2. Ο Αλη Πασας
Ο Αλή πασάς Τεπελενλής[i] (1744 - 24
Ιανουαρίου 1822) ήταν μουσουλμάνος
Τουρκαλβανός στην καταγωγή πασάς των
Ιωαννίνων που διαδραμάτισε για
περισσότερα από 40 χρόνια σημαντικό ρόλο
στην ιστορία της Ηπείρου και όχι μόνο, από
το 1788 όταν και διορίστηκε πασάς των
Ιωαννίνων μέχρι τις αρχές της Ελληνικής
Επανάστασης. Στο απόγειο της δόξας του
κατείχε μια μεγάλη περιοχή του ελλαδικού
χώρου της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Για τον τρόπο με τον οποίο διοίκησε το
Πασαλίκι του αλλά και για τον χαρακτήρα
του, έμεινε γνωστός σαν Ασλάνι (λιοντάρι)
των Ιωαννίνων.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
3. Τα πρώτα χρονια του
Για τα παιδικά χρόνια του Αλή είναι γνωστό ότι ήταν
πολύ ανήσυχος και του άρεσαν οι πολεμικές τέχνες
όπου χάρις αυτών εγκατέλειπε τους δασκάλους του
και περιφέρονταν στα βουνά. Έτσι τα λίγα γράμματα
που έμαθε τα όφειλε και μόνο στην επιμονή της
μητέρας του. Είναι γεγονός πως ο Αλή ανατράφηκε
από την μητέρα του με υπέρμετρη φιλοδοξία και με
στόχο να γίνει σπουδαίος, περισσότερο από τον
πατέρα του, και μάλιστα κατά τη συνήθη έκφραση
του Αλή αναγνώριζε πως εκείνη τον έκανε "άντρα και
Βεζύρη" .
Σε αυτό βοήθησε και η εξολόθρευση όλων των
ετεροθαλών αδελφών του από την μητέρα του, ένα
σύνηθες πλέον άγριο φαινόμενο που είχε ξεκινήσει
από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, συνεχίστηκε πιο
έντονα στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και που
υιοθετήθηκε ακόμη σε μεγαλύτερο βαθμό από την
Οθωμανική Αυτοκρατορία.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
4. Οι πρώτες δραστηριοτητες
Λόγω της ληστρικής του αυτής δράσης συνελήφθη από τον πασά του
Μπερατίου, Κουρτ Αχμέτ πασά, αλλά αφέθηκε ελεύθερος αφού
υποσχέθηκε να σταματήσει τις επιδρομές, υπόσχεση την οποία όμως
δεν κράτησε, διότι όπως λέγεται ο πασάς αρνήθηκε να του δώσει για
σύζυγο την κόρη του.
Έπειτα λόγω της σκληρής καταδίωξης που αντιμετώπισε κατέφυγε στον
Καπλάν πασά του Δελβίνου, του οποίου την κόρη (Εμινέ) παντρεύθηκε
το 1768, μνηστεύοντας παράλληλα και την αδελφή του Χαϊνίτσα με τον
μεγαλύτερο γιο του Καπλάν.
Aπό αυτό τον γάμο ο Αλή απέκτησε και τους δυο του γιους, τον Μουχτάρ
(1769) και τον Βελή (1773). Μέσω διαφόρων δολοπλοκιών κατάφερε να
εξοντώσει τόσο τον πεθερό του όσο και τον διάδοχο αυτού Σελήμ χωρίς
όμως να καταφέρει να διοριστεί αυτός πασάς ενώ παράλληλα εκδικήθηκε
τους κατοίκους του Χορμόβου και του Λικλίου οι οποίοι είχαν πριν από
χρόνια ατιμάσει την μητέρα του.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
5. Πασάς στα Ιωαννινα
ο 1788 εκμεταλλευόμενος την απουσία του πασά των Ιωαννίνων, Αλή Ζότ λογω
εκστρατείας στον Δούναβη άρπαξε το πασαλίκι των Ιωαννίνων, πράξη την
οποία τελικά ενέκρινε και η Υψηλή Πύλη, δίνοντας του μάλιστα δικαιοδοσία και
στη Στερεά Ελλάδα.
Ως πασάς των Ιωαννίνων συμμετείχε στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1787 1792, η συμμετοχή του όμως διεκόπη διότι αναγκάστηκε να εκστρατεύει το 1790
και το 1792 κατά των επαναστατημένων Σουλιωτών χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Το 1796 κατέκτησε την Άρτα και το 1798 υπέταξε τη Χειμάρρα (Χιμάρα) και
κατέλαβε την Πρέβεζα μετά από σύντομη πολιορκία. Μετά την Πρέβεζα
κατέλαβε την Βόνιτσα και το 1803 υπέταξε το Σούλι και εξόρισε τους κατοίκους
του. Μάλιστα, για αυτό του το επίτευγμα διορίστηκε από την Υψηλή Πύλη ως
διοικητής της Ρούμελης και ο γιος του, Βελής, διοικητής της Θεσσαλίας και του
Μοριά ενώ προσωρινά η δικαιοδοσία του επεκτάθηκε μέχρι την Θράκη.
Μεταγενέστερες του επιτυχίες ήταν η κατάληψη του Αργυροκάστρου το 1812 και
η αγορά της Πάργας από τους Άγγλους το 1819. Όντας ήδη σχετικά αυτόνομος
από την κεντρική εξουσία, ο Αλή είδε το κράτος του να εκτείνεται στη μέγιστη
του εξάπλωση από την Πελοπόννησο μέχρι την Μακεδονία.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
6. Πολιορκία των Ιωαννινων
Ο Μαχμούτ Β΄ κινητοποίησε το καλοκαίρι του 1820 κατά του Αλή
στράτευμα 80.000 ανδρών[iii] με αρχηγό στην αρχή τον Ισμαήλ
Πασόμπεη και στη συνέχεια τον Χουρσίτ Πασά.
