Scriptie hvk definitief 23 09-2008

Praktijkhandleiding voor het
borgen van veiligheidskeuringen
voor de MKB keurmeester
arbeidsmiddelen

Scriptie Opleiding Hogere Veiligheidskunde

ing. M.G.L.W. Otte

September 2008

Post Hoger Onderwijs Veiligheidskunde
HVK 30
Begeleiding: H.F. Dolleman

Verklaring van openbaarheid:
Op dit rapport is het auteursrecht van toepassing. Openbaar maken is uitsluitend toegestaan na
toestemming van de auteur.

Scriptie opleiding HVK

Voorwoord
Zoals gebruikelijk schrijf ik het voorwoord van mijn scriptie op het moment dat de
scriptie bijna gereed is, september 2008. Een mooi moment om terug te kijken.

Het verhaal begint januari 2008 wanneer de scriptieonderwerpen het eerst ter sprake
komen. Na afloop van door mij verzorgde trainingen voor het uitvoeren van
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen kreeg ik regelmatig de vraag van cursisten:
hoe ga ik nu verder met het keuren? Hoe borg ik het uitvoeren van de
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen door middel van een managementsysteem?
Mijn uiteindelijke doel is een produceren van een praktijkhandleiding voor het keuren
van arbeidsmiddelen.

In ieder geval heb ik mijn best gedaan om van het verhaal dat voor u ligt een
interessant werkstuk te maken. Het is aan u om een oordeel te vormen.

Voordat u verder leest wil ik nog van de gelegenheid gebruik maken iedereen te
bedanken die een bijdrage heeft geleverd bij het tot stand komen van deze scriptie. In
het bijzonder gaat mijn dank uit naar mijn scriptiebegeleider Henk Dolleman en de
leden van mijn scriptiegroep: Annette van Oorschot en Frank van Mossel. En last, but
certainly not least, wil ik Monique en Tom bedanken voor hun eindeloze steun.

Michel Otte

Pagina 1


Samenvatting
Om invulling te geven aan de keuringsverplichting uit het Arbeidsomstandigheden-
besluit wijzen werkgevers vaak een keurmeester aan welke de (elektrische)
arbeidsmiddelen gaat keuren. Deze keurmeester wordt op een keurmeestertraining
gestuurd, waar hij of zij zich het keuren eigen maakt.

Teruggekomen in het bedrijf dient de keurmeester het spreekwoordelijke “wiel’ uit te
vinden. Hij vraagt zich af: hoe moet ik als keurmeester nu verder? Hoe zet ik als
keurmeester van een MKB-bedrijf (Midden en Kleinbedrijf) een intern
managementsysteem voor het keuren van arbeidsmiddelen op? Kortom er blijkt
behoefte aan een praktijkhandleiding voor de MKB keurmeester arbeidsmiddelen.

In deze scriptie vang ik allereerst aan met het definiëren van de diverse keuzes welke
de keurmeester dient te maken wanneer deze start met het keuren. Deze keuzes
hebben onder andere betrekking op:
het identificeren van de arbeidsmiddelen,
het rapporteren en
het archiveren van de keuringen,
het kalibreren en beheren van meetmiddelen,
etc.

Hierna wordt door mij een beeld geschetst van de zaken welke minimaal procedureel
dienen te worden vastgelegd in een managementsysteem om het proces van keuren
structureel te kunnen borgen. Hierbij moet u denken aan het voorbereiden, het
uitvoeren en het rapporteren van de keuringen.

Na een onderzoek van de voor borging beschikbare normen, wordt in de vorm van een
kwalitatieve analyse gekeken naar de mate waarin deze normen geschikt zijn om te
dienen als norm voor het managementsysteem van de keuringen.

Geschiktheid van een norm is afhankelijk van het doel wat men ermee wil bereiken. Als
een organisatie al beschikt over een VCA- of OHSAS 18001-systeem, dan bieden deze
systemen een prima raamwerk om de keuringsprocedures aan toe te voegen. De ISO
9001 biedt als enige norm de mogelijkheid om sec. het keuringsproces te borgen. De
Criteria voor Toezicht, een norm voor externe keuringen, biedt de meeste
aanknopingspunten. Maar vanwege het feit dat deze norm bedoeld is voor externe
keuringsorganisaties welke keuringen voor derden uitvoeren, is deze niet bruikbaar
voor interne managementsystemen van MKB-organisaties.

De bovengenoemde aspecten heb ik samengevat in een praktijkhandleiding voor de
MKB keurmeester arbeidsmiddelen. De praktijkhandleiding heb ik vervolgens in de
praktijk getoetst bij een klantorganisatie H.J. Grimbergen B.V. De keurmeesters van
Grimbergen hebben de praktijkhandleiding toegepast en dit heeft geleid tot een
werkend managementsysteem waarin de keuringsprocedures zijn geïntegreerd in een
VCA-systeem.

Samengevat heeft deze scriptie geresulteerd in een effectieve praktijkhandleiding voor
de MKB keurmeester arbeidsmiddelen.

Pagina 2


Inhoudsopgave
Voorwoord 1

Samenvatting 2

Inhoudsopgave 3

H1 Inleiding 4

H2 Keuren van arbeidsmiddelen 8

H3 Borgen van veiligheidskeuringen 16

H4 Onderzoeksresultaten 21

H5 Conclusies, aanbevelingen en reflectie 23

Bijlage 1 Literatuurlijst 25
Bijlage 2 Begrippenlijst 27
Bijlage 3 Scriptievoorstel M.G.L.W. Otte, versie 4-3-2008 28
Bijlage 4 Goedkeuring scriptievoorstel SPHOV 32
Bijlage 5 Relatiematrix normen – eisen managementsysteem 33
Bijlage 6 Voorbeeldprocedure VCA-handboek H.J. Grimbergen B.V. 39
Bijlage 7 Inhoudsopgave praktijkhandleiding 40

Pagina 3


H1 Inleiding
1.1 Inleiding
In dit hoofdstuk kunt u kennis maken met het conceptuele en onderzoekstechnische ontwerp
(Verschuren en Doorewaard, 1995. Zie ook literatuurlijst) van het onderzoek dat ik heb uitgevoerd
in het kader van mijn afstuderen. Het conceptuele ontwerp geeft aan wat ik wil bereiken met het
onderzoek. Het onderzoekstechnische ontwerp heeft betrekking op de wijze waarop ik mijn
onderzoeksdoelstelling(en) wil bereiken. Tot het conceptuele model behoren de doelstelling, het
onderzoeksmodel, de vraagstelling en de begripsbepaling van het onderzoek. Het
onderzoekstechnische ontwerp heeft betrekking op het materiaal, de planning en de strategie van
het onderzoek. In de hiernavolgende paragrafen worden de bovenstaande begrippen ingevuld. In
de laatste paragrafen van dit hoofdstuk wordt de relevantie van het onderzoek en de opbouw van
de scriptie toegelicht.

1.2 Achtergrond scriptie
Begin 2005 heb ik Ingenium Bedrijfsadvies B.V. opgericht (hierna genoemd: Ingenium). Ingenium is
een adviesbureau welke opdrachten voor (doorgaans) MKB bedrijven uitvoert op het gebied van
kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu. Vanuit Ingenium verzorg ik als docent diverse
keurmeestertrainingen op het gebied van machineveiligheid. Daarnaast begeleid ik bedrijven bij het
opzetten en implementeren van managementsystemen om de uitvoering van de genoemde
machinekeuringen te kunnen borgen m.b.v. procedures, instructies en formulieren. De klanten van
Ingenium, welke te zien zijn als de doelgroep waarop deze scriptie betrekking heeft, zijn veelal
bedrijven uit het midden- en kleinbedrijf. Het betreft hier vaak: schoonmaakbedrijven, (bouwkundig)
aannemers, constructiebedrijven, installatiebedrijven, onderhoudsbedrijven, etc. Na afloop van een
keurmeestertraining (elektrische) arbeidsmiddelen krijg ik vaak de vraag van cursisten: hoe moet ik
als keurmeester nu verder met het keuren? Hoe zet ik als keurmeester van een MKB-bedrijf een
intern managementsysteem voor het keuren van arbeidsmiddelen op. Kortom: een onderwerp waar
concreet behoefte aan is bij klanten en welke ik kan ontwikkelen en inzetten t.b.v. van klanten.
Projectkader

1.3 Conceptueel ontwerp
Bij het bepalen van de onderdelen van het conceptuele ontwerp Doelstelling

is het raadzaam te beginnen bij de basis: het doel van het onder-
zoek. De doelstelling van het onderzoek heeft betrekking Onderzoeks-
Conceptueel
op het leveren van een bijdrage aan het projectkader. Mijn ontwerp
model

onderzoek levert een bijdrage aan het oplossen van een
probleem dat zich in de praktijk bij keurmeesters voordoet. Vraagstelling

Het projectkader is het feit dat een MKB-keurmeester
arbeidsmiddelen de uitvoering van de veiligheidskeuringen wil Begripsbepaling
borgen door middel van een managementsysteem. In figuur 1.
kunt u de onderdelen van het conceptueel ontwerp terugvinden.

Fig. 1 Conceptueel ontwerp
1.3.1 Projectkader
Doorewaard en Verschuren (1995) stellen in hun boek “Het ontwerpen van een onderzoek” het
volgende: “om een indruk te krijgen van het projectkader en om de doelstelling van het onderzoek
te kunnen formuleren is het raadzaam om de volgende verkennende vragen te stellen:
1. Welke problemen spelen er binnen het projectkader?
2. Hoe kijkt men tegen deze problemen aan?
3. Wat zijn de achtergronden van deze problemen?
4. In welke richtingen zoekt men zoal naar oplossingen?”

Pagina 4


Het projectkader betreft de MKB Keurmeester (elektrische) arbeidsmiddelen. Deze heeft een
keurmeestertraining doorlopen, waarin het feitelijke uitvoeren van de keuringen aan (elektrische)
arbeidsmiddelen is behandeld. Na afloop van de training loopt hij tegen een aantal problemen aan:
Waar begin ik met het keuren van de (elektrische) arbeidsmiddelen;
Welke arbeidsmiddelen keur ik wel en welke arbeidsmiddelen keur ik niet zelf;
Hoe identificeer ik arbeidsmiddelen, welke systematiek pas ik toe;
Hoe bereid ik de keuringen voor;
Hoe voer ik de keuringen uit;
Welke keuringsfrequentie dien ik te hanteren;
Hoe rapporteer en archiveer ik de keuringsresultaten;
Hoe borg ik mijn keuringsactiviteiten in de vorm van een handboek waarin het keuren in
procedures, instructies en formulieren is vastgelegd?
Kan ik dit managementsysteem laten certificeren door een certificerende instantie?

Momenteel is er geen praktijkhandleiding dan wel boek beschikbaar waarin uitgelegd wordt
op welke wijze machinekeuringen voorbereid, uitgevoerd, gerapporteerd en geborgd kunnen
worden. Wel beschikbaar is een overvloed aan verschillende checklijsten van vele machines. In de
praktijk beginnen de keurmeesters vaak met het identificeren (nummeren/graveren) en
keuren van de arbeidsmiddelen zonder vooraf nagedacht te hebben over welke
identificatiemethode efficiënt en vooral handig is voor het betreffende bedrijf. Hier komen ze
vaak later in het traject achter en dan kan men weer van vooraf aan beginnen.

Daarnaast zijn er vele subonderwerpen waar rekening mee gehouden dient te worden,
bijvoorbeeld: beheer van wetgeving, normen en voorschriften, planning en frequentie van
keuringen, beheer en kalibratie van benodigde meetinstrumenten, hoe om te gaan met inkoop en
keuring van nieuwe arbeidsmiddelen, hoe omgegaan dient te worden met afgekeurde
arbeidsmiddelen, relatie met onderhoud aan arbeidsmiddelen, hoe borg ik de deskundigheid van de
keurmeester(s), vastlegging van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de
keurmeester, etc.

