1. REGIONALNA I ETNICZNA
KULTURA POPULARNA
Autorzy i moderatorzy
prof. Monika Mazurek-Janasik
prof. Cezary Obracht-Prondzyński
2. Na początek –kultura ma znaczenie:
Kultura się liczy
My liczymy na kulturę
Inni liczą – ile na kulturę…
Bez kultury my się nie liczymy
3. Problemy pierwsze i zasadnicze:
• Jak zdefiniować kulturę?
• Czym jest, a czym nie jest kultura
popularna?
• Czy kultura masowa i popularna to to
samo?
• „Od kiedy” jest kultura popularna?
• Czy współczesna kultura to tylko (?)
kultura popularna?
4. Kultura kaszubska– kultura
Kaszubów – kultura dla Kaszubów
• Kaszubi twórcami kultury kaszubskiej?
• Kaszubi tworzą kulturę dla siebie? Kto jest odbiorcą kultury
kaszubskiej?
• Czy kultura kaszubska jest (może być?) skierowana na zewnątrz – do
odbiorców spoza społeczności kaszubskiej?
• Co właściwie zaliczamy do kultury kaszubskiej?
• W jakich realiach/obiegach kultury uczestniczą Kaszubi? Gdzie i jak
praktykują kulturę?
• Ilu jest Kaszubów? (To nie tylko problem statystyczny, lecz także
określenie jaki jest potencjalny krąg odbiorców…). Wg ostatniego
spisu
• - ogółem deklaracje etniczne kaszubskie złożyło 232547 osób, w tym
podwójną kaszubsko-polską 216170, a wyłącznie kaszubską 16377,
• - używanie języka kaszubskiego w domu zadeklarowało: 108140 osób
• - jako kaszubski jako język ojczysty wskazało 13799 osób
5. czym jest / czym nie jest -------- czym była / czym nie była
kultura kaszubska:
1) Kultura kaszubska nie jest i nie była „tylko” kulturą ludową
2) Kultura kaszubska nie jest i nie była „tylko” kulturą chłopską (wiejską)
3) Kultura kaszubska była „od zawsze” kulturą popularną:
- współczesna kultura kaszubska jest konstruktem, projektem, efektem
celowych, zamierzonych, świadomych i zorganizowanych działań (od
Ceynowy i Gulgowskich poczynając…)
- zawsze czerpała jednak z dostępnych zasobów: folkloru, pamięci,
historii, obyczajów etc.
- a przy tym od początku swych narodzin była nowoczesna –
posługiwała się nowoczesnym instrumentarium (technikami, językiem,
designem, sposobami upowszechniania i edukacji…)
5) Pełniła również różne funkcje społeczne:
-) była narzędziem działań ekonomicznych (Gulgowscy i nie tylko)
-) była podstawą kaszubskich prób edukacyjnych
-) na niej budowano kaszubską tożsamość
-) bez niej nie byłoby ruchu kaszubskiego
-) wreszcie służyła do tworzenia ideologii [tak się rodzi banalny
nacjonalizm]
7. Co się zmienia?
• Ogromny rozwój instytucjonalnej sieci kulturowej
na Kaszubach
• Pluralizacja, demokratyzacja i rozproszenie: nisze,
archipelagi wysp, enklawy i nurty…
• Czyli w różnych miejscach, różne
osoby/środowiska robią różne rzeczy, odwołując
się do różnych idei, gustów, form i narzędzi
• To cieszy (bo świadczy o żywotności kultury
kaszubskiej) i zarazem jest kłopotem (coraz
trudniej rozeznać się w tym kto, gdzie i co).
• I coraz trudniej ocenić co jest wartościowe, a co jest
kulturowym chłamem
8. Mediatyzacja kultury kaszubskiej
- Rola prasy – przeszłość czy nowe
możliwości?
- Radio Kaszëbë i jego opiniotwórcza oraz
kulturotwórcza rola, a w ślad za nią…
odpowiedzialność
- Radio Gdańsk – kanały cyfrowe?
- Kaszubskie zasoby internetu
- Telewizje lokalne – nowy uczestnik?
- Film – łatwość wykonania, szybkość
przekazu, odpowiedzialność za treści…
9. Kaszubi nie gęsi i swą literaturę mają
(tylko jaka ona jest?)…
- Nierozstrzygnięty (?) spór o to, czy „literatura
kaszubska” to:
a) literatura pisana po kaszubsku?
b) literatura tworzona przez Kaszubów?
c) także literatura o Kaszubach?
- Literatura kaszubska zawsze była, jest i
pozostanie hybrydą językową
- oraz bogatym zbiorem wypowiedzi we
wszystkich gatunkach literackich
- Będzie też posługiwać się coraz częściej (miejmy
nadzieję) popularnym instrumentarium
(komiks, fantasy i s-f, kryminał…).
- Potrzeba nam kaszubskich czytadeł i książek
„do poduszki”
10. A co w duszy gra, czyli fenomen kaszubskiej
muzyki
- muzyka kaszubska: przykład twórczości
postkolonialnej i hybrydowej?
- muzyka odpamiętywana, re-aranżowana,
rewitalizowana,
- folkizacja czy folkloryzm?
- czy jest „kaszubski styl muzyczny”?
- muzyka jako główne narzędzie (nomen-
omen: instrument) popularyzacji kultury
kaszubskiej?
11. Etno-design – ciekawostka czy szansa?
• Byliśmy w tym mistrzami (Gulgowscy!!!)
• Właściwie nigdy nie przestało to być
„modne”
• Czy jest to więc tylko (?) jakaś chwilowa
moda, czy może stały trend w kulturze?
• „Cepeliada” czy twórcze poszukiwania
(etno-inspiracje)? Jak uciec od
stereotypów?
12. Pytania i wyzwania na przyszłość:
• Kaszubska kultura popularna – kicz czy szansa na „odrodzenie”?
• Miejsce i znaczenie kaszubskiej kultury popularnej w różnych formach edukacji?
• Polityka tożsamości a kultura popularna – narzędzie mobilizacji etnicznej czy
instrument podsycania podziału tożsamościowego?
• Problem adresata i… atrakcyjności (jak dotrzeć z kulturą kaszubską do młodzieży?)
• W tym kontekście jaki będzie wpływ i znaczenie zmiany technologicznej? Kwestia
indywidualizacji i destrukcji kanonu oraz hierarchii
• Kultura kaszubska jako produkt? Szanse i zagrożenia produktywizacji i ekonomicznej
instrumentalizacji…
• Czy i na ile kultura kaszubska może służyć do budowania marki regionu (regional
branding)? Pytanie w kontekście SRWP Pomorze 2020…
• Mody w kaszubskiej kulturze popularnej a odpowiedzialność za czerpanie z zasobów
„tradycyjnej” kultury kaszubskiej (np. co się dzieje z kaszubskimi symbolami?)
• Codzienność czy odświętność kultury kaszubskiej?
• Kultura jarmarczna, hedonistyczna, zabawowa, ludyczna, festiwalowa, zjazdowa,
manifestacyjna, ale czy spełniająca zadania integracyjne, inkluzywne, wspólnotowe
oraz wypełniająca funkcje (pozytywnego) pobudzenia emocjonalnego?
• Wyzwanie instytucjonalne – muzea, biblioteki, ośrodki kultury, organizacje
pozarządowe itp. wobec wybuchu kaszubskiej kultury popularnej!?
• Kaszubska kultura popularna jako MIX KULTUROWY: alternatywa dla globalnej
popkultury czy cmentarz kaszubskich aspiracji
