Συνεντεύξεις μαθητών με κατοίκους της περιοχής (Αμπελόκηποι Αθήνας). Συνεντευξιαζόμενος: Νίκος Παραδείσης (1 από 4) Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα «Ιστορία του σχολείου μας», που υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 1998-1999. Το περιεχόμενο της κασέτας που χρησιμοποιήθηκε για καταγραφή, ψηφιοποιήθηκε, απομακρύνθηκε ο θόρυβος που υπήρχε με το δωρεάν πρόγραμμα audacity, και μεταφέρθηκε σε γραπτό κείμενο από μαθητές του σχολείου στο εργαστήριο Πληροφορικής τη σχολική χρονιά 2013-2014. Την αποφώνηση πραγματοποίησαν μέλη της συντακτικής ομάδας του εργαστηρίου Πληροφορικής. Εδώ παρουσιάζεται η αποφώνηση της συνέντευξης. Σχολικό έτος: 2013-2014 (Πολυμέσα & Περιβαλλοντική ομάδα «Α πελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το Σχολείο μου») Εκπαιδευτικοί του περιβαλλοντικού προγράμματος: Λυκοκάπη Μαρία, Μαναγλιώτου Σοφία, Μπουσιοπούλου Θάλεια, Τεκάτογλου Δέσποινα, Καραμπίνης Τάσος

1. Συνέντευξη με τον κ. Νίκο Παραδείση, κάτοικο της περιοχής και, μεταξύ άλλων, συγγραφέα βιβλίων για του Αμπελόκηπους Αθήνας
Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα «Ιστορία του σχολείου μας», που υλοποιήθηκε το σχολικό έτος 1998- 1999. Η αρχική αποφώνηση της συνέντευξης είχε χαθεί. Αποσπάσματα της συγκεκριμένης συνέντευξης υπάρχουν στην αναρτημένη στο διαδίκτυο εργασία περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της οποίας, όπως αναφέρθηκε, πραγματοποιήθηκε.
Η κυρία Ντούλια, εκπαιδευτικός του σχολείου και μία από τις συντονίστριες του παραπάνω προγράμματος, είχε την κασέτα και μας την παραχώρησε.
Το περιεχόμενο της κασέτας ψηφιοποιήθηκε, απομακρύνθηκε ο θόρυβος που υπήρχε με το δωρεάν πρόγραμμα audacity, και μεταφέρθηκε σε γραπτό κείμενο από μαθητές του σχολείου στο εργαστήριο Πληροφορικής τη σχολική χρονιά 2013-2014. Την αποφώνηση πραγματοποίησαν μέλη της συντακτικής ομάδας του εργαστηρίου Πληροφορικής.
Οι ερωτήσεις που δίνονται σε αγκύλες προστέθηκαν εκ των υστέρων, με βάση την απάντηση, διότι λόγω κακής εγγραφής της κασέτας στα σημεία αυτά δεν είναι η δυνατή η ακριβής απόδοσή τους, όπως είχαν αρχικά διατυπωθεί.

2. Κύριε Παραδείση καλωσορίσατε στο σχολείο μας. Να σας ευχαριστήσουμε που ήρθατε να μας βοηθήσετε με την έρευνά μας.
Θα θέλαμε να μας πείτε τι σας ώθησε να γράψετε για την περιοχή μας;
Η μεγάλη αγάπη που με συνέδεσε με την περιοχή, γιατί εγώ δεν γεννήθηκα μεν στους Αμπελοκήπους αλλά από 11 μηνών που η οικογένειά μου με έφερε στους Αμπελοκήπους, από τότε ζω εδώ και έχω πραγματικά πολύ μεγάλη αγάπη, μπορώ να πω έρωτα, για την περιοχή αυτή. Αλλά και λόγω της ιδιοσυγκρασίας μου που θέλω να μαθαίνω αλλά και να αφήνω κάτι από αυτά που μαθαίνω σε άλλους, όπως κάνω και με τους προσκόπους, το ίδιο ήθελα να κάνω και για την περιοχή στην οποία έζησα τα παιδικά μου χρόνια, τα φοιτητικά μου και μετά ως οικογενειάρχης κλπ. Πάντως, έχω πολύ μεγάλη αγάπη για την περιοχή και θα ήθελα να σας έλεγα επί τη ευκαιρία ότι και εσείς, οπουδήποτε βρίσκεστε, να αγαπάτε αυτό το κάπου, και να το φροντίζετε, να μαθαίνετε την ιστορία του και να το αγαπήσετε ιδιαίτερα. Είναι κάτι το πολύ όμορφο.
