SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 20
Downloaden Sie, um offline zu lesen
Pasjonaci na tropie 
historii gminy Mykanów
Przewodnik opracowali lokalni pasjonaci historii: 
Adam Wochal, Jan Szlama, Tomasz Ancerowicz. Edward Cekus, Jerzy Migoń, 
Roman Popenda, Jan Ferenc, Dawid Dróżdż, Krzysztof Wrzalik, Jurek Karoń, 
Piotr Merc oraz gościnnie Andrzej Siwiński 
Koordynator działań grupy lokalnych pasjonatów historii: Adriana Moroń 
Projekt graficzny i skład : Ewa Polczyk 
Zdjęcia : Jarosław Polczyk 
Zdjęcia bunkrów: z archiwum prywatnego Andrzeja Siwińskiego 
Okładka: Topograficzna karta Królestwa Polskiego z 1839 roku 
Mapa gminy Mykanów ze str. 19 została udostępniona przez wydawnictwo COMPASS 
www.compass.krakow.pl 
W celu ułatwienia dojazdu do niektórych obiektów opisanych w folderze 
przy opisie podajemy współrzędne GPS.
3 
Pasjonaci na tropie historii 
gminy Mykanów 
Folder ten stanowi próbę upowszechnienia 
lokalnej historii. Adresowany jest zarówno do Tych, 
którzy mają pasję odkrywania nowych, mało znanych 
miejsc, jak i do Tych, którzy doceniają wartość miejs-cowej 
kultury. 
Publikacja została w całości przygotowana 
przez lokalnych pasjonatów historii w oparciu o ich 
wiedzę. Nie wyczerpuje ona oczywiście tematu, a jest 
jedynie subiektywnym wyborem informacji. Szkic doty-czący 
historii opiera się głównie na zaprezentowaniu 
najważniejszych zabytków historycznych i ciekawych 
przyrodniczo miejsc, stąd też nie wszystkie miejscowości 
z terenu gminy Mykanów zostały w niej ujęte. 
Wydając ten folder, mamy z jednej strony 
poczucie ogromnej satysfakcji, że utrwala on wiedzę 
o cennych dla nas miejscach, a z drugiej strony poczucie 
niedosytu, że na pewno nie udało się napisać o wszys-tkim, 
co powinno zostać utrwalone. 
Mamy nadzieję, że praca ta stanie się punktem wyjścia 
do dalszego odkrywania gminy Mykanów.
4 
Mykanów 
Budynek "B" Urzędu Gminy, murowany z lat 20-tych XX wieku. Na budynku tablica 
upamiętniająca19-tu mieszkańców gminy poległych w wojnie polsko – bolszewickiej 
1920 r. Zdjęta i zakopana przy budynku w czasie II wojny światowej tablica, przeniesiona 
i ukryta później w miejscowym Banku Spółdzielczym przez ówczesnego dyrektora 
Nikodema Nabiałczyka, została po upadku komunizmu ponownie umieszczona na budynku 
11 listopada 1990 r. 
Nieistniejący już stary cmentarz usytuowany 
przy obecnym zbiegu ulic: Częstochow - 
skiej, Kościuszki i Słonecz nej. Dzisiaj jedynym 
śladem po nim pozostaje tutaj stary pomnikowy 
dąb. Pień tego drzewa pierwotnie dużo wyższy 
jest teraz zasypany co nastąpiło podczas budowy 
i podwyższania drogi a także wy rów nywania 
przyległego terenu. 
Na cmentarzu tym zaprzestano grzebać 
zmarłych gdzieś w połowie XIX w. Do początku 
lat 70 –tych XX w. cmentarz, choć pozostawiony 
samemu sobie, ciągle jednak istniał. Wtedy to 
teren wyrównano oraz wybudowano w tym 
miejscu pawilony Gminnego Ośrodka Usług By-towych 
„Spójnia”, które istnieją do dziś, chociaż 
już w rękach prywatnych.
Kościół p.w Św. Leonarda 
Opata z 1836 r., zaprojek-towany 
w stylu neogotyckim przez 
wybitnego archi tek ta włoskiego 
pochodzenia, Henryka 
Markoniego. 
Jest to świątynia jednonawowa, z 
jedną wieżą, wzniesiona na planie 
prostoką ta, z prezbiterium zwró-conym 
na wschód. Fasada i tylna 
elewacja zostały zamknięte nie 
wydzielonymi szczyta mi, z fryzem 
arkadowym pod gzymsem wieńczą-cym, 
a szczyt fasady - zakoń czony 
płaską wieżyczką z ostrołuko wym 
prześwitem na sygnaturkę, czyli na-jmniejszy 
z dzwonów kościoła. 
Z dawnych lat na wyposażeniu kościoła znajduje się po dziś dzień, ornat z późnogotyckim 
haftem figuralnym z końca XV w. Uroczysta konsekracja kościoła miała miejsce w dniu 
7 czerwca 1903 r. a dokonał jej biskup włocławski Stanisława Zdzitowiecki. 
W latach 1957 – 1959 kościół otrzymał nową polichromie „al. fresco”, wykonaną przez 
artystki malarki Janinę Pol i Barbarę Pawłowską. Kościół jako jedyny obiekt w miejsco - 
wości Mykanów wpisany jest do rejestru zabytków pod poz. rej. (A/20). 
Figurka Św. Jana Nepomucena z 1808 r. posi-adająca 
cechy późnobarokowe, usytuowana 
nad stawem w pobliżu kościoła parafialnego. 
Miejsce postawienia figurki nad wodą związane 
jest z uznawaniem świętego m.in. jako patrona 
tonących i mostów. Według tradycji ludowej był 
też świętym, który chronił pola i zasiewy przed 
powodzią, ale również i suszą. Wpisana do ewi - 
dencji zabytków figurka obecnie mocno nisz - 
czejąca, pilnie wymaga fachowej renowacji. 
Cmentarz parafialny, położony przy drodze w kie runku Kościelca, na wzniesieniu, około 
300 m na południowy wschód od kościoła parafialnego. Cmentarz ten został zało żony 
w poł. XIX w. na nowym miejscu. Nekropolia rozplanowa na jest na bazie tra pezu. Główna 
aleja biegnie w kierunku wschód – za chód i przecina się pod katem prostym z aleją po prze-czną. 
5 
Taki układ dzieli cmentarz na cztery kwatery grzebalne. Na cmentarzu znajdują się 
groby pomordowanych członków AK: Jana Stali, Stanisława Marchewki i Grzegorza 
Marchewki
6 
Czarny Las 
Dawny cmentarz ewan-gelicki. 