De MKB Keurmeester arbeidsmiddelen heeft qua opleidingsachtergrond veelal een LTS (Lagere
Technische School) dan wel MTS (Middelbare Technische School) opleiding (VMBO, MBO)
gevolgd. Vanuit de praktische insteek begint men veelal met het uitvoeren van de keuringen en het
invullen van checklijsten en realiseert zich vaak achteraf dat een verkeerde dan wel niet efficiënte
aanpak is gehanteerd. Vanuit de praktijk is er duidelijk behoefte aan een praktijkhandleiding.

U heeft nu een globaal inzicht in de problemen van de MKB Keurmeester Arbeidsmiddelen. In
hoofdstuk 5 (conclusies, aanbevelingen en reflectie) kunt u het definitieve antwoord op de gestelde
vragen terugvinden. Echter, nu is de tijd gekomen om te bepalen op welke manier mijn onderzoek
een bijdrage kan leveren aan de gesignaleerde problematiek. De doelstelling van het onderzoek
moet worden geformuleerd.

1.3.2 Doelstelling
De onderzoeksdoelstelling is als volgt gedefinieerd:

Het opzetten van een praktijkhandleiding voor het implementeren van een intern management-systeem voor MKB
bedrijven welke zelf veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen in de breedste zin van het woord willen uitvoeren
conform Arbobesluit artikel 7.4a (mechanische aspecten) en de NEN 3140.

Met een managementsysteem wordt een (mogelijk certificeerbaar) handboek bedoeld waarin in
de vorm van procedures, instructies en formulieren is vastgelegd op welke wijze de
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen worden uitgevoerd. Hiervoor wordt ook wel de benaming “keuringssysteem”
gebruikt

Pagina 5


1.3.3 Onderzoeksmodel
Het onderzoeksmodel bevat de stappen welke samen het onderzoek vormen. Als eerste start ik
met literatuuronderzoek naar het uitvoeren van veiligheidskeuringen aan (elektrische)
arbeidsmiddelen. Dit onderzoek is met name gericht op de veelal praktisch georiënteerde
beslissingen welke door de MKB keurmeester arbeidsmiddelen genomen dienen te worden. Daarna
onderzoek ik de theorie van het borgen van het uitvoeren van keuringen door middel van een
managementsysteem. Op basis van de twee resultaten stel ik een model in de vorm van een
praktijkhandleiding samen op welke wijze het uitvoeren van de veiligheidskeuringen geborgd kan
worden. Vervolgens ga ik de samengestelde praktijkhandleiding toepassen bij een klantorganisatie
H.J.Grimbergen B.V. Een en ander is verwoord in het hiernavolgende onderzoeksmodel.

Fig. 1.2 Onderzoeksmodel

1.3.4 Vraagstelling
Ik heb 3 centrale onderzoeksvragen geformuleerd gebaseerd op het hiervoor gepresenteerde
onderzoeksmodel:

Onderzoeksvraag 1 (hoofdstuk 2)
Wat zijn de concrete aandachtspunten waar de MKB keurmeester Arbeidsmiddelen rekening mee
moet houden en welke beslissingen dient hij hierbij te nemen?

Op welke wijze is het keuren van (elektrische) arbeidsmiddelen te borgen door middel van een
managementsysteem?

Is de samengestelde praktijkhandleiding een nuttig instrument voor de MKB keurmeester
arbeidsmiddelen?

1.3.5 Begrippenkader
Bij het formuleren van mijn scriptievoorstel is het gebleken dat verschillende begrippen tot
verwarring kunnen leiden. In de eerste instantie sprak ik over een keuringssysteem waarmee ik een
managementsysteem ter borging van de keuringsactiviteiten bedoelde. De scriptiecommissie vatte
het begrip op als het een keuringsfrequentie voor bijvoorbeeld het keuren van hijskettingen. Om
spraakverwarring te voorkomen heb ik in bijlage 2 een begrippenlijst opgenomen.

1.4 Onderzoekstechnisch ontwerp
In deze paragraaf kunt u kennis maken met de manier waarop ik het onderzoek heb uitgevoerd.
Achtereenvolgens bespreek ik het onderzoeksmateriaal, de onderzoeksstrategie en de
onderzoeksplanning.

1.4.1 Onderzoeksmateriaal
Door de jaren heen heb ik veel informatie in de vorm van cursusboeken verzameld, waarin op
enkele vlakken praktische tips te vinden zijn voor het uitvoeren van veiligheidskeuringen. Door de
Pagina 6


Stichting Arbouw is een Handboek Arbeidsmiddelen (Arbouw, 2005), opgezet waarin een beperkt
aantal praktische tips worden gegeven voor het in de praktijk brengen van veiligheidskeuringen aan
arbeidsmiddelen. Ook heeft research via diverse internetsites een schat aan informatie opgeleverd.
Over het onderwerp managementsystemen ten behoeve van het borgen van de keuringsactiviteiten
is veel literatuur beschikbaar waarvan ik dankbaar gebruik heb gemaakt. In bijlage 1 heb ik een
literatuurlijst opgenomen.

1.4.2 Onderzoeksstrategie
De onderzoekstrategie kan in twee categorieën worden verdeeld: de research voor het verzamelen
van literatuur en een case study als basis voor het schrijven van de praktijkhandleiding om de
keuringssystemen te borgen in de vorm van een managementsysteem. De case study is eveneens
ingezet bij het toepassen van de praktijkhandleiding bij H.J. Grimbergen B.V.

1.5 Relevantie
De probleemeigenaar is de directie van een MKB-bedrijf H.J. Grimbergen B.V., welke een interne
keurmeester arbeidsmiddelen heeft aangesteld die als taak heeft gekregen om de interne
keuringen van (elektrische) arbeidsmiddelen uit te voeren. De keurmeester heeft committment van
z’n directie, maar dient over het algemeen zelf het wiel uit te vinden in verband met het feit dat de
directie niet over de noodzakelijke (wettelijke) en praktische kennis beschikt.
De directie heeft positief belang bij een, in de vorm van een handboek, geborgd
managementsysteem waarin de keuringsprocedures zijn vastgelegd. In het geval een
keurmeester van baan verandert, kan een nieuwe medewerker zich op een eenvoudige
wijze het systeem eigen maken. De MKB-keurmeester arbeidsmiddelen heeft baat bij de
praktijkhandleiding, waarmee hij stapsgewijs een managementsysteem kan opzetten en op de voor
hem effectieve en efficiënte wijze de keuringen uitvoeren. Keuring van arbeidsmiddelen draagt bij
aan de verbetering van de veiligheid en gezondheid van werknemers, hiermee is naar mijn mening
de relevantie van mijn scriptie voor de veiligheidskunde aangetoond.

1.6 Scriptie in vogelvlucht
Deze scriptie bestaat uit 5 hoofdstukken: inleiding (1); keuren van arbeidsmiddelen (2); borgen van
veiligheidskeuringen (3); onderzoeksresultaten (4) en conclusies, aanbevelingen en reflectie (5).
De inhoud van hoofdstuk 1 vormt de basis van de scriptie en heeft u zojuist kunnen lezen.
Hoofdstuk 2 beschrijft, na een korte achtergrondschets, de praktische zaken waar de MKB
keurmeester arbeidsmiddelen rekening mee moet houden bij het uitvoeren van
veiligheidskeuringen aan (elektrische) arbeidsmiddelen. Hoofdstuk 3 beschrijft de wijze waarop het
keuringsproces geborgd kan worden door gebruik te maken van een managementsysteem. In
hoofdstuk 4 is beschreven op welke wijze de praktijkhandleiding is toegepast bij een
klantorganisatie, H.J. Grimbergen B.V.

Aan het einde van deze scriptie geef ik in hoofdstuk 5 de conclusies van mijn onderzoek, aangevuld
met enkele aanbevelingen voor MKB keurmeesters arbeidsmiddelen.

Pagina 7


H2 Keuren van arbeidsmiddelen
2.1 Inleiding
Onder arbeidsmiddelen worden volstaan: 'alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten,
gereedschappen en installaties'. Arbeidsmiddelen hebben als doel om het werk lichter en
gemakkelijker te maken. Veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen welke door slijtage
achteruitgaan, verlagen het risico voor de veiligheid en de gezondheid van werknemers die ermee
werken. Ook periodiek onderhoud heeft een risicoverlagend karakter. Het
Arbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit) stelt dat de werkgever verplicht is om de nodige
maatregelen te treffen met betrekking tot arbeidsmiddelen dat de veiligheid en de gezondheid van
de werknemer tijdens het gebruik geen gevaar lopen. Dit valt onder de zorgplicht van de werkgever.
In de hiernavolgende paragraaf wordt de wettelijke context van de veiligheidskeringen aan
arbeidsmiddelen verder toegelicht.

2.2 Wettelijke context van veiligheidskeuringen
Bij het gebruik van arbeidsmiddelen kunnen gevaren ontstaan voor de gebruikers én voor de
omgeving. Door het gebruik van de arbeidsmiddelen kan de kwaliteit ervan achteruit gaan. Dit als
gevolg van slijtage, beschadiging en veroudering. Een ongeval kan een mogelijk gevolg zijn. Om
die reden is er wetgeving gericht op het waarborgen van de veilige staat van arbeidsmiddelen
gedurende de hele gebruiksduur.

2.2.1 Arbobesluit: doelvoorschriften
De Europese Richtlijn Arbeidsmiddelen, die eisen stelt aan het gebruik en onderhoud van
arbeidsmiddelen op de werkplek, is in Nederland vervat in het Arbobesluit hoofdstuk 7 (Veiligheid
van arbeidsmiddelen en specifieke risico’s). Het Arbobesluit valt onder de
Arbeidsomstandighedenwet. De hierin opgenomen eisen gelden zowel voor nieuwe als reeds in
gebruik zijnde arbeidsmiddelen. Een onderdeel van de wettelijke eisen is het regelmatig
inspecteren of keuren (beoordelen) van arbeidsmiddelen. Het Arbobesluit, artikel 7.4a, eist dat
arbeidsmiddelen periodiek worden gekeurd. Deze keuringen worden uitgevoerd door een
deskundige natuurlijke persoon, rechtspersoon of instelling.

2.2.2 Keuringseisen risicovol materieel
Voor risicovol materieel, zoals bepaalde typen hijskranen, liften en bepaalde apparatuur onder druk,
zijn de keuringseisen gedetailleerd in wetten en normen vastgelegd. Ook voor elektrische
arbeidsmiddelen en hijsgereedschappen gelden aanvullende voorschriften. Voor deze
arbeidsmiddelen worden eisen gesteld aan de keurmeester en de organisatie die de keuringen
uitvoert.

2.2.3 Risico-inventarisatie
In beginsel zijn alle eisen die aan arbeidsmiddelen worden gesteld, gebaseerd op artikel 7.3 van
het Arbobesluit, 'Geschiktheid arbeidsmiddelen'. Dit artikel verplicht de werkgever arbeidsmiddelen
pas te laten gebruiken na een risico-inventarisatie en -evaluatie van de arbeidsomstandigheden
inzake het veilige gebruik van het middel, met inachtneming van de gevaren die de werkplek zelf
met zich meebrengt. Bovendien wordt verwezen naar de NEN-EN ISO 12100-1 norm (Veiligheid
van machines: Basisbegrippen, algemene ontwerpbeginselen) die bij die risico-inventarisatie en -
evaluatie kan worden gehanteerd.

