chot nha khoa, post and core fiber-reinforced post

1. CHOÁT NOÄI NHA
BS. Leâ Haûi Trieàu
Phuïc hoài raêng (R) ñaõ ñöôïc ñieàu trò noäi nha luoân laø moät vaán ñeà ñaùng ñöôïc quan taâm. R maát
caáu truùc nhieàu (chaán thöông R vaø saâu R) caàn ñöôïc phuïc hoài vôùi maõo toaøn dieän ñeå ñaït ñöôïc
chöùc naêng vaø thaåm myõ. Söï neo giöõ (anchorage) ñaày ñuû cuûa phuïc hoài trong phaàn ngaø coøn laïi laø
khoâng theå ñaït ñöôïc khi maø phaàn lôùn thaân R ñaõ bò maát. Trong tình huoáng naøy, choát laø caàn thieát
ñeå laøm taêng söï löu giöõ [1]. “Post vaø core laø moät ñôn vò rieâng leû hoaëc söï keát hôïp cuûa caùc ñôn vò
rieâng leû, choát (post) coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø moät phaàn môû roäng cöùng chaéc trong khoang oáng
tuûy cuûa moät R ñaõ ñöôïc ñieàu trò noäi nha ñeå cung caáp söï löu giöõ vaø laøm vöõng moät R ñaõ bò yeáu
baèng caùch naâng ñôõ cho phaàn cuøi R ñöôïc taùi taïo (core). Core coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø moät vaät
lieäu phuïc hoài thay theá cho phaàn thaân R bò maát chaát nhieàu, ñöôïc taùi taïo treân phaàn caáu truùc R
coøn laïi hoaëc ñöôïc keát hôïp vôùi choát ñeå cung caáp söï neo giöõ ñoái vôùi maõo R töùc laø phuïc hình sau
cuøng” [2].
Maëc duø choát cuõng ñöôïc khuyeán caùo ñeå gia coá cho R [3],[4] nhöng moät soá nhaø nghieân cöùu ñaõ
caûnh baùo raèng choát coù söï ñeà khaùng khoâng ñuû vôùi löïc xoay taùc duïng leân noù thì coù theå laøm yeáu
R [5],[6] daãn ñeán teùt/gaõy chaân R, ñaây laø thaát baïi nghieâm troïng nhaát ôû R ñöôïc phuïc hoài vôùi
choát. Ñeå phoøng ngöøa teùt/gaõy chaân R, choát phaûi coù modulus ñaøn hoài töông töï ngaø R — moät ñaëc
tính cho pheùp söï phaân boá löïc taûi ñoàng ñeàu hôn [7]. Maët khaùc, trong khi ñieàu quan troïng laø phaûi
ñaûm baûo choát ñöôïc gaén chaët ñeå cung caáp söï löu giöõ ñaày ñuû ñoái vôùi phuïc hoài vaø baûo veä caáu
truùc R coøn laïi, thì noù phaûi deã thaùo ra khi caàn ñieàu trò noäi nha laïi.
Töø nhöõng thay ñoåi veà quan ñieåm ñieàu trò, vaät lieäu choát ñaõ traûi qua söï bieán ñoåi hoaøn toaøn,
töø nhöõng choát goã (wooden posts) cuûa theá kyû 18 cho ñeán choát kim loaïi vaø gaàn ñaây hôn, ñoù laø
choát sôïi carbon, choát sôïi thuûy tinh, vaø choát söù, nhöõng tuøy choïn vaät lieäu vaø thieát keá laø voâ haïn.
Phaân loaïi môùi veà choát: [8]
A. Phaân loaïi choát ñuùc (cast post):
I. Theo loaïi hôïp kim ñuùc.
1. Hôïp kim vaøng
2. Hôïp kim Chrome-Cobalt
3. Hôïp kim Nickel-Chrome
II. Theo soá löôïng cuûa choát.
1. Choát ñôn leû
2. Nhieàu choát
a. Choát moät khoái (One Piece Post)
b. Choát hai khoái (Two Piece Post)
 Choát ñuùc 2 khoái
 Söï keát hôïp cuûa choát ñuùc vaø choát cheá taïo saün.
B. Phaân loaïi choát cheá taïo saün (prefabricated post)
I. Theo ñoä thuoân (Taper)
1. Maët song song
2. Thuoân
3. Maët song song-thuoân
II. Theo ñaëc ñieåm beà maët
1. Trôn laùng (Smooth)
2. Raêng cöa (Serrated)
3. Coù ren (Self threading)
III. Theo söï löu giöõ choát
1. Choát chuû ñoäng
2. Choát thuï ñoäng
IV. Theo vaät lieäu
1. Choát kim loaïi
i) Titanium

2. ii) Theùp khoâng gæ
iii) Ñoàng thau
2. Choát khoâng kim loaïi
i) Choát khoâng thaåm myõ (Non-esthetic Post)
a. Choát sôïi carbon (Carbon fibre post)
ii) Choát thaåm myõ (Esthetic Post)
a. Choát sôïi Polyethelene (Polyethelene fibre post)
b. Choát sôïi thuûy tinh (Glass fibre post)
c. Choát sôïi thaïch anh (Quartz fibre post)
d. Choát söù (Ceramic post)
V. Theo söï daãn truyeàn aùnh saùng
1. Choát daãn truyeàn aùnh saùng
2. Choát khoâng daãn truyeàn aùnh saùng
VI. Theo vent
1. Choát coù raõnh thoaùt (vent): cho pheùp xi maêng gaén thöøa thoaùt ra khoûi oáng mang choát khi
ñaët choát do aùp suaát thuûy löïc ñöôïc taïo ra, quan troïng ñoái vôùi xi maêng coù ñoä nhôùt cao.
2. Choát khoâng coù vent.
VII. Theo söï taïo thaønh moät khoái ñoàng nhaát (Monobloc formation)
1. Coù hình thaønh Monobloc
2. Khoâng hình thaønh Monobloc
Choát titan coù vent.
