Διαφάνειες παρουσίασης στο σεμινάριο της ΕΕΒΕΠ με τίτλο "Αξιολόγηση ψηφιακών βιβλιοθηκών και ηλεκτρονικών πηγών" που έλαβε χώρα στις 25 Νοεμβρίου 2011 στην αίθουσα εκπαίδευσης της Βιβλιοθήκης & Υπηρεσίας Πληροφόρησης του Παντείου Πανεπιστημίου. Σχετική βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε στον σύνδεσμο http://www.mendeley.com/groups/1652501/Σεμινάριο-ΕΕΒΕΠ/

1. Γιάννης Τσάκωνας,
Βιβλιοθήκη & Κέντρο
Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο
Πατρών
Αξιολόγηση ψηφιακών
βιβλιοθηκών και ηλεκτρονικών
πηγών

2. στόχοι της παρουσίασης
• Στόχος μας είναι να μπορείτε να αποσαφηνίζετε τις κυρίοτερες έννοιες του χώρου
της αξιολόγησης και να κατευθύνετε την έρευνα σας στα επιθυμητά μονοπάτια.
• Παράλληλα να μπορείτε να εκφράζετε σωστά ερευνητικά ερωτήματα, αφού έχετε
μια γενική εποπτεία του χώρου και των αναγκών σας.
• Θα γίνει προσπάθεια να μείνουμε σε καθαρά “βιβλιοθηκονομικά” πλαίσια και να
βρούμε τομείς εφαρμογής στους προσωπικούς μας χώρους εργασίας.
• Θα χρησιμοποιήσουμε παραδείγματα έργων και εργαλείων που μας παρέχουν
καλές πρακτικές, γόνιμους προβληματισμούς και διευρυμένες οπτικές.
2

3. ορισμός
Η αξιολόγηση είναι η διαδικασία αποτίμησης της αξίας ενός
ορισμένου προϊόντος ή μιας διαδικασίας προς όφελος ενός
οργανισμού σε ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο.
3

4. λόγοι αξιολόγησης
• Αξιολογούμε για να βελτιώσουμε τα συστήματα μας.
– μια γενική επωφελής επιδίωξη
• Αξιολογούμε για να αυξήσουμε το κεφάλαιο γνώσης μας για την αξία του
συστήματος μας.
– για να περιγράψουμε την τρέχουσα κατάσταση μας
– για να δικαιολογήσουμε τις έως τώρα ενέργειες μας
– για να σχεδιάσουμε τις μελλοντικές μας ενέργειες
4

5. λόγοι αξιολόγησης
• Είναι σαφές όμως σε εμάς γιατί αξιολογούμε;
– η απάντηση δείχνει την αφοσίωση στον σκοπό της αξιολόγησης
• άρρηκτα συνδεδεμένη με το πλαίσιο εργασίας
– γίνεται για εσωτερικούς, όπως για αποτίμηση της τρέχουσας κατάστασης, ή για
εξωτερικούς λόγους, όπως η λογοδοσία;
5

6. διάγραμμα αξιολόγησης
[Bertot, 2004]
6

7. επίδραση των ψ.β. στην αξιολόγηση
• Επιτάχυνση των διαδικασιών αξιολόγησης.
– πολλές από τις λειτουργίες μιας βιβλιοθήκης ή το σύνολο αυτών μιας
ψηφιακής έχουν αυτοματοποιηθει
– πλέον η παραγωγή στοιχείων γίνεται με ταχύτητα και ακρίβεια.
• Εισαγωγή νέων μεθόδων και μετρικών στοιχείων.
– συχνά υπό το χρηστοκεντρικό πρίσμα
• Απαίτηση για συχνότερη περιοδικότητα αξιολόγησης.
– οι τεχνολογίες αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς και υπάρχει αυτοματοποίηση
– ανταγωνιστικό περιβάλλον
7

