მოკლე საგადასახადო ლექსიკონი

1. საგადასახდო ლექსიკონი
ფიზიკური პირი ან იურიდიული პირი საქართველოს
სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით, საწარმო ან
პირი
ორგანიზაცია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის
მიხედვით.
საგადასახადო ორგანოს მიერ გადასახადის
გადასახადის გადამხდელის
გადამხდელისათვის ამ კოდექსის 101-ე მუხლის
საიდენტიფიკაციო ნომერი
შესაბამისად მიკუთვნებული ნომერი.
პირველადი დოკუმენტები (მათ შორის, პირველადი
საგადასახადო დოკუმენტები), ბუღალტრული
აღრიცხვის რეგისტრები და სხვა დოკუმენტები,
სააღრიცხვო დოკუმენტაცია რომელთა საფუძველზედაც განისაზღვრება
გადასახადებით დაბეგვრის ობიექტები, დაბეგვრასთან
დაკავშირებული ობიექტები და დგინდება
საგადასახადო ვალდებულებები
გადასახადების გამოანგარიშებასთან, გადახდასთან და
დეკლარირებასთან, საგადასახადო კონტროლთან,
აგრეთვე გადასახადის გადამხდელთა/საგადასახადო
აგენტთა აღრიცხვასთან, ინფორმირებასთან და
საგადასახადო ვალდებულებათა შესრულების
გადასახადების ადმინისტრირება
უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული ფორმების,
მეთოდებისა და წესების ერთობლიობა, რომლებსაც
საგადასახადო ორგანოები ახორციელებენ
საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების
პროცესში.
ადგილი, სადაც უძრავი ქონება ფაქტობრივად
მდებარეობს, ხოლო მოძრავი ქონება
რეგისტრირებულია კანონმდებლობით დადგენილი
დასაბეგრი ქონების
წესით. თუ არ არსებობს მოძრავი ქონების
ადგილსამყოფელი
რეგისტრაციის ადგილი, დასაბეგრი ქონების
ადგილსამყოფლად ითვლება ადგილი, სადაც მოძრავი
ქონება ფაქტობრივად მდებარეობს.
რეზიდენტი ფიზიკური პირი ან რეზიდენტი
რეზიდენტი იურიდიული პირი (საქართველოს საწარმო ან
საქართველოს ორგანიზაცია).
არარეზიდენტი პირი, რომელიც არ არის რეზიდენტი
ერთად მცხოვრები მეუღლეები, მშობლები, შვილები
ოჯახი (გერები), და-ძმა, ბებია და ბაბუა, რომლებიც საერთო
მეურნეობას ეწევიან
პარტნიორი, აქციონერი, კომანდიტი, კომპლემენტარი,
პარტნიორი კოოპერატივის წევრი "მეწარმეთა შესახებ"
საქართველოს კანონის შესაბამისად
სხვაობა საწარმოს მიერ აქციების პირველადი
განთავსებიდან მიღებულ ან მისაღებ თანხასა და ამ
აქციების ჯამურ ნომინალურ ღირებულებას შორის,
საემისიო კაპიტალი აგრეთვე სამეწარმეო საზოგადოების დაფუძნებისას
არაფულადი შესატანის ღირებულების მეტობა
დათქმულ თანხაზე "მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს
კანონის მე-3 მუხლის 3.3 პუნქტის შესაბამისად.
დივიდენდი მოგების ნაწილი, რომელსაც იურიდიული პირი
სამეურნეო წლის (სამეურნეო წლების) შედეგების

2. მიხედვით ანაწილებს პარტნიორთა შორის, აგრეთვე
იურიდიული პირის ლიკვიდაციისას ან აქციების
გამოსყიდვისას ("მეწარმეთა შესახებ" საქართველოს
კანონის 531 მუხლის შესაბამისად) ქონების
განაწილებით მიღებული შემოსავალი, გარდა
საწესდებო და საემისიო კაპიტალის ქონებისა ან/და იმ
ქონებისა, რომელიც პარტნიორმა ადრე განახორციელა
შენატანის სახით.
