college 1 integrale bouwtechniek behorende bij het boek integrale bouwtechniek Noordhoff ISBN978-90-01-81863-0

1. 1
INTEGRALE BOUWTECHNIEK
Hoofdstuk 1
Traditionele woning
Auteurs Germaine Zielstra & Joop Bensdorp
Boek Integrale Bouwtechniek
Noordhoff Uitgevers

2. COMPETENTIES
De BBE ingenieur vervult door zijn positie een belangrijke rol in het
realiseren van duurzaamheids ambities van opdrachtgevers en de
overheid.
Om die reden dient hij basiskennis te hebben in relatie tot het
berekenen en toepassen van duurzaamheidaspecten in gebouwen en
de gebouwde omgeving.
auteur Germaine Zielstra 2

3. LEERDOELEN COLLEGEREEKS
• Het kennen en herkennen van duurzaamheidsprincipes en
de daaraan verbonden regelgeving voor de gebouwde
omgeving in het algemeen.
• Het globaal kunnen bepalen van duurzaamheidscriteria en
deze kunnen communiceren aan betrokken partijen.
• Het kunnen berekenen en toepassen van eenvoudige
installatietechnische en bouwfysische berekeningen gericht
op duurzaamheid.
• Het kunnen benoemen van duurzaamheidscriteria voor een
gebouw en de gebouwde omgeving en kunnen beredeneren
van duurzame alternatieven.
auteur Germaine Zielstra 3

4. IBT 1.4 WEEK 1 – INLEIDEND COLLEGE
• Wat is duurzaamheid;
• Achtergrond en opbouw boek;
• Leerdoelen week 1;
• Verbreding en verdieping hoofdstuk 1.
• Aanwijzingen om te studeren;
• Oefenen
4

5. WAT IS DUURZAAMHEID?
5
• https://www.youtube.com/watch?v=w5D3rwpQlQA
Integrale
bouwtechniek;
een doorkijk naar
duurzaam bouwen

6. DE 4 BASISPRINCIPES DIE
DUURZAAMHEID BELEMMEREN
• https://www.youtube.com/watch?v=2Gng0tfOuNM
6

7. OPBOUW BOEK
• De matrix
7
inleiding H 1 H2 H3 H4 H5 H6 H7
onderwerp Woning
traditioneel
Woning
hout
Woonblok
nieuw
Woonblok
renovatie
Kantoor
nieuw
Kantoor
renovatie
Wijk
duurzaam
Proces &
Regels
Bestem-
ming plan
Vergun-
ning
Veiligheid Aan-
besteden
Bouw
besluit
Innovatief
aanbest.
Milieu-
Maatreg.
Ontwerp &
Opgave
Situatie Ambitie Opgave in
de stad
Opgave
verlenging
Opgave
duurzaam
Opgave
hergebruik
Opgave
duurzame
wijk
Bouw &
Fysica
Transmissie Condens Ventilatie Geluid Koeling Behaaglijkheid Stedelijk
milieu
Installaties Basis Duurzaam Hoogbouw Renovatie Invloed
materiaal
Specifieke
situaties
Op wijk
niveau
Methodiek
& Vorm
Traditioneel Hout Beton
prefab
Beton
In situ
Duurzaam Beton
in situ
Profiel
Materialen Traditioneel Duurzaam Schil Renovatie Combi Binnen Straat
Sterkte &
Constructie
Basis Belasting Dragen Krachten Weerstand Stabiliteit Grond
mechanica

8. OPBOUW BOEK
• De casus
8
• Woonhuis Eindhoven; architect WillemsenU
traditionele bouwmethodiek

9. OPBOUW BOEK
• De kennisblokken
9
Bestemmingsplan
Definitie
Het bestemmingsplan is een instrument waarin dwingend op juridische
grondslag is vastgelegd hoe de
overheid haar grondgebied wenst te bestemmen en in te richten. (betreft
werken, werkzaamheden,
bouwvergunningen, gebruiksverboden en onteigening)
Doel
Het bestemmingsplan is het belangrijkste instrument voor de ruimtelijke
ordening. In het
bestemmingsplan wordt geregeld waar gebouwd mag worden, wat er
gebouwd mag worden, de
omvang van de bebouwing en welk gebruik toegestaan is. Vaste onderdelen
van een
bestemmingsplan zijn de regels of voorschriften voor het gebied, een
verbeelding (plankaart) waarop
de bestemmingen zijn aangegeven en een toelichting..
Uitvoering
Een bestemmingsplan bestaat uit drie onderdelen:
1. toelichting; verantwoording over de keuze van de verschillende
bestemmingen in het
bestemmingsplan
2. verbeelding/plankaart: kaart waarop de toegestane
bestemmingen/functies zijn aangegeven
3. regels/voorschriften; regels en kaders van de ingetekende bestemmingen

