Dokumen tersebut membahas tentang ijtihad dan mujtahid dalam empat kalimat. Pertama, menjelaskan pengertian ijtihad dan syarat menjadi mujtahid. Kedua, menyebutkan empat imam mazhab besar yaitu Abu Hanifah, Malik, Syafi'i, dan Ahmad. Ketiga, memberikan ringkasan singkat tentang sejarah, manhaj, dan karya masing-masing imam mazhab.

1. Ijtihad dan Mujtahid
4 imam mazhab 4 level mujtahid
Syarat MujtahidPengertian Ijtihad

2. Pengertian Ijtihad

3. • Bahasa
– Bersungguh-sungguh
• Istilah
– Usaha yang sungguh-sungguh dalam
mendapatkan hukum syariah (istimbath)
dengan metode yang benar dan dari sumber
yang tertentu

4. Syarat Mujtahid

5. • Muslim
• Shahihul Fahm
• Mengenal Sumber-sumber Hukum
Syariah
Quran - Sunnah - Ijma - Qiyas
• Menguasai Nasakh dan Mansukh
• Menguasai Ilmu Bahasa Arab
• Menguasai Ilmu Ushul Fiqih

6. 4 Imam Mazhab
• Abu Hanifah
• Malik
• Syafi’i
• Ahmad

7. Abu Hanifah
> 4 imam mazhab
80 – 150 H
sejarah manhaj karya murid

8. Sejarah
• Namanya An-Nu’man bin Tsabit bin Zuwatha, putera asli
Persia
• Lahir dan Meninggal di Kufah (80 – 150 H)
• Kufah terkenal dengan para pemalsu hadits
• Bekerja sebagai pedagang kain di Kufah
• Mengalami masa Bani Umayyah dan Bani Abbasiyah
• Tabi’in : bertemu Anas bin Malik dan meriwayatkan
hadits (‫مسلم‬ ‫كل‬ ‫على‬ ‫فريضة‬ ‫العلم‬ ‫)طلب‬
• 18 tahun belajar khusus fiqih kepada Hammad bin Abi
Sulaiman dari Ibrahim An-Nakha`i
• Digelari sebagai Faqih Ahli Iraq
> 4 imam mazhab > Abu Hanifah
sejarah manhaj karya murid

9. Manhaj
• Ushul Manhaj
Quran - Sunnah - Ijma` - Qiyas - Istihsan
• Sangat ketat dalam menerima hadits
• Imam Ahli Ra’yi
• Meluaskan qiyas dan komparasi
> Abu Hanifah> 4 imam mazhab
sejarah manhaj karya murid

10. Murid
• Abu Yusuf (118-132 H)
• Muhammad (132-189 H)
• Zufar (110-158 H)
• Al-Hasan bin Ziyad (204 H)
> Abu Hanifah> 4 imam mazhab
sejarah manhaj karya murid

11. Karya
• Abu Hanifah tidak menulis sendiri ilmunya
• Murid-muridnya yang menuliskannya
• Kitab-kitab Mazhab Hanafi
> Abu Hanifah> 4 imam mazhab
sejarah manhaj karya murid

12. Malik
93 – 179 H
sejarah manhaj karya murid

13. Sejarah
• Malik bin Anas bin Abi Amir Al-Ashbahi
• Lahir dan wafat di Madinah (93-179 H)
• Mengalami masa Umawi dan Abbasi
• Imam Ahli Hadits dan Fiqih di Madinah
• Mengambil hadits dari Nafi` dari Ibnu Umar
(silsilah dzahabiyah)
• Menjadi guru Imam Asy-syafi`i waktu kecil
• Asy-Syafi`i : Bila disebutkan daftar para ulama,
maka Malik adalah bintang kejora
> 4 imam mazhab > Malik
sejarah manhaj karya murid

14. Manhaj
Ushul Manhaj : 20 point
• Quran – Sunnah :
1. Nash Quran
2. Zhahir Nash Quran
3. Mafhum Muqafaqah Nash Quran
4. Mafhum Mukhalafah Nash Quran
5. Tanbih nash Quran
• Lainnya :
11. Ijma
12. Qiyas
13. Amalu Ahlil-Madinah
14. Qaul Shahabi
15. Istihsan
16. Istishab
17. Sadd Adz-Dzariah
18. Mashlahah Al-Mursalah
19. Mura’atul Khilaf
20. Syar’u man qablana
> 4 imam mazhab > Malik
sejarah manhaj karya murid
6. Nash
Sunnah
7. Zhahir Nash
Sunnah
8. Mafhum
Muqafaqa
h Nash
Sunnah
9. Mafhum
Mukhalafa
h Nash
Sunnah
10. Tanbih
nash
Sunnah

15. Murid
> 4 imam mazhab > Malik
sejarah manhaj karya murid
Al-Imam Malik
Mesir Maghrib Hijaz & Iraq
1. Abu Abdullah 191 H
2. Abu Muhammad 125 – 197 H
3. Ashab bin Abdil Aziz 150 H
4. Abdulah bin Abd Hakam 214 H
5. Asbagh bin Al-Farj 225 H
6. Muhammad bin Abdullah bin Abd
Hakam 268 H
7. Muhammad bin Ibrahim Al-
Iskandari 269 H
1. Abul Hasan At-Tunisi 183 H
2. Abu Abdullah Al-Qurtubi 193 H
3. Isa bin Dinar 212 H
4. Asad bin Al-Furat (145 – 213 H)
5. Yahya Al-Laitsi 234 H
6. Abdul Malik Assulami 238 H
7. Sahnun 240 H
1. Abu Marwan Al-Majisyun
212 H
2. Ahmad bin Al-Mu`adzdzal
3. Al-Qadhi Abu Ishak 282 H

