬َ‫س‬ِ‫)الل‬
‫ظ‬ ، ‫ذ‬ ، ‫ث‬

32. TEMPAT HURUF KELUAR BAHAGIAN
BIBIR MULUT (‫)الشفتان‬

33. BIBIR MULUT
(Asy-Syafatain – ِ‫ان‬َ‫ت‬َ‫ف‬َّ‫ش‬‫)ال‬
• Makhraj:
Perut bibir bawah sebelah dalam
diangkat dan ditekan pada hujung gigi
hadapan sebelah atas.
• Contoh:
ْ‫ف‬َ‫أ‬–ُ‫ف‬ ِ‫ف‬ َ‫ف‬
MAKHRAJ HURUF FA’ ( ‫ف‬ )

34. • Makhraj:
Dua bibir ditemukan secara
kuat.
• Contoh:
ْ‫ب‬َ‫أ‬–ُ‫ب‬ ِ‫ب‬ َ‫ب‬
MAKHRAJ HURUF BA’ ( ‫ب‬ )
BIBIR MULUT
(Asy-Syafatain – ِ‫ان‬َ‫ت‬َ‫ف‬َّ‫ش‬‫)ال‬
‫م‬ ، ‫ب‬

35. • Makhraj:
Dua bibir ditemukan secara
ringan.
• Contoh:
ْ‫م‬َ‫أ‬–ُ‫م‬ ِ‫م‬ َ‫م‬
MAKHRAJ HURUF MIM ( ‫م‬ )
BIBIR MULUT
(Asy-Syafatain – ِ‫ان‬َ‫ت‬َ‫ف‬َّ‫ش‬‫)ال‬
‫م‬ ، ‫ب‬

36. • Makhraj:
Dua bibir dimuncungkan
kehadapan dengan mengadakan sedikit
ruang diantara pemucungan itu.
• Contoh:
ْ‫و‬َ‫أ‬–ُ‫و‬ ِ‫و‬ َ‫و‬
MAKHRAJ HURUF WAU ( ‫و‬ )
BIBIR MULUT
(Asy-Syafatain – ِ‫ان‬َ‫ت‬َ‫ف‬َّ‫ش‬‫)ال‬

37. HIDUNG
(Al-Khaisyum- ُ‫م‬ ْ‫و‬ُ‫ش‬ْ‫ي‬َ‫خ‬‫)ال‬
MAKHRAJ GHUNNAH ( ٌ‫ة‬َّ‫ن‬ُ‫غ‬ )
(DENGUNG)
HURUF
MIM (‫)م‬
HURUF
NUN (‫)ن‬