სავალო ვალდებულებებთან (გარდა საქონლის
მიწოდებით ან/და მომსახურების გაწევით
წარმოშობილი სავალო ვალდებულებებისა), მათ შორის,
კრედიტებთან (სესხებთან), დეპოზიტებთან,
პროცენტი
ანაბრებთან, ობლიგაციებთან დაკავშირებული
გადასახდელი, აგრეთვე დისკონტის სახით მიღებული
შემოსავალი და არასახელმწიფო საპენსიო ფონდიდან
მიღებული პროცენტი.
ა) სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვებისა და
ტექნოგენური წარმონაქმნების გადამუშავების
პროცესში წიაღით სარგებლობის უფლების საფასური;
ბ) საავტორო უფლებების, პროგრამული
უზრუნველყოფის, პატენტის, ნახაზის, მოდელის,
სავაჭრო ნიშნის ან სხვა ინტელექტუალური
საკუთრების გამოყენებისათვის ან გამოყენების
უფლების სხვა პირზე გადაცემისათვის მიღებული
შემოსავალი;
გ) სამრეწველო, სავაჭრო ან სამეცნიერო-კვლევითი
მოწყობილობის გამოყენებისათვის ან გამოყენების
როიალტი უფლების სხვა პირზე გადაცემისათვის მიღებული
შემოსავალი;
დ) ნოუ-ჰაუს გამოყენებისათვის მიღებული
შემოსავალი;
ე) კინოფილმების, ვიდეოფილმების, ხმის ჩანაწერების
ან ჩაწერის სხვა საშუალებათა გამოყენებისათვის ან
გამოყენების უფლების სხვა პირზე გადაცემისათვის
მიღებული შემოსავალი;
ვ) ამ ნაწილით გათვალისწინებულ უფლებებთან
დაკავშირებით ტექნიკური დახმარების გაწევისათვის
ან ამ უფლებათა გამოყენებაზე უარის თქმით
მიღებული შემოსავალი.
გადასახადი (დღგ, აქციზი და სხვა), რომელიც
დგინდება მიწოდებული საქონლის ან/და გაწეული
მომსახურების ფასზე დანამატის სახით და რომელსაც
იხდის მომხმარებელი ამ გადასახადით გაზრდილი
არაპირდაპირი გადასახადი ფასით საქონლის ან/და მომსახურების შეძენისას.
არაპირდაპირი გადასახადის ბიუჯეტში გადახდის
ვალდებულება ეკისრება საქონლის მიმწოდებელს
ან/და მომსახურების გამწევს, რომელიც ამ კოდექსის
მიზნებისათვის იწოდება გადასახადის გადამხდელად.
საერთაშორისო გადაზიდვა ნებისმიერი სახის სატრანსპორტო საშუალებით
ტვირთების გადატანა ან/და მგზავრთა გადაყვანა,
რაზედაც გამოწერილია ერთიანი სატრანსპორტო
დოკუმენტი გაგზავნის, დანიშნულებისა და
სატრანზიტო ქვეყნების საბაჟო ტერიტორიებისათვის,
ერთი ან რამდენიმე საზღვრის გადაკვეთით,
ნებისმიერი გაგზავნის საბაჟოდან დანიშნულების

3. საბაჟომდე, გაგზავნისა და სხვა ქვეყნის ერთი ან
რამდენიმე შუალედური საბაჟოს გავლით.
სხვადასხვა საქონელი, რომლებსაც აქვთ ერთნაირი
მახასიათებლები, კერძოდ, ფიზიკური მახასიათებლები,
იდენტური საქონელი
ხარისხი, რეპუტაცია ბაზარზე, წარმოშობის ქვეყანა და
მწარმოებელი
სხვადასხვა საქონელი, რომლებიც არ არიან
იდენტურნი, მაგრამ აქვთ მსგავსი მახასიათებლები და
შედგებიან მსგავსი კომპონენტებისაგან, რაც მათ
მსგავსი საქონელი
საშუალებას აძლევს, განახორციელონ ერთი და იგივე
ფუნქციები და იყვნენ კომერციულად
ურთიერთშემცვლელნი
საქონლის ექსპორტი , საქონლის
იმპორტი , საქონლის რეექსპორტი ,
თუ ამ კოდექსით სხვა რამ არ არის
საქონლის რეიმპორტი , საქონლის
გათვალისწინებული, განისაზღვრება საქართველოს
ტრანზიტი , საქონლის დროებით
საბაჟო კანონმდებლობის მიხედვით.