CHOÁT CHEÁ TAÏO SAÜN [9]
Choát kim loaïi cheá taïo saün raát cöùng chaéc, ngoaïi tröø hôïp kim titanium. Ñoä beàn uoán (flexural
strength) cuûa choát theùp khoâng gæ khoaûng 1430 MPa vaø modulus uoán khoaûng 110 GPa. Choát
titanium ít cöùng hôn (66 GPa) nhöng ñoä beàn uoán (1280 MPa) töông töï choát theùp khoâng gæ.
Söï löu giöõ cuûa choát cheá taïo saün beân trong oáng tuûy cuõng quan troïng ñoái vôùi söï thaønh coâng cuûa
phuïc hoài. Hai khaùi nieäm cô baûn ñöôïc söû duïng khi noùi ñeán söï löu giöõ cuûa choát noäi nha ñoù laø:
choát chuû ñoäng (active post) vaø choát thuï ñoäng (passive post).
Choát chuû ñoäng ñöôïc löu giöõ tröïc tieáp trong oáng tuûy bôûi caùc ren (threads). Haàu heát choát chuû
ñoäng ñeàu coù ren vaø ñöôïc vaën vaøo trong caùc thaønh oáng tuûy. Moái quan taâm lôùn ñoái vôùi choát coù
ren laø nguy cô gaây teùt doïc chaân R luùc ñaët choát. Khi choát ñöôïc vaën vaøo trong oáng mang choát,

3. noù gaây ra moät stress lôùn trong chaân R, taïo ra hieäu öùng goùc nhoïn (wedging effect). Do ñoù, vieäc
söû duïng choát coù ren neân ñöôïc traùnh.
Choát thuï ñoäng ñöôïc ñaët moät caùch thuï ñoäng, tieáp xuùc saùt vôùi caùc vaùch ngaø, löu giöõ chuû yeáu
döïa vaøo xi maêng gaén. Choát thuï ñoäng coù hình daïng thuoân hoaëc song song. Choát coù maët song
song coù söï löu giöõ toát hôn choát thuoân nhöng caàn phaûi loaïi boû nhieàu moâ ngaø chaân R hôn trong
luùc söûa soaïn oáng mang choát (post space). Choát song song ít gaây gaõy chaân R hôn choát thuoân,
maëc duø chuùng ít phuø hôïp vôùi hình daïng ban ñaàu cuûa chaân R.
Thaät khoâng may, vôùi caùc kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa vieäc söûa soaïn oáng tuûy baèng traâm NiTi maùy thì
oáng tuûy sau khi ñöôïc söûa soaïn coù hình daïng raát thuoân vôùi söï khaùc bieät ñaùng keå töø choùp ñeán
thaân R vaø khoâng coù tính löu giöõ. Moät choát daøi laø caàn thieát trong tröôøng hôïp naøy ñeå ñaït ñöôïc söï
löu giöõ; chieàu daøi choát trong oáng tuûy ñöôïc xem laø ñuû khi > 6 mm. Khi R ñöôïc baûo veä bôûi maõo
vôùi moät ferrule ñuû, thì caùc choát daøi khoâng laøm taêng theâm söï ñeà khaùng vôùi gaõy. Choát ñöôïc thieát
keá vôùi khoùa cô hoïc ôû ñaàu vaø beà maët ñöôïc laøm thoâ nhaùm ñeå löu giöõ vaät lieäu taùi taïo toát hôn.
Heä thoáng choát sôïi (Fiber-Reinforced Composite Resin Post Systems):
Choát kim loaïi coù theå gaây ra aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán keát quaû thaåm myõ cuûa phuïc hình toaøn
söù. Ngoaøi ra, phaûn öùng aên moøn coù theå gaây ra caùc vaán ñeà nhö muøi vò kim loaïi trong mieäng,
boûng mieäng, ñau mieäng, nhaïy caûm, vaø caùc phaûn öùng dò öùng khaùc [30]. Choát khoâng kim loaïi
khoâng chæ taïo ra öu theá thaåm myõ hôn choát kim loaïi, maø coøn loaïi boû khaû naêng aên moøn hoùa hoïc
[31],[32] vaø laøm giaûm nguy cô ñoäc tính [33].
Naêm1990, Duret vaø cs [10] ñaõ moâ taû moät vaät lieäu khoâng kim loaïi duøng ñeå cheá taïo choát döïa
treân nguyeân lyù gia coá vôùi caùc sôïi carbon. Caùc nghieân cöùu ôû phoøng thí nghieäm ñaõ chöùng minh
nhöõng choát naøy coù ñoä beàn caêng [11] vaø modulus ñaøn hoài cao, töông töï vôùi ngaø.[12] Tröôùc ñaây,
choát kim loaïi cöùng chaéc ñeà khaùng laïi caùc löïc taùc duïng phía beân maø khoâng bò bieán daïng, ñieàu
naøy daãn ñeán söï truyeàn löïc (stress transfer) ñeán moâ ngaø ít cöùng chaéc hôn coù khaû naêng gaây ra
nöùt vaø teùt chaân R. Choát sôïi coù ñoä cöùng gaàn vôùi ngaø, vaø do ñoù haïn cheá toái ña nguy cô nöùt teùt
chaân R. Choát sôïi ñöôïc daùn dính vôùi ngaø vaø composite, noù uoán cong nheï döôùi taùc duïng cuûa löïc
taûi, chuùng phaân boá löïc vaø truyeàn löïc leân ngaø chaân R toát hôn choát kim loaïi.[28] Choát sôïi hieän
nay veà cô baûn laø vaät lieäu composite ñöôïc gia coá theâm thaønh phaàn sôïi, chuùng goàm caùc sôïi
carbon hoaëc thaïch anh (silica) ñöôïc bao boïc xung quanh bôûi khung nhöïa polymer.