Najstarsze 
groby pochodzą z połowy 
XIX wieku, a najnowsze 
z okresu II wojny światowej. 
Cmentarz obecnie jest bar - 
dzo zaniedbany. Porastają go 
stare drzewa i liczne zaroś - 
la.Większość nagrobków 
można rozpoznać jedynie po 
regularnym kształcie poroś - 
niętym trawą. Na kilkunastu 
nagrobkach można znaleźć 
żelazne krzyże oraz kamie n - 
ne tablice z napisami w języ - 
ku polskim i niemieckim. Teren cmentarza w Czarnym 
Lesie w 2009 roku został przekazany parafii katolickiej 
w tej miejscowości i połączony z tamtejszym cmentarzem. 
s.50.89306 
d. 19.08472 
Jaskinia pod Skipirzepą to jedna z naj - 
dłuższych jaskiń na Jurze Krakowsko- 
Wieluńskiej, której korytarze liczą łącznie 
450 m. Wejście do jaskini znajduje się 
w nieczynnej obecnie studni gospodar-skiej 
na terenie prywatnej posesji, na 
głębokości 9 m. Jaskinię tworzy system 
niskich korytarzyków, położonych na jed-nym 
poziomie blisko podziemnego lustra 
wody. Część jaskini jest okresowo zale-wana, 
a w jednym miejscu znajduje się 
stałe jeziorko. Ciekawostką jaskini jest 
występowanie licznych skamieniałości 
fauny w liczbie niespotykanej gdzie in-dziej 
na Wyżynie Krakowsko-Wieluń - 
skiej. Jaskinia została odkryta w 1978 
roku w związku z gwałtownym przypły-wem 
wody podczas pogłębiania studni.
Dróżki Maryjne - 
sakralne uroczys - 
ko zwane „Dróżkami 
Maryjnymi” to obszer - 
na łąka położona nad 
samym brzegiem me-andrującej 
Sękawicy, 
na której powstały 
kapliczki ze scenami 
z objawień fatimskich. 
Kapliczki owe są przy - 
pisane do każdej miej - 
scowości należącej do 
Parafii. Objawienia te 
miały miejsce w portu-galskiej, 
Jamno 
Cmentarzysko kultury łużyckiej w Jamnie jest jed-nym 
z wielu należących do grupy górnośląsko-małopolskiej. 
Ceramika i kamienne obwarowanie 
grobów pozwalają zali czyć je do podgrupy kępińskiej. 
Mieszany obrządek grzebalny oraz datowane analo-giami 
typy naczyń przemawiają za użytkowaniem 
cmentarzyska na przełomie epoki brązu i żelaza. 
Murowana kapliczka przy drodze z Kruszyny do 
podgórskiej wiosce o nazwie Fatima (było to także imię córki proroka islamskiego 
Mahometa). W ciągu 6 miesięcy (każdego trzynastego) 1917 roku ukazywała się tam trojgu 
dzieci (pastuszków) postać Matki Boskiej nakazującej modlić się (odmawiać różaniec) 
o pokój na świecie. 
s. 50. 93139 
d. 19. 12250 
7 
Rusinowa z figurą św. Jana Nepomucena (na 
zdjęciu obok) została zbudowana z ini cja tywy właści-ciela 
gruntu na którym jest zlokalizowana, w drugiej 
po łowie XIX wieku. 
Św. Jan był uznawany za patrona mostów oraz orę-downika 
chro nią cego przed powodzią. Stąd zapew ne 
lokalizacja kapliczki w pobliżu potoku i mostu na 
Pijawce. 
Rybna
8 
Cykarzew 
Zabytkowy modrzewiowy krzyż przy 
drodze Cykarzew – Mykanów dato - 
wany 1667 r. jest jednym z najstar szych 
obiektów tego typu na naszym terenie. 
Krzyż zlokalizowany jest przy drodze 
z Cykarzewa do Mykanowa, na kolonii 
zwanej południową (obecnie ul. Leśna). 
Najprawdopo dobniej do lat 70-tych XIX 
wieku znajdował się przy drodze zwaną 
„rybińską“. Po uwłaszczeniu w 1864 
roku, część tej drogi znalazła się na grun-tach 
kościelnych, natomiast po kasacji 
dóbr kościelnych drogę zlikwidowano. 
s. 50.94861 
d. 19.17889 
Na cmentarzu w Cykarzewie znajduje 
się grób żołnierza z kampanii wrześ - 
niowej. Jego zwłoki znaleziono po przejś-ciu 
frontu na pobliskim polu. 
Naj prawdopodobniej był to porucznik 
kawalerii Jan Bazylińki z Krakowa - 21 
Pułk Ułanów Nadwiślańskich, 4 Szwadron 
s. 50.96000 
dł. 19.16917
9 
Dąb Marszałka Józefa Piłsudskiego w Cykarzewie 
Zbiorowa mogiła żandarmów 
niemieckich w lesie k/Grabówki. 
Na granicy lasu państwowego 
Mykanów z gruntami wsi Grabowa 
znajduje się zbiorowa mogiła Niemców, 
którzy zostali zabici 16 stycznia 1945 r. 
Na drzewie umieszczony jest krzyż 
stylizowany na swastykę. 
Prawdopo dobnie zostali pochowani 
tam żandarmi (17 osób) z posterunku 
z Cho rzenic, którzy w obliczu zbliża-jącego 
się frontu uciekali od Borowna 
w stronę lasów kruszyńskich. Ich ciała 
zostały ekshumowane w 2004 roku. 
Starym rośnie przy drodze z Cykarzewa do 
Mykanowa. Dąb ten został posadzony po śmierci 
Józefa Piłsudskiego w 1935 roku. Na rozwidleniu 
dróg posadzono wtedy 3 dęby, ale w związku z elek-tryfikacją 
wsi i budową drogi dwa dęby zostały 
wycięte. 
s. 50.51611 
d. 19.03944
10 
Kocin 
Murowana kapliczka św. Jana 
zbudowana została w poło - 
wie XIX wieku. W kapliczce 
znaj duje się ok. 100 letnia drew - 
nia na rzeźba przedstawiająca 
postać św. Jana. Niegdyś przed 
budyn kiem kapliczki odprawia - 
ne były msze święte. Za ołtarz 
służył wówczas niewielki stolik 
przy niesiony przez mieszkańców 
Kocina, a wierni podczas mszy 
stali na drodze. 
s.50.95222 
d. 19.11583 
Młyn na rzece Kocince istniał już na 
początku XX wieku i był własnością 
Żyda Zygermana. Młyn napędzał trak tarta - 
ku. W 1917 roku młyn doszczętnie spłonął. 
Po I wojnie został wykupiony przez rodzinę 
Gromadzkich, którzy go odbudowali. 
Młyn działał do 1966 roku, kiedy to powstały 
nowe młyny elektryczne w Cykarzewie i My - 
