2. INDEX
GRAMMATICAE
Exercitia
Lectiō I .…………………………………………………………………………….1
Lectiō II ………………………………………………………………………….…9
Lectiō III .………………………………..………………………………………..16
Lectiō IV ………..…………………………………………………………………..30
Lectiō V ……………………………………………………………………………..40
Lectiō VI …………………………………………………………………..………..46
Lectiō VII ……………………………………………………………..……………51
Lectiō VIII ………………………………………………………………………….59
Lectiō IX ……….……………………………………………………………..…….68
Lectiō X ………………………………………………………………………….….72
3. LECTIO I EXERCITIA SALVE!
Da nōmen cuique litterae crassae cuiusque vocābulī:
Exemplum: Scriptor es, tē, er.
1. Hispānus ______/______ 5. Artifex ______/______
2. Quīnque ______/______ 6. Magistra ______/______
3. Mūsica ______/______ 7. Discipulus______/______
4. Gallus ______/______ 8. Labōrāre ______/______
Da nōmen cuique litterae cuiusque vocābulī.
Exemplum: Actor ➡ a/ cē / tē / o / er
Medicus ➡ ________________________ Coquus ➡ ________________________
Auceps ➡ ________________________ Mercātor ➡ ________________________
Vēnātor ➡ ________________________ Aurīga ➡ ________________________
Lanius ➡ ________________________ Nauta ➡ ________________________
Iunge vocābula cum vocābulīs ad quae pertinent.
Exemplum: actor ➡ theātrum
Medicus ➡ ________________________ Coquus ➡ ________________________
Auceps ➡ ________________________ Mercātor ➡ ________________________
Vēnātor ➡ ________________________ Aurīga ➡ ________________________
Lanius ➡ ________________________ Nauta ➡ ________________________
1.1.
1.3.
silva • culīna • cavea • valētūdinārium • mercātus • currus • laniārium • nāvis
1.2.
1
4. LECTIO I EXERCITIA SALVE!
Iunge vocābula cum vocābulīs ad quae pertinent.
Ūnus ____________ Quīnque ____________ Trēs ____________
Septem ____________ Sex ____________ Quīndecim __________
Quattuor ____________ Decem ____________ Duo ____________
Scrībe hōs numerōs:
23 ___________________________________ 36 ___________________________________
18 ___________________________________ 27 ___________________________________
14 ___________________________________ 19 ___________________________________
25 ___________________________________ 15 ___________________________________
42 ___________________________________ 17 ___________________________________
Scrībe hōs numerōs contrā. Exemplum: 23 ➡ (32) trīgintā et duo
24 ___________________________________ 36 ___________________________________
18 ___________________________________ 19 ___________________________________
42 ___________________________________ 15 ___________________________________
25 ___________________________________ 17 ___________________________________
27 ___________________________________ 56 ___________________________________
1.5.
1.4.
5 • 6 • 1 • 15 • 7 • 4 • 10 • 3 • 2
1.6.
2
10. LECTIO I EXERCITIA SALVE!
Complē sententiās vocābulīs tabulae:
1. ________________________ es?
2. ________________________ annōs habet pater tuus?
3. ________________________ vocātur frāter tuus?
4. ________________________ est condiscipulus tuus?
5. ________________________ currūs habēs?
6. ________________________ vocāris?
7. ________________________ est Octāviānus Augustus?
8. ________________________ valēs?
9. ________________________ est magister tuus linguae Latīnae?
Complē sententiās vocābulō rēctō:
1. ________________________ in lūdō labōrat. (magister/medicus)
2. ________________________ currū labōrat. (scrīptor/aurīga)
3. Parrhasius est ________________________ valdē nōtus. (pictor/actor)
4. Roscius Gallus est ________________________ Rōmānus. (actor/magister)
5. ________________________ labōrat in valētūdināriō. (venātor/medicus)
6. Iūlius et Aemilius sunt ________________________ et labōrant in silvā. (venātōrēs/
tōnsōrēs)
1.14.
1.13.
Quōmodo • Quis • Quot • Unde
8
11. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
Indicā genus et mūtā numerum hōrum vocābulōrum:
populus: ....................................................... fidēs: .......................................................
nātūra: ....................................................... caelum: .......................................................
mare: ....................................................... amīcus: .......................................................
cōnsilium: ....................................................... perīculum: .......................................................
imperium: ....................................................... spēs: .......................................................
annus: ....................................................... verbum: .......................................................
modus: ....................................................... metus: .......................................................
exercitus: ....................................................... dolor: .......................................................
rēgnum: ....................................................... amor: .......................................................
īra: ....................................................... fīnis: .......................................................
Iunge nōmen et adiectīvum: Exemplum: Currus niger
1. Domus: ....................................................... 4. Peristȳlum: ....................................................
2. Speculum: ....................................................... 5. Ātrium: .......................................................
3. Sellae: ....................................................... 6. Māla: .......................................................
2.1.
2.2.
magnum • rubra • alba • frīgidum • commodae • luminōsum
9
12. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
Iunge vocābula et sententiam scrībe:
1. Currus • • Rōmānī • • sunt.
2. Puerī • • ā dextrā • • est.
3. Magister • • in mēnsā • • est.
4. Librī • • niger • • est.
5. Fenestra • • in lūdō • • sunt.
1. Currus niger est.
2. ............................................................................................................................................................
3. ............................................................................................................................................................
4. ............................................................................................................................................................
5. ............................................................................................................................................................
Scrībe verbum in fōrmā rēctā.
1. Loquī: ego ......................................, tū ......................................., Is / Ea .....................................
2. Edere: ego ......................................, tū ......................................., Is / Ea .....................................
3. Scrībere: ego ......................................, tū ......................................., Is / Ea .................................
Scrībe verbum in fōrmā rēctā.
1. Audīre: nōs ......................................, vōs ...................................., Iī / Eae ...................................
2. Legere: nōs ......................................, vōs ....................................., Iī / Eae ..................................
3. Vīvere: nōs ......................................, vōs ....................................., Iī / Eae ..................................
2.3.
2.4.
2.5.
10
13. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
Scrībe verbum in fōrmā rēctā.
1. Puerī (audīre) ....................................................... musicam in lūdō.
2. Iūlia (iacere) ....................................................... chartās in viam.
3. Mater (legere) ....................................................... librōs līberīs suīs.
4. Nōs (dēlēre) ....................................................... tabellās cotīdiē.
5. Tū (loquī) ....................................................... quattuor linguās.
6. Ea (bibere) ....................................................... aquam in prandiīs.
7. Mārcus et tū (spectāre) ....................................................... theātrum.
8. Ego (scrībere) ....................................................... cum otium habeō.
9. (Intellegere, tū) ....................................................... verba Latīne?
10. (Audīre, vōs) ....................................................... attentē magistrum?
Scrībe sententiās utendō praepositiōnibus.
1. Avis procul ā caveā 2. ................................. 3. ......................... 4. ..........................
est. ..................................... ............................. ..............................
2.6.
2.7.
11
14. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
5. ................................ 6. ................................. 7. ......................... 8. ..........................
.................................... ..................................... ............................. ..............................
9. ................................ 10. ................................. 11. ......................... 12. ........................
.................................... ..................................... ............................. ..............................
Complē textum verbīs in fōrmā rēctā.
Cotīdiē (ego, surgere) ....................................................... hōrā sextā ante merīdiem. Togam
induō et bracchia et crūra lavor. Uxor mea quoque hōrā sextā ante merīdiem (ea,
surgere) ....................................................... et nōs ientāculum .......................................................
(nōs, sūmere). Adamussim panem, caseum, mel, dactylōs et
olīvās ....................................................... (nōs, edere). Uxor mea
domum ....................................................... (ea, cūrāre), acū pingit,
puerōs ....................................................... (ea, ēducāre), ūnā cum familiāribus, quī sunt avus,
2.8.
12
15. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
avia, avunculī, māterterae. Domī omnia ....................................................... (ea, rēgere) et dē
omnibus rēbus ....................................................... (ea, iudicāre). Fīlius meus, Sextus, in lūdō
prope domum ....................................................... (is, studēre). Magister
Diodōrus ....................................................... (is, vocārī) et Athēnīs, in
Graeciā, ....................................................... (is, esse). Sextus cotīdiē studet ūnam hōram domī
et in lūdō trēs diēs in septimānā. Sextus scrīptōrēs Graecōs et
L a t ī n ō s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( i s , l e g e re ) ,
e x e rc i t i a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ( i s , f a c e re ) ,
magistrum ....................................................... (is, interrogāre),
textūs ....................................................... (is, scrībere) et
grammaticam ....................................................... (is, discere). Sextus lūdum
valdē ....................................................... (is, amāre) et ego valdē
laetus ....................................................... (ego, esse).