Pagina 8


2.2.4 Europese productrichtlijnen, de Machinerichtlijn en CE-markering
De Europese productrichtlijnen waarin productveiligheidseisen zijn vastgelegd zijn in Nederland
geïmplementeerd in de Warenwet. Eén van deze productrichtlijnen is de Machinerichtlijn. Machines
die hieraan voldoen, zijn door de fabrikant voorzien van een CE-markering en gaan vergezeld van
een EG-verklaring van overeenstemming. Ook voor CE-gemarkeerde machines is een controle
nodig. De fabrikant is er verantwoordelijk voor dat het arbeidsmiddel bij het in de markt brengen
aan de Machinerichtlijn (of andere van toepassing zijnde richtlijnen) voldoet. De werkgever is
verantwoordelijk voor de veiligheid tijdens de gebruiksfase. Overigens blijft de fabrikant ook
verantwoordelijk voor de veiligheid van het arbeidsmiddel volgens het principe van de omgekeerde
bewijslast. Deze dient aan te tonen dat het arbeidsmiddel aan de Machinerichtlijn (of andere van
toepassing zijnde richtlijnen) voldoet. Bij modificaties door de gebruiker dient zijn werkgever te
beoordelen of nog aan de Machinerichtlijn wordt voldaan dan wel wederom hieraan moet gaan
voldoen.

2.3 Regels en verantwoordelijkheden m.b.t. keuringen
De werkgever is verantwoordelijk voor de technische staat en de veiligheid van het arbeidsmiddel
en bepaalt of het arbeidsmiddel geschikt is voor het beoogde doel van de werkzaamheden. Indien
het gehuurde arbeidsmiddelen betreft is de huurder of de inlener vanuit de zorgplicht
verantwoordelijk voor de technische staat. De verhuurder is verantwoordelijk het leveren van een
arbeidsmiddel wat voldoet aan de wettelijke eisen. Op basis van de Arbowet is een keurmeester of
externe keuringsinstantie niet verantwoordelijk voor de veiligheid van arbeidsmiddelen, deze
verantwoordlelijkheid ligt bij de werkgever. Het uitbesteden van keuringen legt dus geen
verantwoordelijkheid bij de (externe) keurmeester. Dit geldt voor het eigen materieel, maar ook voor
ingehuurd of ingeleend materieel.

2.3.1 Deskundigheid en positie van de keurmeester
Wie zijn bevoegd om keuringen uit te voeren? In het Arbobesluit artikel 7.4.a lid 5 is opgenomen dat
keuringen worden uitgevoerd door een deskundige natuurlijke persoon, rechtspersoon of instelling.
Daarnaast zijn door de wetgever zogenaamde keuringsklassen vastgesteld waarin is bepaald welke
arbeidsmiddelen door (of namens) de werkgever mogen worden uitgevoerd en welke
arbeidsmiddelen door een (gecertificeerde) externe keuringsinstantie moeten worden uitgevoerd.
Het betreft de volgende keuringsklassen:

Klasse 0.
De keuringen worden verricht door personen die daartoe voorlichting en onderricht hebben gehad.
Arbeidsmiddelen met geringe risico's zijn ingedeeld in klasse 0, hierbij valt te denken aan
bijvoorbeeld een schaftwagen, bouwkeet, etc.

Klasse 1.
De keuringen worden verricht door deskundige personen die door de werkgever zijn aangewezen
en daartoe speciaal zijn opgeleid. Het overgrote deel van de gebruikte arbeidsmiddelen valt in deze
klasse. Voorbeelden hiervan zijn de boormachines, cirkelzagen, ladders, motorkettingzagen,
trappen, etc.

Klasse 2.
De keuringen worden verricht door speciaal daartoe opgeleid personeel, dat een onafhankelijke
positie bekleedt ten opzichte van degenen die bij de keuringsuitkomsten belang hebben. De
keurmeester heeft dus geen belang bij de uitkomst van de inspectie. Een afkeuring mag geen
gevolgen hebben voor het dagelijkse werk van de keurmeester. Voorbeelden van klasse 2
arbeidsmiddelen zijn: bouwlift, heftruck, bovenloopkranen, etc.

Klasse 3.
Aan de keuringsinstantie worden naast de eisen uit klasse 2 ook eisen gesteld aan de
Pagina 9


onafhankelijkheid en deskundigheid van de beoordelingsorganisatie binnen een bedrijf. Het bedrijf
dient een kwaliteitssysteemcertificaat te hebben (EN 45012 / ISO 9000) of een specifieke
accreditatie als inspectie-instelling (EN 45004). Het is mogelijk dat een onafhankelijke
materieeldienst aan deze voorwaarden voldoet. Voorbeelden van klasse 3 arbeidsmiddelen 3 zijn
torenkranen, mobiele kranen, heistellingen, etc.

Klasse 4.
De keuringen worden verricht door onafhankelijke en deskundige keuringsinstanties, die door de
Raad van Accreditatie zijn geaccrediteerd. De overheid schrijft de specifieke keuringen voor en
wijst de keuringsinstanties aan (EN 45011). Het technische gedeelte van de keuringen mag door de
keuringsinstantie per contract worden uitbesteed aan instellingen waarvan de deskundigheid en de
onafhankelijkheid middels accreditatie of anderszins zijn gewaarborgd. De eindverantwoordelijkheid
voor keuringsresultaten blijft echter bij de aangewezen keuringsinstantie. Voorbeeld van een
arbeidsmiddel in deze klasse is de personen-/goederenlift.

Klasse 5.
Hierbij geldt het zelfde als bij klasse 4, de keuringen mogen door de onafhankelijke
keuringsinstantie echter niet aan anderen worden uitbesteed. Deze klasse is in de algemene
industrie en bouw niet relevant.

Klasse 6.
Hierbij geldt het zelfde als bij klasse 5, met extra overheidstoezicht of uitvoering door de overheid
zelf. Deze klasse wordt momenteel niet gebruikt. Alleen arbeidsmiddelen uit de klassen 0 – 2
mogen door of namens de werkgever zelf worden gekeurd. Arbeidsmiddelen in de klasse 3
betreffen een overgangsklasse en hoger mogen in het algemeen niet door de werkgever zelf
worden gekeurd. Voor de keuringsklassen 0 – 2 dient “deskundigheid” schriftelijk te worden
aangetoond. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een certificaat van deelname aan een cursus
keurmeester (elektrische) arbeidsmiddelen worden aangetoond. Ook wordt een meerjarige ervaring
geaccepteerd als “deskundigheid”. Indien de keurmeester ook elektrische arbeidsmiddelen keurt is
het belangrijk dat deze schriftelijk wordt aangewezen als Voldoende onderricht persoon
keurmeester elektrische arbeidsmiddelen NEN 3140 (VOP). Ook kan de bevoegdheid tot keuren
worden opgenomen in een functieomschrijving. De keurmeester mag geen belang hebben bij het
resultaat van zijn keuring. Degene die verantwoordelijk is voor de uitvoering van werkzaamheden
(productieverantwoordelijke) mag de uitslag van de beoordeling niet kunnen beïnvloeden.

2.3.2 Verantwoordelijkheid voor het managementsysteem
Het is belangrijk dat één persoon verantwoordelijk wordt gesteld voor het managementsysteem met
betrekking tot het uitvoeren van de keuringen. Dit kan een KAM-manager, Arbo-coördinator,
preventiemedewerker, hoofd materieelbeheer of de keurmeester zelf zijn. Deze
verantwoordelijkheid en de bijbehorende taken en bevoegdheden dienen vastgelegd te zijn in een
functieomschrijving.

2.4 Opzetten keuringen

2.4.1. Inleiding
Als de keurmeester is opgeleid en aangewezen dan gaat hij op enig moment starten met het
keuren. Als startpunt kan de keurmeester beginnen met een overzichtslijst waarin alle aanwezige
arbeidsmiddelen worden vastgelegd. Een handig hulpmiddel kan zijn een tabel waarin per
arbeidsmiddel de volgende kenmerken worden vastgelegd:
Soort arbeidsmiddel;
Merk;
Type;
Serienummer.

Pagina 10


Belangrijk is om een keuze te maken welke arbeidsmiddelen wel en welke arbeidsmiddelen niet zelf
gekeurd worden.

Voorbeelden van arbeidsmiddelen welke door de keurmeester gekeurd kunnen worden zijn:
Arbeidsmiddelen klasse 0 t/m 2 (zie par. 2.3.1);
Alle gangbare 230V elektrische arbeidsmiddelen zoals: boormachine, slijpmachine,
looplamp, etc.;
Alle gangbare 380V machines zoals: draaibank, freesbank, cirkelzaag, etc;
Alle gangbare motorische materieel zoals: motorkettingzaag, maaimachine, bosmaaier,
triplaten, etc.

Uitsluitingen welke niet zelf gekeurd mogen worden zijn:
Arbeidsmiddelen klasse 3 t/m 6 (zie par. 2.3.1);
Hijs- en hefmiddelen boven de 2 ton dan wel 10 tonmeter zoals torenkranen, mobiele
kranen, hijstellingen, etc.;
Middelen t.b.v. personenvervoer zoals (bouw)liften, personenliften, etc.

Belangrijke stelregel is dat de keurmeester zijn of haar eigen “kracht” kent. Indien een
arbeidsmiddel onbekend is, dient de kennis eigen gemaakt te worden of de keuring te worden
uitbesteed aan keurmeesters welke over de noodzakelijke kennis en kunde beschikken.

2.4.2. Identificatie van arbeidsmiddelen
Arbeidsmiddelen dienen in het kader van naspeurbaarheid te worden geïdentificeerd om het later te
kunnen traceren. Dit is eveneens van belang om een link te vormen tussen het arbeidsmiddel en
een checklist welke als bewijs dient dat de keuring plaatsgevonden heeft.

Identificatie van arbeidsmiddelen kan op de volgende wijzen plaatsvinden:
Graveren van een nummer;
Barcodestickers (zie fig. 2.1 t/m 2.4);
RFID-chips (Radio Frequency Identification);
Kleurcodes.

Fig. 2.1 Barcodesticker Fig. 2.2 RFID- Fig. 2.3 RFID Fig. 2.4 interne RFID-
chip scanner chip in arbeidsmiddel

Het graveren is veel gebruikte en “onuitwisbare” methode om een arbeidsmiddel te identificeren.
Het voordeel van graveren is dat de leesbaarheid van het identificatienummer bij arbeidsmiddelen
die in werkplaatsen en op bouwlocaties worden gebruikt redelijk tot goed gewaarborgd is en blijft.
Nadeel vanuit elektrisch oogpunt is dat graveren in elektrisch isolerende delen de isolatiewaarde
negatief beïnvloed. Het toepassen van barcodestickers is in opkomst bij identificatie van
arbeidsmiddelen. Bij stationaire apparatuur in kantoren en werkplaatsen is dit een goede methode.
In de praktijk laten bij elektrische handgereedschappen barcodestickers vaak los in werkplaatsen
bouwplaatsomstandigheden. De toepassing van RFID-chips is eveneens in opkomst. Een aantal
leveranciers van elektrische arbeidsmiddelen voorziet momenteel het materieel al van chips,
waarmee de invoering van deze vorm van identificatie wordt vergemakkelijkt. De kosten van losse
chips zijn echter nog vrij hoog, waardoor het identificeren van reeds aanwezig materieel hoog
uitvallen. Samenvattend verdient graveren van arbeidsmiddelen de voorkeur: zowel vanuit praktisch
als uit kostentechnisch oogpunt. Graveren in verlengsnoeren en andersoortige kabels is niet
toegestaan. Hiervoor zijn speciale kabellabels beschikbaar. Ook kunnen met tie-raps vastgezette

Pagina 11


aluminium plaatjes worden gebruikt. Hierop is dan eveneens de keuringssticker te bevestigen.

2.4.3. Inkoop van nieuwe arbeidsmiddelen
Moeten nieuwe arbeidsmiddelen gekeurd worden? Bij nieuw ingekochte arbeidsmiddelen spreekt
artikel 7.2. van het Arbobesluit over het vermoeden van overeenstemming. Arbeidsmiddelen welke
voorzien van een CE-markering worden vermoed te voldoen aan een reeks van artikelen uit het
Arbobesluit hoofdstuk 7. Daaruit is te interpreteren dat nieuwe arbeidsmiddelen niet gekeurd
hoeven te worden. Vanzelfsprekend dienen nieuwe arbeidsmiddelen van een identificatienummer
te worden voorzien en opgenomen te worden in het keuringssysteem. De praktijk wijst uit dat
wettelijk gezien een keuring van de arbeidsmiddelen niet noodzakelijk is, maar dat ook binnen
fabrikanten wel eens fouten worden gemaakt en dat een beschermingsleiding van een klasse I
arbeidsmiddel (geaarde apparaten) niet aangesloten blijkt te zijn. Keuring kan dan vervelende
gevolgen voorkomen en blijkt dan een nuttig hulpmiddel te zijn.