kano wie, a działalność tego pierwszego stała 
się nieopłacalna. Młyn w Starym Kocinie jest 
wyjątko wym zabytkiem hydrotechnicznym, 
woda doprowadzana była specjalnym betonowym korytem, następnie spadając z pewnej 
wysokości na koła wodne, wprawiała je w ruch. 
s.50. 96333 
d. 19.15306 
Lemańskie jodły „Natura 2000“ - powierzchnia lasu 
zaj muje 150 ha. W lesie na Zasmolu powyżej koron 
sosen i świerków strzelają w górę drzewa o niecodziennym 
kształcie korony. W naturalnym zasięgu związane z sied - 
liskami terenów podgórskich. Krajobraz lasu miejscami 
jest niezwykle mroczny, gęsty bór jodłowy ze skąpym 
poszyciem i runem leśnym nie przepuszcza promieni 
słonecznych. Innymi miejscami obok jodły występują 
także sosny, dęby. 
W obrębie leśnictwa Lemańsk ochrona gatunkowa roślin 
obejmuje następujące gatunki: widłak goździsty, barwinek 
pospolity, bluszcz pospolity i konwalia majowa.
Torfowisko w Nowym Kocinie. W kompleksie leśnym położonym na południo wy-wschód 
od wsi Nowy Kocin, w bliskiej odle głości od drogi z Nowego Kocina do Ryb-nej 
znajdują się rozległe torfowiska. W tym miejscu przepływa nieduży ciek wodny, dopływ 
Kocinki, tworzący lokalne rozlewiska otoczone roślinnością torfowis kową. Torfowisko 
spełnia istot ną funkcje w środowisku przy rodniczym. Szczególnie ważną rolę odgrywa jako 
magazyn materii organicznej i wody. Kocińskie torfowisko cechuje bogata roślinność. Spo-tykamy 
tu szuwary właściwe, przeważnie trzcinowe oraz szuwary wiel koturzycowe z turzy-cami: 
sztywną, błotną, dzióbkowatą. Licznie występują tu krzewinki: bagno zwyczajne, 
borówka bagienna, żurawina błotna. Najciekawszym jednak gatunkiem tu występującym 
jest rosiczka okrągłolistna – roślina prawnie chroniona. 
s. 50.93750 
d. 19.10750 
Lemańsk - grób zbiorowy wo-jenny 
żołnierzy Wojska Polskie - 
go Wołyńskiej Brygady Kawalerii: 
Eryk Stokłosa oraz 4 nieznanych 
żołnierzy. 
s. 50.97750 
d. 19.10417 
11
Borowieński cmentarz położony na 
północno-wschodnich krańcach 
wsi przy ulicy Cmentarnej. Najstarszy 
czytelny nagrobek należy do starej 
szlacheckiej rodziny Kanigowskich 
(niegdyś właścicieli pobliskich Rud-nik- 
kopalni wapienia). Pochówek 
posiada datę śmierci Tomasza Kani - 
gow skiego 1856r. Na nekropolii znajdują się ponadto 
miejsca spoczynku pochodzącej z Kościelca malarki 
Wandy Wereszczyńskiej (20.06.1910 - 07.12.1978 r)., 
trzech Partyzantów Gwardii Ludowej zastrzelonych na 
krańcu ul. Cmentarnej, Żołnierzy kampanii wrześnio - 
wej, ofiar działalności hitlerowskiej żandarmerii woj - 
skowej z Chorzenic, ofiary terroru Oświęcimia oraz 
Krypta z prochami Światowej sławy śpiewaka opero we - 
go Edwarda Reszke i jego familii. Obejrzeć też można 
kwaterę żołnierzy z okresu pierwszej wojny, spoczywało 
w niej 2 Austryjaków, 4 Niemców i 181 Rosjan (stan na 
1918 r.), a także cywilne ofiary Powstania Styczniowego 
z roku 1863r (m.in. 70-letnia matka poety Konstantego 
Gaszyńskiego oraz 16-letni syn Gorzelanego - oboje ze 
Zdrowej) 
12 
Borowno 
Aleja lipowa pomiędzy Borownem a wsią Zdrowa 
długości ok. 1 km. Położona przy ulicy Cmen-tarnej, 
kierunek z zachodu na wschód. Po stronie 
północnej rośnie 67 lip zaś po stronie południowej 
59. W swoim czasie konserwator przyrody nakazał 
niektóre lipy po spinać stalowymi linami. Chodzi o 
zbyt rozrośnięte korony grożące odłamaniem 
poszczególnym gałęzi. 
Przy ostatniej lipie po prawej stronie patrząc od Bo - 
rowna miała miejsce 04.09.1943 r. egzekucja wyko-nana 
przez Żandarmerię niemiecką z Chorzenic na 
trzech działaczach Gwar dii Ludowej tj. Antonim 
Bracisiu pochodzącym z Rybnej, Janie Owczarku 
z Nieznanic oraz niejakim Nowaku z Gdańska. 
Egzekucją dowodził ppor. Korber.
Kościół pw. Św. Wawrzyńca kon-sekrowany 
w 1846 r. powstał 
w miejscu drewnianego wybudowa - 
ne go w 1688 r. Budowla ta dzię ki 
dwóm czworobocznym wieżom 
o wy sokości 50 m widoczna jest na 
całą okolicę. 
13 
Aleja lipowa pomiędzy Borownem a wsią Baby, dłu-gość 
ok. 1 km (zdjęcie obok). Położona przy ulicy 
Lipowej. Kierunek z południa na północ. Po stronie 
wschodniej 28 lip i jeden klon, po stronie zachodniej 28 
lip i dwie akacje. Niektóre egzemplarze pospinane są 
stalowymi linami. 
Samotnie rosnąca lipa u zbiegu ulicy Częstochowskiej 
i Ogrodowej (przy rondzie). Obwód jej to 4 metry 
i 90 centymetrów. 
Krzyż Dwóch Braci. Na końcu ulicy Lipowej 
po lewej stronie, pomiędzy lipą 2 a 3 licząc 
od końca, posadowiony jest na ceglanym postu-mencie 
stalowy krzyż z wykutym na nim napisem 
„EWA S KOZŁOSKICH FóNDOWAŁA 
PAMIĘCI ZABITEGO KAMIENIEM 
WIELKIM JANA POSTAWY- TE FIGURE 
ZROBIEŁ W BOGUSŁAWICACH KM – ROK 
1883”. Krzyż ten w październiku 2013 roku 
został przeniesiony z oddalonego ok. 100 metrów 
pola i odremontowany siłami sympatyków miejs-cowej 
historii. Do końca lat 70-tych ubiegłego 
wieku krzyż ten stał na poboczu istniejącej wów-czas 
drogi do wsi Baby. Jak mówi legenda, Ewa 
Kozłowska postawiła go na pamiątkę śmierci 
swego syna Jana Kozłowskiego.
14 
Kolumna Denhoffa - obiekt ten posadowiony 
przy drodze wiodącej z Borowna do Kruszyny 