8. εύρος αξιολόγησης
• Αποτίμηση εισερχομένων-­‐εξερχομένων
– σχετικά με την παραγωγικότητα του συστήματος μας
• Μέτρηση απόδοσης
– σχετικά με την απόδοση των παραγωγικών μας διαδικασιών
• Ποιότητα υπηρεσιών
– σχετικά με την ικανοποίηση των προσδοκιών της κοινότητας μας
• Αποτίμηση αποτελεσμάτων
– σχετικά με την κατάκτηση των ‘ανωτέρων’ σκοπών
• Τεχνολογική υπεροχή
– σχετικά με την κατασκευή ‘καλύτερων’ συστημάτων
8

9. εύρος αξιολόγησης
επίπεδα
κοινωνικό
ιδρυματικό αποτίμηση
αποτελεσμά-­‐των
προσωπικό μέτρηση αποτίμηση
απόδοσης ποιότητας
διεπαφής
μηχανικό
τεχνική υποροχή
λειτουργικό αποτελεσμα-­‐
τικότητα
περιεχομένου
εύρος
9

10. ποιός αξιολογεί ποιόν;
• Αξιολογούμε τον εαυτό μας και αξιολογούμαστε έναντι ‘κάποιου’ άλλου.
– ένα πρότυπο, μια βέλτιστη πρακτική, ένα πρωτόκολλο, μια υπηρεσία
πιστοποίησης κλπ.
• Συχνά όμως, είμαστε εμείς οι ίδιοι έναντι του εαυτού μας.
– εμείς στην ιστορία (τα προηγούμενα μας επιτεύγματα)
– εμείς στο μέλλον (οι προσδοκίες μας από το μέλλον)
• Συχνά είμαστε εμείς αξιολογητές άλλων συστημάτων, όπως των παρόχων
συνδρομητικών υπηρεσιών.
• Η ερώτηση εδώ αλλάζει: ποιός αξιολογεί τις ψηφιακές βιβλιοθήκες (των άλλων);
10

11. ποιός αξιολογεί ποιόν;
• Τι περιθώρια αξιολόγησης υπάρχουν;
– Συχνά είναι τα περιθώρια που μας αφήνει η ίδια η “αγορά”.
– Για παράδειγμα, οι αξιολογήσεις εστιάζουν σε θέματα χρήσης συνδρομητικών
υπηρεσιών, ούτως ώστε να διευκολύνεται η λήψη αποφάσεων για τη συνέχιση
των συνδρομών ή όχι.
• Αξιόπιστα δεδομένα και προπάντων συγκρίσιμα.
11

12. διαστάσεις & προέλευση μετρήσεων
• Τέσσερις διαστάσεις μετρήσεων:
– συνολικές μετρήσεις χρήσης
• εξωτερικά παραγόμενα δεδομένα (από παρόχους)
• εσωτερικά δεδομένα (από υπηρεσίες της βιβλιοθήκης)
– δειγματοληπτικές μετρήσεις
• εξωτερικά δεδομένα από διαδικτυακές μετρήσεις
• εσωτερικά δεδομένα από διαδικτυακές μετρήσεις
12

13. εσωτερικά παραγόμενα συνολικά
δεδομένα
• Δικτυακός τόπος της βιβλιοθήκης
– αρχεία καταγραφής που δηλώνουν πτυχές της “κίνησης”
• Αυτοματοποιημένος κατάλογος
– αριθμός αναζητήσεων, είδος διεπαφής, πεδία αναζήτησης, κ.α.
• Συστήματα διαδανεισμού
– αιτήσεις, απορρίψεις, υλικό, κλπ.
• Απαιτούν πολύπλοκες υποδομές καταγραφής
– click through scripts, VPNs, αρχεία Proxy εξυπηρετητών
– Καταγράφουν τη χρήση ανά τους εκδότες και τους επιστημονικούς κλάδους
13

14. εξωτερικά παραγόμενα συνολικά δεδομένα
• COUNTER (Coun‚ng Online Usage of Networked Electronic Resources) Code of
Prac‚ce
– SUSHI Standard (NISO Z39.93-­‐2007)
14