10. LEERDOELEN WEEK 1
10
inleiding H 1
onderwerp Woning
traditioneel
Proces & Regels Bestem-
ming plan
De regelgeving kennen voor planvorming van bouwwerken
en weten waar die is vastgelegd.
Ontwerp & Opgave Situatie Begrijpen wanneer maten en maatvoering een rol spelen bij de
regelgeving voor bouwwerken.
Begrijpen hoe de situatie van het bouwkavel een ontwerpgave
beïnvloedt.
Bouw & Fysica Transmissie Weten en begrijpen hoe vocht en warmte zich in een constructie
gedragen. Een warmtetransmissie van een muur kunnen
berekenen en tekenen.
Installaties Basis De technische basisinstallaties van een woonhuis kennen en de
symbolen waarmee deze worden aangeduid in een tekening.
Methodiek & Vorm Traditioneel De traditionele bouwmethode voor een woning kennen en de
bijbehorende standaarddetails begrijpen.
Materialen Traditioneel Kunnen uitleggen wat onder traditionele bouwmaterialen wordt
verstaan.
Sterkte & Constructie Basis De basisbegrippen uit de sterkteleer kennen en die kunnen

11. • WABO
• WRO
• Structuurplan
• Bestemmingsplan
• Bouwbesluit
• Hoe is de regelgeving voor bouwwerken vastgelegd en welke rol
spelen maatvoering en meten daarin?
11
REGELGEVING & PROCES

12. STRUCTUUR REGELGEVING
RUIMTELIJKE ORDING
12
Europa
Doel bijv; beperken CO2
Structuurvisie landelijk : nationaal beleid windenergie
Structuurvisie provinciaal : aanwijzing gebieden
Structuurvisie gemeentelijk : grenzen , hoogtes enz.
Bestemmingsplan
WRO
Meer sturen
Minder toetsen

13. STRUCTUUR REGELGEVING
GEBOUWDE OMGEVING
13
Nederland
Doel bijv; beperken energiegebruik
Omgevingsvergunning
WABO
Meer sturen
Minder toetsen
Bijv.
sloopvergunning
kapvergunning
inritvergunning
veiligheid
Bouwbesluit

14. Bestemmingsplan
Vaste procedure
• Aankondiging in plaatselijke krant of brief aan omwonenden
• Ontwerpbestemmingplan
• Inzageperiode (gelimiteerd tot zes weken!)
• Vaststellen en bekendmaken bestemmingsplan
(max. 12 weken!)
• Besluit kenbaar maken (max 2 weken!)
Invloed burger

15. Bestemmingsplan
bestaat uit drie onderdelen
1 toelichting
2 plankaart / verbeelding
3 regels en voorschriften bestemmingen
Plankaart
Arcering geeft functie aan
Gebouwen en kavelbegrenzing omlijnd
Water blauw gekleurd
Bos en weide groen gekleurd

16. Bouwbesluit
• Regels
• Voorschriften
• Normen
• Veiligheid
• Gezondheid
• Bruikbaarheid
• Energiezuinigheid
• Milieu
bijvoorbeeld
• Tussenafstand spijlen balustrade
• Ventilatievoud ruimtes
• Minimale afmetingen ruimtes
• Minimale isolatie eis / Rc
• Regulering uitstoot materialen
normbladen
Wetten
(WABO)

17. Meten
https://www.youtube.com/watch?v=YnXKV
5yhrpg
https://www.youtube.com/watch?v=hm-
uqw2yBzU

18. Situatie; wat in ieder geval?
• Noordpijl
• Adres
• Schaal
• Kavelgrens
• Relevante maten
• Bestraat
• Onbestraat

19. Kennis bouwfysica belangrijk?
vochtslabbe
isolatie

20. Vocht
Positief
Vocht is belangrijk om je behaaglijk te voelen
Het beïnvloedt:
De luchttemperatuur
De luchtvochtigheid
Negatief
Vocht kan bij te hoge concentratie de behaaglijkheid beïnvloeden
Het veroorzaakt dan:
Schimmel
Natte plekken, loslatend behang, bobbels in de vloerbedekking

