Presentatie bij het nationaal sportveldencongres in 2012 over privatisering van sportaccommodaties.

1. NATIONAAL SPORTVELDEN CONGRES
PRIVATISEREN WEER
OP ZIJN RETOUR?
Hans Slender
Lectoraat Sportwetenschap

2. VOORSTELLEN
• Docent sportmanagement
• Onderzoeker lectoraat sportwetenschap
• Coördinator KennisWerkPlaats
sportbeleid- en ondernemerschap
• Projecten: - Visie-ontwikkeling sportparken
opdracht gemeente Groningen
- Sportkaart van Nederland

3. INHOUD
1. Lectoraat Sportwetenschap
2. Geschiedenis sportaccommodaties
3. Privatisering
4. Beleidsontwikkelingen
5. Moderne sportvereniging

4. 1. LECTORAAT SPORTWETENSCHAP
Healthy ageing Ondernemerschap
Beroepspraktijk
Stimuleren van Motorisch leren Optimaliseren van Ondernemen en
sport en bewegen sport en presteren sportbeleid
SportsFieldLab Groningen
Bewegingslab
Inspanningslab Outdoorlab; ICT
en sensoren
Observatielab
Neuropsychologisch lab

5. 2. GESCHIEDENIS
5

6. Civilisering Reglementering Institutionalisering
Sportificatie
ONTSTAAN SPORTVERENIGING

7. Gestart met private initiatieven
Tot en met de jaren ‘60-‘70
was sport voor de elite
7

8. Jaren ‘70: Externe democratisering
Opkomst gemeentelijke sportparken 8

9. SPORTVERZORGINGSSTAAT
Aanleg, exploitatie en onderhoud sportaccommodaties
ligt bij de overheid.
Kwaliteitsniveau
Doelstelling Prijsniveau
t.a.v.
voorzieningen Spreidingsniveau
(Gevarieerd aanbod)

10. Vanaf jaren ‘90 opkomst privatisering
10

11. 3. PRIVATISERING
Taken die traditioneel door de overheid worden
uitgevoerd overdragen aan een private partij ten behoeve
van effectiviteit en efficiëntie.
Zwembaden en overdekte sportaccommodaties:
1988: 40% privaat 2000: 60% privaat
Openlucht sportaccommodaties:
1988: 13% privaat 2000: 21% privaat

12. VORMEN
Vaak gaat het om beheer en exploitatie van
sportaccommodaties, maar soms ook om bestuurlijke en
financiële verantwoordelijkheden.
• Overdracht beheer/onderhoud aan vereniging
• Overdracht beheer/onderhoud sportpark aan
gezamenlijke verenigingen (stichting)
• Overdracht alle sportparken in een gemeente
• Overdracht (al dan niet geheel) eigendom aan
grote vereniging of bedrijf

13. FACTOREN DIE EEN ROL SPELEN
Veelal kostenbesparing gemeenten of kerntaakdiscussies
oorzaak privatisering.
• Wens gebruikers meer verantwoordelijkheid bij
het beheer en exploitatie
• Willen beschikken over faciliteiten van een
hoger kwaliteitsniveau
• Noodzaak bestuurlijke of ambtelijke
reorganisatie

14. KNELPUNTEN
Zowel positieve als negatieve ervaringen met privatisering
waar te nemen.
• Op peil houden of vergroten gebruik
accommodaties valt vaak tegen
• Financiën bij de vereniging kunnen problemen
opleveren
• Kwaliteit onderhoud laat soms te wensen over

15. Bron: Waardenburg
& Boessenkool
4. BELEIDSONTWIKKELINGEN
Traditionele sportvereniging
Passie
Vermarkting/ Modernisering/
Commercialisering Vermaatschappelijking
Professionalisering
Nieuwe Druk overheid
sportconsument (moderne vereniging)
(ondernemende vereniging) Ambitie
Vitale sportvereniging

16. MAATSCHAPPELIJKE ROL SPORT
Sportdeelname
Doelstelling
t.a.v. gebruik Doelgroepen
Type activiteiten
Sociale integratie
Doelstelling
algemeen Gezondheid
Samenwerking