liczy około 300 lat. Obelisk w kształcie strzelistej 
kolumny zrobiony jest z piaskowca. 
Do roku 1957/58 zwieńczenie kolumny stanowił 
krzyż, który zniszczyło uderzenie pioruna. 
Symbolizuje, jak mówi legenda, miejsce samobójczej 
śmierci jednego z Denhoffów. 
Wierzchowisko 
Grób małżeństwa Józefa i Franciszki 
Sowów z Wierzchowiska, którzy od je-sieni 
1942 roku ukrywali pięcioro Żydów. 
Rozstrzelani zostali przez Niemców w dniu 
1 września 1943 r. 
Dom rodziny Sowów został otoczony przez 
Niemców w nocy z 1na 2 września 1943 r. 
Małżeństwo zostało bestialsko pobite przez 
oprawców, ale nie wyjawiło miejsca pobytu 
ukrywanych. Niemcy odkryli kryjówkę 
Żydów dopiero po podpaleniu domu. 
Józef i Franciszka Sowa oraz pięcioro Żydów 
zostali rozstrzelani, a dzieci Sowów wywie - 
zione do pracy przymusowej w Niemczech. 
s. 50. 89250 
d. 19. 17944 
Murowana kapliczka z początku XX w. Kapliczkę pod wezwaniem Najświętszego Serca 
Pana Jezusa wybudowano w latach 1901-1905 dzięki wysiłkowi miejscowego społe - 
czeństwa. W miejscu tym, do roku 1997, odbywały się nabożeństwa odprawiane przez 
księży z kolejnych parafii, do których należało Wierzchowisko: św. Zygmunta , św. Andrze - 
ja Boboli i św. Brata Alberta Chmielowskiego w Częstochowie. 
s. 50. 87278 
d. 19. 12028
Kuźnica Kiedrzyńska 
Murowana kapliczka z końca XIX w. Kapliczka ta znajduje się przy ulicy Wincentego 
Witosa i pochodzi z końca XIX wieku. W ostatnich latach został przebudowany jej 
Budynek przedszkola. Obecna 
siedziba Przedszkola w Kuź - 
nicy Kied rzyńskiej mieści się 
w budynku wznie sionym w 1934 
roku. 
Od początku w budynku znaj-dowała 
się szkoła. W 1939 roku 
wraz z wybu chem II wojny świa-towej, 
budynek został przejęty 
przez niemieckiego okupan ta. 
Do roku 1945 mieścił się w nim 
posterunek niemieckiej żan-darmerii. 
W latach 1946 – 2001 w budynku 
miała swoją siedzibę szkoła podstawowa, a po jej likwidacji zostało w tym miejscu zorgani-zowane 
przedszkole. 
s. 50.94333 
d. 19.16556 
15 
Radostków 
dach. 
Młyn. W czasie II wojny światowej w 
miej scowości Radostków znajdowała 
sie granica pomiędzy Generalną Gubernią 
a III Rzeszą Niemiecką. Przebiegała ona 
wzdłuż rzeki Sękawicy, a następnie rzeki 
Kocinki. Granica była nieustannie kontro - 
lowana przez patrole niemieckie z psami. 
Za jej nielegalne przekroczenie groziło 
dot kliwe pobicie a nawet śmierć. Rzeka 
Sękawica pełniła również funkcję siły 
napę dowej, jej spiętrzone wody, które ro-zlewały 
się na obszarze 1,5 ha napędzały 
młyn wodny. Od 1986 r. napęd wodny został zastąpiony napędem motorowym (silnikiem 
parowym opalanym koksem). 
W roku 2002, prawie 100-letni młyn został rozebrany z powodu złego stanu technicznego. 
Do dziś można zobaczyć jego pozostałości. Zdjęcie archiwalne.
16 
Łochynia 
Kokawa 
Miejsce stracenia partyzantów - Jan Stala 
(24l.) i Stanisław Marchewka (24l.) - 
partyzanci rozstrzelani przez okupanta 6 IX 
1943 roku w lesie Mykanowskim. Obecnie 
spoczywają na cmentarzu w Mykanowie. 
Miejsce rozstrzelania Żydów w czasie II 
Wojny Światowej 
Rozstrzelane Żydów ukrywających się w Ko - 
kawie dn. 13.08.1943r. Pogrzebani są bezimi-ennie 
w lesie od strony Kokawy. 
Braun Mordka 47l. 
Brzózki Zelek 21 l. 
Kalka Baruch 25 l. 
Kalka Josek 26 l. 
Lichter Kopel 33l. 
Paum Lewek 26 l. 
Cmentarz wojenny z okresu I Wojny Świa-towej 
1914-1918 (fotografia obok) 
Łochynia aleja lipowa. Podwójny szpaler 
drzew po 52 sztuki, rosnących ze 
wscho du na zachód. Korony niektórych 
opasane linami stalowymi. 
Chore, spróchniałe egzemplarze zastąpiono 
młodymi drzewkami.
Stary Cykarzew Północ 
17 
Poniemieckie bunkry wojenne wchodzące w skład linii fortyfikacyjnej, 
mającej osłaniać Częstochowę od północnego wschodu przed Armią Czerwoną. 
Mykanów Południe 
Mykanów Północ 
Mykanów Północ 
Nowy Broniszew Południe 
Nowy Broniszew Północ 
Broniszew Południe 
Nowy Broniszew Południe 
Stary Cykarzew Północ 
Mykanów Południe 
Mykanów Wschód (Łochynia)
Nowy Broniszew Północ 
Nowy Broniszew Północ 
18 
Nowy Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Nowy Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Północ 
Stary Broniszew Wierzby
Mykanów 
Czarny Las 
Jamno 
Rybna 
Cykarzew 
Kocin 
Borowno 
Wierzchowisko 
Kuźnica Kiedrzyńska 
Radostków 
Kokawa 
Łochynia 
Bunkry
Folder „Pasjonaci na tropie gminy Mykanów” 
został opracowany w ramach projektu 
„Organizacja warsztatów edukacyjno-artysty-cznych, 
rajdu rowerowego i wydanie publikacji 
o pasjonatach z terenu LGD „Razem na wyżyny” 
realizowanego przez Gminny Ośrodek Kultury 
w Mykanowie. 
Folder nie powstałby bez ogromnego wkładu pracy 
i społecznego zaangażowania grupki lokalnych 
pasjonatów historii, którzy postanowili podzielić 
się tym, co jest dla nich najcenniejsze, czyli swoją 
pasją. Mamy nadzieję, że ich zapał nie osłabnie 
i niebawem będziemy mogli usłyszeć 
o kolejnych ciekawych działaniach na rzecz 
naszej lokalnej społeczności. 
Naszym drogim pasjonatom dziękujemy 
za zaangażowanie w projekt, poświęcony czas 
i miłą atmosferę na spotkaniach.