Αυτός ήταν ο λόγος βασικά, και επειδή μου αρέσει και η έρευνα, επί 15 χρόνια περίπου κάνω έρευνα μαζεύοντας φωτογραφικό υλικό, κάνοντας περίπου 500 επισκέψεις και συνεντεύξεις σε σπίτια παλαιών Αμπελοκηπιωτών, για να συλλέξω όλο αυτό το περιεχόμενο, όλο αυτό το υλικό. Επίσης, έχω επισκεφθεί όλες τις βιβλιοθήκες που υπάρχουν στην Αθήνα, τις μεγάλες βιβλιοθήκες, και έχω διαβάσει οποιοδήποτε βιβλίο αφορά την Αθήνα μήπως τυχόν μέσα στις σελίδες αυτές των βιβλίων που μιλούν για την Αθήνα έβρισκα κάποια στοιχεία για να συμπληρώσω το παζλ που λέγεται περιοχή Αμπελοκήπων.
Ελπίζω να σε κάλυψα.
Με την περιοχή Αμπελοκήπων ασχολείστε 15 χρόνια;
Περίπου, ναι. Περίπου γύρω στα 15 χρόνια πριν, άρχισα να μαζεύω το υλικό. Και ετοιμάζω τώρα και τον 2ο τόμο. Αυτός είναι ο 1ος, θα βγουν άλλοι δύο τόμοι για τους Αμπελοκήπους. Έχω πάρα πολύ ωραίο υλικό. Έχω ανέκδοτο, άγνωστο, αδημοσίευτο και πραγματικά το χαίρομαι ιδιαίτερα γιατί θα αφήσω κάτι. Σημειωτέον ότι δεν υπάρχει κάτι προηγούμενο, δεν υπάρχει κάτι που να μιλά για Αμπελοκήπους, και ως εκ τούτου ήταν πολύ δύσκολη η δουλειά που αποφάσισα να κάνω.

3. Όπως είπατε πήγατε στις βιβλιοθήκες. Τι δυσκολίες συναντήσατε στο έργο σας;
Στις βιβλιοθήκες δεν συνάντησα δυσκολία. Όπου πήγαινα και ζητούσα βιβλία, εφόσον υπήρχαν, μου τα δίνανε. Το θέμα είναι ότι χάθηκαν πάρα πολλές εργατοώρες, ας το πούμε, γιατί όταν ανοίγεις κάποιο βιβλίο πρέπει να το διαβάσεις όλο ή κάποιο μέρος επιλεκτικά, ψάχνοντας να βρεις κάποια στοιχεία. Αυτό είναι πολύ απρόβλεπτο. Ιδίως στην Εθνική Βιβλιοθήκη μπορεί να περιμένεις και μισή ώρα για να έρθει η σειρά σου για να σου φέρουνε το βιβλίο που θέλεις. Άρα, χάνονται πραγματικά πάρα πολλές εργατοώρες οι οποίες είναι εποικοδομητικές και είναι ωφέλιμες, εάν δεν χανόντουσαν. Δυσκολίες στα βιβλία υπήρχαν από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ειδικά βιβλία που να γράφουν για γειτονιές.