Khung nhöïa: caùc monomers ñöôïc söû duïng ñeå taïo ra khung nhöïa ñieån hình laø methacrylates 2
chöùc naêng (Bis-GMA, UDMA, TEGDMA), nhöng epoxy cuõng ñöôïc söû duïng.
Thaønh phaàn sôïi: chieám töø 35-65%, choát coù thaønh phaàn sôïi cao hôn seõ coù ñoä beàn vaø ñoä cöùng
lôùn hôn. Sôïi thöôøng coù ñöôøng kính töø 7 - 20 m, ñöôïc söû duïng ôû nhieàu hình theå khaùc nhau nhö
beän laïi (braided), ñan keát laïi (woven), vaø theo chieàu doïc (longitudinal).[9] Söï keát dính
(adhesion) giöõa sôïi thaïch anh hay sôïi thuûy tinh vaø khung nhöïa ñöôïc taêng cöôøng baèng caùch
silan hoùa sôïi (fibre silanization) tröôùc khi vuøi.[28]
Chuùng coù raát nhieàu loaïi, goàm choát coù maët song song, choát thuoân, choát coù beà maët trôn laùng vaø
beà maët raêng cöa.
Choát sôïi ban ñaàu goàm caùc sôïi carbon bò vuøi trong nhöïa epoxy, nhöng choát sôïi thaïch anh hieän
nay ñöôïc öa thích hôn do caùc tính chaát cô hoïc thuaän lôïi, tính thaåm myõ, vaø khaû naêng lieân keát
hoùa hoïc vôùi khung polymer.[9] Choát sôïi hieän nay coù tính caûn quang vaø coù theå daãn truyeàn aùnh

4. saùng ñeå truøng hôïp xi maêng gaén loaïi nhöïa. Choát daãn truyeàn aùnh saùnh cho pheùp söï truøng hôïp toát
ñoái vôùi nhöïa composites ôû vuøng choùp cuûa oáng tuûy.[9] Ñeå taêng cöôøng söï lieân keát ôû giao dieän
post/core/xi maêng, coù moät soá bieän phaùp lyù-hoùa ñeå xöû lyù beà maët choát tröôùc khi gaén laø silan hoùa
(silanization) hoaëc thoåi caùt (sand blasting) beà maët choát. Caùc nghieân cöùu cho thaáy silan hoùa, xoi
moøn vôùi acid hydrofluoric, vaø thoåi caùt (vôùi 30 - 50 m Al2O3) khoâng laøm thay ñoåi caùc tính chaát
cô hoïc cuûa choát sôïi thuûy tinh, hay choát sôïi thaïch anh.[14]
Vieäc gaén dính choát sôïi vaøo ngaø oáng tuûy coù theå laøm caûi thieän söï phaân boá cuûa löïc taùc duïng theo
doïc leân chaân R, do ñoù laøm giaûm nguy cô nöùt gaõy chaân R vaø goùp phaàn gia coá caáu truùc R coøn
laïi. [9] Moät choát sôïi ñöôïc gaén dính toát vôùi xi maêng seõ cho söï löu giöõ toát nhaát, sinh ra stress ít
nhaát treân caùc thaønh oáng tuûy. Moät nghieân cöùu hoài cöùu ñaùnh giaù 3 loaïi choát sôïi, cho thaáy tæ leä
thaát baïi laø 3.2% trong soá 1306 choát sôïi trong khoaûng thôøi gian taùi khaùm töø 1-6 naêm.[15] Moät
nghieân cöùu khaùc cho thaáy tæ leä toàn taïi (survival rates) cuûa choát sôïi maët song song laø 98.6% vaø
choát sôïi thuoân laø 96.8%, ñaët ôû R tröôùc ñöôïc boïc maõo toaøn söù sau giai ñoaïn quan saùt trung bình
laø 5.3 naêm.[16]
- Choát sôïi carbon (carbon-fibre post): coù maøu ñen, ñuïc (opaque), khoâng thaåm myõ ñoái vôùi phuïc
hình toaøn söù, ñoä cöùng töông töï ngaø, ñoä deõo töông ñoái (relative flexibility) vaø ñoä beàn
(strength) lôùn nhaát trong taát caû caùc loaïi choát sôïi. Loaïi choát naøy deã thaùo nhaát.
- Choát sôïi thuûy tinh (glass-fibre post): coù maøu traéng, trong (translucent) hoaëc ñuïc, ñoä cöùng
töông töï ngaø. Choát loaïi trong cho pheùp daãn truyeàn aùnh saùng.
- Choát sôïi thaïch anh (silica-fibre post/ quartz-fibre post): cuõng coù maøu traéng, trong hoaëc ñuïc,
ñoä beàn lôùn hôn choát sôïi thuûy tinh. Choát loaïi trong cuõng cho pheùp daãn truyeàn aùnh saùng.
Moät nghieân cöùu gaàn ñaây cho thaáy raèng ñoä beàn uoán cuûa choát sôïi thuûy tinh, choát sôïi thaïch anh
laø khoaûng 1000 MPa vaø modulus uoán laø khoaûng 23 GPa.[17]
- Choát sôïi Ribbond (bondable reinforcement fiber post):
Phöông phaùp naøy söû duïng moät sôïi gia coá coù khaû naêng daùn dính, moät bonding agent theá heä 4
vaø moät composite lai löôõng truøng hôïp laøm vaät lieäu taùi taïo cuøi. Vaät lieäu gia coá ñöôïc söû duïng
cho choát goàm caùc sôïi polyethylene ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng coâng ngheä cold-gas plasma. Ñeå kyõ
thuaät naøy ñöôïc thöïc hieän toát, phaûi coù ñuû aùnh saùng mang tôùi ñoä saâu cuûa oáng mang choát.[29]
Ribbond duy trì ñöôïc ñoä beàn töï nhieân cuûa R vaø phoøng ngöøa ñöôïc thuûng chaân R. Noù phuø hôïp
vôùi ñöôøng vieàn vaø vuøng leïm töï nhieân cuûa oáng tuûy, taïo ra theâm söï löu cô hoïc. Khoâng coù söï
taäp trung löïc ôû giao dieän R-choát. Choát vaø cuøi Ribbond ñöôïc daùn thuï ñoäng vaø coù söï löu giöõ
cao [29].