15. εσωτερικά παραγόμενα δειγματοληπτικά
δεδομένα
• MINES for Libraries® (Measuring the Impact of Networked Electronic Services).
• Εργαλείο μέτρησης της χρήσης των ηλεκτρονικών πηγών μιας βιβλιοθήκης. Καθαρά
δειγματοληπτική μελέτη
– τουλάχιστον δύο ώρες τον μήνα (τυχαία δειγματοληψία)
– μία “κλήση” ανά 250 χρήσεις
15

16. εξωτερικά παραγόμενα δειγματοληπτικά
δεδομένα
• LibQUAL+ ΤΜ
16

17. αποτελεσματικότητα

18. αποτελεσματικότητα
• Δείκτες που μετρούν τα παραγόμενα αποτελέσματα μιας διαδικασίας σε
συνάρτηση με τους πόρους που χρειάστηκαν.
• Συνήθως έχουν την μορφή συγκεκριμένων στατιστικών δεικτών.
18

19. ICOLC Guidelines
• Interna‚onal Coali‚on of Library Consor‚a (ICOLC): Χρέη συντονιστικού οργάνου
εκατόν εξήντα κοινοπραξιών βιβλιοθηκών σε ολόκληρο τον κόσμο, ανάμεσα στις
οποίες βρίσκεται και η Κοινοπραξία Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
• Κοινός τόπος μεταξύ των βιβλιοθηκών και των εκδοτών/προμηθευτών.
• Προπομπός του project Counter.
19

20. ICOLC Guidelines
• Τα στατιστικά στοιχεία συμπεριλαμβάνουν τα παρακάτω:
– Αριθμός περιόδων χρήσης (Logins sessions)
– Αριθμός ερωτημάτων (Searches), ο οποίος στοχεύει να καλύψει την ανάκτηση
πληροφορίας μέσα από διεπαφές και μηχανισμούς αναζήτησης.
– Αριθμός επιλογών, ο οποίος στοχεύει να καλύψει την ανάκτηση πληροφορίας
μέσα από διεπαφές σάρωσης και χρήσης ευρετηρίων και καταλόγων.
– Αριθμός τεκμηρίων πλήρους κειμένου ανεξαρτήτως μορφής (περιοδικά,
βιβλία, πληροφοριακό υλικό, πολυμεσικό υλικό κλπ.)
– Αλλοι δείκτες όπως ο αριθμός απορριφθέντων αιτημάτων και ο μέγιστος
αριθμός ταυτόχρονων χρηστών.
20

21. ISO
• ISO Technical Commi™ee 46: Informa‚on and documenta‚on
– Subcommi™ee 8: Quality, sta‚s‚cs and performance evalua‚on
• ISO DIS 2789 (2005) Interna‚onal library sta‚s‚cs, 3nd revision
WG 2: InternaPonal library staPsPcs
• ISO 11620 (1998) Library performance indicators. Amendment 1 (2003)
• ISO TR 20983 (2003) Performance indicators for electronic library services
WG 4: Performance indicators for libraries
• ISO DIS 9230 (2005) Determina‚on of price indexes for books and serials
WG 5: Price indexes
• ISO CD 9707 (2005) Sta‚s‚cs on the produc‚on and distribu‚on of books,
newspapers, periodicals and electronic publica‚ons
WG 6: StaPsPcs on the producPon of books
21

22. ISO 2789 -­‐ Παράδειγμα
• Annex A: Measuring the use of electronic library services
– number of sessions
– number of documents downloaded
– number of records downloaded
– number of virtual visits
• Επιπρόσθετα
– session ‚me
– number of rejected sessions (turnaways)
– number of searches (queries)
– number of Internet sessions
22