Ο Αλής βρέθηκε σε δεινή θέση καθώς αντιμετώπισε σημαντική διαρροή
οπλαρχηγών (ακόμη και οι γιοι του παραδόθηκαν παρά το γεγονός ότι
τους είχε δώσει εντολή να αμυνθούν μέχρις εσχάτων) και
στρατευμάτων,ενώ φάνηκε πως ο στρατός του δεν ήταν κατάλληλα
προετοιμασμένος για σύγκρουση με τα σουλτανικά στρατεύματα. Η
πολιορκία του κάστρου των Ιωαννίνων συνεχιζόταν λόγω της
αντιγνωμίας που είχε ξεσπάσει μεταξύ των πολιορκητών (οφειλόταν
στις δωροδοκίες των αξιωματικών από τον διαβόητο πασά ).
Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι ο Αλής πήρε με το μέρος του,
τους άλλοτε ορκισμένους εχθρούς του, Σουλιώτες με την προϋπόθεση
να τους άφηνε να επανεγκατασταθούν στο Σούλι. Αξιοσημείωτο είναι
πως την 25η Αυγούστου, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας δεν δίστασε
να κάψει μέρος της πόλης για να έχει καλύτερο οπτικό πεδίο το
πυροβολικό του.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
7. ...συνέχεια
Η έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης ανάγκασε
τον Χουρσίτ να αρχίσει διαπραγματεύσεις κατά
τις οποίες όμως κατέλαβε τα ισχυρά οχυρά του
κάστρου περιορίζοντας τον Αλή στο παλάτι του,
όπου είχε συγκεντρώσει τους θησαυρούς του
αλλά και πολλά βαρέλια πυρίτιδας απειλώντας να
δώσει εντολή για ανατίναξη αν γινόταν έφοδος,
πράγμα που δεν ευχαριστούσε τον Χουρσίτ που
εποφθαλμιούσε την περιουσία του εχθρού του.
Κατά τα τέλη του Νοεμβρίου του 1821 ολόκληρη
σχεδόν η φρουρά του κάστρου είχε αυτομολήσει
στον Χουρσίτ, αφήνοντας στον Αλή μόνο 500
άνδρες, από τους οποίους σε λίγο οι 430
προσχώρησαν στους Τούρκους.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
8. Ρηξη με την Πύλη
Το 1820, ύστερα από την αποκάλυψη ότι δυο Αλβανοί σταλμένοι από τον Αλή
αποπειράθηκαν να δολοφονήσουν τον Πασόμπεη, ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β΄
ενοχλημένος από αυτό το γεγονός και θορυβημένος διότι ο Αλή ήταν εμπόδιο στο
μεταρρυθμιστικό του πρόγραμμα και κίνδυνος για τη συνοχή της Αυτοκρατορίας
του, διέταξε την απομάκρυνσή του από το Πασαλίκι των Ιωαννίνων με σκοπό να
τον περιορίσει στο Τεπελένι.
Ο Αλή προσπάθησε να εξευμενίσει τον σουλτάνο, ζήτησε τη μεσολάβηση της
Ρωσίας και της Αγγλίας ενώ κατέδωσε ακόμα και τη Φιλική Εταιρεία της οποίας
την ύπαρξη γνώριζε από το 1819.
Τελικά το 1820 η Πύλη τον κήρυξε ένοχο εσχάτης προδοσίας και τον κάλεσε να
εμφανιστεί εντός 40 ημερών στην Κωνσταντινούπολη για να απολογηθεί. Εκείνος
φυσικά αρνήθηκε, ερχόμενος σε σύγκρουση με τα στρατεύματα της
Αυτοκρατορίας.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου
9. Ο θανατος του Αλή Πασά
Τον Ιανουάριο του 1822 έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις ο Αλή δέχτηκε να
παραδοθεί με τον όρο να του δινόταν αμνηστία και κατέφυγε στο μοναστήρι του Αγίου
Παντελεήμονα που βρίσκεται στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων.
Εκεί, στις 24 του ίδιου μήνα σκοτώθηκε μετά από σύντομη συμπλοκή, από τον
απεσταλμένο του Χουρσίτ, Κιοσέ Μεχμέτ (κατά άλλους ήταν ο Αλή Χασάν), που είχε
έρθει δήθεν με το χαρτί της αμνηστίας. Το πτώμα του αποκεφαλίστηκε και το κεφάλι του
στάλθηκε ταριχευμένο από τον Χουρσίτ στην Κωνσταντινούπολη, όπου αργότερα
θάφτηκε σε μια περιοχή έξω από τα τείχη της πόλης[iv] .
Το ακέφαλο σώμα του ενταφιάστηκε στον οικογενειακό τάφο του σεραγιού, στο Ιτς Καλέ,
κοντά στο Φετιγιέ Τζαμί. Ο τάφος αυτός (που περιβαλλόταν ως το 1944 με ωραίο ψηλό
κιγκλίδωμα το οποίο αφαιρέθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής για να αντικατασταθεί τα
τελευταία χρόνια από καινούργιο) φαίνεται πως ήταν τόπος προσκηνύματος[v] για τους,
Αλβανούς κυρίως, Μουσουλμάνους της Ηπείρου και της Αλβανίας ακόμα και κατά τα
τέλη του 19ου αιώνα.
01/16/14
Εμρε φειμη ογλου