Εκεί, όμως, που συνάντησα πολύ μεγάλες δυσκολίες είναι οι συνεντεύξεις στα σπίτια. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια ερώτηση αλλά σας καλύπτω και μερικές ερωτήσεις χωρίς να τις έχετε κάνει. Στα σπίτια ήταν πάρα πολύ δύσκολες οι συναντήσεις διότι όταν είσαι, σε ορισμένους, άγνωστος, δεν σου ανοίγει ο άλλος εύκολα την πόρτα για να σε βάλει μέσα και να του ζητήσεις ορισμένα στοιχεία. Όπως ξέρετε υπάρχει καχυποψία, υπάρχουν προβλήματα να σε βάλει ο άλλος μέσα και ιδίως να σου εμπιστευθεί και στοιχεία και κάποιες φωτογραφίες. Γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό των φωτογραφιών που υπάρχουν στο βιβλίο είναι από οικογένειες. Μπορώ, όμως, να πω, ότι μετά τον πρώτο καιρό των δισταγμών, που υπήρχαν σε ορισμένες οικογένειες, από εκεί και πέρα, ο ένας με τον άλλον έπαιρνε τηλέφωνο και πλέον, τις περισσότερες φορές, με καλούσαν αντί να ζητάω εγώ να τους επισκεφθώ. Ήταν και αυτό κάτι πάρα πολύ όμορφο.
[Είχατε και ευχάριστες στιγμές στο έργο σας;]
Ναι βέβαια, γιατί συνάντησα και οικογένειες τις οποίες είχα χάσει, οικογένειες παλιών συμμαθητών μου, φίλων μου παιδικών, κάποιοι οι οποίοι είχαν φύγει από την περιοχή, έχουν φύγει και βρίσκονται εντελώς μακριά, σε άλλες περιοχές της Αθήνας, ακόμα και στο εξωτερικό. Με την ευκαιρία αυτή, μου έστελναν γράμματα και φωτογραφικό υλικό για να το χρησιμοποιήσω για το βιβλίο. Ήταν ωραίες οι στιγμές αυτές, που συναντούσα παλιούς φίλους μου, παλιούς γνωστούς και έτσι αυτές οι σκηνές ήταν αξέχαστες. Επίσης, και κάτι άλλο, ότι με την ευκαιρία και της γνωριμίας «νέων» ανθρώπων, παλαιών μεν αλλά... απέκτησα νέους φίλους μεγάλους σε ηλικία, αυτοί όλοι έγιναν πάρα πολύ ζεστοί απέναντί μου. Έχουμε μια πολύ καλή φιλία και με ανθρώπους που δεν τους ήξερα παλαιότερα και μάλιστα με προτρέπουν, και ήδη είναι στα σκαριά, να φτιάξουμε τον σύλλογο παλαιών Αμπελοκηπιωτών. Και αυτό κάτι θα συμβάλει. Είναι ωραίο το συναίσθημα αυτό, να αποκτάς νέους φίλους και μετά το βιβλίο, μετά την έκδοση του βιβλίου και την κυκλοφορία του, εκείνο που πραγματικά με συγκλόνισε ήταν η αγάπη του κόσμου που το πήρε και οι επιστολές που έχω πάρει και τα τηλεφωνήματα που είναι διθυραμβικά, είναι εγκωμιαστικά και, πολλές φορές, ξεπερνούν, ίσως, και τα όρια κάποιας λογικής. Τόσο, δηλαδή, έντονα είναι που δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα υπήρχε αυτή η υποδοχή και αυτή η αποδοχή από τους χιλιάδες ανθρώπους που έχουν διαβάσει το βιβλίο.
[Τι συναισθήματα βιώσατε κατά τη διάρκεια συλλογής του υλικού;]
Συμπέρανα ότι, και εγώ όταν ξεκίνησα δεν πίστευα ότι θα έβρισκα τέτοιο υλικό και όταν συγκεντρώσεις τόσο όγκο υλικού και το αναδείξεις αισθάνεσαι, έτσι, όπως πιστεύω ότι αισθάνονται και οι αρχαιολόγοι οι οποίοι κάνουν έρευνα και σκάβουν για να βρουν κάποιες αρχαιότητες, κάποια μνημεία, και κάθε τόσο που βρίσκουν ένα κομματάκι μικρό ή μεγαλύτερο ή μεγάλο και τα ενώνουν, τώρα καταλαβαίνω πώς νοιώθουν, με τι αγάπη και σθένος και με τι όρεξη συνεχίζουν να κάνουν αυτήν τη δουλειά. Το ίδιο έχω πάθει και εγώ. Το έχω πάθει, εντός εισαγωγικών. Δεν αισθάνομαι να κουράζομαι καθόλου, παρότι είναι κοπιαστική η δουλειά που κάνω. Με ευχαριστεί απόλυτα.