Corrige errōrēs (9).
Exemplum: quattuor sella ➡ quattuor sellae
In lūdō quattuor sella, lucerna fictilis et magna et tabula niger sunt. Magister Latīne
semper loquuntur et nōs attentē audītis. Etiam capsa magnus et mēnsa ruber est. Amīcus
meus et ego legunt multōs librōs Latīne et domī valdē student. Librōs et codicēs habēmus
et cotīdiē plūs grammaticae discimus.
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
2.9.
13
16. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
Vēnāre vocābulum rārum.
1. Calamus / Mēnsa / Ruber / Liber.
2. Domus / Nigra / Alba / Flava.
3. Nūbēs / Lac / Gossȳpium / Nix.
4. Via / Prope / Post / Sub.
5. Olla / Scamnum / Cubīle / Pavīmentum.
6. Culīna / Lātrīna / Officīna / Cubiculum.
7. Labōrāmus / Legimus / Vocāmus / Spectāmus.
8. Ante / Post / Niger / Prope.
9. Caeruleī / Flavī / Albī / Vāsa.
10. Graecus / Hispānia / Rōmānus / Āfricānus
Invenī septem vocābula quae pertinent
ad domum.
1. .......................................................
2. .......................................................
3. .......................................................
4. .......................................................
5. .......................................................
6. .......................................................
7. .......................................................
2.10.
2.11.
14
17. LECTIO II EXERCITIA LUDUS ET DOMUS
Lege textum et respondē.
Salvē, Tite, Quid agis?
Tibi dēscrībō domum meam. Per ōstium vestibulum intrāmus ubi saepe opus mūsīvum
est. Per vestibulum in ātrium venīmus. In mediā domō est ātrium. Per forāmen quod
compluvium vocātur lux et aer intrant quia in ātriō nūllae fenestrae sunt. Cum pluit, aqua
pluviae in impluvium cadit. Circum ātrium quattuor cubicula sunt. Etiam in ātriō larārium
est. Larārium est āra ubi diī adōrantur. Per tablīnum ubi dominus amīcōs recipit
peristȳlum intrāmus. In peristȳlō hortus est et circum hortum columnae sunt. Circum
peristȳlum culīna, triclīnium et lātrīna sunt. Culīna parva est sed cellam māximam habet.
In tablīnō mēnsa et in mēnsa capsa est. In tablīnō multum lūcis est, sed etiam lucerna
prope mēnsam est quia sīc nocte legere et studēre potes. Duae lātrīnae iūxtā culīnam sunt.
Domus in mediā urbe et prope theātrum est.
Amīcus tuus,
Sextus
1. Quot cubicula sunt domī?
................................................................................................................................................................
2. Quid est in mēnsa?
................................................................................................................................................................
3. Ubi sunt lātrīnae?
................................................................................................................................................................
4. Quid est in tablīnō?
................................................................................................................................................................
Vērum an falsum:
1. In tablīnō cubīle magnum est.
2. Theātrum prope domum nōn est.
3. Lātrīnae in culīna sunt.
4. Ātrium lucem nōn habet.
2.12.
15
18. LECTIO III EXE. FAMILIA ET VESTIMENTA
Lege textum:
Forum Rōmānum magnum et luminōsum est. Multī peregrinātōrēs sunt quia aestās et
aestus ingēns est.
Ā dextrā meā peregrinātor Gallus est; altus, flāvus et paulum crassus est. Ā sinistrā meā,
puella Graeca est, etiam alta, sed fusca et valdē gracilis.
Ante mē, familia Hispāna est. Is calvus est et togam valdē foedam induit. Ea fusca est,
neque crassa neque gracilis est et tunicam induit. Familia fīlium habet. Puer ferē duōs
annōs habet, iūcundus et laetus est. Trēs templum intrant. Rēvērā, hodiē valdē grātus diēs
est.
Scrībe adiectīva textūs (21).
Exemplum: magnum
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
Quae sunt vocābula contrāria? Invenī vocābula contrāria adiectīvōrum exercitiī
anteriōris. Exemplum: magnum ➡ parvum
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
.................................... ➡ .................................... .................................... ➡ ....................................
3.1.
3.2.
3.3.
16
19. LECTIO III EXE. FAMILIA ET VESTIMENTA
Iunge:
Forum • • Homō quī per variās terrās iter facit.
Luminōsus • • Vestis inter Rōmānōs commūnis.
Peregrinātor • • Māiōre magnitūdine.
Gallus • • Frīgidī inopia.
Calvus • • Homō ex Galliā.
Toga • • Vestis quae sub togā induitur.
Magnus • • Homō quī capillum nōn habet.
Gracilis • • Quī multum lūcis habet.
Tunica • • Homō quī paulum carnis vel pinguis in corpore habet.
Calor • • Locus māximī momentī in mediā urbe.
Complē vocābulīs:
Alta ............................................ Capillum longum ...................................
Oculōs viridēs .......................... Tunicam rubram .....................................
Iūcunda ..................................... Pulcher .....................................................
Calvus ....................................... Sevērus ....................................................
Togam .......................................
3.4.
3.5.
habēre • esse • induere
17
29. LECTIO III EXE. FAMILIA ET VESTIMENTA
Scrībe cāsum aut cāsūs (Nōminātīvus, accūsātīvus, genetīvus) et numerum
(singulāris, plūrālis) cuiusque vocābulī:
amīcitiam ............................... flammae ............................... iūdiciōrum .....................
amnis ............................... campī ............................... timōrēs ............................
litterārum ............................. sēdēs ............................... feram ...............................
vestēs ............................... morae ............................... tergī .................................
imperātōrum............................... uxōrum ............................... victōriās ..........................
fēminās ................................ tēcta ............................... barbarōs .........................
Complē textum:
Iūlius et Aemilia marītus et uxor sunt abhinc trīgintā annōs. Trēs līberōs habent: ūnam
fīliam, Iūliam, et duōs fīliōs, Mārcum et Quīntum. Iūlia cum Publiō nupta est, pulchrō
lignāriō Rōmae. Fīliam habent, Publiam, sedecim annōrum. Mārcus caelebs est; līberōs
nōn habet. Quīntus quoque nuptus est. Uxor eius, Horātia, soror Publiī est, marītus Iūliae.
Horātia est Pompēiāna, sed Rōmae abhinc multōs annōs habitat. Quīntus in nōtā tabernā
labōrat. Horātia gravida est et pariet puerum aut puellam, nesciunt, intrā duōs mēnsēs.
Hodiē est diēs nātālis Iūliī et tota familia ad prandium iuncta est. In prandiō quoque
Servius est, amīcus Iūlii. Iūlius Serviō familiam trādit:
Servī, ecce Aemilia, Aemilia est ............................................ mea; Iūlia, Mārcus et Quīntus
sunt ............................................ meī. Publius est ............................................ Iūliae,
meus ............................................ est. Horātia est ............................................ mea,
est ............................................ Quīntī. Et postrēmō Publia, ............................................ mea.
Duōs mēnsēs post, Horātia pariet ............................................ aut .............................................
Etiam post duōs mēnsēs Iūlia habēbit ............................................
aut ............................................ et, Aemilia et ego alterum ............................................ aut
alteram ............................................. Haec est familia mea.
3.22.
3.23.
27
30. LECTIO III EXE. FAMILIA ET VESTIMENTA
Complē:
1. Numerus diērum quem septimāna habet.
2. Vestīmenta quae in pedibus induimus.
3. Pilus quī nāscitur super labrum superiōrem hominum.
4. Homō ex Galliā.
5. (H) Locus ubi vestīmenta, cibum, et cētera emimus.
5. (V) Homō quī in tabernā labōrat.
6. Diēs septimus septimānae.
7. Vestis quam in capite induimus.
8. Adiectīvum possessīvum (1ª persōna, plūrālis, fēminīnum).
9. Hominēs quī eōsdem parentēs habent.
10. Adiectīvum contrārium vocābulī ‘sevērus’.
3.24.
28
31. LECTIO III EXE. FAMILIA ET VESTIMENTA
Respondē interrogāta:
Familia mea valdē magna est. Avus et avia mea octōgintā annōs habent, Appius et Gāia.
Duōs līberōs habent, quī sunt māter mea et avunculus meus. Māter mea est Appia et
avunculus meus Tiberius. Avunculus meus valdē iūcundus est et Pompēiae habitat, in
quādam domō prope domum parentum meōrum. Māter mea et pater meus Titus trēs
līberōs habent: Claudium, Antōnium et mē. Ego vocor eōdem modō quam māter mea.
