1. ondernemen
keten­ Bij ketenintegratie gaat het over langdurige, project­
ongebonden samenwerking tussen de verschillende
partijen in de bouwkolom. Het doel: betere gebouwen
integratie: het tegen lagere kosten, die ook nog eens energiezuiniger
zijn. Wie kan er tegen zijn? Niemand, zou je zeggen.
Dat wil echter nog niet zeggen dat het innovatiecon­
einde van de cept ook al veelvuldig wordt toegepast. De Stuurgroep
Experimenten Volkshuisvesting (sev) wil daar verande­
ring in brengen met het programma Energiesprong,
vechtcultuur een stimuleringsprogramma waarmee het partijen
in de bouwkolom financieel en organisatorisch wil
ondersteunen om ketenintegratie, in combinatie met
het behalen van hoge energieambities, succesvol te
gaan toepassen.
Claudia Reiner kwam met het stimuleringsprogram­
ma in aanraking en deed een eerste verkenning. Als
Ketenintegratie, het is duidelijk een paar stappen ondernemer heeft ze belang bij het terugdringen van
de traditionele belangentegenstellingen tussen de
verder dan werken in een bouwteam. Dat vinden verschillende partijen in de bouwkolom. Toch bena­
drukt ze dat ze met ketenintegratie een hoger doel
Frank Zuthof (Volker Wessels), Peter Thissen (instal- heeft dan alleen een commercieel doel. ‘Als voorzit­
ter van de Groep Klein regio Zuidoost van Uneto-vni
latiebedrijf Unica-Thissen) en Claudia Reiner (instal- heb ik binnen de vereniging de bestuurlijke ambitie
uitgesproken het belang van ketenintegratie bij onze
latiebedrijf Caris & Reiner), die met een pilotproject gehele branche onder de aandacht te brengen. Mijn
ambitie is in de keten innovatie en veranderingspro­
in Limburg een start maken om de basisprincipes van cessen op gang te brengen. In andere bedrijfstakken,
zoals de automotive en retail, wordt ketenintegratie
ketenintegratie te implementeren en toe te passen. al geruime tijd zeer succesvol toegepast. Waarom
zou een voor de Nederlandse economie zo belangrijke
Daarmee willen ze een brug slaan naar samenwerking bedrijfstak achterblijven? Om het gedachtegoed van
ketenintegratie uit te dragen is een fundamentele
vanuit een gezamenlijk belang, om zo een einde te gedragsverandering nodig. Ik steek graag mijn nek uit
om ketenintegratie als innovatieconcept in de gehele
maken aan de vechtcultuur in de bouw. bouw door te voeren.’
Procesinnovatie
Het programma Energiesprong dat de sev uitvoert in
opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijkszaken beoogt alle partijen in de ge­
bouwde omgeving in beweging te zetten om inno­
vatief naar energiegebruik te kijken. Dat moet leiden
tot een sprong naar grootschalige toepassing van
duurzame energie en een forse reductie van het ge­
bruik van fossiele brandstoffen. Omdat de sev vaststelt
dat er bij de afzonderlijke partijen in de bouwkolom
voldoende kennis voorhanden is op het gebied van
productinnovaties, stimuleert zij met het programma
Energiesprong vooral de procesinnovatie. ‘Bouwers,
installateurs en opdrachtgevers zijn de laatste jaren
weliswaar aan de slag gegaan met nieuwe, energie­
tekst: paul smorenburg fotografie: bob leenders zuinige technieken en concepten,’ constateert ook
intech K&S
48
Mei ’12
KS05 48-51.indd 48 25-04-12 14:24

2. Reiner, ‘maar de Stuurgroep miste een sectorbrede
aanpak om de energiebesparingsambities van de over­
heid te kunnen waarmaken. De sev ziet integrale
samenwerkingsvormen tussen makers en opdrachtge­
vers én tussen makers onderling (ketenintegratie) als
een voorwaarde voor succes.’