შემოტანა , საქართველოს საბაჟო
ტერიტორია
სასაქონლო კლასიფიკაციის კოდების სისტემა,
საგარეო-ეკონომიკური საქმიანობის რომელიც მიღებულია "საქონლის აღწერილობისა და
სასაქონლო ნომენკლატურა კოდირების სისტემის ჰარმონიზაციის შესახებ"
საერთაშორისო კონვენციის შესაბამისად
ვადაგადაცილებული საგადასახადო დავალიანება,
რომელიც წარმოქმნილია საგადასახადო
კანონმდებლობით გათვალისწინებული
გადასახადებით ან/და სანქციებით, თუ გადასახადის
გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის ქონების მიმართ
უიმედო საგადასახადო დავალიანება
საგადასახადო ვალდებულების შესრულების
უზრუნველყოფის ღონისძიებების გატარების შედეგად
დადგინდა, რომ მას არ გააჩნია ქონება ან/და აქტივები,
ან რომ მისი ქონება ან/და აქტივები იმდენად მცირეა,
რომ ვერ ფარავს არბიტრაჟის/სასამართლოს ხარჯებს.
საქონლის ან/და მომსახურების რეალიზაციის შედეგად
გადასახადის გადამხდელის მიერ აღიარებული
უიმედო ვალი მოთხოვნა ან მისი ნაწილი, რომლის გადახდის ვადა
გასულია და რომელიც არ იქნა ანაზღაურებული
მიმდინარე საგადასახადო წლის ბოლომდე.
ცალკეული გადასახადების მიხედვით ზედმეტად
გადახდილი თანხა, რომელიც:
ა) გამოვლენილია საგადასახადო ორგანოს მიერ;
ბ) დადასტურებულია საგადასახადო ორგანოს მიერ
გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის საფუძველზე;
აღიარებული ზედმეტად გადახდილი
გ) დადასტურებულია ფინანსთა სამინისტროსთან
არსებული დავების განხილვის საბჭოს
გადაწყვეტილებით;
დ) წარმოშობილია არბიტრაჟის/სასამართლოს კანონიერ
ძალაში შესული გადაწყვეტილების საფუძველზე.
აღიარებული საგადასახადო გადასახადი ან/და სანქცია, რომელიც წარმოშობილია:
ვალდებულება ა) გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო აგენტის
ან სხვა ვალდებული პირის მიერ წარდგენილი
საგადასახადო დეკლარაციის საფუძველზე;
ბ) "საგადასახადო მოთხოვნის" საფუძველზე,
რომელსაც გადასახადის გადამხდელი/საგადასახადო
აგენტი ან სხვა ვალდებული პირი ეთანხმება ან

4. რომლის გასაჩივრების ვადა გასულია;
გ) არბიტრაჟის/სასამართლოს კანონიერ ძალაში
შესული გადაწყვეტილების საფუძველზე.
სხვაობა გადასახადის გადამხდელის/
საგადასახადო აგენტის ჯამურ საგადასახადო
საგადასახადო დავალიანება ვალდებულებასა და მის მიერ ცალკეული
გადასახადების მიხედვით ზედმეტად გადახდილი
თანხების ჯამს შორის.
სხვაობა გადასახადის გადამხდელის/საგადასახადო
აგენტის აღიარებულ ჯამურ საგადასახადო
აღიარებული საგადასახადო
ვალდებულებასა და მის მიერ ცალკეული
დავალიანება
გადასახადების მიხედვით აღიარებულ ზედმეტად
გადახდილი თანხების ჯამს შორის.
სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების
ინვენტარიზაციის შედეგად გადასახადის
გადამხდელის ბუღალტრულ ჩანაწერებთან
შედარებისას გამოვლენილი ნაკლებობა. ისეთი
სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მიმართ,
რომელთა დასაწყობება და, შესაბამისად,
ინვენტარიზაცია ფიზიკურად შეუძლებელია
(ელექტრო- და თბოენერგია, გაზი და წყალი),
დანაკლისად ჩაითვლება სხვაობა შეძენილ (შეძენის
დანაკლისი
დამადასტურებელი დოკუმენტის მიხედვით) და
რეალიზებულ (გადასახადის გადამხდელისგან
ფაქტობრივად გასულ) სასაქონლო-მატერიალურ
ფასეულობათა შორის, თუ ვერ დგინდება დებიტორი
(ამნაზღაურებელი) ან/და მიმთვისებელი. ამასთან, თუ
უფლებამოსილი ორგანოს მიერ დადგენილია
დანაკარგის მაქსიმალური ზღვრული ოდენობა,
დანაკლისად ჩაითვლება ამ ოდენობაზე მეტი
ნაკლებობა.