Claudius et frātria mea duās fīliās habent: Cornēliam et Domitiam. Eae, sobrīnae meae
valdē pulchrae et prūdentēs sunt. Duōs sobrīnōs magis habeō alterīus frātris meī Antōniī
et uxōris eius Agrippīnae: Flaccum et Māximum. Iī in īnsulā Siciliā habitant et longissimē
ab cīvitāte absunt.
1. Quoōmodo vocātur frātria mea, uxor frātris meī Antōniī?
................................................................................................................................................................
2. Quot sobrīnās habeō?
................................................................................................................................................................
3. Ubi habitat frāter mātrīs meae?
................................................................................................................................................................
4. Quid nomen mihi est?
................................................................................................................................................................
Vērum an falsum
A. Sobrīnus meus Metellus vocātur.
B. Appius et Gāia sunt valdē iuvenēs.
C. Duōs frātrēs habeō.
D. Īnsula Sicilia prope domum parentum meōrum est.
3.25.
29
32. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Iunge verba et prōnōmina:
Nōbīs necesse est • • Ego
Vīs • • Is
Iīs necesse est • • (Nōs)
Māvultis • • Tū
Mālō • • (Eae)
Vult • • Vōs
Complē verbō ‘mālle’ et ‘velle’ singulāriter.
mālle velle
Ego ................................... ...................................
Tū ................................... ...................................
Is / Ea ................................... ...................................
Complē verbō ‘mālle’ et ‘velle’ plūrāliter.
mālle velle
Nōs ................................... ...................................
Vōs ................................... ...................................
Iī / Eae ................................... ...................................
4.1.
4.2.
4.3.
30
33. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Complē verbō necesse est.
Ego ....................................................................
Tū ....................................................................
Is / Ea ....................................................................
Nōs ....................................................................
Vōs ....................................................................
Iī / Eae ....................................................................
Complē textum fōrmā verbī aptā.
Currus ................................... ................................... nōn ...................................(ego, necesse
esse), (ego, mālle) ................................... nāve aut equō īre. Marītus meus et ego
(nōlle) ................................... currum, nōs nāve īmus cum ferīmur. Currus amīcae
meae ................................... ................................... (necesse esse) ad labōrandum. Ea
(velle) ................................... emere ūnum parvum quia commodus est ad cōnsistendum in
urbe, sed ea (mālle) ................................... currum magnum itineribus longīs.
4.4.
4.5.
31
34. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Complē sententiās vocābulīs tabulae.
1. Mālō ................................... calamō.
2. Iūliae necesse est ................................... in ātrium.
3. Vīsne ...................................?
4. Discipulī Diodōrī mālunt ................................... grammaticae.
5. Vobis necesse nōn est ................................... ad linguam Latīnam discendam.
6. Caecilia vult ................................... in caupōnā.
7. Mālō ................................... quia commodior et tūtior est quam nāvis.
8. Paulō necesse sunt ....................................
9. Dēlia nōn vult ................................... ad prandium.
Scrībe sententiam verbīs ‘mālle’, ‘necesse esse’ et ‘velle’.
Mālle + īnfīnītīvus
................................................................................................................................................................
Mālle + nōmen
................................................................................................................................................................
necesse esse + īnfīnītīvus
................................................................................................................................................................
4.6.
4.7.
īre • legere • aqua, aquae • studēre • scrībere • cēnāre • currus, currūs • index,
indicēs vocābulōrum • calceī novī
32
35. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
necesse esse + nōmen
................................................................................................................................................................
velle + īnfīnītīvus
................................................................................................................................................................
velle + nōmen
................................................................................................................................................................
Complē fōrmīs magis quam / (-ior, -ius) quam / (-ior, -ius) + abl., minus quam, tam
quam.
1. Currus ................................... commodus ................................... equus est. (sup.)
2. Currus ................................... (commodus) ................................... equus est. (sup.)
3. Currus ................................... (commodus) ................................... (equus) est. (sup.)
4. Iter facere equō ................................... celere ................................... pedibus est. (sup.)
5. Iter facere equō ................................... (celere) ................................... pedibus est. (sup.)
6. Nāvis ................................... perīculōsa ................................... equus est. (sup.)
7. Nāvis ................................... (perīculōsa) ................................... equus est. (sup.)
8. Nāvis ................................... (perīculōsa) ................................... (equus) est. (sup.)
9. Equus ................................... tūtus ................................... nāvis est. (sup.)
10. Equus ................................... (tūtus) ................................... nāvis est. (sup.)
11. Equus ................................... (tūtus) ................................... (nāvis) est. (sup.)
12. Nāvis ................................... tūta ................................... equus est. (min.)
13. Equō īre ................................... idōneum ................................... pedibus est. (aeq.)
4.8.
33
36. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
14. Nāvis ................................... iūcunda ................................... lectīca est. (sup.)
15. Nāvis ................................... (iūcundus) ................................... lectīca est. (sup.)
16. Nāvis ................................... (iūcundus) ................................... (lectīca) est. (sup.)
17. Pedibus īre ................................... sānum ................................... currū est. (sup.)
18. Pedibus īre ................................... (sānus) ................................... currū est. (sup.)
19. Nāvis ................................... (magnī pretiī) ................................... lectīca est. (sup.)
20. Nāvis ................................... (magnī pretiī) ................................... (lectīca) est. (sup.)
21. Equus ................................... iūcundus ................................... lectīca est. (aeq.)
Complē sententiās vocābulīs tabulae.
1. Duōs frātrēs habeō. Titus 16 annōs et Sextus 15 annōs habet. Titus ...................................
quam Sextus est.
2. Trānsitus Pompēiae malus est, Rōmae malus, valdē malus est. Itaque trānsitus
Rōmae ................................... quam Pompēiae est.
3. Rōmae trecentī cīvēs sunt et in oppidō meō centum cīvēs sunt;
Rōma ................................... quam oppidum meum est.
4. Magistra mea linguae Gallicae bona est, sed magister meus linguae Latīnae valdē bonus
est. Ergō, magister meus ................................... quam magistra est.
5. Haec māla mala sunt, ................................... quam māla hesterna sunt.
4.9.
melior • meliōrēs • pēior • pēiōra • māior • māiōrēs • minor • minōrēs
34
37. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Cōnstrue compārātīvum:
1. Magis malus ➡ ...................................
2. Magis magnī ➡ ...................................
3. Magis bonī ➡ ...................................
4. Magis parvae ➡ ...................................
5. Magis mala ➡ ...................................
Complē verbō īre.
1. Frātrēs meī et ego omnibus Sōlis diēbus in theātrum ....................................
2. (Ego) in officīnam pedibus ................................... .
3. Quō ................................... (Tū)?
4. Amīcī meī in lūdum prope domum meam ................................... .
5. Horātia cum parentibus suīs aestāte ................................... .
6. Quōmodo ................................... (Tū) domum?
7. Vōs equō usque ad angulum viae ..................................., et illinc
pedibus ................................... quia via valdē angusta est.
8. ................................... (Vōs) Sōlis diē nāve in Graeciam?
9. Dux meus saepe in castra equō ................................... .
10. Meī amīcī in caupōnam malam ..................................., ego in alteram caupōnam
meliōrem ................................... .
4.10.
4.11.
35
38. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Corrige errōrēs:
1. Paulus in lūdō equō it.
................................................................................................................................................................
2. Sorōrēs meae librum legunt mālunt.
................................................................................................................................................................
3. Mihi necesse est alia epistula scrībere ad amīcum meum.
................................................................................................................................................................
4. Prope domum meam taberna sunt.
................................................................................................................................................................
5. Claudia tam alta est quae Dēlia.
................................................................................................................................................................
6. Iter facere nāve magis melius quam equō est.
................................................................................................................................................................
7. Pater meus māvīs legere librum.
................................................................................................................................................................
8. Claudia et Syra in mercātum pedibus it.
................................................................................................................................................................
4.12.