4. [Εσείς σε ποια σχολεία φοιτήσατε;]
Εγώ τελείωσα το Δημοτικό που υπήρχε στην οδό Έσλιν. Στη συνέχεια τελείωσα, τότε δεν υπήρχε Γυμνάσιο - Λύκειο, ήταν μόνο Γυμνάσια, το Γυμνάσιο που είναι απέναντι από της Έλενας το μαιευτήριο, αυτό που λέγεται Πολυκλαδικό, το οποίο δεν έχει καμία σχέση σε εμφάνιση από εκείνο που λέω. Το ίδιο και εδώ... εκτός αν έχετε και μετά κάποιες ερωτήσεις για το σχολείο να τις φυλάξουμε για μετά. Και στη συνέχεια ήμουνα… σπούδασα Οικονομικές επιστήμες στην Ανωτάτη Εμπορική.
[Τι θυμάστε για το σχολείο μας;]
Το Δημοτικό σχολείο εδώ, το θυμάμαι από το 1945, 1944-1945, όπου εγκατασταθήκαμε ως πρόσφυγες, όπως σας προανέφερα. Το μόνο συγκρότημα που υπήρχε ήταν αυτό το κεντρικό, το παλαιό με όλους τους χοντρούς τοίχους, ακριβώς όπως είναι τώρα, και είχε μια μαρμάρινη πλάκα μπροστά που έγραφε, και αυτό το τονίζω, το τονίζω για να πω, να παραπονεθώ για οποιονδήποτε είχε τη φαεινή ιδέα να ξηλώσει αυτήν τη μαρμάρινη πλάκα. Έγραφε ότι: «Το σχολείο αυτό θεμελιώθηκε επί Γεωργίου Παπανδρέου». Ο Γεώργιος Παπανδρέου ήτανε Υπουργός Παιδείας το 1932. Όλος ο άλλος χώρος ήταν αυλή, μπρος και πίσω παίζαμε. Έχω μάλιστα και δύο φωτογραφίες μαζί μου. Η μια είναι τραβηγμένη το 1947-1948 περίπου ακριβώς σε εκείνη την πλευρά, είναι μαζεμένοι πρόσκοποι, είναι τα σπίτια που ήταν την παλιά εποχή

5. και άλλη μια μπροστά στην είσοδο αυτού του κτιρίου –την ίδια περίπου εποχή. Ήταν τότε διευθυντής του σχολείου ο Δογάνης.
Αυτοί στη φωτογραφία είναι μαθητές του 35ου Δημοτικού σχολείου
Υπήρχε περίφραξη γύρω-γύρω από το κτίριο ή ήταν ανοικτό;
Ναι, υπήρχε μια μικρή μάντρα με κάγκελα. Το σχολείο αυτό... αν θέλετε και άλλες πληροφορίες για το σχολείο, μετά την απελευθέρωση, λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση, επειδή είχανε γκρεμιστεί από τους βομβαρδισμούς ορισμένα σχολεία και επειδή ορισμένα πάλι σχολεία είχαν επιταχθεί για να γίνουν νοσοκομεία είτε ο,τιδήποτε άλλο, και επειδή άρχισε να γίνεται η μετανάστευση της επαρχίας στην Αθήνα, και να μεγαλώνουν οι ανάγκες για σχολεία, και επειδή δεν υπήρχε τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού γιατί το κράτος τότε ήτανε σε πολύ κακή οικονομική κατάσταση λόγω του πολέμου, τότε όλα τα σχολεία γίνανε σχολεία διπλής βάρδιας, πρωί και απόγευμα. Επίσης, είχαμε σχολείο έξι μέρες και όχι πέντε.