23. Project COUNTER
• Ηλεκτρονικά περιοδικά και βάσεις δεδομένων
– Πρώτη έκδοση του κώδικα πρακτικής – Ιανουάριος 2003
– Δεύτερη έκδοση του κώδικα πρακτικής -­‐ Ιανουάριος 2006
– Τρίτη έκδοση του κώδικα πρακτικής – Σεπτέμβριος 2009
• Βιβλία και πληροφοριακό υλικό
– Πρώτη έκδοση του κώδικα πρακτικής -­‐ Φεβρουάριος 2005
23

24. Project COUNTER
• Δείκτες για ηλεκτρονικά περιοδικά και βάσεις δεδομένων
– JR1 = Journal Report 1: Number of Successful Full-­‐Text Ar‚cle Requests by
Month and Journal
– JR2 = Journal Report 2: Turnaways by Month and Journal
– DB1 = Database Report 1: Total Searches and Sessions by Month and Database
– DB2 = Database Report 2: Turnaways by Month and Database
– DB3 = Database Report 3: Total Searches and Sessions by Month and Service
– JR3 = Number of Successful Item Requests and Turnaways by Month, Journal
and Page Type
– JR4 = Total Searches Run by Month and Service
24

25. Project COUNTER
• Δείκτες για βιβλία και πληροφοριακό υλικό
– BR1 = Book Report 1: Number of Successful Title Requests by Month and Title
– BR2 = Book Report 2: Number of Successful Sec‚on Requests by Month and
Title
– BR3 = Turnaways by Month and Title
– BR4 = Turnaways by Month and Service
– BR5 = Total Searches and Sessions by Month and Title
– BR6 = Total Searches and Sessions by Month and Service
25

26. Project COUNTER
26

27. Libraries: Outcomes and Measures
• Χρηματοδότηση από το HEFCE (Higher Educa‚on Funding Council for England)
• Τρία υποέργα ανά τομέα αξιολόγησης της λειτουργίας των βιβλιοθηκών των
ανώτατων ιδρυμάτων
– Outcomes project >>
– e-­‐measures project >>
– eVALUEd
27

28. e-­‐measures project
• Αφορούσε την ανάπτυξη στατιστικών δεικτών απόδοσης των ηλεκτρονικών πηγών
πληροφόρησης. Συνεργαζόμενος φορέας: SCONUL (Society of College, Na‚onal and
University Libraries),
• Απώτερος στόχος: η συμπλήρωση των υπαρχόντων δεικτών που χρησιμοποιούνταν
για τις ετήσιες στατιστικές αναφορές
• Σκοπός:
-­‐ Εξορθολογισμός της κατανομής κονδυλίων των πόρων των βιβλιοθηκών σε
επίπεδο ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης
-­‐ Αποτύπωση της χρήσης των υπηρεσιών, είτε επιτόπιων, είτε απομακρυσμένων,
και των υποδομών από φοιτητές και διδακτικό προσωπικό.
-­‐ Τιθάσευση της περιπλοκότητας για τη συλλογή πληροφοριών περί των
τεκμηρίων, της χρήσης και του κόστους και η αντιμετώπιση του προβλήματος
της ασυνέχειας και της αναξιοπιστίας.
28

29. e-­‐measures: παροχή πηγών
• Ηλεκτρονικά περιοδικά (Electronic serials)
Αριθμός μοναδικών συνδρομητικών ηλεκτρονικών περιοδικών πλήρους κειμένου
• Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (Electronic databases)
Αριθμός συνδρομητικών ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων
• Ηλεκτρονικά βιβλία (Electronic books)
Αριθμός ηλεκτρονικών βιβλίων (προμήθεια ή αδειοδότηση)
• Ψηφιακά τεκμήρια (Digital documents)
Αριθμός ψηφιακών τεκμηρίων που αποκτήθηκαν από την βιβλιοθήκη.
• Ελέυθερα διαθέσιμες πηγές (Electronic resources available free)Αριθμός των
ηλεκτρονικών πηγών που καταλογογραφεί βιβλιοθήκη
29