17. STURINGSINSTRUMENTEN (1)
Juridisch:
Wet- en regelgeving:
eigendom, opstal, erfpacht, vergunning
Communicatief:
Ondersteuning:
consultenten, ondersteuners, sportloket
Informatie en voorlichting:
leveren informatie, voorlichting, website

18. STURINGSINSTRUMENTEN (2)
Economisch:
Facilitering:
aanleg, onderhoud, exploitatie, privatisering
Financiering:
tarieven, subsidies, garanties, prestatiecontact
Sportstimulering:
participaties campagnes, activiteiten, sportpas

19. ROL VAN DE OVERHEID
Rijk (VWS) Provincie Gemeenten Totaal
overheid
€ 103 miljoen € 16 miljoen € 993 miljoen € 1.112 miljoen
Presteren: Waarvan: Waarvan:
€ 26 miljoen € 782 miljoen € 785 miljoen
accommodaties accommodaties
Meedoen:
€ 71 miljoen 75 % vrije tijd
25 % onderwijs
Bewegen:
€ 18 miljoen 68 % van vere-
nigingen huurt
Bron: VWS, SCP en CBS

20. UITGAVEN VERENIGING
Totaal ruim € 1 miljard
Kapitaallasten Overige
Huisvesting
6% 14%
22%
Onderhoud
7%
Inkoop kantine
13%
Bondscontributie
8%
Vrijwilligers-
Wedstrijd- Personeelskosten
vergoeding
/reiskosten 12%
8%
10%

21. 5. Moderne sportvereniging
• Niet alleen eigen leden bedienen
(maatschappelijke functie)
• Samenwerken met onderwijs
• Sociale rol in de wijk
• Naschoolse opvang
• Laagdrempelig
• Kwetsbare doelgroepen
21

22. GEVOLGEN VOOR GEMEENTEN
• Steeds meer integrale aanpak en samenwerking
vereist, effecten worden gemonitored.
• Van communicatieve sturing en
sportstimulering naar faciliteren en financiële
sturing.
• Wellicht zelfs terugdraaien privatisering?

23. GEVOLGEN VOOR VERENIGING
Mogelijke nieuwe instrumenten:
• Automatische subsidies worden minder
(bijvoorbeeld jeugdsubsidie)
• Verschillende tarieven voor typen gebruiker
• Maatschappelijke doelen als onderdeel van
prestatiecontracten
• Meer samenwerking vereist
• Zijn clubs hier voldoende op toegerust?

24. BEHEERVORMEN SPORTPARK
• Informele samenwerking tussen bespelers
• (gezamenlijke) verenigingsmanager
• Parkmanager in dienst
van de gemeente
• Parkmanager in
dienst van
commerciële
partij of
stichting

25. LITERATUUR
• Hans Westerbeek, Aaron Smith, Paul Turner, Paul Emery, Christine Green, Linda van
Leeuwen & Berend Rubingh (2005). Management van sportaccommodaties en –
evenementen. Nieuwegein: Arko Sports Media.
• Hiske Wiggers, Hans Slender & Kris Tuinier (2011). Visie op sportpark Hoogkerk.
Groningen: Hanzehogeschool.
• Marieke de Groot (2008). Maatschappelijk actieve sportverenigingen in beeld.
Amsterdam: DSP-Groep.
• Michel Ligtenbarg (2006). Privatisering en commercialisering van sportaccommodaties.
Enschede: Universiteit Twente.
• Ministerie van VWS (2000). Privatisering van sportaccommodaties: gevolgd en
gevolgen. Amsterdam: Van Dijk, Van Soomeren en Partners BV.
• Janine van Kalmthout & Caroline van Lindert (2009). Maatschappelijke rol
sportverenigingen. ’s Hertogenbosch: W.J.H. Mulier Instituut.
• Remko van den Dool, Ruud van der Meulen en Koen Breedveld (2008). Van 60 naar 75.
Bouwstenen voor een beleid gericht op een hogere sportdeelname. W.J.H. Mulier
Instituut.
• Jan Boessenkool, Jo Lucassen, Maikel Waardenburg & Fons Kemper (2011).
Sportvereniging tussen ambities en tradities. W.J.H. Mulier Instituut.
Vaktijdschriften: SportFM; SportAccom; Sportlokaal; Sport, Bestuur & Management;
Sport&Strategie; SportknowhowXL
25