36
40. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
clāmor, clāmōrēs ____________________ dōnum, dōna __________________________
Scrībe cāsum aut cāsūs (Nōminātīvus, accūsātīvus, genetīvus et ablātīvus) et
genus (singulāris, plūrālis) cuiusque vocābulī:
tribūnō __________________________ libīdinis __________________________
facinoribus __________________________ praemia __________________________
precēs __________________________ membrōrum _______________________
facta __________________________ negōtiīs _______________________
tellūrēs __________________________ decora _______________________
comitum __________________________ vulgōs _______________________
animam __________________________ sinuum __________________________
furōris __________________________ spīritī __________________________
virginēs __________________________ fronte __________________________
Lege textum et respondē:
Dē cēterīs Rōmānōrum vehiculīs
Multa et varia vehiculōrum genera praeter raedās et carrucās apud Rōmānōs cōnstant;
bovēs vel taurī ad graviōrēs currūs iunguntur, ad leviōrēs equī. Cum onera ferre volunt
plaustrum est aptissimum, plerumque duābus rotīs, rārō quattuor. Hoc vehiculum ad
rūstica opera idōneum est; adhibētur etiam ad graviōra pondera, velut arēnam, lapidēs,
asserēs, tigna. Cēterum quia nūllus currus ā sōlis ortū usque ad occāsum per urbem iter
facere potest, intrā moenia per viās urbis plaustrīs matēriem ferre possunt.
Singulāre quoddam plaustrī genus arcera vocātur. Hic currus et lectulī eandem
commoditātem praehebit. Aegrī et senēs hōc currū vehuntur.
Aptum autem vehiculum et saepe exornātum, pertorritum est, et ipsum ā Galliā
importātum. Pertorritīs nobilissimī virī ūtuntur in itineribus, victōrēs ducēs in triumphīs.
Birotum vehiculum cisium est, binī vel ternī equī unctī trahunt. Tectō opertum, hōc
modō neque imbrēs neque sōlis radiī hominēs laedere possunt. Cisiāriī vocantur hominēs
quī aurīgae publicī sunt et hominēs Rōmā in suburbānum agrum vehunt.
4.16.
4.17.
38
41. LECTIO IV EXERCITIA VECTURA ET URBS
Cisiō simile, sed fīrmius ac robustiōre mātērie essedum est. Esseda inter sē differunt
magnitūdine magis quam fōrmā. Maiōra esseda essedārius agit, minōra dominus ipse.
Essedī similis covinus est. Carpentī origō vetustissima est; sed prīscum illud
Italicārum gentium vehiculum in lautum currum mutāvit, aptam vectūram nobilibus
mātrōnīs. Fere eādem speciē ac carpentī, sed pondere maiōre pilentum est, vehiculum
quattuor rotārum. In antīquīs temporibus Vestālēs hōc currū tantum portābantur. Mutātī
morēs illīus currūs ūsum inter mātrōnās vulgāverunt.
Vērum an fālsum:
1. Plaustrum tantum est vehiculum aptum ad leviōra pondera.
2. Aegrī et senēs arceram ducunt.
3. Vehiculum quī nobilissimī virī ūtuntur est cisium.
4. Cisium, essedum et covinus similēs sunt.
5. Pilentum in antīquīs temporibus matrōnās portābat.
39
42. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
Scrībe fōrmam verbī:
Poscere Servīre Vestīrī
Ego ____________ ____________ ____________
Tū ____________ ____________ ____________
Is / Ea ____________ ____________ ____________
Iī / Eae ____________ ____________ ____________
Scrībe fōrmam verbī:
Recumbere Expergīscī
Ego ____________ ____________
Tū ____________ ____________
Is Ea ____________ ____________
Nōs ____________ ____________
Vōs ____________ ____________
Iī Eae ____________ ____________
Scrībe quaestiōnēs ad haec respōnsa:
Exemplum: Ūsitātim hōrā ūndecimā, quia fessissimus sum et expergīscor
serissimē.
Quotā hōrā recumbis?
1. Nocte lavor, māne aliquantulum plus temporis dormīre malō.
________________________________________________________________________________
5.1.
5.2.
5.3.
40
43. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
2. Saepe, sānus esse volō.
________________________________________________________________________________
3. Decima hōra est.
________________________________________________________________________________
4. Ab hōrā octāvā ante merīdiem ad hōram tertiam post merīdiem, ā Lunae diē ad Veneris
diem.
________________________________________________________________________________
Complē sententiās vocābulīs tabulae.
'
1. Crās (ego) ____________ scholās linguae Hispānicae.
2. Drusila et amīcus eius ____________ saepe in Hispāniam.
3. Mihi (Tū) ____________ indicem verbōrum quī in mēnsā est?
4. Theātrum: Locus ubi (Nōs) ____________ fābulās.
5. Singulīs Veneris diēbus (Vōs) ____________ in tabernam.
6. (Vōs) ____________ lac? Ita, grātiās tibi agō.
7. Servus ____________ pecūniam in sacculō.
8. In exercitiō (Tū) ____________ respōnsa prāva.
9. Iūlius ____________ baculum.
10. (Ego) ____________ tunicam novam.
vīvere • incipere • iter facere • sūmere • velle • vidēre • habēre • introdūcere •
īre (2) • nōtāre • dare • vehere
5.4.
41
44. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
11. Plaustrum: Vehiculum quod ____________ in viā et ____________ hominēs et mercēs.
Spectā tabulam et respondē quaestiōnēs:
Lunae
dies
Martis
dies
Mercurii
dies
Iovis
dies
Veneris
dies
Saturni
dies
Solis
dies
8:00
Corporis
exercitātiō
12:30
Edere
aliquid
17:30
Exitus
officīnae
21:00
Lūdere
8:00
Corporis
exercitātiō
15:00
Prandium
cum duce
17:30
Exitus
officīnae
22:10
In theātrō
8:00
Corporis
exercitātiō
11:30
Medicus
17:30
Exitus
officīnae
21:00
Lūdere
8:00
Corporis
exercitātiō
14:30
Conventiculum
officīnae
18:00
Exitus
officīnae
8:00
Corporis
exercitātio
17:30
Exitus
officīnae
21:00
Lūdere
8:00
Corporis
exercitātiō
11:00
Emere
13:00
Cum
amīcīs
23:15
Bibere
cum
amīcīs
8:00
Corporis
exercitātiō
14:45
Prandium
domī Iūliī
19:00
Lūdī
gladiātōrēs
5.5.
42
45. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
Exemplum: Quandō Iūlius corpus exercet? Iūlius corpus exercet cotīdiē.
1. Quotā hōrā ex officīnā exit?
________________________________________________________________________________
2. Quō diē ad medicum it? Quotā hōrā?
________________________________________________________________________________
3. Quotiēs lūdit? Quibus diēbus?
________________________________________________________________________________
4. Quid agit Lūnae diēbus merīdiē?
________________________________________________________________________________
5. Quid agit Mārtis diē nocte? Quotā hōrā?
________________________________________________________________________________
6. Quandō cum duce suō prandet?
________________________________________________________________________________
7. Habetne Veneris diē conventiculum officīnae?
________________________________________________________________________________
8. Quō diē emit? Māne an vesperī?
________________________________________________________________________________
9. Iūlius semper cum amīcīs suīs exit. Quid agit? Quandō et quōtā hōrā?
________________________________________________________________________________
10. Quid agit Solis diē vesperī?
________________________________________________________________________________
43
46. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
Scrībe mēnsēs cuiusque temporis:
Exemplum: Aestas ➡ Iūnius
Aestas Autumnus Hiems Ver
___________ ________________ _____________ _______________
___________ ________________ _____________ _______________
___________ ________________ _____________ _______________
Lege textūs et trānsfer in linguam Hispānicam:
DE HORIS DIEI ET VIGILIIS NOCTIS
Apud illōs diēs initium capit ab ortū sōlis; pertinet ad occāsum sōlis. Sed singulī
diēs semper aut longiōrēs aut breviōrēs fiunt. Vērē, cum longiōrēs fiunt, sōl in diēs oritur
mātūrius paulō, paulō tardius occidit. Itemque autumnō, cum noctēs longiōrēs fiunt,
ortum retardat, occāsum mātūrat. Numquam duōs continuōs diēs eādem longitūdine
invenīmus neque duās umquam continuās eādem longitūdine noctēs.
Rōmānī quemque diem sīve longum sīve brevem in hōrās duodecim dīvidunt. Quā
rē fit, utī, longiōre diē, quaeque hōra paulō longior sit; item, breviōre diē, quaeque hōra
paulō brevior sit. Sexta hōra circiter merīdiem est; occidēns hōrae duodecimae sōl fīnem
dat.
Noctem nōnnumquam in hōrās duodecim, saepius autem in quattuor vigiliās
dīvidunt, quod urbis et castrōrum vigiliae quārtam partem noctis vigilant et per noctem
quater mūtantur. Ita vigilia est quārta pars noctis. Spatium vigiliae aestimātur hōrārum
circiter trium. Sed noctēs nōnnumquam longiōrēs, aliās breviōrēs sunt. Quā dē causā fit,
utī mediā aestāte propter noctium brevitātem vigiliae brevissimae sint; itemque summā
hieme propter brevitātem diērum vigiliae longissimae sint.