-Ñöa xi maêng nhöïa vaøo oáng tuûy.
-Duøng duïng cuï ñaëc bieät ñöa sôïi Ribbond ñeán phaàn choùp cuûa oáng tuûy.
-Taùi taïo cuøi.

5. Moät soá saûn phaåm choát khoâng kim loaïi:
Saûn phaåm choát Nhaø saûn xuaát
Thieát
keá
Ñaàu
thuoân
Vent
Ñaàu
löu
Maõ
maøu
Phuø hôïp
muõi khoan
Caûn
quang
Sôïicarbon
CARBOPOST
DANVILLE MATERIALS/
CARBOTECH
//   Thaáp
CF CARBON
FIBER POST
J. MORITA USA //   Thaáp
CORE-POST DEN-MAT //  Thaáp
Sôïithuûytinh
CORE-POST DEN-MAT //  Thaáp
FIBREKOR POST PENTRON CLINICAL
TECHNOLOGIES
//    TB
FRC POSTEC IVOCLAR VIVADENT Thuoân   TB
GF GLASS FIBER
POST
J. MORITA USA //   Thaáp
LUSCENT DENTATUS Thuoân    Thaáp
PARAPOST FIBER
WHITE
COLTENE/WHALEDENT //     TB
PERMAPOST
FIBER
ULTRADENT //     Thaáp
TWIN LUSCENT DENTATUS Ñoàng
hoà caùt
    Thaáp
SNOWPOST and
SNOWLIGHT
DANVILLE MATERIALS/
CARBOTECH
//    TB
Sôïithaïchanh
AESTHETI-PLUS BISCO //    Thaáp
D.T. LIGHT-POST BISCO Thuoân   TB
LIGHT-POST BISCO //    Thaáp
U.M. AESTHETI-
PLUS
BISCO Thuoân    Thaáp
Choátzirconia
CERAPOST BRASSELER USA Thuoân    Cao
COSMOPOST IVOCLAR VIVADENT //  Cao
//: song song TB= trung bình.
Choát sôïi carbon, choát sôïi thuûy tinh Core-Post (Den-Mat).

6. - Choát daãn truyeàn aùnh saùng (light transmitting post):
DT- Post system (Bisco): heä thoáng choát coù 2 ñoä thuoân, ñöôïc thieát keá vôùi muïc ñích cung caáp söï
khít saùt ñoái vôùi oáng tuûy, loaïi boû moâ R toái thieåu.
DT light post system coù caáu truùc sôïi quang (fibre optic) vaø coù theå ñöôïc gaén vôùi xi maêng quang
truøng hôïp hoaëc löôõng truøng hôïp. Noù laø choát sôïi thaïch anh/khung nhöïa epoxy, trong suoát, coù
khaû naêng daãn truyeàn aùnh saùng toát 9.1 mW/cm2
(mm composite ñöôïc truøng hôïp =7.0), coù
nhieàu kích thöôùc (ñöôøng kính ñaàu choát) 1.25mm, 1.5mm, 1.8mm, 2.2mm vaø laø choát gaén thuï
ñoäng.[13]
Choát sôïi thaïch anh Double Taper (D.T.) Light-Post (Bisco).
ParaPost Fiber Lux (Coltene/Whaledent): choát sôïi thuûy tinh (60% sôïi thuûy tinh vaø 40% nhöïa),
trong suoát, daãn truyeàn aùnh saùng toát nhaát (mm composite ñöôïc truøng hôïp = 7.4), beà maët song
song vaø coù nhöõng choã loõm daïng raêng cöa doïc theo toaøn boä chieàu daøi choát. Choát coù 2 ñaàu troøn
ngaên caùch nhau bôûi moät coå ngaén. Ñaàu döôùi baèng phaúng ôû moät beân coù taùc duïng choáng xoay.
Coù 6 maøu vaø kích thöôùc:
Naâu (# 3) 0.85mm
Vaøng (# 4) 0.95mm
Xanh (# 4.5) 1.08mm
Ñoû (# 5) 1.19mm
Tím (# 5.5) 1.28mm
Ñen (# 6) 1.42mm.
Choát sôïi thuûy tinh ParaPost Fiber Lux (Coltene/Whaledent).
FRC Postec Plus (Ivoclar Vivadent): thuoân, daãn truyeàn aùnh saùng (mm composite ñöôïc truøng
hôïp =3.0), maøu traéng trong. Khung nhöïa laø UDMA, TEGDMA. ytterbium trifluoride, vaø
silicon dioxide coù ñoä phaân taùn cao.

7. Coù 3 maøu vaø kích thöôùc:
FibreKleer (Pentron): choát sôïi thuûy tinh trong suoát, coù 2 thieát keá laø beà maët song song vaø thuoân.
Daïng song song coù 3 voøng gioáng raêng cöa ôû ñaàu phía thaân R ñeå taêng söï löu giöõ vaät lieäu taùi taïo
cuøi. Söï daãn truyeàn aùnh saùng (mm composite ñöôïc truøng hôïp): song song = 7.0, thuoân = 4.6.