Το σχολείο λοιπόν αυτό το θυμάμαι από το 1945, και τότε, εξαιτίας αυτού του προβλήματος της ελλείψεως στέγης, όπως και τώρα παρουσιάζεται, εδώ υπήρχανε δύο Δημοτικά σχολεία. Ήταν το 18ο Δημοτικό με διευθυντή τον Σακκά, και δεν λέω κύριο γιατί δεν υπάρχουν στη ζωή, όταν κάποιος δεν ζει δεν λέγεται κύριος, να το ξέρουμε αυτό, και το 19ο Δημοτικό με διευθυντή τον Δογάνη. Πίσω, όπως σας είπα, εκεί που είναι τώρα το Νηπιαγωγείο ήταν τα συσσίτια, τα μαγειρεία των συσσιτίων και οι τουαλέτες. Κάτι άλλο; Α, και … μετά την Μικρασιατική καταστροφή, το 1925 περίπου, εδώ ήταν μια πολύ μεγάλη μάντρα, δεν είχε κτιστεί ακόμα το σχολείο, χτίστηκε, όπως σας είπα… από το 1932 θεμελιώθηκε και χτίστηκε μετά.
Εδώ ήταν μια πολύ μεγάλη μάντρα που έβγαινε μέχρι τη Λ. Κηφισίας. Σε αυτόν τον χώρο έπρεπε να πάνε κάποια παιδιά των προσφύγων, οι οποίοι πρόσφυγες ήταν από τη Λαρίσης, μάλλον λίγο πιο πάνω, από τη Λακωνίας και πάνω μέχρι το Γηροκομείο ήταν σπίτια, μπορούμε να πούμε παράγκες προσφύγων, παράγκες –ξύλινες παράγκες ε; – ξύλινα σπίτια που είχαν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Επειδή δεν υπήρχε σχολείο, εδώ στήσανε

6. κάποια παραπήγματα ξύλινα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για σχολείο. Το 1927, όμως, και το 1929 έγιναν δύο πυρκαγιές στις παράγκες αυτές από γκαζιέρα. Σε μια από αυτές τις πυρκαγιές μεταδόθηκε και εδώ η φωτιά και κάηκε το σχολείο. Υπάρχει μια προϊστορία, ας το πούμε, της δημιουργίας του σχολείου.
Ήσασταν και στο σύλλογο γονέων στο σχολείο εδώ;
Ναι, τότε επί των ημερών μου άρχισε... ναι, ο μεγάλος μου γιος γεννήθηκε το 1966, 1972 ήταν εδώ μέχρι το 1981 περίπου. Τότε επί των ημερών μου είχαμε κάνει αυτές τις προσπάθειες και ενέργειες για να χτιστεί και αυτή η πτέρυγα εδώ. Ακριβώς, μέχρι το 1981 ήμουν πρόεδρος. Εγώ και ο στρατηγός Πετσίλας.
[Ως πρόεδρος του συλλόγου γονέων, πώς αντιμετωπίζατε τα διάφορα προβλήματα του σχολείου;]
Προσπαθούσαμε να αντιμετωπίσουμε διάφορα οικονομικά προβλήματα γιατί το Κράτος, όπως πάντα, λέει «δεν έχω» και κάναμε μεταξύ μας διάφορες εισφορές, κάναμε γιορτές, μαζεύαμε χρήματα για να αγοράσουμε κάποια υλικά για το σχολείο, όπως ήτανε χάρτες, διάφορα άλλα εποπτικά μέσα, μικροφωνική εγκατάσταση, να οργανώσουμε κάποιες γιορτές, κάποιες εκδρομές, κάποια τζάμια που σπάζανε φροντίζαμε εμείς να τα βάζουμε στη θέση τους, και οποιαδήποτε μικροπροβλήματα οικονομικής φύσεως είχανε οι διευθυντές, εμείς ήμασταν συμπαραστάτες.
[Συμμετείχατε στους προσκόπους;]
Ναι, εγώ ήμουν από τους πρώτους προσκόπους… Ήμουν πρόσκοπος από το 1944, λίγο πριν φύγουν οι Γερμανοί. Ακριβώς ήμουν εδώ πρόσκοπος και εγώ στο σημείο που σας είπα προηγουμένως.