ფიზიკური ფორმის არმქონე იდენტიფიცირებადი
არაფულადი აქტივი, რომელსაც პირი იყენებს
საქონლის წარმოების, საქონლის
მიწოდების/მომსახურების გაწევის, სხვისთვის იჯარით
გადაცემის ან/და ადმინისტრაციული მიზნებისათვის.
არამატერიალური აქტივი არამატერიალურ აქტივს მიეკუთვნება საავტორო
უფლება, პატენტი, სავაჭრო ნიშანი, გუდვილი,
კომპიუტერული პროგრამა, ლიცენზია, იჯარის
უფლება, ფრანჩიზი, საბადოების დამუშავების
უფლება, იმპორტისა და ექსპორტის სპეციალური
უფლებები.
მატერიალური აქტივი აქტივი, რომელიც არ არის არამატერიალური აქტივი.
სხვაობა პირის აქტივებსა და მის ვალდებულებებს
წმინდა აქტივები
შორის.
განისაზღვრება ბუღალტრული აღრიცხვის
ეკონომიკური სამსახურის ვადა
საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით.
ყველა ნივთი და არამატერიალური სიკეთე, რომელთა
ქონება შეუზღუდავად შეძენა და რომელთა ფლობა, განკარგვა
და რომლებით სარგებლობა შეუძლიათ პირებს.
სასოფლო -სამეურნეო დანიშნულების ა) სახნავი, მრავალწლიანი ნარგავებით დაკავებული
მიწა : მიწა, ბუნებრივი და გაკულტურებული სათიბები და
საძოვრები;
ბ) კანონმდებლობით დადგენილი წესის მიხედვით

5. სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებით გამოყენებული
ან გამოსაყენებლად ნებადართული წყლის ფონდისა და
ტყის ფონდის მიწები;
გ) საკარმიდამო, საბაღე, საბოსტნე და სააგარაკო
ნაკვეთები;
დ) დასახლებული პუნქტების ფარგლების გარეთ
მდებარე მრეწველობის, ტრანსპორტის,
კავშირგაბმულობის, ენერგეტიკის, თავდაცვის,
დაცული ტერიტორიებისა და სხვა არასასოფლო-
სამეურნეო მიწის ის ნაკვეთები, რომლებიც
გამოიყენება სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებით;
ე) ქალაქის, დაბის, სოფლის, კურორტისა და სხვა ტიპის
დასახლებათა ფარგლებში მდებარე მიწის ის
ნაკვეთები, რომელთა მიზნობრივი დანიშნულება არ
არის შეცვლილი და რომელთა სასოფლო-სამეურნეო
დანიშნულებით გამოყენება ნებადართულია
კანონმდებლობით დადგენილი წესის მიხედვით;
ვ) სამელიორაციო ქსელებით დაკავებული მიწები;
ზ) სხვა მიწა, რომელიც "სასოფლო-სამეურნეო
დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ"
საქართველოს კანონის შესაბამისად ითვლება
სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწად.
არასასოფლო-სამეურნეო მიწა, რომელიც არ არის სასოფლო-სამეურნეო
დანიშნულების მიწა დანიშნულების მიწა.
დროის მონაკვეთი ერთი წლის 1 იანვრიდან 31
დეკემბრის ჩათვლით, ხოლო ახალრეგისტრირებული
კალენდარული წელი გადასახადის გადამხდელებისათვის - პირველ წელს
რეგისტრაციის თარიღიდან იმავე წლის 31 დეკემბრის
ჩათვლით.
დროის მონაკვეთი, რომელიც შედგება ნებისმიერი
წელი (გარდა კალენდარული წლისა )
უწყვეტი 12 კალენდარული თვისაგან.