DE DIEBUS MENSIS
Apud Rōmānōs prīncipēs mēnsium diēs erant Kalendae et Īdūs. Prīmus diēs mēnsis
ā pontifice calābātur et Calendae sīve Kalendae dīcēbātur. Īdūs Mārtiae erant diēs quīntus
decimus mēnsis Mārtī. Itemque Īdūs Maiae, Iūliae, octōbrēs diēs quīntus decimus.
Cēterōrum mēnsium Īdūs dīcēbātur tertius decimus diēs. Nōnae cuiusque mēnsis
vocābātur diēs nōnus ante Īdūs.
Diēbus numerandīs nōs respicimus. Rōmānī autem semper prōspexēre. Illī enim
dīcēbant nōn ipsum diēī numerum vel quot diēbus post Kalendās mēnsis fieret sed quot
diēbus ante posterās Nōnās vel Īdūs vel proximās Kalendās. Sī quid accidit prīmō diē
mēnsis Mārtī, illī dīxēre id kalendīs Mārtiīs fierī. Sī quis decundō diē Mārtī vēnit, dīxērunt
eum ante diem sextum Nōnās Mārtiās (a. d. VI. Nōn. Mārt.) venīre; sī tertiō diē Mārtī, ante
diem quīntum Nōnās Mārtiās (a. d. V. Nōn. Mārt.). Et quod nōbīs plūs negōtī facit, apud
5.6.
5.7.
44
47. LECTIO V EXERC. QUID COTIDIE AGIS?
illōs mōs erat numerāre et Nōnās aut Īdūs aut Kalendās, ante quās fierī dīcerent, et idem,
quō rēs fieret. Quā dē causā fit, utī apud eōs numerus semper ūnō māior sit quam apud
nōs.
DE MENSURA TEMPORIS
Tempus hōrīs, diēbus, mēnsibus, annīs, saeculīs mētīmur. Brevissimum spatium
pūnctum temporis dīcimus. Modī igitur temporis sunt pūnctum, hōra, diēs, mēnsis,
annus, saeculum. Quā ratiōne tempora nōtāmus, dē eā nunc legēmus.
Apud nōs diēs initium capit ā mediā nocte. Pertinet ad mediam noctem proximam.
Tempus diēī aut noctis hōrā nōtāmus, ut sextā hōrā Ante Merīdiem [6 A.M.] vel decimā
hōrā Post merīdiem [10 P.M.]. Ā mediā nocte ad merīdiem hōrās duodecim numerāmus. Ā
merīdiē ad mediam noctem posteram hōrās duodecim numerāmus. Diēs igitur in vīgintī
quattuor hōrās dīvīsus est.
Trīgintā diērum spatium vulgō mēnsis habētur. Tempora mēnsis numerō vērō diēī
indicāmus, ut prīmō diē, secundō diē, tertiō diē, quārtō diē, reliquīsque ōrdine diēbus
ūsque ad ultimum diem mēnsis.
Annus est in duodecim mēnsēs dīvīsus. Quōrum prīmus est Ianuārius, utlimus
December. Septembrī sunt diēs trīgintā; Aprīlī, Iūniō, Novembrī totidem. Reliquīs
omnibus praeter Februārium sunt diēs trīgintā ūnus. huic mēnsī sōlī sunt diēs
duodētrīgintā.
Omnibus ita complētīs mēnsibus, vērus annus exāctus nōn est. Quārta ferē pars diēī
reliqua est. Semel igitur quattuor annōrum spatiō ūnus addendus est diēs. Is diēs mēnsī
brevissimō additur Februāriō. Hoc quadriennium paulō longius facit. Is igitur diēs
omittendus interdum est. Quod accidit ter annōrum quadringentum spatiō. Tempus annī
mēnsī et diē nōtātur, ut diē septimō mēnsis Mārtī [March 7] aut diē vīcēssimō septimō
mēnsis Maī.
Spatium centum annōrum saeculum dīcitur. Tempus saeculī annō indicāmus, ut
annō nōnāgēssimō octāvō [98]. Omnēs ferē gentēs tempus hodiē indicant numerō annī
post Chrīstum nātum aut ante Chrīstum nātum. Ita dīcimus Annō Dominī mīllessimō
quandringentēssimō nōnāgēssimō secundō Columbum Americam invēnisse et annō
quadrāgēssimō quārtō ante Chrīstum caesarem interfectum.
Omnēs ferē gentēs tempus hodiē mētiuntur atque indicant, ita utī suprā
dēmōnstrāvimus. Rōmānī quidem tempus mēnsī sunt eīsdem ferē modīs quibus nōs
ūtimur. Addenda sunt autem bīduum, trīduum, quadrīduum. Nam prō duōbus diēbus illī
bīduum dīxēre. Ad hōs quōs suprā dīximus modōs accēdēbant biennium, triennium,
quadriennium, et cētera. Spatium annōrum duōrum biennium dīxērunt.
Sed longē aliā ratiōne hōrās diēī et diēs mēnsis nōtāvēre ac numerāvēre. Annī
autem apud Rōmānōs cōnsulibus nōtātī sunt. Temporibus enim reī pūblicae Rōmānae
Chrīstus nōndum nātus est. Et trecentīs post annīs imperātōribus prīncipibusque populī
Rōmānī ille vix nōtus fuit. Quid plūra? hae rēs in longiōrem diem cōnferendae sunt.
45
48. LECTIO VI EXERC. OTIUM ET CORPUS
Iunge:
A B
• currūs
• lītus
Mihi placet • • Aestās
• pira
• aqua
• lūdere
Mihi placent • • templa
• natāre
• theātrum
Complē textum:
Magnam difficultātem habēmus. In familiā meā duōs hominēs sumus neque eōsdem
gustūs habēmus. Verbī grātiā: Sāturnī diēbus (mihi, placēre) ..........................................
surgere citō et meō marītō (placēre) .......................................... in lectō iacēre usque ad
hesternum diem. (mē, dēlectāre) .......................................... in lītus māne īre et eum
(dēlectāre) .......................................... hōrae soleātiōrēs, inter hōram duodecimam et tertiam.
In cibīs eōsdem gustūs nōn habēmus. Nōn (nōbīs, placēre) .......................................... eaedem
rēs. Iūlium, meum marītum, (eum, dēlectāre) .......................................... cibī fortēs, mihi
autem (placēre) ………………… acetāria et holera, praesertim aestāte. Quam difficultās!
Complē sententiās:
1. (Meus frāter, accidere) .......................................... aliquid, crēdō eum aliquam difficultātem
habēre.
2. (Māter tua et ego, placēre) .......................................... exīre Sāturnī diēbus nocte.
6.1.
6.2.
6.3.
46
49. LECTIO VI EXERC. OTIUM ET CORPUS
3. (Discipulī, dēlectāre) .......................................... lūdere in scholīs.
4. (Tū, dolēre) .......................................... caput saepe?
5. (Vōs, dolēre) .......................................... crūra post labōrem?
Corrige errōrēs:
1. Mē dēlectant ambulāre in lītore cum nēmō est.
..............................................................................................................................
2. Mātrī meae et sorōrī meae nōbīs placent cibī.
..............................................................................................................................
3. Discipulī tuī placent lūdī?
..............................................................................................................................
4. Nisi tibi placent aqua, potes pōscere vīnum.
..............................................................................................................................
5. Theātrum eīs nōn placent, eīs magis placent amphitheātrum.
..............................................................................................................................
Scrībe sententiās:
1. Iūliō et Cornēliō placet lūdere.
2. .........................................................................................................................
3. .........................................................................................................................
4. .........................................................................................................................
5. .........................................................................................................................
6.4.
6.5.
47
50. LECTIO VI EXERC. OTIUM ET CORPUS
NŌMINA GUSTŪS
Iūlius et Cornēlius ➡ lūdere
Tū et ego ➡ dormīre
Tū et amīcī tuī ➡ equō īre
Magister eius ➡ saltāre
Tū ➡ ambulāre?
Complē:
(
1. Ad medicum eō cum... ____________________________________________
2. Sī currō... ____________________________________________
3. Calidus sum sī... ____________________________________________
4. Medicīnam sūmō sī... ____________________________________________
5. Sī gurgitem irritātam habeō... ____________________________________________
Iunge:
A B
• digitus
• pedēs
Mihi dolet • • aurēs
• tergum
• caput
• crūra
Mihi dolent • • oculus
• manūs
• venter
tussim habeō • fessus sum • aegrōtō • febrim habeō • mihi dolet caput
6.6.