21. Warmtetransmissie & Vocht
Vocht slaat neer op de meest koude plek in een constructie.
Dit verschijnsel noemt men condens.
Met de volgende gegevens kan je de plek waar condensatiegevaar
op de loer ligt voorspellen:
1. Toegepaste materialen en
2. λ waarde van de toegepaste materialen
3. De dikte van de toegepaste materialen

22. RELATIEVE VOCHTIGHEID
• De relatieve vochtigheid is de verhouding tussen wat er aan
waterdamp in lucht aanwezig is en wat er maximaal in zou kunnen.
• De relatieve vochtigheid wordt niet in eenheden uitgedrukt
• Wat betekent een relatieve vochtigheid van 100% bij 20◦ ?
22

23. Oorzaken vocht Neerslag
Optrekkend Vocht
Vocht van
binnen
1. Vocht door neerslag
2. Optrekkende vocht
3. Vocht van binnen

24. Warmtetransmissie & Vocht
Warm Koud
Bij een verschil in temperatuur en luchtdruk aan
weerszijde van een constructie zal de warmte door de
constructie aan de warme zijde worden opgenomen en
aan de koude zijde weer worden afgegeven. Als ergens in
de constructie de oppervlaktetemperatuur lager is dan
het dauwpunt, treedt er condens op in de constructie.

25. Warmtetransmissie & spouwmuur
- 0
+20
Warmtetransmissie
Dikte materiaal
Soort materiaal
λ= lambda
Temperatuur
(W/m.K)
Warmteweerstand
Rc waarde =
warmteweerstand
constructie
Rse
Resistance Exterior
Rsi
Resistance Interior

26. Warmtetransmissie & spouwmuur
- 0
+20
R1 R2Rse R3 R4 R5 Rsi
Rc is totale
warmteweerstand
constructie
λ waarden vinden?
Oa SBR

27. Lambda waarden bij SBR
Materiaal Soortelijk
gewicht
Kg/m³
Lambda droog
W/m.K ( droog)
Lambda
vochtig
Toeslag
in % (a)
Lambda reken
W/m.K
Bouwmaterialen (SBR)
Stenen
Kalkzandsteen 2000 1,0-1,3 25 1,25-1,63
A2 (Poriso) 1350 0,43 30 0,56
A3 (Isolatiesteen) 1000 0,30 35 0,41
B1 (Rood) 1300-1700 0,45-0,65 30 0,59-0,85
B2
(Boerengrauw) 1300-1700 0,45-0,65 30 0,59-0,85
B3 (Hardgrauw) 1700-1900 0,65-0,73 25 0,81-0,91
B4
(Gevelklinkers) 2100 0,80-0,90 25 1-1,13

28. 6 12345
0 oC
4 oC
12 oC
- 4 oC
- 8 oC
- 12 oC
16 oC
20 oC
be = - 8 oC bi = 20 oC

29. 29Th. J. Broeke
Integrale bouwtechniek
Installatietechniek/Bouwfysica
Uitgewerkte berekening van de geïsoleerde spouwmuur:
• Bepaal R-waarde van elke laag;
Rm1 = d / λ = 0,13
Rm2 = 0,10 / 0,8 = 0,125
Rm3 = 0,09 / 0,041= 2,195
Rm4 = 0,17
Rm5 = 0,10 / 1,1 =0,09
Rm6 =0,04
Rtot = 2,75 [m2 . K / W ]
Bereken totaal temperatuurverschil;
∆Θ = 20 - (-8) = 28 0C
Bereken de warmtestroomstroomdichtheid ;
q = ∆Θ / Rtot 28/ 2,75 = 10,18 W/m2