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Pasjonaci na tropie historii gminy Mykanów

KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
Prezentacja radoslaw kolawa_30626
Prezentacja radoslaw kolawa_30626Prezentacja radoslaw kolawa_30626
Prezentacja radoslaw kolawa_30626radoslawkolawa
 
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 
Bol Sara
Bol SaraBol Sara
Bol SaraTeresa
 
Kulturalna wycieczka po Kobyłce
Kulturalna wycieczka po KobyłceKulturalna wycieczka po Kobyłce
Kulturalna wycieczka po Kobyłcesp2zabki
 
Prezentacja jakub szczepanek
Prezentacja jakub szczepanekPrezentacja jakub szczepanek
Prezentacja jakub szczepanekJakubSzczepanek1
 
Weekend na ziemi oświęcimskiej
Weekend na ziemi oświęcimskiejWeekend na ziemi oświęcimskiej
Weekend na ziemi oświęcimskiejpowiatoswiecimski
 
Boleslawiec
BoleslawiecBoleslawiec
BoleslawiecTeresa
 
Najpiękniejsze polskie cmentarze
Najpiękniejsze polskie cmentarzeNajpiękniejsze polskie cmentarze
Najpiękniejsze polskie cmentarzeAria Memoria
 
Czasopis №351 Лістапад 2021
Czasopis №351 Лістапад 2021Czasopis №351 Лістапад 2021
Czasopis №351 Лістапад 2021JahorViniacki
 
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)Małopolski Instytut Kultury
 
Czasopis №340 Лістапад 2020
Czasopis №340 Лістапад 2020Czasopis №340 Лістапад 2020
Czasopis №340 Лістапад 2020JahorViniacki
 
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)Małopolski Instytut Kultury
 

Ähnlich wie Pasjonaci na tropie historii gminy Mykanów (20)

KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NARODZENIA NMP W RACŁAWICACH "Na granicy zaborów" (wystawa)
 
Prezentacja radoslaw kolawa_30626
Prezentacja radoslaw kolawa_30626Prezentacja radoslaw kolawa_30626
Prezentacja radoslaw kolawa_30626
 
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)
ZAŁOŻENIE DWORSKIE W ZBYSZYCACH: "Zbyszyce - zatopiona wieś" (wystawa)
 
Bol Sara
Bol SaraBol Sara
Bol Sara
 
Kulturalna wycieczka po Kobyłce
Kulturalna wycieczka po KobyłceKulturalna wycieczka po Kobyłce
Kulturalna wycieczka po Kobyłce
 
Jakub śmietana
Jakub śmietanaJakub śmietana
Jakub śmietana
 
Prezentacja jakub szczepanek
Prezentacja jakub szczepanekPrezentacja jakub szczepanek
Prezentacja jakub szczepanek
 
Historia
HistoriaHistoria
Historia
 
Historia
HistoriaHistoria
Historia
 
Historia
HistoriaHistoria
Historia
 
Historia
HistoriaHistoria
Historia
 
Jakub śmietana
Jakub śmietanaJakub śmietana
Jakub śmietana
 
Weekend na ziemi oświęcimskiej
Weekend na ziemi oświęcimskiejWeekend na ziemi oświęcimskiej
Weekend na ziemi oświęcimskiej
 
Boleslawiec
BoleslawiecBoleslawiec
Boleslawiec
 
Sąsiadka
SąsiadkaSąsiadka
Sąsiadka
 
Najpiękniejsze polskie cmentarze
Najpiękniejsze polskie cmentarzeNajpiękniejsze polskie cmentarze
Najpiękniejsze polskie cmentarze
 
Czasopis №351 Лістапад 2021
Czasopis №351 Лістапад 2021Czasopis №351 Лістапад 2021
Czasopis №351 Лістапад 2021
 
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)
MUZEUM IM. ALEKSANDRA KŁOSIŃSKIEGO W KĘTACH (przewodnik)
 
Czasopis №340 Лістапад 2020
Czasopis №340 Лістапад 2020Czasopis №340 Лістапад 2020
Czasopis №340 Лістапад 2020
 
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)
KOŚCIÓŁ PW. NAWIEDZENIA NMP W IWKOWEJ "Pamiątki z przeszłości" (wystawa)
 