2.4.4 Bepalen keuringsfrequentie
Hoe vaak dienen de keuringen plaats te vinden? De VCA Checklijst eist een jaarlijkse keuring.
Afwijking hiervan in de negatieve zin, dient gemotiveerd te worden en wordt zelden door auditoren
geaccepteerd. Artikel 7.4.a van het Arbobesluit spreekt van: “een keuring dient zo dikwijls te
worden uitgevoerd als voor de goede staat noodzakelijk is”. Binnen de NEN 3140 wordt een
rekenmethode gehanteerd waar op basis van o.a. de omgeving waarbinnen het arbeidsmiddel
wordt toegepast, de deskundigheid van de gebruiker, frequentie van gebruik, kans op
beschadigingen wordt bepaald hoe vaak een arbeidsmiddel gekeurd dient te worden. Op basis van
de VCA-eis, gecombineerd met ervaringen uit verschillende bedrijfstakken wordt geadviseerd om
minimaal een jaarlijkse keuringsfrequentie aan te houden. Dit wordt ook wel de veilige ondergrens
genoemd. Aanvullend hierop spreekt artikel 7.4.a van het Arbobesluit over dat keuringen
naspeurbaar moeten worden uitgevoerd als er reparaties, ongevallen en/of modificaties hebben
plaatsgevonden.

2.4.5 Bewijs van uitgevoerde keuring / keuringsstatus
Vanuit het Abobesluit wordt in artikel 7.4.a lid 6 gesproken van het feit dat een bewijs van
uitgevoerde keuring op de arbeidsplaats aanwezig dient te zijn. De aanwezigheid van een
keuringsrapport van bijvoorbeeld een boormachine op een bouwplaats brengt veel praktische
bezwaren met zich mee. Een keuringssticker waarop de uiterste herkeuringsdatum is aangegeven
biedt eveneens een schriftelijk bewijs. Een keuringsrapport al dan niet in elektronische vorm kan
dan het formele bewijs vormen dat het arbeidsmiddel is gekeurd. Zaak is om keuringsstickers, ook
wel vervaldatumstickers genoemd, op een plaats te plakken waar het zo mogelijk is beschermd
tegen “schuren” en dus het onleesbaar worden van de sticker. Over de tekst op keuringsstickers
bestaan veel onduidelijkheden. Deze dient tenminste de datum van de eerstvolgende keuring te
bevatten (VCA 2004/04). De datum van de keuring mag vermeld zijn, maar dit is niet noodzakelijk.

Fig. 2.5 diverse keuringsstickers

Ook kunnen kleurcodes met tape of verf worden aangebracht. Alle goedgekeurde arbeidsmiddelen
worden in een bepaald jaar van bijvoorbeeld de kleur rood voorzien. Het daaropvolgende jaar wordt
na keuring een andere kleur gekozen. Het is daarmee, mits voldoende voorlichting plaatsgevonden
heeft over de “kleur per jaar”, te allen tijde duidelijk welke arbeidsmiddelen gebruikt mogen worden.
Pagina 12


2.4.6 Planning van keuringen
Als de keuringsfrequentie is vastgesteld dan dient er een registratie te worden bijgehouden
wanneer de keuringstermijn afloopt. Geadviseerd wordt om ca. 1 maand voor afloop van de
keuringstermijn de werknemers aan te schrijven dat er een (her)keuring gepland dient te worden.
Gelet op de staat van de arbeidsmiddelen is het verstandig om afspraken te maken over het zo
schoon mogelijk aanleveren van de arbeidsmiddelen. Dit omdat een visuele beoordeling van
vervuilde arbeidsmiddelen moeilijk is.

2.4.7 Uitvoeren van keuringen
Het inhoudelijk uitvoeren van de keuringen is aan de orde geweest tijdens de diverse
keurmeestertrainingen. De details van de criteria op basis waarvan gekeurd wordt, valt niet binnen
deze scriptie.

Belangrijk voor het uitvoeren van keuringen is de locatie. De keurmeester dient een locatie in de
vorm van een werkplaats of buitenlocatie te vinden waar hij veilig kan keuren zonder dat zijn/haar
eigen veiligheid in het geding komt. Gevaar voor aanrijding of andere overlappen met
productieprocessen dienen te worden voorkomen. Voor het uitvoeren van keuringen aan elektrisch
materieel, dient de keuring te worden uitgevoerd op een houten werktafel of op een isolerende mat.
Dit om de kans op elektrocutie te voorkomen. Bij reparatie van arbeidsmiddelen, bijvoorbeeld het
vervangen van kabels dient de veiligheid van de keurmeester te worden gewaarborgd. De
veiligheidsprocedures en instructies zoals vastgelegd in de NEN 3140: 1998 dienen te worden
gehanteerd bij reparatiewerkzaamheden.

De daadwerkelijke keuring wordt uitgevoerd aan de hand van een keuringschecklijst. In de markt en
op het internet zijn vele checklijsten beschikbaar. Er zijn CD-roms beschikbaar waarin voor vele
arbeidsmiddelen specifieke checklijsten beschikbaar zijn. Dit levert voordelen op omdat de
keurmeester het betreffende arbeidsmiddel “herkent” in de checklijst. Zo zijn er checklijsten
beschikbaar, bijvoorbeeld voor: bosmaaiers, motorkettingzagen, loopmaaiers, etc. Nadeel is dat er
altijd “uitzonderingen” zijn waarvoor geen specifieke checklijsten beschikbaar zijn.

Een oplossing is om te gaan werken met algemene checklijsten waarmee een categorie
arbeidsmiddelen gekeurd kunnen worden. In het geval van de hiervoor genoemde arbeidsmiddelen
zou een checklijst voor motorisch materieel kunnen worden toegepast, waarbij enkele
keuringspunten voor een specifiek arbeidsmiddel niet van toepassing kunnen zijn. Het toepassen
van een algemene keuringschecklijst stelt hogere eisen aan het inlevingsvermogen en aan de
kennis van de keurmeester.

2.4.8 Archiveren van de keuringsresultaten
Keuringschecklijsten kunnen vanzelfsprekend op papier maar mogen ook in digitale vorm
gearchiveerd worden. In principe hoeven checklijsten uitgaande van een jaarlijkse keuring maar 1
jaar bewaard te worden. Na afloop wordt de keuringslijst vervangen door de nieuwe
keuringschecklist. Aangeraden wordt dat wanneer tijdens de keuring sabotage van beveiligingen
worden aangetroffen (b.v. het vastzetten van een dodemansknop d.m.v. een tie-rap) hiervan een
opmerking te maken op de checklist. Vanzelfsprekend wordt het arbeidsmiddel pas goedgekeurd
nadat de sabotage ongedaan is gemaakt. De gebruiker en naar mijn mening ook de leidinggevende
dient van de sabotage op de hoogte te worden gesteld. Voor checklists van dergelijke
gesaboteerde arbeidsmiddelen beveel ik aan om deze bijvoorbeeld 3 jaren te archiveren. Dit om
voor de keurmeester aantoonbaar te maken dat sabotage is onderkend en dat meerdere malen
actie is ondernomen naar de gebruikers.

Pagina 13


2.4.9 Meetapparatuur keuringen elektrische arbeidsmiddelen volgens NEN 3140
Om de elektrische veiligheid van arbeidsmiddelen volgens NEN 3140 te keuren dienen ook
metingen te worden uitgevoerd. Tijdens deze metingen worden onder andere de isolatieweerstand,
de lekstroom en de weerstaand van de beschermingsleiding (indien aanwezig) doorgemeten. Om
deze metingen uit te voeren van een vijftal merken op de markt: Nieaf-Smitt, Fluke, Gossen
Metrawatt, Megger en Amprobe. Deze merken hebben handtesters op de markt gebracht, waar na
het uitvoeren van de keuring handmatig een checklijst moet worden ingevuld. Ook beschikken de
merken over downloadable apparatentesters, waarin de keuringsresultaten kunnen worden
opgeslagen en kunnen worden overgezet naar een computer om te worden gearchiveerd, dan wel
te worden geprint. Als u een NEN 3140 tester wilt aanschaffen dan zijn er een drietal zaken welke
kunnen worden overwogen:

Hoeveel arbeidsmiddelen
Het aantal te keuren arbeidsmiddelen bepaalt of een handmatige tester of een downloadable tester
rendabel is.

Handmatige tester
Handmatige testers hebben geen geheugen om testresultaten op te slaan. De testresultaten dient u
dus vast te leggen in een testrapport. Handtesters worden aanbevolen als u minder dan ca. 100
arbeidsmiddelen gaat keuren.

Downloadable testers
Downloadable testers beschikken over intern geheugen en kunnen testresultaten opslaan. De
testresultaten kunnen gedownload worden naar een softwarepakket om de keuringen te beheren
en/of de keuringsrapporten te printen. Deze testers worden aanbevolen als u meer dan ca. 100
objecten gaat testen op jaarbasis. Deze testers worden ook aanbevolen als u aan de slag gaat als
externe keurmeester.

Opslaan resultaten
Het bijhouden en beheren van de keuringsresultaten is een wettelijke en een VCA verplichting.
Hiermee kunt u aantonen dat u de keuringen hebt uitgevoerd. Houdt u in het achterhoofd dat het
schriftelijk bijhouden van 100 keuringsresultaten even lang duurt als het uitvoeren van 100
keuringen…

Fig. 2.6 diverse apparatentesters

2.4.10 Beheer en kalibratie van meetapparatuur
Meetapparatuur in de vorm van een apparatentester bepaalt of een arbeidsmiddel elektrisch veilig
is. Het is dus belangrijk om te weten of de meetapparatuur betrouwbaar is. Het is niet wettelijk
verplicht, maar aangeraden wordt om meetapparatuur jaarlijks te laten kalibreren teneinde te
bepalen of de meetwaarden binnen de door de fabrikant vastgestelde toleranties vallen.
Meetapparatuur wordt nieuw geleverd voorzien van een conformiteitsverklaring, waarmee
aangegeven wordt dat deze bij aankoop binnen de toleranties valt. Verstandig is om ten behoeve
van een tijdige kalibratie een contract hiervoor met de fabrikant af te sluiten. Alle fabrikanten
werken met kalibratiekaarten waarmee de keurmeester ca. 1 maand voor afloop van de
kalibratietermijn wordt aangeschreven om de kalibratie te laten uitvoeren. Fabrikanten leveren na
Pagina 14


kalibratie een kalibratiecertificaat, welke moet worden gearchiveerd. Daarnaast wordt door
fabrikanten een kalibratiesticker aangebracht waarop de uiterste keuringsdatum wordt aangegeven.

2.4.11 Afgekeurde arbeidsmiddelen
Belangrijk is om voorafgaand aan de keuringen vast te stellen wat er met de afgekeurde en als
zodanig onveilige arbeidsmiddelen dient te gebeuren. Allereerst dient er te worden bepaald of het
arbeidsmiddel kan worden gerepareerd. Reparatie kan en mag door een keurmeester uitgevoerd
worden als deze voldoende onderricht is en over voldoende technische kennis beschikt om
reparatie te kunnen uitvoeren. Is dit niet het geval dan verdient uitbesteding van de reparatie de
voorkeur. Na reparatie dient een herkeuring van het arbeidsmiddel plaats te vinden.
Vanzelfsprekend moet worden afgewogen of de kosten van reparatie en herkeuring uitkunnen t.o.v.
de aanschaf van een nieuw arbeidsmiddel.