30. e-­‐measures: χρήση υπηρεσιών
• Εικονικές επισκέψεις (Virtual visits )
Αριθμός επισκέψεων στον δικτυακό τόπο των βιβλιοθηκών (hits)
• Ηλεκτρονικά ερωτήματα (Electronic enquiries)
ερωτήματα (διαδικαστικά ή πληροφοριακά) τα οποία ελήφθησαν και
διεκπεραιώθηκαν ηλεκτρονικά μέσα σε μια χρονική περίοδο.
• Αιτήματα πλήρους κειμένου (Full-­‐text ar‚cle requests)
Επιτυχημένες αιτήσεις για πλήρη κείμενα ηλεκτρονικών περιοδικών. Απορρίψεις
αιτημάτων από ηλεκτρονικά περιοδικά.
• Περίοδοι χρήσης και αναζητήσεις σε βάσεις δεδομένων (Database sessions and
searches)
• Επιτυχημένες περίοδοι χρήσης σε βάσεις δεδομένων, Σύνολο αναζητήσεων σε όλες
τις περιόδους χρήσης, Απορρίψεις από βάσεις δεδομένων
• Χρήση ηλεκτρονικών βιβλίων (Use of electronic books)
Επιτυχημένες προσβάσεις σε ηλεκτρονικά βιβλία, Απορρίψεις από ηλεκτρονικά
βιβλία
• ....
30

31. e-­‐measures: κόστη
• Ηλεκτρονικά περιοδικά (Electronic serials)
Συνδρομές σε ηλεκτρονικά περιοδικά
• Ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (Electronic databases)
Συνδρομές σε βάσεις δεδομένων
• Ηλεκτρονικά βιβλία (Electronic books)
Δαπάνες για προμήθεια ηλεκτρονικών βιβλίων
• Ψηφιακά τεκμήρια (Digital documents).
Δαπάνες για την δημιουργία ψηφιακών τεκμηρίων
31

32. δείκτες απόδοσης

33. δείκτες απόδοσης
• Δείκτες που αποτυπώνουν πόσο αποδοτικό είναι το παραγόμενο έργο.
• Συνήθως αναφέρονται στο εύρος αποδοχής υπηρεσιών και πληροφοριακών
πόρων.
• Σε περιπτώσεις αξιολόγησης συστημάτων στον χρόνο και στην προσπάθεια που
καταβάλει ο χειριστής τους.
33

34. Project EQUINOX
• Χρηματοδότηση: Πρόγραμμα “Telema‚cs for Libraries”, Ε.Ε. Διάρκεια 1998-­‐2000
• Στόχος: Ανάπτυξη και χρησιμοποίηση μεθόδων για την μέτρηση της
αποδοτικότητας στο νέο, δικτυακό, ηλεκτρονικό περιβάλλον. Συμπλήρωση
υπαρχόντων δεικτών.
• Δείκτες
– Ποσοστό επί τοις εκατό του πληθυσμού στον οποίο φτάνουν οι ηλεκτρονικές
υπηρεσίες
– Αριθμός των περιόδων χρήσης (sessions) για κάθε ηλεκτρονική υπηρεσία ανά
μέλος του στοχευόμενου πληθυσμού.
– Αριθμός των απομακρυσμένων sessions για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες ανά
μέλος του πληθυσμού που εξυπηρετείται
– Αριθμός των εγγράφων και εγγραφών (εισαγωγές) που βλέπονται ανά session
για κάθε ηλεκτρονική υπηρεσία.
– …..
– Σύνολο δεκατέσσερις (14) δείκτες.
34

35. δείκτες απόδοσης Ελληνικών Βιβλιοθηκών
• Σκοπός: “καταγραφή και επιλογή κατάλληλων δεικτών απόδοσης των
Βιβλιοθηκών, που θα χρησιμοποιηθούν ανάλογα, τόσο από την Επιτροπή, σαν
εργαλείο αρχικής αξιολόγησης της παρούσας κατάστασης, όσο από και τα
αρμόδια όργανα παρακολούθησης και αξιολόγησης των έργων των Βιβλιοθηκών
κατά την διάρκεια των έργων”.
• Πλήρες κείμενο: hpp://nemertes.lis.upatras.gr/jspui/handle/10889/4174
35