Coù 3 size vaø code maøu:
Choát song song
Ñoû: 1.0mm
Vaøng: 1.2mm
Xanh lam: 1.5mm
Choát thuoân
Ñen: 1.16-0.66mm
Lavender: 1.32-0.78mm
Xanh laù: 1.42-0.85mm
Luscent Anchor Post System (Dentatus): choát sôïi thuûy tinh, trong suoát, thaáu quang vaø coù khaû
naêng daãn truyeàn aùnh saùng. Coù 6 sizes, töø daøi 15 mm vaø ñöôøng kính 1 mm ñeán daøi 19 mm vaø
ñöôøng kính 1.8 mm. Baát cöù khi naøo caàn ñieàu trò noäi nha laïi, Luscent Anchor coù theå ñöôïc thaùo
ra deã daøng. Luscent Anchors posts coù theå gaén dính vôùi oáng tuûy vaø vaät lieäu taùi taïo cuøi ñeå taïo
thaønh moät khoái ñoàng nhaát (mono-bloc).
Twin Luscent Anchors Light Transmitting posts (Dentatus):
Choát sôïi thuûy tinh trong, thuoân, coù thieát keá daïng ñoàng hoà caùt (2 ñaàu phình vaø moät vuøng heïp ôû
giöõa choát) vaø moät raõnh doïc (baét ñaàu ôû gaàn ñaàu phía choùp, keát thuùc ôû giöõa choát, sau ñoù baét ñaàu
laïi) giuùp taêng löu vaø choáng xoay.
Coù 3 maøu vaø kích thöôùc (chieàu daøi 16.7mm):
-Vaøng (nhoû): 2 choã phình 1.3 mm, phaàn giöõa choát 1.0 mm.
-Ñoû (trung bình): 2 choã phình 1.5 mm, phaàn giöõa choát 1.2 mm.
-Xanh (lôùn): 2 choã phình 1.6 mm, phaàn giöõa choát 1.4 mm.
Modulus ñaøn hoài thaáp: 20.1 GPa vaø ñoä beàn uoán laø 579 MPa.
Coù khaû naêng daãn truyeàn aùnh saùng 11.9 mW/cm2
(mm composite ñöôïc truøng hôïp= 5.6).

8. FibreKor (Pentron): choát sôïi thuûy tinh maøu traéng trong, coù beà maët song song. Thaønh phaàn
theo troïng löôïng: sôïi thuûy tinh 42%, chaát ñoän 29% vaø nhöïa 29%. Choát size nhoû coù beà maët trôn
laùng, trong khi choát size lôùn coù beà maët daïng raêng cöa suoát toaøn boä chieàu daøi choát. Daãn truyeàn
aùnh saùng keùm (mm composite ñöôïc truøng hôïp= 0). Coù 6 size vaø code maøu:
Ñoû: 1.0mm
Lavender: 1.125mm
Vaøng: 1.2mm
Xanh laù: 1.375mm
Xanh lam: 1.5mm
Ñen: 1.7mm
Choát sôïi thuûy tinh FibreKor Post (Pentron).
Snowlight (Danville Materials):
Choát sôïi thuûy tinh ñöôïc laøm giaøu zirconia/khung nhöïa epoxy, coù maøu traéng ñuïc (white
opaque). Tæ leä chaát ñoän cao (60%) taïo cho chuùng ñoä beàn cao cho pheùp vieäc söû duïng vôùi size
nhoû hôn, baûo toàn hôn. Daãn truyeàn aùnh saùng keùm: mm composite ñöôïc truøng hôïp = 1.6.
Coù 4 size vaø code maøu:
10 (traéng): 0.9-0.6 mm
12 (vaøng): 1.2-0.7 mm
14 (ñoû): 1.3-1.0 mm
16 (xanh lam): 1.6-1.1 mm

9. Snowpost (Danville Materials): coù ñaëc ñieåm töông töï nhö Snowlight nhöng khoâng daãn truyeàn
aùnh saùng.
Choát söù zirconia (Zirconia Posts):
Choát zirconia laàn ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu bôûi Meyenberg vaø cs, hoï baùo caùo raèng ñoä beàn uoán
(900−1200 MPa) cuûa loaïi choát naøy coù theå so saùnh ñöôïc vôùi vaøng ñuùc hoaëc titanium, vaø noù coù
theå coù cuøng kích thöôùc vôùi choát hôïp kim vaøng hoaëc titanium [34].
Choát zirconia coù thaønh phaàn laø zirconium dioxide (ZrO2) ñöôïc laøm oån ñònh vôùi yttrium oxide,
coù ñoä beàn uoán cao. [9]
Hieän nay trong phuïc hình, zirconia laø moät vaät lieäu ñöôïc söû duïng roäng raõi do tính oån ñònh hoùa
hoïc toát, ñoä beàn cô hoïc cao, ñoä cöùng cao vaø suaát ñaøn hoài töông töï hôïp kim theùp khoâng gæ.
Thaåm myõ vaø töông hôïp sinh hoïc.
Maøu traéng, ñuïc, caûn quang.
Tuy nhieân, choát zirconia khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa moät choát lyù töôûng laø phaûi deã thaùo
ra khi caàn ñieàu trò noäi nha laïi, bôûi vì gaàn nhö khoâng theå thaùo ñöôïc choát zirconia ra khoûi oáng
tuûy khi coù thaát baïi xaûy ra [35]. Rung ñoäng sieâu aâm khoâng theå laøm vôõ naùt choát zirconia, maø chæ
laøm gia taêng nhieät ñoä cuûa choát vaø beà maët chaân R [36]. Moät baát lôïi khaùc ñoù laø ñoä cöùng cuûa
choát. Khaû naêng gaõy choát döôùi taùc duïng cuûa caùc löïc trong mieäng nhieàu hôn khaû naêng gaõy R
[37]. Tuy nhieân, modulus ñaøn hoài cao cuûa choát zirconia laø 200 Mpa [38] laøm cho löïc stress
ñöôïc truyeàn ñeán phaàn ngaø ít cöùng chaéc hôn, do ñoù cuõng daãn ñeán nöùt teùt chaân R [39].