Pasjonaci na tropie historii gminy Mykanów

  • 1. Pasjonaci na tropie historii gminy Mykanów
  • 2. Przewodnik opracowali lokalni pasjonaci historii: Adam Wochal, Jan Szlama, Tomasz Ancerowicz. Edward Cekus, Jerzy Migoń, Roman Popenda, Jan Ferenc, Dawid Dróżdż, Krzysztof Wrzalik, Jurek Karoń, Piotr Merc oraz gościnnie Andrzej Siwiński Koordynator działań grupy lokalnych pasjonatów historii: Adriana Moroń Projekt graficzny i skład : Ewa Polczyk Zdjęcia : Jarosław Polczyk Zdjęcia bunkrów: z archiwum prywatnego Andrzeja Siwińskiego Okładka: Topograficzna karta Królestwa Polskiego z 1839 roku Mapa gminy Mykanów ze str. 19 została udostępniona przez wydawnictwo COMPASS www.compass.krakow.pl W celu ułatwienia dojazdu do niektórych obiektów opisanych w folderze przy opisie podajemy współrzędne GPS.
  • 3. 3 Pasjonaci na tropie historii gminy Mykanów Folder ten stanowi próbę upowszechnienia lokalnej historii. Adresowany jest zarówno do Tych, którzy mają pasję odkrywania nowych, mało znanych miejsc, jak i do Tych, którzy doceniają wartość miejs-cowej kultury. Publikacja została w całości przygotowana przez lokalnych pasjonatów historii w oparciu o ich wiedzę. Nie wyczerpuje ona oczywiście tematu, a jest jedynie subiektywnym wyborem informacji. Szkic doty-czący historii opiera się głównie na zaprezentowaniu najważniejszych zabytków historycznych i ciekawych przyrodniczo miejsc, stąd też nie wszystkie miejscowości z terenu gminy Mykanów zostały w niej ujęte. Wydając ten folder, mamy z jednej strony poczucie ogromnej satysfakcji, że utrwala on wiedzę o cennych dla nas miejscach, a z drugiej strony poczucie niedosytu, że na pewno nie udało się napisać o wszys-tkim, co powinno zostać utrwalone. Mamy nadzieję, że praca ta stanie się punktem wyjścia do dalszego odkrywania gminy Mykanów.
  • 4. 4 Mykanów Budynek "B" Urzędu Gminy, murowany z lat 20-tych XX wieku. Na budynku tablica upamiętniająca19-tu mieszkańców gminy poległych w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 r. Zdjęta i zakopana przy budynku w czasie II wojny światowej tablica, przeniesiona i ukryta później w miejscowym Banku Spółdzielczym przez ówczesnego dyrektora Nikodema Nabiałczyka, została po upadku komunizmu ponownie umieszczona na budynku 11 listopada 1990 r. Nieistniejący już stary cmentarz usytuowany przy obecnym zbiegu ulic: Częstochow - skiej, Kościuszki i Słonecz nej. Dzisiaj jedynym śladem po nim pozostaje tutaj stary pomnikowy dąb. Pień tego drzewa pierwotnie dużo wyższy jest teraz zasypany co nastąpiło podczas budowy i podwyższania drogi a także wy rów nywania przyległego terenu. Na cmentarzu tym zaprzestano grzebać zmarłych gdzieś w połowie XIX w. Do początku lat 70 –tych XX w. cmentarz, choć pozostawiony samemu sobie, ciągle jednak istniał. Wtedy to teren wyrównano oraz wybudowano w tym miejscu pawilony Gminnego Ośrodka Usług By-towych „Spójnia”, które istnieją do dziś, chociaż już w rękach prywatnych.
  • 5. Kościół p.w Św. Leonarda Opata z 1836 r., zaprojek-towany w stylu neogotyckim przez wybitnego archi tek ta włoskiego pochodzenia, Henryka Markoniego. Jest to świątynia jednonawowa, z jedną wieżą, wzniesiona na planie prostoką ta, z prezbiterium zwró-conym na wschód. Fasada i tylna elewacja zostały zamknięte nie wydzielonymi szczyta mi, z fryzem arkadowym pod gzymsem wieńczą-cym, a szczyt fasady - zakoń czony płaską wieżyczką z ostrołuko wym prześwitem na sygnaturkę, czyli na-jmniejszy z dzwonów kościoła. Z dawnych lat na wyposażeniu kościoła znajduje się po dziś dzień, ornat z późnogotyckim haftem figuralnym z końca XV w. Uroczysta konsekracja kościoła miała miejsce w dniu 7 czerwca 1903 r. a dokonał jej biskup włocławski Stanisława Zdzitowiecki. W latach 1957 – 1959 kościół otrzymał nową polichromie „al. fresco”, wykonaną przez artystki malarki Janinę Pol i Barbarę Pawłowską. Kościół jako jedyny obiekt w miejsco - wości Mykanów wpisany jest do rejestru zabytków pod poz. rej. (A/20). Figurka Św. Jana Nepomucena z 1808 r. posi-adająca cechy późnobarokowe, usytuowana nad stawem w pobliżu kościoła parafialnego. Miejsce postawienia figurki nad wodą związane jest z uznawaniem świętego m.in. jako patrona tonących i mostów. Według tradycji ludowej był też świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą. Wpisana do ewi - dencji zabytków figurka obecnie mocno nisz - czejąca, pilnie wymaga fachowej renowacji. Cmentarz parafialny, położony przy drodze w kie runku Kościelca, na wzniesieniu, około 300 m na południowy wschód od kościoła parafialnego. Cmentarz ten został zało żony w poł. XIX w. na nowym miejscu. Nekropolia rozplanowa na jest na bazie tra pezu. Główna aleja biegnie w kierunku wschód – za chód i przecina się pod katem prostym z aleją po prze-czną. 5 Taki układ dzieli cmentarz na cztery kwatery grzebalne. Na cmentarzu znajdują się groby pomordowanych członków AK: Jana Stali, Stanisława Marchewki i Grzegorza Marchewki
  • 6. 6 Czarny Las Dawny cmentarz ewan-gelicki. Najstarsze groby pochodzą z połowy XIX wieku, a najnowsze z okresu II wojny światowej. Cmentarz obecnie jest bar - dzo zaniedbany. Porastają go stare drzewa i liczne zaroś - la.Większość nagrobków można rozpoznać jedynie po regularnym kształcie poroś - niętym trawą. Na kilkunastu nagrobkach można znaleźć żelazne krzyże oraz kamie n - ne tablice z napisami w języ - ku polskim i niemieckim. Teren cmentarza w Czarnym Lesie w 2009 roku został przekazany parafii katolickiej w tej miejscowości i połączony z tamtejszym cmentarzem. s.50.89306 d. 19.08472 Jaskinia pod Skipirzepą to jedna z naj - dłuższych jaskiń na Jurze Krakowsko- Wieluńskiej, której korytarze liczą łącznie 450 m. Wejście do jaskini znajduje się w nieczynnej obecnie studni gospodar-skiej na terenie prywatnej posesji, na głębokości 9 m. Jaskinię tworzy system niskich korytarzyków, położonych na jed-nym poziomie blisko podziemnego lustra wody. Część jaskini jest okresowo zale-wana, a w jednym miejscu znajduje się stałe jeziorko. Ciekawostką jaskini jest występowanie licznych skamieniałości fauny w liczbie niespotykanej gdzie in-dziej na Wyżynie Krakowsko-Wieluń - skiej. Jaskinia została odkryta w 1978 roku w związku z gwałtownym przypły-wem wody podczas pogłębiania studni.