36. δείκτες απόδοσης Ελληνικών Βιβλιοθηκών
• Χρήση Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών
-­‐ Ρ13:Εικονικές επισκέψεις (visits -­‐ sessions) του WEB SITE της βιβλιοθήκης
μηνιαίως D10/12
-­‐ Ρ14ν: Εικονικές προσβάσεις (accesses – log ins) κατά Ηλεκτρονική Υπηρεσία
(ν) μηνιαίως D11ν/12
-­‐ Ρ15ν: Εικονικές προσβάσεις (accesses – log ins) κατά Ηλεκτρονική Υπηρεσία
(ν), μηνιαίως και κατά κεφαλή (D11ν/12)/D1
-­‐ Ρ16ν: Αριθμός Τεκμηρίων και Εγγραφών (αρχείων) που αποκτήθηκαν κατά
Εικονική πρόσβαση (access – log in) σε κάθε Ηλεκτρονική Υπηρεσία (ν) D12ν/
D11ν
-­‐ Ρ17ν: Αριθμός Τεκμηρίων και Εγγραφών (αρχείων) που αποκτήθηκαν κατά
κεφαλή από κάθε Ηλεκτρονική Υπηρεσία (ν)D12ν//D1
-­‐ ...
36

37. αποτίμηση αποτελεσμάτων

38. αποτίμηση αποτελεσμάτων
• Σύνδεση αποτελεσμάτων λειτουργίας της βιβλιοθήκης με τα αποτελέσματα του
γονικού ιδρύματος.
• Σε περισσότερες των περιπτώσεων τα αποτελέσματα είναι εκ των προτέρων
γνωστά.
– Μέσω θεσμοθετημένων πολιτικών
– Εμφυτα στην λειτουργία του οργανισμού
• Αυτό που επιχειρείται είναι:
– η πιστοποίηση τους,
– ο προσδιορισμός της έκτασης τους, και
– (ει δυνατόν) η ανεύρεση άλλων νέων.
38

39. τύποι αποτελεσμάτων
• Ενδιαφέροντα • Βραχυπρόθεσμα • Οικονομικά
αποτελέσματα – Ικανότητες • Μαθησιακά
(outcomes of interest) – Στάσεις • Ερευνητικά
• Επιθυμητά – Γνώσεις • Ανταλλαγής
αποτελέσματα • Μεσοπρόθεσμα πληροφορίας
(desired outcomes)
– Συμπεριφορά • Πολιτισμικά
• Υπαρκτά
– Λήψη αποφάσεων • Κοινωνικά
αποτελέσματα (actual
outcomes) • Μακροπρόθεσμα
– Καταστάσεις
[Fraser, McClure, 2002]
[Bertot & McClure, 2003]
39

40. Outcomes project
• Στόχος η δημιουργία, πιλοτική εφαρμογή και έλεγχος εργαλείων αποτίμησης για
την εναρμόνιση των αποτελεσμάτων των υπηρεσιών των βιβλιοθηκών με τα
στοχευόμενα αποτελέσματα των γονικών ιδρυμάτων.
• Ενδεικτικά ερωτήματα:
-­‐ Πόσο στενά συνδεδεμένες είναι οι βιβλιοθήκες με τους ιδρυματικούς στόχους
και τα αποτελέσματα τους;
-­‐ Πως οι στόχοι και τα αποτελέσματα της λειτουργίας της βιβλιοθήκης
επικοινωνούν με άλλα τμήματα του ιδρύματος;
40