Afgekeurde arbeidsmiddelen die niet gerepareerd kunnen worden mogen niet meer ingezet
worden. Het verdient de voorkeur om de arbeidsmiddelen middels een rode afkeursticker of label te
markeren als zijnde afgekeurd. Ook het achter slot en grendel opbergen is verstandig omdat anders
de kans bestaat dat in “noodgevallen” de arbeidsmiddelen toch ingezet gaan worden. Afgekeurde
arbeidsmiddelen kunnen worden gebruikt t.b.v. onderdelen of kunnen hierna worden vernietigd. Het
meegeven van afgekeurde arbeidsmiddelen aan medewerkers wordt ten strengste afgeraden.

Pagina 15


H3 Borgen van veiligheidskeuringen
3.1 Inleiding
In het voorgaande hoofdstuk heb ik getracht een beeld te schetsen van de onderwerpen waar de
keurmeester arbeidsmiddelen rekening mee moet houden als hij wil starten met het uitvoeren van
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen. Deze onderwerpen, inclusief het daadwerkelijke keuren,
dient te worden geborgd in de vorm van een managementsysteem. In de hiernavolgende
paragrafen beschrijf ik achtereenvolgens welke onderwerpen geborgd dienen te worden (par. 3.2),
welke managementsystemen t.b.v. borging in aanmerking komen (par. 3.3) en een conclusie van
een maatwerk managementsysteem voor het uitvoeren van de veiligheidskeuringen (par. 3.4).

3.2 Eisen managementsysteem
Een managementsysteem is te omschrijven als: de organisatorische structuur,
verantwoordelijkheden, procedures, processen en voorzieningen voor het ten uitvoer brengen van
de veiligheidskeuringen. Het doel van het managementsysteem voor het borgen van de
veiligheidkeuringen is ervoor zorgdragen dat:
de veiligheidskeuringen telkens op dezelfde manier plaatsvinden volgens de vooraf
vastgelegde kwaliteitscriteria;
de continuïteit van de veiligheidskeuringen is gewaarborgd.

Een managementsysteem voor het borgen van veiligheidskeuringen dient naar mijn mening
tenminste de volgende elementen te bevatten:
1. Kwaliteitsbeleid;
2. Vastlegging van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden;
3. Procedure t.b.v. het voorbereiden van veiligheidskeuringen;
4. Procedure t.b.v. het uitvoeren van de veiligheidskeuringen;
5. Procedure t.b.v. het registreren, rapporteren en het archiveren van de veiligheidskeuringen;
6. Procedure t.b.v. het beheer van wetgeving, normen en voorschriften;
7. Procedure t.b.v. het beheren van meetinstrumenten;
8. Procedure t.b.v. opleiding en training van keurmeester(s) (elektrische) arbeidsmiddelen.

In de volgende paragrafen wordt een invulling gegeven van de hiervoor genoemde elementen.

3.2.1 Kwaliteitsbeleid
De basis van elk managementsysteem is een beleidsverklaring. Hierin dient de doelstelling van het
managementsysteem t.b.v. veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen te worden vastgelegd.
Belangrijk is dat de directie van de organisatie onderschrijft dat de veiligheid van arbeidsmiddelen
op een hoog niveau komt, dan wel blijft. Dit beleid dient door de directie uitgedragen te worden naar
de gehele organisatie.

3.2.2 Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden
In het managementsysteem dient naast de eindverantwoordelijke manager te worden vastgelegd
welke medewerkers aangewezen zijn als keurmeesters. In het geval er meerdere keurmeesters
actief zijn is het van belang dat een keurmeester als hoofdkeurmeester eindverantwoordelijk is.
Belangrijk hierbij is dat de keurmeesters zo mogelijk onafhankelijk zijn van de uitvoerende taken.
Daarmee wordt bedoeld dat de keurmeester geen baten –of nadelen- ondervindt van goedkeuring
dan wel afkeuring van de arbeidsmiddelen. Het keuren van arbeidsmiddelen dient steeds
onafhankelijk van andere taken te worden uitgevoerd.

Pagina 16


De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden kunnen in de vorm van een functieomschrijving
worden opgesteld. Ook is het mogelijk om taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden in de
vorm van een matrix weer te geven.

Onder andere de volgende taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden dienen te worden
vastgelegd:
Wie schrijft afdelingen aan om arbeidsmiddelen voor keuring aan te bieden;
Wie beslist over het bepalen van keuringsfrequenties;
Wie is bevoegd om de resultaten van de keuringen te beoordelen en te interpreteren;
Wie is bevoegd om tekortkomingen ten opzichte van de geldende veiligheidseisen, weten
regelgeving vast te stellen;
Welke medewerkers zijn bevoegd om afgekeurde arbeidsmiddelen te laten repareren dan
wel te laten vernietigen.

In de functieomschrijving dient eveneens te worden vastgelegd welke medewerker(s) bevoegd zijn
om de resultaten van visuele inspecties, metingen en beproevingen te beoordelen, te accepteren en
arbeidsmiddelen vrij te geven. De plaats van de medewerkers welke met het keuren belast zijn
dienen eveneens in het organisatieschema te worden opgenomen.

3.2.3 Voorbereiden van veiligheidskeuringen
In het managementsysteem dient een procedure te worden opgenomen waarin de
veiligheidskeuringen worden voorbereid. Hierin dient onder andere te worden vastgelegd:
De identificatie en/of nummering van de arbeidsmiddelen;
Hoe om te gaan met nieuwe arbeidsmiddelen;
Het overzicht van aanwezige arbeidsmiddelen;
Het plannen van de keuringen;
Het bepalen welke normen voor de betreffende arbeidsmiddelen van toepassing zijn;
Het bepalen welke meetapparatuur benodigd is t.b.v. de keuringen;
Het maken van afspraken betreffende het tijdig en schoon aanleveren van de
arbeidsmiddelen;
Het bepalen van de keuringslocatie.

3.2.4 Uitvoeren van veiligheidskeuringen
In een procedure dient te worden vastgelegd op welke wijze de veiligheidskeuringen worden
uitgevoerd. Keuringen worden uitgevoerd aan de hand van een checklijst. In de procedure dient te
zijn opgenomen welke checklijsten voor bepaalde typen arbeidsmiddelen worden ingezet. De
keurmeester voert de veiligheidskeuring uit. Afhankelijk van de keuze van de keurmeester wordt
eerst een grove visuele voorinspectie uitgevoerd. Hiermee wordt voorkomen dat veel tijd wordt
besteed aan een keuring, waarvan op voorhand al visueel is vast te stellen dat het arbeidsmiddel
afgekeurd dient te worden. In de procedure dient eveneens te worden vastgelegd dat de
keuringsresultaten schriftelijk worden vastgelegd. De keurmeester dient elke afwijking ten opzichte
van de geldende veiligheidseisen, normen en voorschriften schriftelijk vast te leggen en direct aan
de beheerder te rapporteren. De keurmeester dient op basis van de vastgestelde afwijkingen ten
opzichte van de geldende eisen, steeds over de frequentie van de keuringen te oordelen en dit
schriftelijk aan de gebruiker te adviseren of overeen te komen.

3.2.5 Registreren, rapporteren en archiveren van veiligheidskeuringen
In een procedure dient te worden vastgelegd door wie en op welke wijze gerapporteerd wordt over
de status van de gekeurde arbeidsmiddelen. Als onderdeel van deze procedure dient te worden
vastgelegd op welke wijze de resultaten van de keuringen, waaronder meet- en
beproevingsresultaten, rapporten en vastgestelde afwijkingen, worden verzameld en op traceerbare
wijze worden opgeborgen. Eveneens is de wettelijk geldende bewaartermijn voor deze documenten

Pagina 17


meegenomen in de procedure. Van de uitgevoerde keuringen dient van elk arbeidsmiddel een
registratie te worden bijgehouden. Uit deze registratie dient te blijken wanneer deze hebben plaats
gevonden en welke visuele controles, metingen en beproevingen zijn uitgevoerd, welke defecten zijn
geconstateerd en of al dan niet aan de gestelde eisen wordt voldaan. Ook adviseren wij dat in de
procedure wordt opgenomen hoe omgegaan wordt met levensgevaarlijke situaties. Een voorbeeld
hiervan is dat als beveiligingen worden overbrugd of buiten werking zijn gesteld door gebruikers.
Deze overbruggingen worden vanzelfsprekend opgeheven, maar de gebruikers –dan wel de
leidinggeven- adviseren wij hiervan op de hoogte te stellen.

3.2.6 Beheer van wetgeving, normen en voorschriften
Belangrijk is een procedure waarin is vastgelegd op welke wijze de keurmeester er voor zorgt dat
deze beschikt over de op de verschillende arbeidsmiddelen van toepassing zijn de wetgeving,
normen en voorschriften. Hier dient eveneens een overzicht van aanwezig te zijn. Ook dient in de
procedure te zijn opgenomen op welke wijze de keurmeester op de hoogte blijft van de actuele
stand van de weten regelgeving. Een overzicht van relevante wetgeving, normen en voorschriften
is handig om voorhanden te hebben.

3.2.7 Beheer van meetinstrumenten
De veiligheid wordt, in het geval het elektrische arbeidsmiddelen betreft, mede bepaald door de
resultaten van een meting. Er dient een procedure aanwezig te zijn, waarin de kalibratiefrequentie
is vastgelegd en het daadwerkelijke kalibreren van deze meetinstrumenten is geregeld. Na
kalibratie dient de kalibratiestatus op het meetmiddel te zijn aangegeven.

3.2.8 Opleiding en training
Voor de functie van keurmeester dient te worden vastgelegd, welke opleidingen, vakkundigheden
en/of ervaringen nodig zijn voor het uitvoeren van de keuringen. Vakkundigheid kan worden
aangetoond door middel van goede resultaten van een keurmeestertrainingen waarin de kennis
van machineveiligheid, de NEN 3140 zowel theoretisch als praktisch zijn getoetst. De procedure
dient eveneens de mogelijkheid te bieden om de benodigde vakkundigheden en ervaringen op peil
te houden. Voor het uitvoeren van Toezicht op elektrische arbeidsmiddelen is tenminste niveau van
"Voldoende onderricht persoon" in het kader van de NEN 3140 vereist.

3.3 Managementsystemen
Voor het borgen van het uitvoeren van veiligheidskeuringen komen verschillende normen in
aanmerking. Alle genoemde normen bieden de mogelijkheden om te worden gecertificeerd door
een certificerende instantie.

Mogelijke normen zijn (limitatief):
ISO 9001 (2000);
OHSAS 18001 (2007);
VGM Checklijst Aannemers VCA (2004/04);
Criteria voor Toezicht (1999).

In de hiernavolgende subparagrafen beschrijf ik in bijzonder verkorte vorm de normen welke
aanknopingspunten bieden om de veiligheidskeuringen te kunnen borgen en/of certificeren. In par.
3.3.5. presenteer ik een matrix om aan te geven, welke normelementen overeenkomen met de
minimale vereisten uit par. 3.2.

Pagina 18


3.3.1 ISO 9001
De Nederlandse norm NEN-EN ISO 9001 is de internationale norm op basis
waarvan kwaliteitsmanagementsystemen kunnen worden gecertificeerd. Vaak
wordt deze norm toegepast om alle (primaire en secundaire) processen van een
organisatie te certificeren. Theoretisch is het mogelijk om de scope (lees:
reikwijdte) van het managementsysteem te beperken tot sec. het uitvoeren van
de veiligheidskeuringen. Ook is het natuurlijk mogelijk als een organisatie reeds
gecertificeerd is, de keuringsprocedures op te nemen in het bestaande ISO 9001
kwaliteitsmanagementsysteem.