Choát zirconia khoâng theå bò xoi moøn (etched), caùc taøi lieäu hieän coù cho thaáy söï daùn dính cuûa
nhöïa (resins) vôùi vaät lieäu naøy laø khoâng noùi tröôùc ñöôïc vaø ñoøi hoûi caùc phöông phaùp daùn khaùc
so vôùi söù thoâng thöôøng.[18] Khi moät cuøi R ñöôïc taùi taïo baèng composite treân moät choát zirconia,
thì söï löu giöõ cuûa vaät lieäu taùi taïo cuøi cuõng laø moät vaán ñeà. Choát phaûi ñöôïc thoåi caùt (sand-
blasted) vaø silan hoùa ñeå caûi thieän söï daùn dính nhöng raát khoù thaùo.
Saûn phaåm: Biopost (Incermed,1900), Cerapost (Brasseler,1995), Cosmopost (Ivoclar,1998).
Coù nhieàu kyõ thuaät taùi taïo cuøi treân choát zirconia: traùm composite resin tröïc tieáp, eùp nhieät loõi
söù tröïc tieáp, vaø xöû lyù loõi söù giaùn tieáp [40].
VD: IPS Empress Cosmo Ingot (Ivoclar Vivadent) laø moät vaät lieäu söù thuûy tinh chöùa zirconia,
ñöôïc söû duïng laøm vaät lieäu taùi taïo cuøi, noù ñöôïc eùp nhieät leân treân choát zirconia [41].
Ñoái vôùi kyõ thuaät xöû lyù loõi söù giaùn tieáp: Ceracap (Komet Brasseler) — laø moät loõi söù thuûy tinh
laøm saün ñöôïc gaén vaøo choát CeraPost baèng xi maêng nhöïa [42].

10. Choát söù zirconia CosmoPost (Ivoclar Vivadent) vaø CeraPost (Brasseler USA).
Ceracap vaø Cerapost (Brasseler).
SÖÛA SOAÏN OÁNG MANG CHOÁT:
 Söû duïng phim X quang chaån ñoaùn ñeå öôùc löôïng chieàu daøi choát.
 Giöõ laïi 4-5mm gutta percha ôû choùp chaân R.
 Söû duïng reamer ñeå xaùc ñònh chieàu daøi choát vaø loaïi boû gutta percha khoûi caùc thaønh oáng tuûy.
Söû duïng muõi khoan nhoû nhaát ñeå thieát laäp chieàu daøi ban ñaàu.
 Söû duïng nuùt chaën ñeå duy trì chieàu daøi ñuùng khi khoan oáng mang choát.
 Keát thuùc vieäc söûa soaïn oáng mang choát ôû baát kyø choå cong naøo cuûa oáng tuûy.
 Giöõ ñöôøng kính choát baèng vôùi ñöôøng kính oáng tuûy ñöôïc söûa soaïn ban ñaàu vaø khoâng laøm
roäng oáng tuûy.
 Söûa soaïn caøng baûo toàn moâ R caøng toát ñeå traùnh laøm yeáu R vaø nguy cô nöùt chaân R.
GAÉN CHOÁT:
 Choát ñöôïc gaén xi maêng hoaëc daùn dính vaøo trong chaân R, tuøy theo chaát löôïng moâ vaø vieäc
choïn löïa loaïi choát. Choát thöïc hieän caû chöùc naêng cô hoïc vaø chöùc naêng sinh hoïc bôûi vieäc baûo
veä söï bít kín vuøng choùp traùnh khoûi söï laây nhieãm vi khuaån trong tröôøng hôïp coù keõ hôû ôû
phaàn thaân R. Choát ñöôïc ñaët ñeå giöõ phaàn traùm taùi taïo ôû thaân R chöù khoâng laøm vöõng chaéc
hay gia coá cho R.
 Choát phaûi ñuû daøi ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu sinh cô hoïc maø khoâng gaây nguy
hieåm cho söï toaøn veïn cuûa chaân R. Caùc thoâng soá chuaån cho vieäc ñaët choát ôû R coù moâ nha
chu bình thöôøng:
 Tröôøng hôïp gaén xi maêng khoâng daùn (chæ ñoái vôùi choát kim loaïi):[25]

11. • 2/3 chieàu daøi oáng tuûy.
• Phaàn choát môû roäng vaøo chaân R ít nhaát laø baèng vôùi chieàu daøi cuûa core.
• 1/2 chieàu daøi chaân R ñöôïc naâng ñôõ bôûi xöông.
 Tröôøng hôïp gaén xi maêng daùn (choát sôïi) :[26],[27]
• 1/3 ñeán 1/2 chieàu daøi oáng tuûy.
• Phaàn môû roäng vaøo chaân R baèng chieàu daøi cuûa core.
 Gaén choát khoâng kim loaïi vôùi xi maêng nhöïa.
 Silan hoùa choát sôïi thuûy tinh vaø choát sôïi thaïch anh ñeå caûi thieän söï daùn dính.
 Sealer chöùa eugenol öùc cheá söï truøng hôïp cuûa xi maêng nhöïa. Yeâu caàu baùc só noäi nha söû
duïng sealer khoâng chöùa eugenol.
 Söû duïng chaát laøm saïch xoang (cavity cleaner) tröôùc khi gaén choát.
 Söû duïng lentulo hoaëc ñaàu bôm ñeå ñaët xi maêng gaén vaøo trong oáng mang choát.
 Chæ traùm taùi taïo thaân R baèng composite khi söû duïng choát sôïi.