41. Shaping outcomes
• Πρόγραμμα του University of Indiana και του IMLS (Ins‚tute of Museum and Library
Services) για την εξάσκηση των μελών του στην αποτίμηση των αποτελεσμάτων.
• Ενα διαδικτυακό πρόγραμμα για τον σχεδιασμό αξιολογήσεων των αποτελεσμάτων
φορέων πληροφόρησης, όπως βιβλιοθήκες και μουσεία.
• Εμφαση στο λεξιλόγιο και τις έννοιες της αποτίμησης των αποτελεσμάτων και
ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση μοντέλων λογικής
41

42. Shaping outcomes: Δείκτες
The # and % of (par‚cipants) who (demonstrate what specified change?)
42

43. ποιότητα υπηρεσιών

44. αξιολόγηση ποιότητας υπηρεσιών
• Η αποτίμηση της ποιότητας των υπηρεσίων σχετίζεται με τις προσδοκίες που
τρέφουν οι χρήστες κάποιων παρεχόμενων υπηρεσιών.
• Συγκρίνονται οι προσδοκίες αυτές με το επίπεδο των υπηρεσιών όπως αυτοί το
αντιλαμβάνονται.
44

45. LibQUAL+®
• Στα πλαίσια του ARL New Measures ini‚a‚ve
• Αναπτύχθηκε από το Texas A&M University
• Βασίζεται στο SERVQUAL
• Εναρξη το 2000 και τώρα χρησιμοποιήθηκε/χρησιμοποιείται από 1200 βιβλιοθήκες
σε όλο τον κόσμο.
– Στην Ελλάδα το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και στην Κύπρο το Τεχνολογικό
Πανεπιστήμιο Κύπρου.
– Εναλλακτική επιλογή το LibQUAL+®Lite
45

46. LibQUAL+®
• Τρεις μετρούμενες διαστάσεις:
– Η βιβλιοθήκη ως μέρος (Library as Place)
– Η επιρροή της υπηρεσίας (Affect of Service)
– Ελεγχος πληροφορίας (Informa‚on Control)
• Αποτελείται από:
– Δημογραφικές ερωτήσεις
– 22 “πυρηνικές” ερωτήσεις
– 5 τοπικές ερωτήσεις, σχετικές με το ίδρυμα
– 5 ερωτήσεις Πληροφοριακής Εκπαίδευσης
– 3 ερωτήσεις γενικής ικανοποίησης
– Πλαίσιο ελευθέρου κειμένου
46

47. LibQUAL+®
• Μετρικά στοιχεία
• Κλίμακα 1 έως 9
• Τρεις απόψεις
– Ελάχιστη
– Επιθυμητή
– Αντιλαμβανόμενη
47

48. LibQUAL+®
48

49. Η κατάσταση στην Ελλάδα

50. Το περιβάλλον
• Πρόσβαση σε καταλόγους βιβλιοθηκών και στον Ενοποιημένο Κατάλογο
Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών “Ζέφυρος”
• Πρόσβαση σε καταλόγους βιβλιοθηκών μέσα και απο συλλογικά σχήματα, όπως ο
ΣΚΕΑΒ, ΣΚΔΒ.
• Δικτυακοί τόποι ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών
• Βάσεις δεδομένων
• Πλατφόρμες ηλεκτρονικών περιοδικών και ηλεκτρονικών βιβλίων
• Εφαρμογές ενοποιημένης αναζήτησης ηλεκτρονικών πόρων
• Αυτοτελής ανάπτυξη συστημάτων, ψηφιακών συλλογών και αποθετηρίων
50

51. ΜΟΠΑΒ
• Μονάδα Ολικής Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
• Λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
51

52. ΜΟΠΑΒ: στόχοι
• Η συλλογή, επεξεργασία, ανάλυση και παρουσίαση στοιχείων σχετικών με τις
Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες
• Η χρήση διαδικασιών αποτίμησης και εφαρμογής κανόνων διασφάλισης ποιότητας
στις Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες
• Η καθιέρωση Δεικτών Αποτίμησης και Αξιολόγησης Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
• Η ψηφιοποίηση της διαδικασίας συγκέντρωσης και επεξεργασίας των στατιστικών
στοιχείων
• H δημιουργία θεματικού Portal με ηλεκτρονική πρόσβαση σε πληροφορίες που
αναφέρονται σε στατιστικά στοιχεία βιβλιοθηκών, μεθόδους ανάλυσης δεδομένων,
Δεικτών Αποτίμησης κτλ.
52