3.3.2 OHSAS 18001
OHSAS 18001 is een in Engeland ontwikkelde norm in samenwerking met
diverse normalisatie instellingen uit Europa en Australië. OHSAS staat voor
Occupational Health and Safety Assessment Series. OHSAS 18001 is geen
internationale norm zoals de ISO-normen, maar is in veel landen geaccepteerd
als certificeerbare norm voor arbomanagementsystemen. OHSAS 18001 bevat
eisen voor een arbomanagementsysteem waarmee de organisatie de
arborisico’s die verband houden met de activiteiten van de organisatie kan
beheersen en de prestatie van het systeem kan verbeteren. De OHSAS richtlijn heeft in eerste
plaats betrekking op arbeidsomstandigheden en niet op de veiligheid van producten en diensten.
Doorgaans wordt het gehele arbozorgsysteem van een organisatie gecertificeerd. Het keuren van
arbeidsmiddelen maakt daar deel van uit.

3.3.3 VGM Checklist Aannemers (VCA)
VCA staat voor VGM Checklist Aannemers. VGM staat voor veiligheid,
gezondheid en milieu. De VCA is ontwikkeld door opdrachtgevers en
aannemers uit de (petro-) chemie en wordt inmiddels ver daarbuiten
toegepast. VCA is niets meer of minder dan een checklist om een veilige
en gezonde werkomgeving te bevorderen en het milieu te sparen. De
VCA is geen norm zoals ISO 9001. Bedrijven die zijn gecertificeerd volgens VCA voldoen in de
praktijk aan belangrijke Arbowet- en regelgeving. Bijvoorbeeld: het hebben van een risico-
inventarisatie en –evaluatie (RI&E), aan kunnen tonen dat medewerkers worden geïnstrueerd,
aantoonbaar toezien op veilig werken, keuren van materieel. Het keuren van Arbeidsmiddelen is
concreet opgenomen in de VCA checklist.

3.3.4 Criteria voor Toezicht
De Criteria voor Toezicht is een door de Arbeidsinspectie en UNETO
(deelnemersorganisatie voor de installatiebranche en technische detailhandel)
opgezette norm voor organisaties die elektrische installaties keuren. De norm
is door Arbeidsinspectie en UNETO omschreven als: “Criteria, die door de
Arbeidsinspectie zijn geaccepteerd als voorwaarden bij het uitvoeren van
toezicht op de veiligheid tijdens het gebruik van laagspanningsinstallaties”. De
norm is te zien als een aspect kwaliteitszorgsysteem. Dat wil zeggen dat
alleen die aspecten uit de ISO 9001-norm zijn genomen die bijdragen tot het
borgen van de keuringen aan elektrische installaties bij derden. De norm is
dus specifiek ontwikkeld voor externe keuringsinstanties. Een volgens de
Criteria voor Toezicht gecertificeerde organisatie ontvangt het Certificaat van
toezicht.

Pagina 19


3.4 Resumé managementsysteem t.b.v het borgen van veiligheidskeuringen
In paragraaf 3.2. heb ik de eisen aan een managementsysteem voor het uitvoeren van
veiligheidskeuringen vastgelegd. Daarna heb ik in paragraaf 3.3 een globale omschrijving van de
naar mijn mening beschikbare normen opgenomen.

Op basis van deze informatie vindt u in bijlage 5 een matrix waarin ik in de verticale as de
elementen uit de normen heb opgenomen. In de horizontale as vindt u de eisen aan het
managementsysteem voor veiligheidskeuringen. Per element heb ik opgenomen in welk hoofdstuk
dan wel paragraaf borging plaats kan vinden, aangevuld met een subjectief oordeel of borging op
deze wijze mogelijk is. Deze vergelijking is gemaakt in één tabel per norm.

Indien een normparagraaf niet van toepassing is, heb ik deze niet in de matrix opgenomen. Dit om
de overzichtelijkheid te waarborgen.

3.4.1 Toepassing ISO 9001 als borging voor veiligheidskeuringen
Zoals blijkt uit bijlage 5 is de ISO 9001 uitermate geschikt om de veiligheidskeuringen te kunnen
borgen en te kunnen certificeren. De scope (reikwijdte) van het systeem is af te stemmen op het
onderdeel veiligheidskeuringen. Toch zal een ISO 9001-systeem niet vaak hier alléén voor ingezet
worden. Voor bedrijven welke ISO 9001 gecertificeerd zijn is het eenvoudig om de procedures op te
nemen in het managementsysteem.

3.4.2 Toepassing OHSAS 18001 als borging voor veiligheidskeuringen
Uit bijlage 5 blijkt dat het toepassen van OHSAS 18001 als borgingsnorm mogelijk is. Het is echter
niet mogelijk om alléén het keuringsproces te certificeren, vanwege het feit dat een organisatie
arbeidsomstandigheden in de breedste zin van het woord dient te borgen om aan OHSAS 18001 te
voldoen. Voor bedrijven die OHSAS 18001 gecertificeerd zijn, is het eenvoudig om de
keuringsprocedures te integreren in het managementsysteem.

3.4.3 Toepassing VCA als borging voor veiligheidskeuringen
Als norm om alléén het keuren te borgen valt VCA af. Hiervoor geldt hetzelfde als bij OHSAS
18001. VCA borgt veiligheid, gezondheid en milieu in de breedste zin van het woord. Ook hier geldt
dat voor bedrijven die VCA gecertificeerd zijn, dat het eenvoudig om de keuringsprocedures te
integreren in het VCA-systeem.

3.4.4 Toepassing Criteria voor Toezicht als borging voor veiligheidskeuringen
Uit bijlage 5 blijkt dat de Criteria voor Toezicht het meest aansluiten bij het keuren van
arbeidsmiddelen voor de eigen organisatie. Toch valt de norm af. In overleg met de heer H. Hoveijn
(Hoger Veiligheidskundige en certificatiemanager VGM) van KEMA is gebleken dat alleen
organisaties kunnen worden gecertificeerd die keuringen voor derden (klantorganisaties) uitvoeren.

3.4.5 Resumé managementsystemen
De tussenconclusie is dat als een organisatie sec. het keuringsproces wil borgen en certificeren, de
ISO 9001 norm het beste hulpmiddel is. Als een organisatie reeds beschikt over een gecertificeerd
OHSAS 18001 dan wel VCA-systeem, dan zijn de keuringsprocedures eenvoudig te borgen door
deze in het OHSAS 18001- dan wel VCA- systeem te integreren.

De Criteria voor Toezicht, welke het beste aansluit bij de eisen van het managementsysteem (par.
3.2), kunnen als “norm” dienen waaraan de procedures t.b.v. het keuren dienen te voldoen.

Pagina 20


H4 Onderzoeksresultaten
4.1 Inleiding
In de hoofdstukken 2 en 3 heb ik achtereenvolgens een beeld geschetst van de onderwerpen
waarmee de keurmeester arbeidsmiddelen rekening dient te houden en de normen welke in
aanmerking komen om de veiligheidskeuringen te borgen. Deze heb ik vervat in een separaat
document, de praktijkhandleiding waarvan ik de inhoudsopgave als bijlage 7 heb opgenomen.

In hoofdstuk 4 heb ik als onderdeel van mijn onderzoek de praktijkhandleiding toegepast bij een
klantorganisatie. De klantorganisatie betreft H.J.Grimbergen B.V. te Alphen aan den Rijn.
Grimbergen is gespecialiseerd in productiesystemen voor de betonverwerkende industrie, zowel
nationaal als internationaal. De bedrijfsactiviteiten bestaan uit het ontwerpen, fabriceren, leveren en
in bedrijf stellen van nieuwe productiemiddelen en –inrichtingen. Ook behoort serviceverlening en
ondersteuning bij preventief en correctief onderhoud van bestaande installaties tot de
kernactiviteiten van het bedrijf. Bij H.J. Grimbergen B.V. ben ik als externe adviseur actief met het
opzetten van een VCA**-systeem.

Voor de veiligheidskeuringen zijn de heren Rombouts en P. van de Klink verantwoordelijk. Beiden
zijn door Ingenium opgeleid tot keurmeester (elektrische) arbeidsmiddelen.

4.2 De praktijkhandleiding in de praktijk

4.2.1 Werkwijze
Aan de keurmeesters van H.J. Grimbergen B.V. heb ik de
praktijkhandleiding voorgelegd.

De keurmeesters heb ik gevraagd om de praktijkhandleiding te
beoordelen op:
Leesbaarheid;
Praktische opzet;
Waarde voor de keurmeester.

Na het opzetten van het plan van aanpak zijn de keurmeester begonnen met het gestructureerd en
systematisch uitvoeren van de keuringen en het opzetten van een managementsysteem. Mijn
bijdrage als adviseur betrof het feitelijk opstellen van de procedures als onderdeel van het VCA**-
systeem. Vanwege het feit dat er een VCA-systeem in opzet aanwezig was, is gekozen om de
keuringsprocedures hierin te integreren. Na opzet van het keuringssysteem zal door mij een interne
audit worden uitgevoerd om de effectiviteit van het keuringssysteem te beoordelen.

Eveneens heb ik de praktijkhandleiding voorgelegd aan de directeur van Grimbergen. De
betrokkenheid van de directie is groot. Dit uit zich met name bij het nauwgezet vormgeven van de
procedures.

4.2.2 Toepassing praktijkhandleiding
De twee keurmeester van Grimbergen hebben de praktijkhandleiding bestudeerd. Op basis van de
praktijkhandleiding is door keurmeester van Klink een plan van aanpak opgesteld op welke wijze zij
het opzetten van de keuringen willen uitvoeren. De stappen uit hoofdstuk 2 van de
praktijkhandleiding zijn hierbij letterlijk gevolgd behoudens de paragrafen waarin
achtergrondinformatie is. Tijdens het keuren zijn keuringsprocedures opgesteld, welke ik samen
met de directie heb vervat in concrete schriftelijke procedures.

Pagina 21


4.2.3 Documenteren managementsysteem
De door de keurmeesters opgestelde keuringsprocedures zijn door mij en de directie van
Grimbergen vastgelegd in de volgende keuringsprocedures:
Voorbereiden van veiligheidskeuringen;
Uitvoeren van de veiligheidskeuringen;
Registreren, rapporteren en het archiveren van de veiligheidskeuringen;
Beheer van wetgeving, normen en voorschriften;
Beheer van meetinstrumenten;
opleiding en training van keurmeester(s) (elektrische) arbeidsmiddelen.

Het VCA-handboek van H.J. Grimbergen B.V. bevat een tabel waarin per functie de taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn vastgelegd. De functie van hoofdkeurmeester en
keurmeester zijn hieraan toegevoegd evenals de bij de genoemde functies behorende taken,
verantwoordelijkheden en bevoegdheden. In het VCA-handboek van H.J. Grimbergen is een
beleidsverklaring opgenomen t.a.v. veiligheid, gezondheid en milieu. De intentie t.a.v.
arbeidsmiddelen is hieraan toegevoegd.

Het voert ver om alle keuringsprocedures op te nemen in deze scriptie. Daarom heb ik er voor
gekozen om 1 voorbeeldprocedure op te nemen. Hiertoe heb ik de procedure uitvoeren van
keuringen opgenomen in bijlage 6. De procedures in het VCA-handboek van H.J. Grimbergen B.V.
zijn weergegeven in de vorm van flowcharts. Voor de keuringsprocedures is dit vanzelfsprekend
ook gedaan.

4.3 Resumé keurmeesters klantorganisatie
De keurmeesters van H.J. Grimbergen B.V. hebben de praktijkhandleiding beoordeeld op de in par.
4.2.1. van deze scriptie genoemde criteria.

De opmerkingen waren -zoals vaker door technici gecommuniceerd- “wel goed”. Ze vonden het
een handig hulpmiddel omdat het hen stap voor stap door het keuringsproces geleid heeft. Qua
taalgebruik vonden ze het prettig leesbaar en begrijpelijk. Het sluit goed aan bij “de taal van de
werkvloer”.

De directeur van Grimbergen was uitermate positief over de praktijkhandleiding. De teksten zijn
naar zijn mening erg toegankelijk en geven eveneens het management voldoende
aanknopingspunten om de veelal praktische elementen (keurmeesterperikelen) te kunnen borgen.