6.7.
48
51. LECTIO VI EXERC. OTIUM ET CORPUS
Complē:
venter tergum manus
pēs crūs umerus
bracchium genū oculī
auris medium corpus nāsus
ōs tālus digitī
cubitus collum coxa
pectus cūlus umbilīcus
frōns lingua dentēs
Complē:
(
Habēre: ________________________________________________________________________
Dolēre: _________________________________________________________________________
Esse: ___________________________________________________________________________
tussis • caput • tergum • febris • grippa • fessus • venter • nauseātus •
bracchium • crūs • aegrōtus
6.8.
Caput Corpus Membra
6.9.
49
52. LECTIO VI EXERC. OTIUM ET CORPUS
Lege textum et complē:
Mihi nōmen est Iūlius, lēgibus studeō et ūndēvīgintī annōs habeō. Puerōs et puellās
cōgnōscere volō quia amīcitiam quaerō. Mihi placet exīre, lūdōs gladiātōrēs spectāre et
legere. Etiam amō fābulās amōris, sed mihi displicent fābulae bellicae. Mihi valde placet
cēnāre extrā et īre in bonam caupōnam quia nimis mihi displicet coquere.
Vērum Falsum
A. Iūliō valdē placet parāre cēnam amīcīs.
B. Iūlius puellam quaerit.
C. Amat fābulās amōris.
D. Fābulās bellicās quam lūdōs gladiātōrēs māvult.
6.10.
50
53. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
Complē fōrmā ‘pergere + īnfīnītīvus’:
1. Mūsicam amō et, ut anteā, (pergere, audīre) ……………… ……………… cotīdiē mūsicōs
quī mē valdē dēlectant.
2. Iūlia (pergere, dīcere) ……………… ……………… coqua optima orbis terrārum esse, et
ego crēdō vērum esse.
3. Tū (pergere, iter facere) ……………… ……………… Athēnās aestāte?
Ita, (pergere, īre) ……………… ……………… omnibus aestātibus, mēnse Augustō.
4. (pergere, pluere) ……………… ………………, quam malum, sīc tōtum diem.
5. (tū, pergere, labōrāre) ……………… ……………… in eādem officīnā?
Invenī vocābulum:
1. ……………… Caelum sine nūbibus.
2. ……………… Prīmus mēnsis annī.
3. ……………… Contrārium vocābulī ‘calor’.
4. ……………… Expergiscor ………………
5. ……………… Contrārium vocābulī ‘hiems’.
6. ……………… 3ª Pers. sing. Praes. verbī ‘ningere’.
7. ……………… Cadere aqua dē caelō.
8. ……………… Cum fulgura et tonitrūs sunt.
9. ……………… Simile vocābulī ‘ventus’.
7.1.
7.2.
51
54. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
Lege:
- Salvē!
- Adestne Mārcus, quaesō? Quīntus sum, Rōmā.
- Salvē, Quīnte, ego sum, quōmodo valēs?
- Bene, hāc septimānā Pompēiam eō et quālis caelī status illīc sit scīre volō.
- Nam nunc ingēns aestus est, 30 gradūs sunt, et hīc calor valdē ūmidus est.
- Hīc Rōmae 40 gradūs sunt, sed calor magis siccus est et magnus ventus flat. Merīdiē
domō exīre nōn possumus, et tantum in aquā esse possumus.
- Nam sī venīs, in lītus īre potes quia āēr est et temperiēs grātior est quam in mediā urbe.
- Optimē! In lītus tōtum annum īre potestis?
- Bene, hieme satis frīgidum est, sed prope numquam ningit. Autumnō tamen et vēre per
lītus ambulāre potes quia caelī status suavis est. Aliquandō in hīs annī temporibus pluit
et frīgidum est.
- Rōmae hieme ingēns frīgidum est et aestāte ingēns aestus est. Magna mūtātiō est inter
annī tempora.
- Optimum tibi Tūsculī!
- Grātiās tibi agō et in posterum.
Respondē:
1. Unde est Quīntus? ………………………………………………………………………………
2. Ubi magis calōris est nunc, Rōmae an Pompēiae? ……………………………………………
3. Quālis est caelī status Pompēiae vēre et autumnō? …………………………………………
4. Quālis est caelī status Rōmae hieme? …………………………………………………………
Vērum an falsum:
A. Nunc Pompēiae pluit.
B. Nunc Rōmae ingēns aestus est.
C. Pompēiae, hieme valdē ningit.
D. Calor est magis siccus Rōmae et magis ūmidus Pompēiae.
7.3.
7.4.
7.5.
52
56. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
- Est ……………… quod mihi sollicitat.
- Quid dīcis?
- ………………, ………………, magnā voce cogitō.
- Scitne ……………… coniugāre verba?
- Nōn, adhūc ………………. Eī serius studebimus.
Complē sententiās vocābulīs ūllus, ūlla, ūllum, aliquis, aliquid:
1. ……………… librōs habeō quī valdē tibi placēbunt.
2. ……………… tibi necesse est?
3. ……………… puellae lūdī hodiē obsōnātum exībunt.
4. ……………… exercitium imcomplētum restāvit.
5. Iūlia ……………… bonum dē itinere nostrō cogitat.
6. ……………… ex vōbīs mē sollicitant.
7. ……………… lectūcae lavārī dēbent.
8. ……………… pecūniae habeō, sed nōn multum.
9. ……………… māla mala sunt, edī nōn possunt.
10. ……………… annō in Graeciam iter faciam.
7.9.
54
57. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
Scrībe prōnōmina is, ea, id.
Exemplum: sella ➡ eam emō.
pānis ➡ ……………… edō. librī ➡ ……………… legō.
poma ➡ ……………… lavō. mūsica ➡ ……………… audiō.
piscis ➡ ……………… purgō. currus ➡ ……………… gubernō.
ōva ➡ ……………… coquō. ignis ➡ ……………… incendō.
māla ➡ ……………… secō. arborēs ➡ ……………… rigō.
Complē:
1. Ubi clavēs habēs? 5. Vidēsne vicīnōs tuōs ex fenestrā?
……………….. domī habeō. Ita, ……………….. videō et cum eīs
2. Mē amās? colloquor.
Ita, rēvērā, ……………… valdē amō. 6. Quid dīcit homō?
3. Emisne hodiē poma? Nēsciō, ……………….. nōn audiō.
Ita, ……………….. emō cum ex officīnā veniam. 7. Vocābula cotīdiē discis?
4. Nōs domum currū portās, quaesō? Nōn, cotīdiē ……………….. nōn
Ita, ……………….. iam portō. discō, ōtium nōn habeō.
7.10.
7.11.
55
58. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
Complē:
1. Rigāsne arborēs? Ita, ……………….. rigō.
2. Gubernāsne currum tuum? Nōn, hodiē ……………….. nōn gubernō.
3. Incendimusne paulum ignis? Nōn, ……………….. nōn incendimus, periculōsum est.
4. Coquimusne cibum? Ita, nunc ……………….. coquō.
5. Audīsne mūsicam vicīnōrum? Nōn, ……………….. nōn audiō.
6. Dētergēsne domum cotīdiē? Ita, profectō ……………….. purgō.
7. Claudisne fenestram, quaesō? Ita, statim ……………….. claudō.
8. Maculāsne multum culīnam cum coquis? Nōn, ……………….. nōn valdē maculō.
9. Scrībis epistulās calamō? Ita, semper ……………….. calamō scrībō.
10. Nārrāsne mihi fābulam? Nōn, ……………….. tibi nōn nārrō.
Scrībe sententiās gerundiō:
Exemplum: Sella est. Sella ad sedendum est.
1. Telephōnum. ………………………………………………………………………………………
2. Calamus. …………………………………………………………………………………………
3. Pecūnia. ……………………………………………………………………………………………
4. Cochlear. …………………………………………………………………………………………
7.12.
7.13.
56
59. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
5. Fuscinula. ………………………………………………………………………………………….
6. Culter. ……………………………………………………………………………………………
7. Lectus. ……………………………………………………………………………………………
8. Hōrologium. ………………………………………………………………………………………
9. Liber. ……………………………………………………………………………………………….
Iunge:
1. Sexāgintā mīlia trecenta quīnquāgintā et septem. 40534
2. Ducenta trīgintā et quattuor mīlia quadringenta octōgintā et novem. 4534
3. Quīnque mīlia nōngenta quadrāgintā et ūnum. 1322
4. Tredecim mīlia vīgintī et duo. 13022
5. Sescenta tria mīlia quīngenta septuāgintā et quīnque. 234489
6. Mīlle trecenta vīgintī et duo. 123448
7. Quadrāgintā mīlia quīngenta trīginta et quattuor. 5941
8. Quīnquāginta et novem mīlia quadringenta et ūndecim. 59411
9. Quattuor mīlia quīngenta trīgintā et quattuor. 603575
10. Centum vīgintī et tria mīlia quadringenta et quadrāgintā et octō. 60357
Lege:
Venditor: Salvēte! Vultisne aliquid?