53. ΜΟΠΑΒ: δράση
• Εχει δημιουργηθεί βάση δεδομένων για την καταχώρηση των στατιστικών
στοιχείων των ελληνικών βιβλιοθηκών.
• Εχει δημιουργηθεί θεματικό portal για την πρόσβαση σε πληροφορίες που
σχετίζονται με το αντικείμενο της ΜΟΠΑΒ ή άλλα συναφή.
• Εχουν συνταχθεί ετήσιες Εκθέσεις Συλλογής Στατιστικών Στοιχείων Ακαδημαϊκών
Βιβλιοθηκών.
• Εχουν πραγματοποιηθεί δειγματοληπτικές έρευνες σχετικά με το Μέσο Κόστος
Ελληνικών και Ξενόγλωσσων Βιβλίων για κάθενα από τα έτη 2005-­‐2009.
53

54. ΜΟΠΑΒ: οδηγοί
• Οδηγός 1: Κατανομή προϋπολογισμού για προμήθεια υλικού
• Οδηγός 2: Οδηγός αποτίμησης Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
• Οδηγός 3: Πρότυπα για τις Ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες
• Οδηγός 4: Κανόνες διαδανεισμού
• Οδηγός 5: Αποτίμηση Βιβλιοθηκών & Υπηρεσιών Πληροφόρησης
• Οδηγός 6: Εφαρμογή πρακτικών Ολικής Ποιότητας στις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες
54

55. Εν κατακλείδι

56. Εν κατακλείδι
• Η αξιολόγηση είναι μια σύνθετη εργασία. Υπάρχουν πολλές έννοιες οι οποίες
ομοιάζουν και συγχέουν.
• Απαιτείται ξεκάθαρη σκέψη και αντίληψη της έρευνας μας. Κυρίως να σταθμίζουμε
τα ωφέλη.
• Στο ψηφιακό περιβάλλον η αξιολόγηση είναι ακόμη πιο ευμετάβλητη, λόγω της
εξάρτησης της από τεχνολογικές μεταβολές, αλλά και από τις επιδράσεις τους στις
κοινότητες των χρηστών.
• Παρά τις προκλήσεις, το ψηφιακό περιβάλλον μας επιτρέπει να διεξάγουμε πιο
συστηματικές αξιολογήσεις και μάλιστα σε βάθος χρόνου.
56

57. Οργανωτικές παρεμβάσεις
• Δημιουργία δομών και οργανισμών που:
– Γνωρίζουν γιατί και τι μετρούν
– Επιτρέπουν συστηματικές μετρήσεις
– Καθιστούν την αποτίμηση εγγενές στοιχείο για την επίτευξή της ποιότητας
υπηρεσιών
– Ενέργειες επί των μετρηθέντων αντικειμένων
[Lakos, 2001]
57

58. Γιατί είναι δύσκολη η αξιολογήση
• Σύμφωνα με τον Saracevic:
– οι ψηφιακές βιβλιοθήκες είναι σύνθετα συστήματα,
– η αξιολόγηση είναι ακόμη ένα ανώριμο πεδίο,
– δεν υπάρχει έντονο ενδιαφέρον,
– υπάρχει έλλειψη χρηματοδότησης,
– υπάρχουν ‘πολιτισμικές’ διαφορές,
– ...
58

59. ... και κυνικά μιλώντας...
ποιός θέλει να αξιολογείται;
59

60. ευχαριστώ για την
προσοχή σας
john@lis.upatras.gr
Βιβλιογραφία διαθέσιμη στο:
h™p://bit.ly/rEKkp6