Pagina 22


H5 Conclusies, aanbevelingen en reflectie
5.1 Conclusies
Het doel van mijn scriptie/onderzoek was Het opzetten van een praktijkhandleiding voor het
implementeren van een intern managementsysteem voor MKB bedrijven welke zelf
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen in de breedste zin van het woord willen uitvoeren
conform Arbobesluit artikel 7.4a (mechanische aspecten) en de NEN 3140.

Het bovengenoemde doel heb ik vervolgens vertaald in een drietal onderzoeksvragen. Deze
onderzoekvragen zal ik achtereenvolgens beantwoorden.

Onderzoeksvraag 1
Wat zijn de concrete aandachtspunten waar de MKB keurmeester Arbeidsmiddelen rekening mee
moet houden en welke beslissingen dient hij hierbij te nemen?

Door middel van literatuuronderzoek heb ik geconcludeerd dat de concrete aandachtspunten
waaromtrent de keurmeester beslissingen dient te nemen zich concentreren rond:
Het identificeren van arbeidsmiddelen;
Het inkoopproces van nieuwe arbeidsmiddelen;
Het bepalen van de keuringsfrequentie;
Het bewijs van uitgevoerde keuring / het aangeven van de keuringsstatus;
Het planning van keuringen;
Het uitvoeren van keuringen;
Het archiveren van de keuringsresultaten;
De keuze van de juiste meetapparatuur voor het keuren van elektrische arbeidsmiddelen;
Het beheer en kalibreren van meetapparatuur;
Hoe om te gaan met afgekeurde arbeidsmiddelen.

Onderzoeksvraag 2
Op welke wijze is het keuren van (elektrische) arbeidsmiddelen te borgen door middel van een
managementsysteem?

Het borgen van de keuringen is een noodzakelijk kwaad om de continue kwaliteit van de keuringen
te waarborgen. Om het uitvoeren van keuringen te kunnen borgen staan een aantal normen ter
beschikking, het betreft: ISO 9001, OHSAS 18001, VCA en de Criteria voor toezicht. In een
kwalitatieve studie heb ik in hoofdstuk 3 een vergelijking gemaakt tussen de eisen aan een
managementsysteem t.b.v. keuren in relatie tot de specifieke normaspecten welke borging en
certificering mogelijk maken.

Mijn conclusie is dat de ISO 9001 norm de beste handvatten biedt om sec. het keuringsproces te
borgen en certificeren. Voor reeds VCA- dan wel OHSAS 18001 gecertificeerde bedrijven bieden
de genoemde checklijst/norm veel aanknopingspunten om het keuren te kunnen borgen. Alleen het
keuringsproces borgen is niet mogelijk m.b.v. VCA en OHSAS 18001. De normelementen uit de
Criteria voor Toezicht, welke het beste aansluiten bij de eisen van het managementsysteem. 3.2),
kunnen perfect als “norm” dienen waaraan de procedures t.b.v. het keuren dienen te voldoen.
Certificatie van de interne keuringsorganisatie is niet mogelijk volgens de Criteria voor toezicht. Dit
is het geval vanwege het feit dat de norm bedoeld is voor externe keuringsinstanties.

Op basis van de onderzoeksvragen 1 en 2 is de feitelijke praktijkhandleiding vormgegeven.

Pagina 23


Onderzoeksvraag 3
Is de samengestelde praktijkhandleiding een nuttig instrument voor de MKB keurmeester
arbeidsmiddelen?

In hoofdstuk 4 heb ik beschreven op welke wijze ik de praktijkhandleiding heb toegepast bij een
klantorganisatie H.J. Grimbergen B.V.. De keurmeesters en de directeur van Grimbergen hebben
de praktijkhandleiding als zeer leesbaar ervaren en zeer positief beoordeeld om als keurmeester
inzicht te krijgen in de te nemen beslissingen. Mijn bijdrage heeft zich in deze fase beperkt tot het
schrijven van de daadwerkelijke procedures. Daar ik in opdracht van Grimbergen bezig was het het
opzetten van een VCA-systeem heb is gezamenlijk besloten de keuringsprocedures in het VCA
handboek te integreren.

Mijn conclusie is dat de praktijkhandleiding in zijn geheel een nuttig hulpmiddel is om
veiligheidskeuringen te kunnen borgen als MKB keurmeester. Voor de compleetheid heb ik in
bijlage 7 de inhoudsopgave opgenomen van de praktijkhandleiding. Dit vanwege het feit dat er
anders veel overlap zou bestaan tussen de scriptie en de praktijkhandleiding.

Door beantwoording van mijn drie onderzoeksvragen heb ik naar mijn mening invulling gegeven
aan het doel van mijn scriptie zoals vastgelegd in mijn door de examencommissie goedgekeurde
scriptievoorstel d.d. 14 maart 2008. Middels deze scriptie hoop ik een bijdrage te leveren aan de
veiligheidskunde in het algemeen.

5.2 Aanbevelingen
In mijn scriptievoorstel heb ik in par. 13 aangegeven dat ik door middel van een audit de effectiviteit
van het opgezette en geïmplementeerde managementsysteem wilde beoordelen. Gelet op de late
implementatie van de keuringsprocedures in relatie tot de inleverdatum van de scriptie ben ik hier
niet meer aan toe gekomen. Mijn aanbeveling is om circa 1 maand voor de certificering van het
VCA-systeem door BVQI een proefaudit uit te voeren, waarin ik het volgende zou willen
beoordelen:
Is het systeem doeltreffend geïmplementeerd?
Werkt het systeem in de praktijk.

De genoemde audit ga ik uitvoeren. De datum van de audit zal echter na de inleverdatum van mijn
scriptie liggen.

5.3 Reflectie
Het systematisch opzetten van het onderzoek volgens de methode van Verschuren en Doorewaard
heeft mij enorm geholpen bij het structureren van mijn gedachten en hebben voorkomen dat ik te
snel conclusies getrokken heb. Ik dacht dat ik al veel kennis had over het onderwerp, toch heeft dit
onderzoek een behoorlijke verdieping gegeven van mijn kennis over het onderwerp.

Pagina 24


Bijlage 1 Literatuurlijst
Arbouw, Het inspecteren van arbeidsmiddelen; regels en verantwoordelijkheden, Amsterdam, 2005

Coppes, P.H.W.J.M., NEN 3140, de norm in de praktijk, Nederlands Normalisatie Instituut, Delft
2002

Coppes, P.H.W.J.M., Praktijkgids Werken met laagspanningsinstallaties - NEN 3140 verklaard,
Nederlands Normalisatie Instituut, Delft 2003

Doeleman, H.J. en Maas, J.G.V., De kwaliteit van milieu en arbozorg, 6e druk, Kluwer, Alphen aan
den Rijn, 2007

Elling, R., Rapportagetechniek, Wolters-Noordhoff, 3e druk, Groningen, 2004

Frijters, P.J.G.J., Machineveiligheid in 100 vragen, Kluwer, Alphen aan den Rijn, 2006

Hoogerkamp, P., AI 11 Machineveiligheid, afschermingen en beveiligingen, 4e druk, SDU Uitgevers,
Den Haag, 2008

Jans, G., Keuringsrapporten arbeidsmiddelen versie 2.0, Reed Business Information, Amsterdam,
2004

Kluwen, N., Elektrotechnische metingen in de praktijk, SDU, Den Haag, 2006

Verschuren, P. en Doorewaard, H., Het ontwerpen van een onderzoek, Lemma B.V., Utrecht, 1995

Zwaard, Dr. A.W., Praktijkgids Arbeidsveiligheid 2008, Kluwer, Alphen aan den Rijn, 2007

Zwaard, Dr. A.W., Arbojaarboek 2008, Kluwer, Alphen aan den Rijn, 2007

Cursusmappen keurmeester elektrische arbeidsmiddelen NEN 3140

AIBS
Arbode
Argus opleiding en training
Bol Advies
Elsevier opleidingen
Kader, opleiding en training
Nieuwhuis Consult
ROVC
S.O.T.
STODT
Van der Heide

Internetsites

www.arbeidsinspectie.nl
www.arbo.nl

Pagina 25


Internetsites (vervolg)

arbo.startpagina.nl
www.arbouw.nl
www.denf.nl
www.euronorm.net
www.nen.nl
www.overheid.nl
www.pilz.nl
www.uttwente.nl

Normen

NEN-EN ISO 9001 (2000) Uitgever: Nederlands Normalisatie Instituut, 2000
OHSAS 18001 (2007) Uitgever: Nederlands Normalisatie Instituut, 2007
VCA 2004/04 Uitgever SSVV, 2004
Criteria voor Toezicht TZ 99-10-25 Uitgever: KEMA 1999

Pagina 26


Bijlage 2 Begrippenlijst
Arbeidsmiddelen Alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten,
gereedschappen en installaties'.

Borgen Het vastleggen van werkwijzen in procedures en instructies
met als doel de kwaliteit van de werkwijzen te beheersen.

Certificerende instantie Door de Raad van Acrreditatie toegestane organisatie welke
beoordeelt of het managementsysteem van een organisatie
voldoet aan de normen (b.v. ISO 9001, VCA, etc).

Criteria voor Toezicht Een door de Arbeidsinspectie samen met UNETO-VNI
opgezette norm op basis waarvan externe keuringsbedrijven,
welke elektrische installaties keuren, kunnen worden
gecertificeerd.

ISO 9001 Internationale norm op basis waarvan een organisatie een
kwaliteitszorgsysteem kan laten certificeren.

Kalibratie Het beoordelen of de gemeten waarde van een meetapparaat
binnen de geldende toleranties valt. Is dit niet het geval dan
dient het meetinstrument gejusteerd te worden (bijgesteld).

KAM Kwaliteit, Arbo en Milieu

LTS Lagere Technische School

Managementsysteem De organisatorische structuur, verantwoordelijkheden, proce-
dures, processen en voorzieningen voor het ten uitvoer breng-
en van de bedrijfsprocessen.

MKB Midden en Kleinbedrijf

MTS Middelbare Technische School

NEN 3140 Nederlandse norm waarin het veilig bedrijfsvoeren van
elektrische installaties –maar ook arbeidsmiddelen- is
vastgelegd.

OHSAS 18001 Van origine Engelse norm op basis waarvan een organisatie
een arbozorgsysteem kan laten certificeren.

RFID-chip Microchip welke gebruikt kan worden voor het identificeren van
arbeidsmiddelen. De chip is programmeerbaar en uitleesbaar.

VCA Veiligheid, Gezondheid en Milieu Checklijst aannemers. Een
checklijst op basis waarvan een organisatie de VGM-aspecten
kan borgen en het systeem kan laten certificeren.

Pagina 27


Bijlage 3 Scriptievoorstel M.G.L.W. Otte, versie 4-3-2008

1. Titel (of werktitel).
“Praktijkhandleiding voor het borgen van veiligheidskeuringen voor de MKB keurmeester
arbeidsmiddelen”
2. Een korte beschrijving van het bedrijf, organisatie of branche (hierna “bedrijf“
genoemd) waar het onderzoek wordt uitgevoerd. Doel van het bedrijf, grootte, aard
van de werkzaamheden, korte beschrijving van de belangrijkste arborisico’s.
De doelgroep waar deze scriptie betrekking op heeft zijn MKB ondernemers die na een
keurmeestertraining volgens NEN 3140 en het Arbobesluit artikel 7.4a (mechanische
aspecten) zelf keuringen aan arbeidsmiddelen in de breedste zin van het woord gaan
uitvoeren.