Fēminae: Aliquam rem ut dōnum volumus.
Venditor: Virō an fēminae?
Fēminae: Fēminae vīgintī annōrum.
Venditor: Dē aliquō cogitāvērunt? Aliquid ad vestiendum? Palla ut haec, exemplī grātiā?
Fēminae: Nōn, habētis aliquid ad domum ōrnandum?
Venditor: Nōn, nihil. Hīc dōna habēmus, rēs ad domum ōrnandum illīc.
Fēminae: Māximās grātiās tibi agimus, in posterum.
Fēminae: Salvē! Velimus aliquid ad amīcam, ūllam amphoram ad dōnandum.
Venditor: Hīc amphoram Graecam saeculī praeteritī habēmus.
Fēminae: Sed, sed… est satis magnī pretiī.
Venditor: Sī pretium est difficultās…
Fēminae: Nōn, nōn, nihil refert, valē!
7.14.
7.15.
57
60. LECTIO VII EX. CAELI S. ET TABERNAE
Respondē:
1. Quid emunt?
________________________________________________________________________________
2. Ubi sunt rēs ad domum ōrnandum?
________________________________________________________________________________
3. Cūr nōn emunt amphoram?
________________________________________________________________________________
58
61. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Lege textum et scrībe verba quae futūrum tempus exprimunt:
Optimē, hodiē Veneris dies est! Haec septimāna exiēns magnifica futūra est. Prīmum, hāc
nocte cēnātūrī sumus in illam caupōnam tam pulchram iuxtā lītus. Quīnque aut sex itūrī
sumus, nesciō an Petrus venīre potest. Post cēnam, in tabernam īre putāmus, paulisper,
nōn tōtam noctem, scilicet. Sāturnī diē ē lectō mātūrē nōbīs surgendum est, itūrī sumus ad
montem. Ambulāre et nātūrā valdē oblectāri putāmus. Vestīmenta commoda et calceī
idōneī ad campum nōbīs ferendī sunt. Sōlis diē usque ad decimam hōram dormīre putō,
plūs minusve, librum legere et vesperī in theātrum īre volō. Septimāna magnifica.
Exemplum: futūra est
______________________ ______________________ _____________________
______________________ ______________________ _____________________
______________________ ______________________ _____________________
______________________ ______________________ _____________________
Scrībe sententiās:
1. -tūrus + est
________________________________________________________________________________
2. Putāre + īnfīnītīvus
________________________________________________________________________________
3. -ndum + est
________________________________________________________________________________
4. Necesse + est
________________________________________________________________________________
5. Dēbēre + īnfīnītīvus
________________________________________________________________________________
8.1.
8.2.
59
62. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Complē:
1. Meī dominī (aperīre) ________________________ novam vīllam in Hispāniā.
2. Horatia nōn (putāre) ________________________ venīre in Hispāniam, ingēns frīgidum
est.
3. Quandō (velle, tū) ________________________ edere mēcum proximā septimānā?
4. Nōn (putāre, ego) ________________________ exīre hāc nocte, valdē fessus sum.
5. Hominēs (dēbēre) ________________________ relinquere vitia.
6. Quid (putāre, vōs) ________________________ facere hāc aestāte?
7. Proximō annō (facere, ego) ________________________ iter somnōrum meōrum, in
Syriam eō.
8. (Posse, tū) ________________________ venīre paulisper, quaesō?
9. Quid (putāre, tū) ________________________ facere in hāc rē?
10. Aemiliō (labōrāre) ________________________ proximā septimānā, nōn (posse)
________________________ venīre nōbīscum.
Horatia et Cornēlius:
Horatia: (īre, nōs) ________________________ in theātrum hōc vesperī cum līberīs?
Cornēlius: Uy, ego nōn (putāre) ________________________ domō movēre, fessissimus
sum.
Horatia: Dēbēmus emere crās Sāturnī die.
8.3.
8.4.
60
63. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Cornēlius: Crās? (Nōbīs, emere) ________________________ crās? Fierī nōn potest, crās
(īre, ego) ________________________ cum Iūliō, collegā meō in forum, (nōbīs, revīsere)
________________________ chartae.
Horatia: Cornēlī, quid (putāre, tū) ________________________ agere Sōlis diē? (mālle, ego)
________________________ interrogāre prius quia mea cōnsilia et prōposita tibi nōn
placent.
Cornēlius: Ignōsce, Horatia, vērum est mē Sāturnī diē occupātum esse. Ecce, Sōlis diē, sī
vīs, (posse, nōs) ________________________ īre in theātrum aut sī māvīs (posse, nōs)
________________________ īre in forum et in Basilicam intrāmus.
Horatia: Bene; Sōlis diē īmus in …
Elige respōnsum rēctum:
1. Iter
- Ecce, nāvis septimā hōrā post merīdiem exit, Sōlis diē.
- Quotā hōrā necesse est adesse in portū?
a) In portū futūrus est sextā hōrā post merīdiem.
b) In portū putat adesse sextā hōrā post merīdiem.
c) In portū dēbet adesse sextā hōrā post merīdiem.
2. Probatiō
- Horatī, postrēma fābula Plautī in theātrō est.
- Nōn possum, Sexte. Probatiō est proximā septimānā.
- Age!
- Nōn, nōn et nōn,
a) Mihi studendum est tōtam septimānam.
b) putō studēre tōtam septimānam.
c) necesse est studēre tōtam septimānam.
8.5.
61
64. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
3. Cōnsilia ad aestātem.
- Hāc aestāte…
- Quid est hāc aestāte?
- Hāc aestāte somnum vītae meae implētūrus sum.
- Ita?
- Hāc aestāte,
a) Mihi nāvigandum est per Mediterrāneum.
b) dēbeō nāvigāre per Mediterrāneum.
c) putō nāvigāre per Mediterrāneum.
4. Avia Cornēlia cum nepōte suō Mārcō colloquitur.
- Mārce, quōmodo tibi est lūdus?
- Fū!, nōn bene, avia. Magister multa pēnsa nōbīs imperat et, cēterum, ingrātissima est.
- Bene, bene, Mārce, quam immodicus es.
- Nōn, avia, rēvērā, gravissima est.
- Mārce, id quod est, …
a) Necesse est plūs studēre.
b) dēbēs plūs studēre.
c) putās plūs studēre.
5. Crās Iūlia annōs agit.
- Syra, Quid emimus Iūliae?
- Nesciō.
- Eī emimus ultimum librum Cicerōnis?
- Iam est in tabernā librāriā?
- Nesciō,
a) itūrus sum illīc.
b) mihi eundum est illīc.
c) dēbeō īre illīc.
62
65. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Quid factūrus est Dāvus?
Dāvus, Veneris diē māne …_______________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Respondē:
1. Potestne Sōlis diē nocte cēnāre cum parentibus suīs?
Nōn, quia…_____________________________________________________________________
2. Potestne īre Sāturnī diē ūndecimā hōrā obsōnātum?
________________________________________________________________________________
3. Potestne īre Sōlis diē vesperī in theātrum?
________________________________________________________________________________
8.6.
8.7.
Veneris diēs Sāturnī diēs Sōlis diēs
8:30 Labōrāre 10:30 Adiuvāre Iūliam 10:00 In Forum cum līberīs
14:30 Prandium 15:00 Prandium domī Syrae 13:45 Prandium in tabernā
17:00 Corpus exercēre 18:00 Ambulātiō cum amīcīs 16:15 Festum
00:00 Theātrum 21:30 Quiescere
63
67. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Lege:
Cāre Cornēlī:
Ad tē ex domō novā meā Pompēiae scrībō. Iam scīs mē hīc adesse quia linguam Latīnam
perfectūra sum et per proximās septimānās dūriter labōrāre putō. Profectō etiam oppidō
fructūrus sum, quī mīrificus est. Prīmum omnium, crās theātrum vīsere putō et per forum
dēambulāre putō, cēterum, cum amīcīs exitūra sum et in tabernam quae iuxtā
amphitheātrum est itūrī sumus. Iam sciō tē putāre mihi studendum esse…
Ita, sānē, multum grammaticae discere dēbeō sed eam quoque exercēre dēbeō, nōn crēdis?