Met het programma wil de sev de partijen in de bouw­
kolom stimuleren de bouw gezamenlijk naar een
hoger plan te tillen. Het programma vraagt nadruk­
kelijk aan partijen zelf het initiatief te nemen. Reiner
ging daarom op zoek naar partners én opdrachtgevers,
want ook die vormen een onderdeel van het ketenin­
tegratieconcept.
Frank Zuthof, regiodirecteur van Volker Wessels Bouw
& Vastgoedontwikkeling Zuid was direct geïnteres­
seerd toen Reiner hem begin dit jaar benaderde om te
participeren in een pilot voor de bouw van zestig nieu­
we en de renovatie van zestig bestaande woningen
voor woningcorporatie Maasvallei en Woningstichting
Vaals. ‘We hebben als partijen in de keten allemaal
baat bij een economisch gezond klimaat. Een struc­
turele kostprijsverlaging van minimaal 20 procent is
realistisch, zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit
en operational excellence. Het vraagt wel om een
compleet andere benadering van het proces en de
houding van de mensen, zowel in het management
als op de bouwplaats. Op alle niveaus worden kennis
en kunde van de diverse disciplines samengebracht en
transparant gedeeld.’
Sluw
Peter Thissen van Unica-Thissen installatietechniek
participeert in Ketenoverleg Zuid, een gremium waar
brancheoverstijgende samenwerking centraal staat.
Hij heeft een belangrijke drijfveer voor de verder­
Platform Supply Chain Excellence Zuid gaande samenwerking: ‘We moeten een eind maken
Als het om ketenintegratie gaat zien Reiner, Zuthof en Thissen aan de heersende vechtcultuur. Waar we denken dat
zichzelf als missionarissen die zoveel mogelijk volgelingen wil- we als afzonderlijke partijen het beste af zijn door zo
len. Via het Platform Supply Chain Excellence Zuid waarvan zij sluw mogelijk te handelen, is het resultaat vaak dat we
gedrieën de Adviesraad vormen, willen zij het innovatieconcept door faalkosten veel te duur bouwen. Bovendien zien
in de regio verspreiden. Het Platform heeft als doelstelling we door al die deelbelangetjes het belang van de klant
kennis en ‘best practices’ rondom ketenintegratie te delen en over het hoofd.’
te versnellen. Dit gebeurt deels vanuit de theorie, onder lei- Reiner, Zuthof en Thissen zijn razend enthousiast over
ding van Marcel Noordhuis, promovendus aan de tu Delft en wat ketenintegratie kan betekenen voor de terug­
Nijenrode op het onderwerp ketenintegratie. Het platform met dringing van faalkosten en het energiegebruik in de
deelnemende directies van woningcorporaties, aannemers, in- gebouwde omgeving, maar wat is het nou eigenlijk
stallatiebedrijven en architectenbureaus in de regio, die elk een meer dan het aloude samenwerken?
jaarlijkse contributie betalen, komt vier keer per jaar bijeen. ‘Op de eerste plaats,’ zegt Reiner, ‘is ketenintegra­
Op 13 maart kwam het platform voor de eerste keer bijeen. De tie projectongebonden. Partijen werken structureel
drie hopen dat de kennisuitwisseling binnen enkele jaren tot samen.’ ‘En ketenintegratie kan niet zonder ‘klantwil’’,
een vertaalslag van ketenintegratie naar de praktijk zal leiden. vult Thissen aan. ‘Het is zo belangrijk om vanaf het
eerste moment echt met de klant samen te werken.’ >
intech K&S
49
Mei ’12
KS05 48-51.indd 49 25-04-12 14:24

3. ketenintegratie: het einde van de vechtcultuur
‘En nee,’ zegt Zuthof, ‘het is niet hetzelfde als een ten helemaal opnieuw beginnen, maar wisten nu wel
bouwteam. Een bouwteam wordt geformeerd door precies hoe alles moest. Wat bleek: de kosten vielen
partijen aan wie de afzonderlijke delen van een project 30 procent lager uit.’