Voorbeelden van MKB-organisaties welke trainingen bij mijn bedrijf (advies- en
trainingsbureau) en tot de doelgroep behoren zijn onder andere: schoonmaakbedrijven,
aannemers, constructiebedrijven, installatiebedrijven, etc.
3. Een beschrijving van uw eigen positie in het bedrijf of bij de klant.
Vanuit Ingenium Bedrijfsadvies B.V. verzorg ik als docent trainingen volgens NEN 3140 en
Arbobesluit artikel 7.4a (mechanische aspecten). Daarnaast begeleid ik bedrijven bij het
opzetten en implementeren van een managementsysteem om de uitvoering van de
genoemde machinekeuringen te kunnen borgen m.b.v. procedures, instructies en
formulieren.
4. Aanleiding om juist dit onderwerp te kiezen.
Na afloop van een keurmeestertraining arbeidsmiddelen krijg ik vaak de vraag van
cursisten: hoe moet ik als keurmeester nu verder? Hoe zet ik als keurmeester van een
MKB-bedrijf een intern managementsysteem voor het keuren van arbeidsmiddelen in de
breedste zin van het woord op, kortom: hoe borg ik mijn keuringsactiviteiten in de vorm van
een handboek waarin het keuren in procedures, instructies en formulieren is vastgelegd?
Kan ik dit managementsysteem laten certificeren door een certificerende instantie? Bestaat
hiervoor een praktijkhandleiding waarin is opgenomen met welke zaken rekening gehouden
moet worden en welke keuzes gemaakt moeten worden om een efficiënt en werkbaar
managementsysteem op te zetten?

Kortom: een onderwerp waar concreet behoefte aan is bij klanten en wat ik kan ontwikkelen
en inzetten t.b.v. van klanten.
5. Een korte beschrijving van de probleemstelling of de onderzoeksvraag. Verwoord
daarbij de belangrijkste vraag waar u aan het eind van uw onderzoek het antwoord op
moet kunnen geven. Aan de centrale vraag kunnen desgewenst deelvragen worden
toegevoegd. Geef zo mogelijk ook aan waar u uw onderzoek begrenst (beschrijving
van de scope).
Het opzetten van een praktijkhandleiding voor het implementeren van een intern
managementsysteem voor MKB bedrijven welke zelf veiligheidskeuringen aan
arbeidsmiddelen in de breedste zin van het woord willen uitvoeren conform Arbobesluit
artikel 7.4a (mechanische aspecten) en de NEN 3140.

Met een borgingssysteem wordt een (mogelijk certificeerbaar) handboek bedoeld waarin in
de vorm van procedures, instructies en formulieren is vastgelegd op welke wijze de
veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen worden uitgevoerd.

Pagina 28


6. Waarom is het eigenlijk een probleem of knelpunt? Schets wat er schort aan de
huidige situatie (interne analysepunten) en/of aan de weten regelgeving/de markt
(externe analysepunten).
Momenteel is er geen praktijkhandleiding dan wel boek beschikbaar waarin uitgelegd wordt
op welke wijze machinekeuringen voorbereid, uitgevoerd en gerapporteerd dienen te
worden.

Wel beschikbaar is een overvloed aan verschillende checklijsten van vele machines. In de
praktijk beginnen de keurmeesters vaak met het identificeren (nummeren/graveren) en
keuren van de arbeidsmiddelen zonder vooraf nagedacht te hebben over welke
identificatiemethode efficiënt en vooral handig is voor het betreffende bedrijf. Hier komen ze
vaak later in het traject achter en dan kan men weer van vooraf aan beginnen.

Zo zijn vele subonderwerpen waar rekening mee gehouden dient te worden, bijvoorbeeld:
beheer van wetgeving, normen en voorschriften, planning en frequentie van keuringen,
beheer en kalibratie van benodigde meetinstrumenten, hoe om te gaan met inkoop en
keuring van nieuwe arbeidsmiddelen, hoe omgegaan dient te worden met afgekeurde
arbeidsmiddelen, hoe borg ik de deskundigheid van de keurmeester(s), vastlegging van
taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de keurmeester, etc.

Deze vragen ga ik verwerken in een praktijkhandleiding, welke als de MKB-keurmeesters
deze volgen, leidt tot een managementsysteem waarin het gehele keuringsproces geborgd
is.
7. Hoe groot is het probleem? Wat zijn de risico’s?
De keurmeesters arbeidsmiddelen lopen vaak vast in het keuren en beperken zich vaak tot
het keuren in de vorm van het invullen van checklijsten. Borging van de systematiek van keuren
in de vorm van een managementsysteem blijft
achterwege.

Verandert de keurmeester arbeidsmiddelen van baan dan zie ik vaak ontstaan dat een
nieuwe medewerker weer van vooraf aan moet beginnen en vaak weer het wiel opnieuw
moet uitvinden. De vertrekkende keurmeester hanteerde veelal zijn eigen systeempje welke
niet is vastgelegd in de vorm van een handboek met procedures, instructies en formulieren.
8. Wie is probleemeigenaar en heeft – positief - belang bij het onderzoek en is
verantwoordelijk voor de verbetering; is er voldoende commitment vanuit het
management voor het aanpakken van de probleemstelling?
De probleemeigenaar is de directie van een MKB-bedrijf, welke een interne keurmeester
arbeidsmiddelen heeft aangesteld die als taak heeft gekregen om de interne keuringen van
arbeidsmiddelen uit te voeren. De keurmeester heeft committment van z’n directie, maar
dient over het algemeen zelf het wiel uit te vinden in verband met het feit dat de directie niet
over de noodzakelijke (wettelijke) en praktische kennis beschikt.
De directie heeft positief belang bij een in de vorm van een handboek geborgd
managementsysteem waarin de keuringsprocedures zijn vastgelegd. In het geval een
keurmeester van baan verandert, kan een nieuwe medewerker zich op een eenvoudige
wijze het systeem eigen maken.

Als voorbeeldbedrijf hanteer ik een klant, genaamd: H.J. Grimbergen B.V. Dit betreft een
organisatie welke actief is in het ontwerpen, produceren van productie-installaties.

Pagina 29


9. Een bondige beschrijving van het beoogde product (resultaat) van het onderzoek
(bijvoorbeeld een ontwikkelde en uitgeteste methode of een advies). Sluit hierbij aan
op de centrale onderzoeksvraag of probleemstelling.
Het product is een praktijkhandleiding op welke wijze een door middel van een handboek
geborgd managementsysteem voor het keuren van arbeidsmiddelen opgezet -en
geïmplementeerd- kan worden.

Het volgen van de stappen in de praktijkhandleiding leidt tot een maatwerk
managementsysteem voor het uitvoeren van veiligheidskeuringen aan arbeidsmiddelen in
de vorm van een handboek waarin keuringsprocedures, keuringsinstructies en
keuringsformulieren zijn opgenomen.
10. Wanneer dat in deze fase al mogelijk is geef dan aan hoe het beoogde resultaat
kan worden bereikt (implementatievoorstel). Betrek hierbij de actoren die hierin een
rol (zouden moeten) spelen. Beschrijf tevens kort hoe t.z.t. geëvalueerd of het
gewenste doel is bereikt.
Als onderdeel van het onderzoek wordt de praktijkhandleiding toegepast bij H.J. Grimbergen
B.V. De praktijkhandleiding leg ik voor aan de keurmeester van H.J. Grimbergen B.V. en zal
volgen of de praktijkhandleiding effectief ingezet kan worden en of deze leidt tot een
geborgd managementsysteem voor het uitvoeren van machinekeuringen.
11. Geef aan op welke wijze in het onderzoek een bredere oriëntatie wordt
nagestreefd (oriëntatie bij een of meer andere bedrijven of in de literatuur).
In het onderzoek zal een literatuurstudie zijn opgenomen teneinde te bepalen of er al
informatie over het opzetten, implementeren en borgen van een managementsysteem voor
het keuren van arbeidsmiddelen beschikbaar is.
12. Een helder plan van aanpak waarin de verschillende te zetten stappen in uw
onderzoeksaanpak worden beschreven om tot het gewenste resultaat te komen.
Bijvoorbeeld veldonderzoek, interviews, literatuurstudie. Geef daarbij een
chronologische opsomming van de (deel)activiteiten.
Als globale planning wordt gehanteerd:
Januari 2008: Completeren scriptievoorstel
Februari/Maart 2008: Literatuurstudie
April 2008: Opzetten globale structuur scriptie / praktijkhandleiding
Mei 2008: Schrijven scriptie / praktijkhandleiding
Juni / Juli 2008: Implementeren praktijkhandleiding bij H.J. Grimbergen B.V.
Augustus / September 2008: Completeren scriptie / praktijkhandleiding
13. Een beschrijving van uw eigen rol bij het onderzoek.
Mijn rol in het onderzoek betreft het uitvoeren van een literatuurstudie naar aanwezige
kennis en literatuur over het opzetten, implementeren en borgen van keuringssystemen voor
arbeidsmiddelen in de breedste zin van het woord.

Deze kennis en reeds aanwezige kennis wordt door mij gebundeld tot een
praktijkhandleiding. Daarnaast zal ik H.J. Grimbergen B.V. begeleiden bij het toepassen van
de praktijkhandleiding. Samen met H.J. Grimbergen B.V. doorloop ik de praktijkhandleiding
en laat hen een managementsysteem voor het uitvoeren van machinekeuringen opzetten.
Door het uitvoeren van een audit van het opgezette systeem kan ik de volgende zaken
bepalen:
• Is het systeem doeltreffend geïmplementeerd;
• Werkt het systeem in de praktijk.

In een nabespreking wordt in een gesprek met de klant de meerwaarde van de
praktijkhandleiding geëvalueerd.

Pagina 30


14. Eventueel een passage over zelfreflectie t.a.v. het streven om met de scriptie een
of meer van uw persoonlijke leerdoelen te bereiken of een bepaalde competentie
verder te ontwikkelen.
Zoals ik reeds beschreven heb, ben ik als zelfstandig ondernemer werkzaam onder de
naam Ingenium Bedrijfsadvies B.V.

Na het schrijven van de scriptie wil ik onderzoeken in hoeverre de praktijkhandleiding te
vermarkten is. Een verdere ontwikkeling van de competentie ”kunnen ondernemen”.
1 juli 2006
PHOV/Format scriptievoorstel

Pagina 31


Bijlage 4 Goedkeuring scriptievoorstel SPHOV

Pagina 32


Bijlage 5 Relatiematrix normen – eisen managementsysteem
NEN-EN-ISO 9001 Eisen managementsysteem t.b.v. veiligheidskeuringen Opmerkingen

en archiveren veiligheidskeuringen
Procedure registreren, rapporteren

Procedure beheer van wetgeving,

Procedure t.b.v. opleiding en
Procedure voorbereiden van

Procedure uitvoeren van

normen en voorschriften

Procedure beheren van
veiligheidskeuringen

veiligheidskeuringen

meetinstrumenten
Vastlegging TVB*
Kwaliteitsbeleid

training
Normparagrafen

4.2.2 Kwaliteitshandboek X X X X X X X X Het managementsysteem t.b.v.
keuringen kan in de vorm van een
handboek worden geborgd middels
dit normvoorschrift
4.2.3 Beheersing van documentatie X Procedures dienen te worden
beheerst middels dit normvoorschrift
4.2.4 Beheersing van registraties X X Beheersing van registraties zoals
keuringslijsten Kan geborgd worden
middels dit normvoorschrift
5.3 Kwaliteitsbeleid X Een beleidsverklaring kan worden
geborgd middels dit normvoorschrift
5.5 Verantwoordelijkheid, bevoegdheid X De taken, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden kunnen vastgelegd
worden middels dit normvoorschrift
6.6.2 Bekwaamheid, bewustzijn en training X Het op peil krijgen en houden van
bekwaamheid van keurings-
personeel dient geborgd te worden
middels dit normvoorschrift
7.1 Planning van het realiseren v/h product X Plannen/voorbereiden keuringen is
een borgingseis middels dit

Pagina 33

Scriptie hvk definitief 23 09-2008

Scriptie hvk definitief 23 09-2008

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (9)

Ähnlich wie Scriptie hvk definitief 23 09-2008

Ähnlich wie Scriptie hvk definitief 23 09-2008 (20)

Scriptie hvk definitief 23 09-2008