CHOÁT VAØ CUØI GIAÛ ÑUÙC
 Trong nhieàu naêm, choát vaø cuøi giaû kim loaïi ñuùc laø phöông phaùp truyeàn thoáng ñeå taùi taïo laïi
cuøi cho maõo R. Phaàn choát coù beà maët trôn laùng, ñoä thuoân phuø hôïp vôùi ñoä thuoân cuûa oáng
tuûy ñöôïc laøm töø hôïp kim raát quí (high noble alloys), maëc duø hôïp kim quí vaø hôïp kim
thöôøng cuõng ñaõ ñöôïc söû duïng trong nha khoa. Hôïp kim quí duøng ñeå cheá taïo choát coù ñoä
cöùng cao (80-100 GPa), ñoä beàn cao (1500 MPa), vaø khaû naêng khaùng aên moøn raát toát.[19]
 Moät öu ñieåm cuûa heä thoáng choát/cuøi giaû ñuùc laø phaàn cuøi giaû dính lieàn vôùi choát, neân phaàn
cuøi giaû khoâng phuï thuoäc vaøo phöông tieän cô hoïc ñeå löu giöõ choát. Heä thoáng naøy ngaên ngöøa
ñöôïc vieäc core bò taùch rôøi ra khoûi choát vaø chaân R (khi caáu truùc R coøn laïi quaù ít). Tuy
nhieân, heä thoáng naøy cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm. Caáu truùc R coøn toát bò loaïi boû nhieàu
(vuøng leïm) ñeå taïo ñöôøng thoaùt cho vieäc laép choát vaøo hoaëc laáy choát ra. Thuû thuaät gaây toán
keùm veà thôøi gian (caàn 2 laàn heïn) vaø chi phí labo. Vieäc ñuùc kim loaïi thaønh moät caáu truùc coù
phaàn cuøi giaû lôùn vaø choát ñöôøng kính nhoû coù theå gaây ra boït, loã roã (porosity) trong vaøng ôû
giao dieän choát/cuøi. Gaõy kim loaïi ôû giao dieän choát/cuøi khi beänh nhaân thöïc hieän chöùc naêng
daãn ñeán thaát baïi cuûa phuïc hình. Quan troïng nhaát, heä thoáng choát/cuøi giaû ñuùc coù tæ leä gaõy,
teùt chaân R treân laâm saøng cao hôn choát cheá taïo saün.[20],[21]
 Choát ñuùc caøng khít saùt vôùi oáng mang choát caøng toát ñeå coù ñöôïc söï löu giöõ toái öu. Khi coù
vaønh ñai (ferrule), choát/cuøi giaû ñuùc coù söï khaùng gaõy cao hôn cuøi taùi taïo baèng composite
treân choát kim loaïi laøm saün hoaëc choát sôïi carbon.[22] Choát ñuùc coù hieäu quaû löu giöõ ít hôn
vaø coù tæ leä thaát baïi cao hôn so vôùi choát coù caùc maët song song laøm saün. Trong moät nghieân
cöùu hoài cöùu kinh ñieån (1-20 naêm) ôû 1273 R ñaõ ñöôïc noäi nha, 245 (19.2%) caùc R ñöôïc
phuïc hoài vôùi choát/cuøi ñuùc thuoân. Trong soá ñoù, 12.7% ñöôïc coi laø thaát baïi, tæ leä naøy cao
hôn so vôùi caùc heä thoáng choát thuï ñoäng khaùc ñöôïc söû duïng. Moái quan taâm ñaëc bieät laø 39%
thaát baïi daãn tôùi vieäc R khoâng theå phuïc hoài ñöôïc vaø caàn phaûi nhoå. 36% thaát baïi laø do maát
löu giöõ, vaø 58% do gaõy nöùt chaân R. Taùc giaû cho raèng caùc choát thuoân, coù beà maët trôn laùng
coù hieäu öùng “wedging” döôùi löïc taûi chöùc naêng, ñieàu naøy daãn ñeán nguy cô gaõy nöùt chaân R
cao.[23]

12.  Moät nghieân cöùu hoài cöùu 6 naêm cho thaáy tæ leä thaønh coâng > 90% vôùi choát/cuøi giaû ñuùc.[24]
Tæ leä thaát baïi thaáp hôn vaø gaõy chaân R ít hôn do söï hieän dieän cuûa vaønh ñai (ferrule) coù kích
thöôùc ñaày ñuû vaø ñöôïc söûa soaïn caån thaän. Tæ leä thaát baïi cao hôn cuõng coù theå do caùc choát
coù chieàu daøi ngaén hôn so vôùi chieàu daøi ñöôïc khuyeán caùo. Moät raõnh cho xi maêng doïc theo
truïc cuûa choát gaây ra ít stress hôn treân phaàn moâ coøn laïi.
Taøi lieäu tham khaûo:
1. Weine FS. Endodontic therapy. 4th ed. St. Louis: Mosby; 1996: 653-697.
2. Singh SV. Redefining Post and Core. Impression 2015: 14(2):862.
3.Zhi-Yue L, Yu-Xing Z. Effect of post-core design and ferrule on fracture resistance of
endodontically treated maxillary central incisors. J Prosthet Dent 2003; 89: 368-373.
4. Fraga RC, Chaves BT, Mello GS, Siquera JF Jr. Fracture resistance of endodontically
treated roots after restoration. J Oral Rehabil 1998; 25: 809-813.
5. Robbins JW, Earnest LA, Schumann SD. Fracture resistance of endodontically-treated
cuspids. Am J Dent 1993; 3: 159-161.
6. Morgano SM. Restoration of pulpless teeth: application of traditional principles in present
and future contexts. J Prosthet Dent 1996; 75: 375-380.
7. Akkayan B, Gulmez T. Resistance to fracture of endodontically treated teeth restored with
different post systems. J Prosthet Dent 2002; 87: 431-437.
8. Singh SV, Chandra A, Pandit IK. A new classification of post and core. Ind J Rest Dent,
2015;4(3):56-58.
9. Kenneth M. Hargreaves, Steven Cohen. Pathways of the Pulp. 10th edition. Elsevier
Science; 2011:783-784.
10. Duret B, Reynaud M, Duret F. New concept of coronoradicular reconstruction: the
Composipost. Chir Dent Fr 1990; 60: 131-141.
11. King P A, Setchell D J. An in vitro evaluation of a prototype CFRC prefabricated post
developed for the restoration of pulpless teeth. J Oral Rehabil 1990; 17: 599-609.