Ονομαζόταν το σώμα 41ο. Εγώ, όμως, σε κάποιο διάστημα, σε κάποια εποχή, ανέλαβα και ίδρυσα ένα άλλο σύστημα προσκόπων, το 1ο σύστημα προσκόπων Αμπελοκήπων, το οποίο βρίσκεται απέναντι από τον Άγιο Δημήτριο, είναι το 1ο σύστημα Αθηνών, έτσι ονομάζεται, το οποίο ίδρυσα εγώ και αρχηγός συστήματος σήμερα είναι ο μεγάλος μου γιος ο οποίος είναι φιλόλογος.
…
Το 41ο σύστημα υπάρχει;
Εξακολουθεί, ζει. Είναι στο σχολείο που είναι στην οδό Ζαγοράς. …
…
Πόσο άλλαξε η περιοχή από τότε;
Πάρα πολύ, καμία σχέση με το παρελθόν. Δεν υπάρχουν κτίσματα, παρά ελάχιστα ενδεχομένως, από την παλιά εποχή. Όταν λέω παλιά εποχή, από 50 χρόνια και προς τα πίσω. Καμιά φορά χαριτολογώντας λέω ότι αν κάποιος έφυγε στο εξωτερικό και έρθει μετά από πενήντα χρόνια πιστεύω ότι κάτι θα πάθει, και αν κάποιος σηκωνότανε και ερχότανε από τον άλλο κόσμο μετά από 60-70 χρόνια στη γη, σίγουρα θα πάθαινε τέτοιο σοκ που θα τον κλείνανε κάπου αλλού… ή θα ξαναγύριζε πίσω.
[Βλέπετε να αλλάζει κάτι στην περιοχή μας προς όφελος της νέας γενιάς; (π.χ. να δημιουργηθούν ελεύθεροι χώροι με πράσινο κ.α.)]
Επειδή ανακατεύομαι και με τα κοινά, θα ήθελα να πω, δυστυχώς με απογοήτευση, ότι δεν προβλέπω να γίνεται κάτι που μπορεί να ωφελήσει εσάς, τη νέα γενιά. Δεν υπάρχουν χώροι που θα μπορούσαν να γίνουν πράσινο, που θα μπορούσαν να γίνουν χώροι αθλητικοί, που θα μπορούσαν να γίνουν χώροι περιπάτου. Ένα σχέδιο που υπάρχει, αν πραγματοποιηθεί,

7. ίσως αλλάξει λίγο τη μορφή της περιοχής. Αυτό προβλέπει το εξής. Οι πολυκατοικίες οι προσφυγικές που βρίσκονται απέναντι από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, που είναι τρυπημένες από το κίνημα των Δεκεμβριανών το 1944, προβλέπεται αυτές οι πολυκατοικίες να κατεδαφιστούν, να φύγει και το γήπεδο του Παναθηναϊκού, να φύγουν και πίσω από το γήπεδο του Παναθηναϊκού, εκεί που ήταν πρώτα ο συνοικισμός «Κουντουριώτη», να γίνει ένας ενιαίος χώρος και με πολύ πράσινο, ο οποίος θα είναι υπέργειος και θα εξηγήσω γιατί λέω υπέργειος, θα είναι δηλαδή μάλλον στο ίδιο επίπεδο, τα δε αυτοκίνητα που θα πλησιάζουν από την οδό Φειδιππίδου, πριν φτάσουν στο ύψος της οδού Πανόρμου, θα κατεβαίνουν κάτω, θα υπάρχει μια υπόγειος διάβαση η οποία θα βγαίνει μετά το ΙΚΑ. Όλος ο άλλος χώρος θα είναι ενιαίος με πράσινο.