na aanbesteding zijn gegund. Ketenintegratiepartners Volgens Reiner heeft werken volgens de principes van
formuleren doelstellingen vanuit een gezamenlijk be­ ketenintegratie ook te maken met het nemen van je
lang. Specialisten op deelgebieden werken samen maatschappelijke verantwoordelijkheid. ‘Ik wil zelfs
in multifunctionele teams. Prestaties waardoor elke terug naar provincies en gemeente waar plannen wor­
partner scherp blijft om in het gezamenlijk belang te den ontwikkeld. Door ketenintegratie kunnen we over­
denken en te presteren.’ heden helpen voorkomen dat in Nederland gebouwen
worden neergezet die over tien jaar overbodig blijken
te zijn. Je ziet op dit moment overal om je heen wat dit
tot gevolgen heeft gehad. 1.500.000 m2 kantoor staat
‘tekeningen gaan tien leeg. Als we nieuwe gebouwen en woningen neerzet­
ten, moeten we vanaf nu heel goed nadenken over
keer op en neer en er is omgevingsfactoren, de functionaliteit en de exploita­
tie op de lange termijn. Ook dan moet het vastgoed
heel veel ruis in de nog interessant, lees: verhuurbaar of verkoopbaar zijn.
In de bouw- en installatiebranche hebben we daarvoor
communicatie’ veel kennis en slimme technieken in huis. En als we
bouwen, moeten we enkel nog duurzaam bouwen.
Ketenintegratie verankert duurzaamheid in het pro­
ces. En van toekomstbestendige gebouwen, plukt ook
de volgende generatie nog de vruchten.’ <
Thissen: ‘Als de overheid nu aanbesteedt gaan ze in
zee met de economisch meest gunstige aanbieding,
of puur op prijs. Wij pleiten voor een nieuwe manier
van aanbesteden, transparant en in de tijdsgeest van
nu; volgens de wetten van Ketenintegratie.’ Volgens
Zuthof kun je excelleren als je projectoverstijgend
samenwerkt met partners in de bouwkolom. Het is
binnen onze organisatie de komende jaren één van de
speerpunten.’
Proceskosten
Het sev-project Energiesprong spreekt volgens Zuthof
terecht over de belangrijke rol die proceskosten
(35 procent van de totale kosten volgens hem) spelen ‘Believers’
in de totale kosten van een project. ‘Tekeningen gaan Zuthof is niet bang dat ketenintegratie een theoretisch verhaal
tien keer op en neer en er is heel veel ruis in de com­ blijft waarvoor alleen draagvlak is in de top van het bedrijf. Hij
municatie. Hierdoor gaat veel tijd verloren en leiden heeft concrete ideeën hoe hij ketenintegratie in de gehele orga-
misverstanden tot fouten in de uitvoering. bim is een nisatie wil laten landen. ‘Met het thema ‘Koersvast door veran-
van de tools om dit proces te ondersteunen, maar ook dering’ hebben we onze strategische doelen bepaald. Wij gaan
bim’en vraagt een vergaande verandering van je be­ teams opzetten bij onze bouwbedrijven met ‘believers’. Binnen
drijfsprocessen en die van je partners. Wij geloven dat Volker Wessels Bouw en Vastgoed Ontwikkeling Nederland,
de totale kostprijs 20 procent omlaag kan.’ bestaande uit 52 afzonderlijke werkmaatschappijen, gaan we
Thissen vertelt een anekdote over hoe zijn bedrijf bij ketenintegratie serieus oppakken. We gaan projecten aanwij-
toeval een goed beeld kreeg van de hoogte van hun zen waarbij we volgens de principes van ketenintegratie willen
faalkosten. ‘Faalkosten zijn kosten die je maakt voor werken. En op die projecten gaan we de schijnwerpers zetten,
aanpassingen die je had kunnen voorkomen als je alles onder andere door interne communicatie. De teams met ‘belie-
van tevoren zou hebben geweten. Wij participeerden vers’ gaan we als voorbeeld stellen om zo een olievlekwerking
een keer in een project voor een groot gebouw. Toen te forceren.’
het bijna werd opgeleverd, brandde het af. We moes­
intech K&S
51
Mei ’12
KS05 48-51.indd 51 25-04-12 14:24