12. Asmussen E, Peutzfeldt A, Heitmann T. Stiffness, elastic limit, and strength of newer types
of endodontic posts. J Dent 1999; 27: 275-278.
13. Nupur Jhavar, Sarvesha Bhondwe, Vishal Mahajan, Rohit Dhoot. Recent Advances in Post
Systems: A Review. Journal Of Applied Dental and Medical Sciences 1(3);2015.
14. Balbosh A, Kern M: Effect of surface treatment on retention of glass-fiber endodontic posts.
J Prosthet Dent 95:218–223, 2006.
15. Ferrari M, Vichi A, Mannocci F, Mason PN: Retrospective study of the clinical performance
of fiber posts. Am J Dent 13(Spec No):9B–13B, 2000.
16. Signore A, Benedicenti S, Kaitsas V, Barone M, Angiero F, Ravera G: Long-term survival
of endodontically treated, maxillary anterior teeth restored with either tapered or parallel-
sided glass-fiber posts and full-ceramic crown coverage. J Dent 37:115–121, 2009.
17. D’Arcangelo C, D’Amario M, Vadini M, De Angelis F, Caputi S: Influence of surface
treatments on the flexural properties of fiber posts. J Endod 33:864–867, 2007.

13. 18. Blatz MB, Sadan A, Kern M: Resin-ceramic bonding: a review of the literature. J Prosthet
Dent 89:268–274, 2003.
19. Council on Dental Materials, Instruments, and Equipment, American Dental Association:
Classification system for cast alloys. J Am Dent Assoc 109:766, 1984.
20. Drummond JL, Toepke TR, King TJ: Thermal and cyclic loading of endodontic posts. Eur J
Oral Sci 107:220, 1999.
21. Sirimai S, Riis DN, Morgano SM: An in vitro study of the fracture resistance and the
incidence of vertical root fracture of pulpless teeth restored with six post-and-core systems.
J Prosthet Dent 81:262, 1999.
22. Marchi GM, Mitsui FH, Cavalcanti AN: Effect of remaining dentine structure and thermal-
mechanical aging on the fracture resistance of bovine roots with different post and core
systems. Int Endod J 41:969–976, 2008.
23. Sorensen JA, Martinoff MD: Intracoronal reinforcement and coronal coverage: a study of
endodontically treated teeth. J Prosthet Dent 51:780–784, 1984.
24. Bergman B, Lundquist P, Sjögren U, Sundquist G: Restorative and endodontic results after
treatment with cast posts and cores. J Prosthet Dent 61:10–15, 1989.
25. Goodacre CJ, Spolnik KJ: The prosthodontic management of endodontically treated teeth: a
literature review. II. Maintaining the apical seal. J Prosthodont 4:51, 1995.
26. Dietschi D, Duc O, Krejci I, Sadan A: Biomechanical considerations for the restoration of
endodontically treated teeth:a systematic review of the literature–Part 1— Composition and
micro- and macrostructure alterations. Quintessence Int 38:733–743, 2007.
27. Reeh ES, Douglas WH, Messer HH: Stiffness of endodontically treated teeth related to
restoration technique. J Dent Res 68:540–544, 1989.
28. D.N. J.Ricketts, C.M.E.Tait , A.J. Higgins. Post and core systems, refinements to tooth
preparation and cementation. British Dental Journal; 2005 (198): 533-541.
29. William T Johnson; Color atlas of Endodontics; W B Saunders Company. USA; 132.
30. Kedici SP, Aksut AA, Kilicarslan MA, Bayramoglu G, Gokdemir K. Corrosion behaviour of
dental metals and alloys in different media. J Oral Rehabil 1998; 25: 800-808.
31. Bergman M, Bergman B, Soremark R. Tissue accumulation of nickel released due to
electrochemical corrosion of nonprecious dental casting alloys. J Oral Rehabil 1980;7: 325-
330.
32. Newman S, Chamberlain RT, Nunez LJ. Nickel solubility from nickelchromium dental
casting alloys. J Biomed Mater Res 1981; 15: 615-617.
33. Bearden LJ, Cooke FW. Growth inhibition of cultured fibroblasts by cobalt and nickel. J
Biomed Mater Res 1980; 14: 289-309.
34. Meyenberg KH, Luthy H, Schaerer P. Zirconia posts: a new all-ceramic concept for
nonvital abutment teeth. J Esthet Dent 1995; 7: 73-80.
35. Mannocci F, Ferrari M, Watson TF. Intermittent loading of teeth restored using quartz fiber,
carbon-quartz fiber, and zirconium dioxide ceramic root canal posts. J Adhes Dent 1999; 1:
153-158.

14. 36. Satterthwaite JD, Stokes AN, Frankel NT. Potential for temperature change during
application of ultrasonic vibration to intra-radicular posts. Eur J Prosthodont Rest Dent
2003; 11: 51-56.
37. Dilmener FT, Sipahi C, Dalkiz M. Resistance of three new esthetic post-and-core systems
to compressive loading. J Prosthet Dent 2006; 95: 130-136.
38. Guazzato M, Albakry M, Ringer SP, Swain MV. Strength, fracture toughness and
microsructure of a selection of allceramic materials. Part II. Zirconia- based dental
ceramics. Dent Mater 2004; 20: 449-456.
39. Bateman G, Ricketts DN, Saunders WP. Fibre-based post systems: A review. Br Dent J
2003; 195: 43-48.
40. Paul SJ, Werder P. Clinical success of zirconium oxide posts with resin composite or glass-
ceramic cores in endodontically treated teeth: a 4-year retrospective study. Int J
Prosthodont 2004; 17: 524-528.
41. Ivoclar Vivadent. CosmoPost / IPS Empress Cosmo Ingot Scientific Documentation, 2002,
pp. 9.
42. Pontius O, Hutter JW. Survival rate and fracture strength of incisors restored with different
post and core systems and endodontically treated incisors without coronoradicular
reinforcement. J Endod 2002; 28: 710-715.