[Σχεδιάζεται να γκρεμιστούν και τα σχολεία που υπάρχουν εκεί;]
Όχι, για τα σχολεία δεν προβλέπεται να γκρεμιστούν. Εκείνος ο χώρος είχε προβλεφθεί να γίνει όπως έγινε τελικά, αλλά δεν έγινε με βάση σχεδιασμό. Έγινε επειδή υπήρχαν τα κτίσματα. Αυτό ήταν το Εμπειρίκιο αρρένων και το Εμπειρίκιο θηλέων, δηλαδή ήταν αναμορφωτήρια. Έγιναν σχολεία. Το 4ο Γυμνάσιο είναι το Πολυκλαδικό που ξέρουμε, και η Σεβαστοπούλειος που υπήρχε δίπλα, έγινε, νομίζω, Τεχνικό Λύκειο. Αυτά τα κτίσματα υπήρχαν και έγινε μια περιοχή σχολείων. Αλλά, έπρεπε να γίνει με άλλα κτίρια που ήδη υπήρχαν … να γινόταν και ενιαίος χώρος όπου όλα τα σχολεία θα πήγαιναν εκεί, θα είχαν τους χώρους τους αθλήσεως, να υπάρχει αρκετό πράσινο κλπ. Δεν έγινε. Πιθανόν να γίνει στο μέλλον. Ίσως με τα σχέδια αυτά της ενοποιήσεως που σας είπα, να γίνει και αυτό. Μόνη ελπίδα είναι μήπως τυχόν, ενόψει των Ολυμπιακών αγώνων του 2004, κάτι γίνει. Διαφορετικά, όπως θα διαπιστώσετε, αν βγαίνετε και λίγο πιο πέρα από τη γειτονιά σας εδώ, εκεί που ήταν… Θεοφάνους, Αιτωλίας και Κηφισίας, ήδη χτίζεται ένας, κατά πάσα πιθανότητα κολοσσός του εργολάβου Βωβού, και πιο κάτω πάλι πιστεύαμε ότι θα γίνει σχολείο, μάλλον και αυτά τα παίρνει ο Βωβός, από πληροφορίες που έχω και ενδείξεις. Οπότε, κάθε ελπίδα να γίνει λίγο πράσινο ή να γίνει κάτι άλλο, χάνεται. Γι’ αυτό σας είπα προηγουμένως, μιλάω με κάποια απογοήτευση. Εδώ, δε, στην άλλη περιοχή, δεν βλέπω να μπορεί να γκρεμιστεί κάτι για να γίνει πράσινο. Μια άλλη ελπίδα είναι εδώ που είναι το ΚΑΠΑΨ και πίσω από το Γηροκομείο, γίνονται αγώνες πολλά χρόνια και εκεί που είναι οι ανάπηροι, μήπως αυτός ο χώρος γίνει χώρος πρασίνου. Άλλο, δεν υπάρχει.
[Όταν ήσασταν παιδί, υπήρχαν οργανωμένοι χώροι για παιδιά;]
Δεν υπήρχαν αθλητικοί χώροι. Τότε δεν υπήρχαν ούτε αθλητικοί χώροι οργανωμένοι, αλλά ούτε και παιδικές χαρές οργανωμένες. Υπήρχαν, όμως, οι λεγόμενες αλάνες, κάποιοι χώροι ελεύθεροι, οι οποίοι μετά το 1970 και πέρα χτίστηκαν, οικοπεδοποιήθηκαν. Αυτοί οι χώροι οι ελεύθεροι ήταν αυτοσχέδιοι χώροι δικοί μας για να παίζουμε. Εμείς τους κάναμε παιδότοπους παίζοντας συνήθως μπάλα. Δεν είχαμε τίποτε άλλο. Τα παιχνίδια μας, πιο παλιά, εάν θέλετε να μάθετε, ήταν παιχνίδια όλα αυτοσχέδια και χωρίς οικονομική αξία. Ήταν περισσότερο πνευματικά, δηλαδή παίζαμε τις τελίτσες, παίζαμε ντόμινο και πολλά άλλα παιχνίδια, ναυμαχία κλπ., που δεν θέλανε χρήματα. Ήτανε στατικά αυτά τα παιχνίδια. Τα άλλα τα ομαδικά που παίζαμε αγόρια και κορίτσια, ήτανε στις γειτονιές, στις αλάνες, κυρίως παιχνίδια που τρέχαμε, που φωνάζαμε, δεν ήτανε όμως κάτι που να μας προσφέρει... όπως σήμερα, με το μπάσκετ, με το βόλεϊ, με κολύμβηση, που είναι οργανωμένα αθλήματα. Δυστυχώς δεν είχαμε τέτοια. Δεν μεγαλώσαμε με τέτοια παιχνίδια και με τέτοια μέσα.