  • 7. Dróżki Maryjne - sakralne uroczys - ko zwane „Dróżkami Maryjnymi” to obszer - na łąka położona nad samym brzegiem me-andrującej Sękawicy, na której powstały kapliczki ze scenami z objawień fatimskich. Kapliczki owe są przy - pisane do każdej miej - scowości należącej do Parafii. Objawienia te miały miejsce w portu-galskiej, Jamno Cmentarzysko kultury łużyckiej w Jamnie jest jed-nym z wielu należących do grupy górnośląsko-małopolskiej. Ceramika i kamienne obwarowanie grobów pozwalają zali czyć je do podgrupy kępińskiej. Mieszany obrządek grzebalny oraz datowane analo-giami typy naczyń przemawiają za użytkowaniem cmentarzyska na przełomie epoki brązu i żelaza. Murowana kapliczka przy drodze z Kruszyny do podgórskiej wiosce o nazwie Fatima (było to także imię córki proroka islamskiego Mahometa). W ciągu 6 miesięcy (każdego trzynastego) 1917 roku ukazywała się tam trojgu dzieci (pastuszków) postać Matki Boskiej nakazującej modlić się (odmawiać różaniec) o pokój na świecie. s. 50. 93139 d. 19. 12250 7 Rusinowa z figurą św. Jana Nepomucena (na zdjęciu obok) została zbudowana z ini cja tywy właści-ciela gruntu na którym jest zlokalizowana, w drugiej po łowie XIX wieku. Św. Jan był uznawany za patrona mostów oraz orę-downika chro nią cego przed powodzią. Stąd zapew ne lokalizacja kapliczki w pobliżu potoku i mostu na Pijawce. Rybna
  • 8. 8 Cykarzew Zabytkowy modrzewiowy krzyż przy drodze Cykarzew – Mykanów dato - wany 1667 r. jest jednym z najstar szych obiektów tego typu na naszym terenie. Krzyż zlokalizowany jest przy drodze z Cykarzewa do Mykanowa, na kolonii zwanej południową (obecnie ul. Leśna). Najprawdopo dobniej do lat 70-tych XIX wieku znajdował się przy drodze zwaną „rybińską“. Po uwłaszczeniu w 1864 roku, część tej drogi znalazła się na grun-tach kościelnych, natomiast po kasacji dóbr kościelnych drogę zlikwidowano. s. 50.94861 d. 19.17889 Na cmentarzu w Cykarzewie znajduje się grób żołnierza z kampanii wrześ - niowej. Jego zwłoki znaleziono po przejś-ciu frontu na pobliskim polu. Naj prawdopodobniej był to porucznik kawalerii Jan Bazylińki z Krakowa - 21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich, 4 Szwadron s. 50.96000 dł. 19.16917
  • 9. 9 Dąb Marszałka Józefa Piłsudskiego w Cykarzewie Zbiorowa mogiła żandarmów niemieckich w lesie k/Grabówki. Na granicy lasu państwowego Mykanów z gruntami wsi Grabowa znajduje się zbiorowa mogiła Niemców, którzy zostali zabici 16 stycznia 1945 r. Na drzewie umieszczony jest krzyż stylizowany na swastykę. Prawdopo dobnie zostali pochowani tam żandarmi (17 osób) z posterunku z Cho rzenic, którzy w obliczu zbliża-jącego się frontu uciekali od Borowna w stronę lasów kruszyńskich. Ich ciała zostały ekshumowane w 2004 roku. Starym rośnie przy drodze z Cykarzewa do Mykanowa. Dąb ten został posadzony po śmierci Józefa Piłsudskiego w 1935 roku. Na rozwidleniu dróg posadzono wtedy 3 dęby, ale w związku z elek-tryfikacją wsi i budową drogi dwa dęby zostały wycięte. s. 50.51611 d. 19.03944
  • 10. 10 Kocin Murowana kapliczka św. Jana zbudowana została w poło - wie XIX wieku. W kapliczce znaj duje się ok. 100 letnia drew - nia na rzeźba przedstawiająca postać św. Jana. Niegdyś przed budyn kiem kapliczki odprawia - ne były msze święte. Za ołtarz służył wówczas niewielki stolik przy niesiony przez mieszkańców Kocina, a wierni podczas mszy stali na drodze. s.50.95222 d. 19.11583 Młyn na rzece Kocince istniał już na początku XX wieku i był własnością Żyda Zygermana. Młyn napędzał trak tarta - ku. W 1917 roku młyn doszczętnie spłonął. Po I wojnie został wykupiony przez rodzinę Gromadzkich, którzy go odbudowali. Młyn działał do 1966 roku, kiedy to powstały nowe młyny elektryczne w Cykarzewie i My - kano wie, a działalność tego pierwszego stała się nieopłacalna. Młyn w Starym Kocinie jest wyjątko wym zabytkiem hydrotechnicznym, woda doprowadzana była specjalnym betonowym korytem, następnie spadając z pewnej wysokości na koła wodne, wprawiała je w ruch. s.50. 96333 d. 19.15306 Lemańskie jodły „Natura 2000“ - powierzchnia lasu zaj muje 150 ha. W lesie na Zasmolu powyżej koron sosen i świerków strzelają w górę drzewa o niecodziennym kształcie korony. W naturalnym zasięgu związane z sied - liskami terenów podgórskich. Krajobraz lasu miejscami jest niezwykle mroczny, gęsty bór jodłowy ze skąpym poszyciem i runem leśnym nie przepuszcza promieni słonecznych. Innymi miejscami obok jodły występują także sosny, dęby. W obrębie leśnictwa Lemańsk ochrona gatunkowa roślin obejmuje następujące gatunki: widłak goździsty, barwinek pospolity, bluszcz pospolity i konwalia majowa.
  • 11. Torfowisko w Nowym Kocinie. W kompleksie leśnym położonym na południo wy-wschód od wsi Nowy Kocin, w bliskiej odle głości od drogi z Nowego Kocina do Ryb-nej znajdują się rozległe torfowiska. W tym miejscu przepływa nieduży ciek wodny, dopływ Kocinki, tworzący lokalne rozlewiska otoczone roślinnością torfowis kową. Torfowisko spełnia istot ną funkcje w środowisku przy rodniczym. Szczególnie ważną rolę odgrywa jako magazyn materii organicznej i wody. Kocińskie torfowisko cechuje bogata roślinność. Spo-tykamy tu szuwary właściwe, przeważnie trzcinowe oraz szuwary wiel koturzycowe z turzy-cami: sztywną, błotną, dzióbkowatą. Licznie występują tu krzewinki: bagno zwyczajne, borówka bagienna, żurawina błotna. Najciekawszym jednak gatunkiem tu występującym jest rosiczka okrągłolistna – roślina prawnie chroniona. s. 50.93750 d. 19.10750 Lemańsk - grób zbiorowy wo-jenny żołnierzy Wojska Polskie - go Wołyńskiej Brygady Kawalerii: Eryk Stokłosa oraz 4 nieznanych żołnierzy. s. 50.97750 d. 19.10417 11
  • 12. Borowieński cmentarz położony na północno-wschodnich krańcach wsi przy ulicy Cmentarnej. Najstarszy czytelny nagrobek należy do starej szlacheckiej rodziny Kanigowskich (niegdyś właścicieli pobliskich Rud-nik- kopalni wapienia). Pochówek posiada datę śmierci Tomasza Kani - gow skiego 1856r. Na nekropolii znajdują się ponadto miejsca spoczynku pochodzącej z Kościelca malarki Wandy Wereszczyńskiej (20.06.1910 - 07.12.1978 r)., trzech Partyzantów Gwardii Ludowej zastrzelonych na krańcu ul. Cmentarnej, Żołnierzy kampanii wrześnio - wej, ofiar działalności hitlerowskiej żandarmerii woj - skowej z Chorzenic, ofiary terroru Oświęcimia oraz Krypta z prochami Światowej sławy śpiewaka opero we - go Edwarda Reszke i jego familii. Obejrzeć też można kwaterę żołnierzy z okresu pierwszej wojny, spoczywało w niej 2 Austryjaków, 4 Niemców i 181 Rosjan (stan na 1918 r.), a także cywilne ofiary Powstania Styczniowego z roku 1863r (m.in. 70-letnia matka poety Konstantego Gaszyńskiego oraz 16-letni syn Gorzelanego - oboje ze Zdrowej) 12 Borowno Aleja lipowa pomiędzy Borownem a wsią Zdrowa długości ok. 1 km. Położona przy ulicy Cmen-tarnej, kierunek z zachodu na wschód. Po stronie północnej rośnie 67 lip zaś po stronie południowej 59. W swoim czasie konserwator przyrody nakazał niektóre lipy po spinać stalowymi linami. Chodzi o zbyt rozrośnięte korony grożące odłamaniem poszczególnym gałęzi. Przy ostatniej lipie po prawej stronie patrząc od Bo - rowna miała miejsce 04.09.1943 r. egzekucja wyko-nana przez Żandarmerię niemiecką z Chorzenic na trzech działaczach Gwar dii Ludowej tj. Antonim Bracisiu pochodzącym z Rybnej, Janie Owczarku z Nieznanic oraz niejakim Nowaku z Gdańska. Egzekucją dowodził ppor. Korber.