მატერიალური აქტივი, რომელსაც პირი 1 წელზე მეტი
ხნით იყენებს საქონლის წარმოების, საქონლის
ძირითადი საშუალება
მიწოდების/მომსახურების გაწევის, იჯარით გადაცემის
ან/და ადმინისტრაციული მიზნებისათვის.
არაამორტიზებადი ძირითადი ძირითადი საშუალება, რომელიც ექსპლუატაციის
საშუალება დროს არ კარგავს თავის ღირებულებას

6. პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში
გაწეული ხარჯი, რომელიც მოიცავს:
ა) პირის სახელით გამართული ღონისძიებებისათვის
(პრეზენტაციები, მიღებები) პროტოკოლით
გათვალისწინებულ (წვენები, მინერალური წყლები,
ჩაი, ყავა, საუზმე, სადილი, ვახშამი, ბანკეტი) ხარჯებს;
ბ) საექსკურსიო და კულტურულ-სანახაობითი
ღონისძიებების ხარჯებს;
გ) სუვენირების შეძენის ხარჯებს;
დ) სტუმრების მომსახურების უზრუნველყოფის
წარმომადგენლობითი ხარჯი ხარჯებს, მათ შორის:
დ.ა) საკონსულო მომსახურების (ვიზების გაფორმება,
გაგრძელება) ხარჯებს;
დ.ბ) აეროპორტში დახვედრისა და გაცილების ("ვიპ"-ის
დარბაზის მომსახურება) ხარჯებს;
დ.გ) სატრანსპორტო მომსახურების ხარჯებს;
დ.დ) სასტუმრო მომსახურების (ადგილების დაჯავშნა,
ცხოვრების ღირებულება) ხარჯებს;
დ.ე) პროტოკოლით გათვალისწინებული მიღებების,
წვეულებების (წვენები, მინერალური წყლები, ჩაი, ყავა,
საუზმე, სადილი, ვახშამი, ბანკეტი) ხარჯებს.
პირის მიერ გაწეული მომსახურებისათვის ან მისივე
ხარჯების, დანაკარგის ან დანაკლისის ანაზღაურების
კომპენსაცია
მიზნით მიღებული ქონება, გასამრჯელო, სარგებელი,
საფასური, საზღაური, ჯილდო.
ხარჯები, რომლებიც ამაღლებს ძირითადი
საშუალებების ამოსავალ (თავდაპირველ, ნორმატიულ)
მწარმოებლურობას (მათ შორის, შენობა-ნაგებობების
ელემენტების მოდიფიკაცია (რეკონსტრუქცია) მათი
სასარგებლო მომსახურების ვადის გახანგრძლივების
მიზნით და მათი მწარმოებლურობის ამაღლების
ძირითადი საშუალებების რემონტის უზრუნველსაყოფად; მანქანა-დანადგარების
ხარჯები ნაწილების გაუმჯობესება მათი მწარმოებლურობის
ამაღლების უზრუნველსაყოფად და ახალი საწარმოო
პროცესების დანერგვა), გარდა მიმდინარე
საექსპლუატაციო ხარჯებისა, რომლებიც გაიწევა
ძირითადი საშუალებების ამოსავალი
მწარმოებლურობის აღდგენის ან შენარჩუნების
მიზნით.
ბაზრის ან ბაზრობის ტერიტორიაზე გაქირავებული
ადგილი, საიდანაც ხდება პირის მიერ საქონლის
დახლი ან არასტაციონარული სავაჭრო
მიწოდება და რომლის ფართობს და მომსახურების
ადგილი
საფასურს (ქირას) განსაზღვრავს ბაზრის ან ბაზრობის
ხელმძღვანელი.
პირის მიერ ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის
პროცესში გამოყენებული ნედლეული, მასალები,
სასაქონლო-მატერიალური
ნახევარფაბრიკატები, მარაგ-ნაწილები, ტარა და მზა
ფასეულობები
პროდუქცია (საქონელი) ბუღალტრული აღრიცხვის
საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით

7. ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო
სტანდარტების კომისიის მიერ დამტკიცებული და
ბუღალტრული აღრიცხვის
საქართველოს პარლამენტთან არსებული
საერთაშორისო სტანდარტები
ბუღალტრული აღრიცხვის სტანდარტების კომისიის
(შემდგომში -ბასს ) დადგენილებით სამოქმედოდ შემოღებული
სტანდარტები.