Bene, in posterum.
Ōsculum,
tua sorōrula quae tē dīligit,
Cornēlia
Salvē, Cornēlia:
Valdē gaudeō quia Pompēiae es et multōs ūsūs victūra es, sed illīc es quia tibi probātiō
māximī momentī superanda est et in eō tōta esse dēbēs. Sī omnibus noctibus exīs
fessissima futūra es et in scholīs adesse dēbēs.
Nisi studēs, epistula tua ad patrem mihi mōnstranda est.
Frāter tuus māior nātū,
Cornēlius
Respondē interrogāta:
1. Quae prōposita Cornēlia crās habet?
________________________________________________________________________________
2. Cūr Pompēiae studet?
________________________________________________________________________________
3. Quid Cornēlius factūrus est nisi soror eius nōn studet?
________________________________________________________________________________
4. Quid Cornēlia factūra est postquam epistulae fīnem facit?
________________________________________________________________________________
8.10.
8.9.
65
68. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Vērum an falsum:
1. Cornēlia est soror minor nātū Cornēliī.
2. Cornēlius sorōrem suam monet.
3. Cornēlia et Cornēlius exitūrī sunt.
4. Cornēlius probātiōnem ā Cornēliā nōn superātūram esse putat nisi in scholās it.
Iunge adiectīvum cum adiectīvō contrāriō:
promptus ➡ impromptus
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
________________________
8.11.
8.12.
iūcundus • indulgēns • industrius • laetus • logicus • violentus • grātus •
malus • loquax • promptus
tacitus • inviolentus • impromptus • taediōsus • ingrātus • piger • illogicus •
bonus • intolerāns • tristis
66
69. LECTIO VIII EX. CONSILIA ET PROPOSITA
Coniugā verbum ‘placēre’ et ‘vidērī’:
Mihi ________________________ Nōbīs ________________________
_____________________________ ____________________________
_____________________________ ____________________________
8.13.
67
71. LECTIO IX EXERC. QUID HERI EGIMUS?
5. Iam (scrībere, tū) ________________________ textum?
6. Aemilius et tū bonam fortūnam nōn (habēre, vōs) ________________________.
7. Postrēmum librum Platōnis (legere, ego) ________________________, optimus est.
8. (vidēre, tū) ________________________ Cornēlium?
9. Hōc annō māximē (labōrāre, iī) ________________________.
10. Multum nōn (loquī, nōs) ________________________.
Complē Preateritō Perfectō:
1. Semper hōrā nōnā cēnō sed hāc nocte ________________________ hōrā decimā.
2. Cotīdiē cum Iūliō edō sed hodiē ________________________ solus.
3. Numquam serō surgō sed hodiē ________________________ hōrā ūndecimā.
4. Cornēlius in theātrum Sōlis diēbus it sed hōc Sōlis diē in amphitheātrum
________________________.
5. Nōs semper corpus exercēmus sed hāc māne corpus nōn ________________________.
6. Iī ocius mūsicam audiunt sed hōc vesperī serō mūsicam ________________________.
7. Horatia cotīdiē domum redit circum hōram sextam sed hāc septimānā circum hōram
decimam ________________________.
8. Cōnsuētē mēnse Iānuāriō frīgidum est sed hōc annō aestus ________________________.
9. Tū frequenter sententiās optimās scrībis sed hōc mēnse sententiās pessimās
________________________.
10. Vōs semper vērum dīcitis sed nūper mendācium ________________________.
9.4.
69
72. LECTIO IX EXERC. QUID HERI EGIMUS?
Exstrue interrogāta fōrmā rēctā:
Scrībere / tū epistulam amīcō tuō Scrīpsistī tū epistulam amīcō tuō?
1. Loquī / Iūlia cum eō ____________________________________________
2. Vidēre / tū exercitūs ducem ____________________________________________
3. Esse / vōs in forō ____________________________________________
4. Aperīre / is iānuam ____________________________________________
5. Scrībere / iī epistulam ____________________________________________
6. Īre / tū in theātrum ____________________________________________
7. Dīcere / eae ūllam rem ____________________________________________
8. Explanāre / nūntius nūntium ____________________________________________
9. Pōnere / Iūlius baculum in mēnsā ____________________________________________
10. Legere / vōs acta diurna hodiē ____________________________________________
Lege textum:
EUROPA
Eurōpa bona et pulchra virgō Graeca fuit. Ea, dum cum aliīs puellīs in campō lūdit, currit,
pilam iacit flōrēsque carpendō dēlectātur, subitō magnum et album taurum vīdit. Eum
cum prīmum cōnspexērunt, amīcae eius perterritae fūgērunt et clāmāvērunt.
Taurus autem nōn saevus esse vidēbātur: itaque Eurōpa, quae minimē metuēbat et
taurum proprius videndī cupida erat, ad eum accessit et manū suā tetigit. Taurus mūgīvit;
Eurōpa vērō herbās ex campō carptās taurō dedit, quī eās edendō laetābātur.
Deinde Eurōpa, audācior facta, lātum taurī tergum spectābat atque manū suā
tangēbat. Tandem in eius tergum ascendit et cōnsēdit et “Ō amīcae, venīte, et mē spectāte!”
inquit, ”vidēte mē in taurī tergō sessam!”
9.5.
9.6.
70
73. LECTIO IX EXERC. QUID HERI EGIMUS?
Statim autem taurus, quī humī iacēbat, surgit et ad maris ōram currere coepit.
Eurōpa clāmāvit perterrita; amīcae eius flēbant et lacrimābant, in lītus ad adiuvandum
cucurrērunt, neque vērō Eurōpam, quae taurō vehēbātur, cōnsequī potuērunt: taurus
enim, campō relictō, Ōceanum petīvit atque in magnōs maris fluctūs intrābat et natābat.
Postquam vērō in altum pervēnērunt, ”Nōn taurus” inquit, ”sed Iuppiter, deōrum
hominumque pater sum. Nōlī autem timēre: nōn enim malus sum, neque tibi nocēre volō;
nam nōn nocendī causā, sed amōre tuī captus tē rapere cōnstituī.”
Eurōpa igitur, quae initiō valdē metuēbat, timōrem suum dēposuit, neque iam flēbat. Mox
vērō ad novam terram pervēnērunt, ubi taurus, puellā dēpositā, ad dīvīnam suam fōrmam
rediit. Post breve tempus Eurōpam uxōrem dūxit et eam terram, ad quam simul cum eā
pervēnit, Eurōpam appellāvit.
Vērum an falsum:
Vērum Falsum
1. Amīcae Eurōpae taurum nōn timēbant. ☐ ☐
2. Eurōpa ad taurum accessit quia taurum prope vidēre volēbat. ☐ ☐
3. Taurus sine Eurōpā sed cum amīcīs eius currere coepit. ☐ ☐
4. Taurus Iuppiter erat. ☐ ☐
5. Taurus niger Eurōpam uxōrem dūxit. ☐ ☐
Invenī vocābulum contrārium:
• bona ________________________ • altus ________________________
• pulchra ________________________ • brevis ________________________
Scrībe vocābulum synōnimum:
• humī ________________________ • spectāre ________________________
• metuere ________________________ • nova ________________________
9.7.
9.8.
9.10.
71
74. LECTIO X EXERCITIA IMPERA?!
Scrībe imperātīvōs quōs in textū inveniās:
Aemilia: Nesciō quid faciam contrā īnsomnium
Dēlia: Nōn bene dormīs?
Aemilia: Pessimē. Abhinc annum pessimē dormiō.
Dēlia: Nam ecce, aliquot cōnsilia tibi datūra sum. Mātūrē cēnā, inter hōram
octāvam et nōnam nocte. Ambulā postquam cēnās. Cum domum redeās, balneum aquae
calidae et salum minerālium sūme. Paulum lege, nōn multum temporis. Īnfusiōnem
relaxantem sūme antequam dormītum īs. Difficultātēs extrā cubiculum relinque. In lectō,
dē rēbus secundīs cogitā, numquam dē rēbus adversīs. Lūcem exstingue et apertō pectore
spīrā.
Aemilia: Certa es?
Dēlia: Profectō, iam mihi nārrābis
________________________ ________________________
________________________ ________________________
________________________ ________________________
________________________ ________________________
________________________
Scrībe nunc īnfīnītīvum imperātīvōrum:
Exemplum: cēnā ➡ cēnāre
________________________ ________________________
________________________ ________________________
________________________ ________________________
________________________ ________________________
10.1.
10.2.
72