  • 13. Kościół pw. Św. Wawrzyńca kon-sekrowany w 1846 r. powstał w miejscu drewnianego wybudowa - ne go w 1688 r. Budowla ta dzię ki dwóm czworobocznym wieżom o wy sokości 50 m widoczna jest na całą okolicę. 13 Aleja lipowa pomiędzy Borownem a wsią Baby, dłu-gość ok. 1 km (zdjęcie obok). Położona przy ulicy Lipowej. Kierunek z południa na północ. Po stronie wschodniej 28 lip i jeden klon, po stronie zachodniej 28 lip i dwie akacje. Niektóre egzemplarze pospinane są stalowymi linami. Samotnie rosnąca lipa u zbiegu ulicy Częstochowskiej i Ogrodowej (przy rondzie). Obwód jej to 4 metry i 90 centymetrów. Krzyż Dwóch Braci. Na końcu ulicy Lipowej po lewej stronie, pomiędzy lipą 2 a 3 licząc od końca, posadowiony jest na ceglanym postu-mencie stalowy krzyż z wykutym na nim napisem „EWA S KOZŁOSKICH FóNDOWAŁA PAMIĘCI ZABITEGO KAMIENIEM WIELKIM JANA POSTAWY- TE FIGURE ZROBIEŁ W BOGUSŁAWICACH KM – ROK 1883”. Krzyż ten w październiku 2013 roku został przeniesiony z oddalonego ok. 100 metrów pola i odremontowany siłami sympatyków miejs-cowej historii. Do końca lat 70-tych ubiegłego wieku krzyż ten stał na poboczu istniejącej wów-czas drogi do wsi Baby. Jak mówi legenda, Ewa Kozłowska postawiła go na pamiątkę śmierci swego syna Jana Kozłowskiego.
  • 14. 14 Kolumna Denhoffa - obiekt ten posadowiony przy drodze wiodącej z Borowna do Kruszyny liczy około 300 lat. Obelisk w kształcie strzelistej kolumny zrobiony jest z piaskowca. Do roku 1957/58 zwieńczenie kolumny stanowił krzyż, który zniszczyło uderzenie pioruna. Symbolizuje, jak mówi legenda, miejsce samobójczej śmierci jednego z Denhoffów. Wierzchowisko Grób małżeństwa Józefa i Franciszki Sowów z Wierzchowiska, którzy od je-sieni 1942 roku ukrywali pięcioro Żydów. Rozstrzelani zostali przez Niemców w dniu 1 września 1943 r. Dom rodziny Sowów został otoczony przez Niemców w nocy z 1na 2 września 1943 r. Małżeństwo zostało bestialsko pobite przez oprawców, ale nie wyjawiło miejsca pobytu ukrywanych. Niemcy odkryli kryjówkę Żydów dopiero po podpaleniu domu. Józef i Franciszka Sowa oraz pięcioro Żydów zostali rozstrzelani, a dzieci Sowów wywie - zione do pracy przymusowej w Niemczech. s. 50. 89250 d. 19. 17944 Murowana kapliczka z początku XX w. Kapliczkę pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa wybudowano w latach 1901-1905 dzięki wysiłkowi miejscowego społe - czeństwa. W miejscu tym, do roku 1997, odbywały się nabożeństwa odprawiane przez księży z kolejnych parafii, do których należało Wierzchowisko: św. Zygmunta , św. Andrze - ja Boboli i św. Brata Alberta Chmielowskiego w Częstochowie. s. 50. 87278 d. 19. 12028
  • 15. Kuźnica Kiedrzyńska Murowana kapliczka z końca XIX w. Kapliczka ta znajduje się przy ulicy Wincentego Witosa i pochodzi z końca XIX wieku. W ostatnich latach został przebudowany jej Budynek przedszkola. Obecna siedziba Przedszkola w Kuź - nicy Kied rzyńskiej mieści się w budynku wznie sionym w 1934 roku. Od początku w budynku znaj-dowała się szkoła. W 1939 roku wraz z wybu chem II wojny świa-towej, budynek został przejęty przez niemieckiego okupan ta. Do roku 1945 mieścił się w nim posterunek niemieckiej żan-darmerii. W latach 1946 – 2001 w budynku miała swoją siedzibę szkoła podstawowa, a po jej likwidacji zostało w tym miejscu zorgani-zowane przedszkole. s. 50.94333 d. 19.16556 15 Radostków dach. Młyn. W czasie II wojny światowej w miej scowości Radostków znajdowała sie granica pomiędzy Generalną Gubernią a III Rzeszą Niemiecką. Przebiegała ona wzdłuż rzeki Sękawicy, a następnie rzeki Kocinki. Granica była nieustannie kontro - lowana przez patrole niemieckie z psami. Za jej nielegalne przekroczenie groziło dot kliwe pobicie a nawet śmierć. Rzeka Sękawica pełniła również funkcję siły napę dowej, jej spiętrzone wody, które ro-zlewały się na obszarze 1,5 ha napędzały młyn wodny. Od 1986 r. napęd wodny został zastąpiony napędem motorowym (silnikiem parowym opalanym koksem). W roku 2002, prawie 100-letni młyn został rozebrany z powodu złego stanu technicznego. Do dziś można zobaczyć jego pozostałości. Zdjęcie archiwalne.
  • 16. 16 Łochynia Kokawa Miejsce stracenia partyzantów - Jan Stala (24l.) i Stanisław Marchewka (24l.) - partyzanci rozstrzelani przez okupanta 6 IX 1943 roku w lesie Mykanowskim. Obecnie spoczywają na cmentarzu w Mykanowie. Miejsce rozstrzelania Żydów w czasie II Wojny Światowej Rozstrzelane Żydów ukrywających się w Ko - kawie dn. 13.08.1943r. Pogrzebani są bezimi-ennie w lesie od strony Kokawy. Braun Mordka 47l. Brzózki Zelek 21 l. Kalka Baruch 25 l. Kalka Josek 26 l. Lichter Kopel 33l. Paum Lewek 26 l. Cmentarz wojenny z okresu I Wojny Świa-towej 1914-1918 (fotografia obok) Łochynia aleja lipowa. Podwójny szpaler drzew po 52 sztuki, rosnących ze wscho du na zachód. Korony niektórych opasane linami stalowymi. Chore, spróchniałe egzemplarze zastąpiono młodymi drzewkami.
  • 17. Stary Cykarzew Północ 17 Poniemieckie bunkry wojenne wchodzące w skład linii fortyfikacyjnej, mającej osłaniać Częstochowę od północnego wschodu przed Armią Czerwoną. Mykanów Południe Mykanów Północ Mykanów Północ Nowy Broniszew Południe Nowy Broniszew Północ Broniszew Południe Nowy Broniszew Południe Stary Cykarzew Północ Mykanów Południe Mykanów Wschód (Łochynia)
  • 18. Nowy Broniszew Północ Nowy Broniszew Północ 18 Nowy Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Nowy Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Północ Stary Broniszew Wierzby
  • 19. Mykanów Czarny Las Jamno Rybna Cykarzew Kocin Borowno Wierzchowisko Kuźnica Kiedrzyńska Radostków Kokawa Łochynia Bunkry
  • 20. Folder „Pasjonaci na tropie gminy Mykanów” został opracowany w ramach projektu „Organizacja warsztatów edukacyjno-artysty-cznych, rajdu rowerowego i wydanie publikacji o pasjonatach z terenu LGD „Razem na wyżyny” realizowanego przez Gminny Ośrodek Kultury w Mykanowie. Folder nie powstałby bez ogromnego wkładu pracy i społecznego zaangażowania grupki lokalnych pasjonatów historii, którzy postanowili podzielić się tym, co jest dla nich najcenniejsze, czyli swoją pasją. Mamy nadzieję, że ich zapał nie osłabnie i niebawem będziemy mogli usłyszeć o kolejnych ciekawych działaniach na rzecz naszej lokalnej społeczności. Naszym drogim pasjonatom dziękujemy za zaangażowanie w projekt, poświęcony czas i miłą atmosferę na spotkaniach.