16. Karya
> 4 imam mazhab > Malik
sejarah manhaj karya murid
• Al-Muwaththa`
Kitab hadits tershahih
sebelum era shahih
Bukhari dan Muslim
karya Al-Imam Malik
rahimahullah

17. Asy-Syafi’i
> 4 level mujtahid
150 – 204 H
sejarah manhaj karya murid

18. Sejarah
• Muhammad bin Idris bin Abbas bin Utsman bin Syafi`.
• Lahir di Gaza Palestina 150 H wafat di Mesir 204 H
• Usia 2 tahun kembali ke Mekkah dan belajar syi`ir Arab
dan syariah
• Berguru kepada Mufti Mekkah, Muhammad bin Az-Zinji,
hingga di usia 15 tahun dizinkan menjadi mufti Mekkah
• Menghafal Quran di usia 7 tahun dan menghafal Al-
Muwaththa` dalam 9 malam
• Berguru kepada Imam Malik mazhab ahli hadits di
Madinah di usia 15 tahun menjadi murid termuda
• Mencari ilmu ke Yaman dan Iraq berguru kepada fuqaha
Hanafi ahli ra’yi.
> 4 imam mazhab > Syafi`i
sejarah manhaj karya murid

19. Manhaj
• Ushul Mazhab :
Quran – Sunnah – Ijma` - Qiyas
• Menolak :
Aqwal Shahabah – Istihsan – Al-Mashlahah Al-Mursalah –
Amalu Ahlil Madinah
• Meramu 2 Kekuatan Mazhab Besar :
– Ahli Hadits (Madinah) : Pembela Sunnah
– Ahli Ra’yi (Iraq)
• Imam dalam bidang
Hadits – Fiqih – Ushul Fiqih
> 4 imam mazhab > Syafi`i
sejarah manhaj karya murid

20. Murid
> 4 imam mazhab > Syafi`i
sejarah manhaj karya murid
Al-Imam Asy-Syafi`i
1. Al-Buwaythi 231 H
2. Al-Muzani 264 H
3. Al-Muradi 270 H
4. Harmalah 266 H
5. Muhammad bin Abdullah bin Abdul Hakam 268

21. Karya
• Ar-Risalah
> 4 imam mazhab > Syafi`i
sejarah manhaj karya murid
• ARRISALAH adalah kitab pertama yang
menjelaskan ushul fiqih secara tersendiri,
terstruktur dan lengkap.
• Dengan kitab ini Asy-Syafi`i dinobatkan menjadi
Peletak Dasar Ilmu Ushul Fiqih

22. Karya
> 4 imam mazhab > Syafi`i
sejarah manhaj karya murid
• Al-Umm • AL-UMM berarti Induk
• Merupakan kitab Fiqih yang berisi
mazhab As-Syafi`i yang baru
(qaul jadid)

23. Ahmad bin Hanbal
> 4 level mujtahid
164 – 241 H

24. 4 LEVEL MUJTAHID
• Mujtahid Mutlak
• Mujtahid Ghairu Mustaqil
• Mujtahid Muqayyad
• Mujtahid Tarjih

25. Mujtahid Mutlak
> 4 level mujtahid

26. Mujtahid Mutlak
• Memiliki Semua Syarat Mujtahid
• Menyusun Kaidah-kaidah Istimbath
Hukum Sendiri
• Diantaranya :
• Abu Hanifah
• Malik
• Syafi’i
• Ahmad
• Sudah Tidak Ada di Zaman Sekarang
> 4 level mujtahid

27. Mujtahid Ghairu Mustaqil
> 4 level mujtahid

28. Mujtahid Ghairu Mustaqil
• Memiliki Semua Syarat Mujtahid
• Menggunakan Kaidah Imamnya
• Kadang Beda Hasil Ijtihad Dengan Imamnya
• Diantaranya :
• Abu Yusuf - Muhammad (Hanafi)
• Abul Qasim – Asyhab - Asad b. Furat (Maliki)
• Buwaithi – Muzani (Syafi’i)
• Abu Bakr Al-Atsram – AlMarwadzi (Hambali)
• Sudah Tidak Ada di Zaman Sekarang
> 4 level mujtahid

29. Mujtahid Muqayyad
> 4 level mujtahid

30. Mujtahid Muqayyad
• Disebut juga : ashabul wujuh (wajh) – qaul fil
mazhab
• Berijtihad sendiri hanya pada yang tidak
terdapat pada mazhabnya
• Diantaranya :
• Ath-Thahawi – Al-Karkhi – Al-Bazdawi (Hanafi)
• Al-Abhari – Al-Qairuwani (Maliki)
• Al-Marwadzi – Asy-Syirazi – Ibnu Khuzaimah - (Syafi’i)
• Al-Qadhi Abu Ya’la (Hambali)
• Nisbahnya kepada mazhab bukan kepada imam
> 4 level mujtahid

31. Mujtahid Tarjih
> 4 level mujtahid

32. Mujtahid Tarjih
• Mentarjih satu pendapat di antara
pendapat-pendapat yang berbeda di
dalam mazhabnya
• Diantaranya :
• Al-Qoduri (Hanafi)
• Al-’allamah Khalil (Maliki)
• An-Nawawi – Ar-Rofi`i (Syafi’i)
• Al-Mardawi – Al-Baghdadi (Hambali)
> 4 level mujtahid