[Στην Κατοχή το σχολείο μας είχε επιταχθεί;]
Ναι, βέβαια. Στη διάρκεια της κατοχής είχε επιταχθεί από Ιταλούς.

8. Συνήθως τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες για διανομές, επειδή και ο Ερυθρός Σταυρός έκανε τότε αγώνα να μοιράζει τρόφιμα κλπ., τα έδιναν στον Ερυθρό Σταυρό για να κάνει διανομές συσσιτίων. Τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκη.
[Γίνονταν συσσίτια όταν ήσασταν παιδί;]
Βέβαια, αρκετά χρόνια.
Μάλιστα, ένα πράγμα που ήταν απαραίτητο να μας το δίνουνε με το ζόρι, ήταν επειδή ήμασταν παιδιά του πολέμου και της κατοχής και οι περισσότεροι είχαν πάθει αβιταμίνωση, υποχρεωτικά μας δίνανε, πριν από το συσσίτιο, για να πάρουμε το συσσίτιο, μας δίνανε υποχρεωτικά μια κουταλιά μουρουνέλαιο. Το οποίο μουρουνέλαιο ήτανε αδύνατο να το, να το πιει κανείς… Έπρεπε να έχει μαζί του μια φέτα πορτοκάλι, μια φέτα νεράντζι, κάτι που να συγκλονίζει τη γεύση, γιατί διαφορετικά ήταν πραγματικά εμετικό.
Ήταν μόνο για τα παιδιά του σχολείου;
Όχι μόνο για τα παιδιά του σχολείου. Ήταν για την ευρύτερη περιοχή.
Υπήρχε μια οργάνωση η οποία λεγόταν ΚΕΑ, και άλλη μια επίσης, και ο Ερυθρός Σταυρός, που φρόντιζαν και έφερναν από το εξωτερικό, από διάφορες χώρες που ήταν οικονομικά πιο εύρωστες και τους περίσσευαν κάποια από τα προϊόντα τους, έστελναν εδώ βοήθεια και οι διανομές γινόντουσαν μέσω του Ερυθρού Σταυρού και διαφόρων άλλων οργανώσεων, όπως ήταν οι πρόσκοποι, οι οδηγοί κλπ., αλλά και στα σχολεία μάς δίνανε, θυμάμαι, κάθε μέρα ή μέρα παρά μέρα, μας έδιναν ένα πακετάκι που είχε στρατιωτικές τροφές. Δηλαδή, περιείχε κονσερβάκια πολύ μικρά, ήτανε ατομικά για τους αμερικανούς στρατιώτες, και είχε φαγητό, είχε αναψυκτικό, έτσι, σε μικρές, πολύ μικρές συσκευασίες, τσίχλες, γαλέτες, κάτι γλυκάκια… κάτι, έτσι, διάφορα τέτοια πραγματάκια και μας τα δίνανε κάθε μέρα στο σχολείο και αυτά τα δίνανε όταν σταμάτησαν τα συσσίτια. Το συσσίτιο ήτανε φαγητό μαγειρεμένο. Μετά μας δίνανε αυτά τα κονσερβάκια τα οποία, σιγά-σιγά, και αυτά σταμάτησαν.

9. Πόσες αίθουσες είχε το σχολείο μας;
Όσες έχει και σήμερα. Είχε, όμως, άλλη μία προς τα πίσω, που ήτανε το αμφιθέατρο. Είχε και ένα αμφιθέατρο, το οποίο γκρεμίστηκε. Ναι, ήτανε και μια αίθουσα εκδηλώσεων η οποία γκρεμίστηκε. Όλο το άλλο κτίριο παρέμεινε.
Φωτογράφιση: Μέλη της Περιβαλλοντικής ομάδας 1998-1999
Ψηφιοποίηση, επεξεργασία, αποφώνηση και σάρωση φωτογραφιών: Μέλη της συντακτικής ομάδας του εργαστηρίου Πληροφορικής 2013-2015, Ελένη, Σιμ, Σοφία και Στέλλα
Επιμέλεια κειμένου: Σιμ και Στέλλα
56ο Γυμνάσιο Αθήνας
Σχολικό έτος: 2014-2015