30. 30Th. J. Broeke
Integrale bouwtechniek
Installatietechniek/Bouwfysica
Bereken de temperatuursprong per laag, deze is evenwijdig met de R-waarde
van de laag:
∆Θm1 = q. Rm1 = 10,18 . 0,13 = 1,3 W/m2
∆Θm2 = q. Rm2 = 10,18 . 0,125 = 1,3 W/m2
∆Θm3= q. Rm3 = 10,18 . 2,195 = 22,3 W/m2 (hoger getal geeft betere isolatie!)
∆Θm4 = q. Rm4 = 10,18 . 0,17 = 1,7 W/m2
∆Θm5 = q. Rm5 = 10,18 . 0,09 = 0,9 W/m2
∆Θm6 = q. Rm6 = 10,18 . 0,04 = 0,4 W/m2
Θtot = 27,9 W/m2
Bereken de temperatuur op de scheidingsvlakken: (T in 0C)
Binnentemperatuur van 20 0C;
T1 > T2 = 20 – 1,3 = 18,7 0C
T2 > T3 = 18,7 – 1,3 = 17,4 0C 17,4 – 4,9 = 12,5 0 C
T3 > T4 = 17,4 – 22,3 = -4,9 0C
T4 > T5 = - 4,9 – 1,7 = - 6,6 0C
T5 > T6 = -6,6 – 0,9 = -7,5 0C
Buitentemperatuur van -8 0C

31. 6 12345
0 oC
4 oC
12 oC
- 4 oC
- 8 oC
- 12 oC
16 oC
20 oC
bu = - 8 oC
bi = 20 oC18,7
17,4
- 4,9
- 6,6
- 7,5
Temperatuurlijn

32. 32Th. J. Broeke
Integrale bouwtechniek
Installatietechniek/Bouwfysica
Uitgewerkte berekening van de geïsoleerde spouwmuur:
• Bepaal R-waarde van elke laag;
Rm1 = d / λ = 0,13
Rm2 = 0,10 / 0,8 = 0,125
Rm3 = 3,5
Rm4 = 0,17
Rm5 = 0,10 / 1,1 =0,09
Rm6 =0,04
Rtot = 4,06 [m2 . K / W ]
Bereken totaal temperatuurverschil;
∆Θ = 20 - (-8) = 28 0C
Bereken de warmtestroomstroomdichtheid ;
q = ∆Θ / Rtot 28/ 4,06= 6,90 W/m2

33. 33Th. J. Broeke
Integrale bouwtechniek
Installatietechniek/Bouwfysica
Bereken de temperatuursprong per laag, deze is evenwijdig met de R-waarde
van de laag:
∆Θm1 = q. Rm1 = 6,90 . 0,13 = 0,9 W/m2
∆Θm2 = q. Rm2 = 6,90 . 0,125 = 0,9 W/m2
∆Θm3= q. Rm3 = 6,90 . 3,5 = 24,2 W/m2
∆Θm4 = q. Rm4 = 6,90 . 0,17 = 1,2 W/m2
∆Θm5 = q. Rm5 = 6,90 . 0,09 = 0,6 W/m2
∆Θm6 = q. Rm6 = 6,90 . 0,04 = 0,3 W/m2
Θtot = 28,1 W/m2
Bereken de temperatuur op de scheidingsvlakken: (T in 0C)
Binnentemperatuur van 20 0C;
T1 > T2 = 20 – 0,12 = 19,1 0C
T2 > T3 = 19,1 – 0,12 = 18,2 0C 18,2 – 6 = 12,2 oC
T3 > T4 = 18,2 – 24,2 = -6 0C
T4 > T5 = - 6 – 1,2 = - 7,2 0C
T5 > T6 = -7,2 – 0,08 = -7,5 0C
Buitentemperatuur van -8 0C

34. 6 12345
0 oC
4 oC
12 oC
- 4 oC
- 8 oC
- 12 oC
16 oC
20 oC
be = - 8 oC bi = 20 oC

35. Basis installaties woonhuis
Installaties Bronnen traditioneel
Warmte Gas Elektriciteit
Licht Elektriciteit
Voedsel Water
Afvoer stoffen Water
1. CV installatie
2. Elektriciteitsnet
3. Waterleidingnet
4. Riolering
5. WTW installatie

36. Cv-installatie
1.CV ketel
2. Toevoerbuizen
2. Afvoerbuizen
3. Radiatoren

37. Principe WTW-installatie (lucht)

38. WTW-installatie in CV ketel

39. Riolering
Ontluchting / Standleiding
Leidingdiameters
Stankvoorzieningen
Afschot

40. Riolering - leidingen
Ontluchting / Standleiding
Leidingdiameters
Stankvoorzieningen
Afschot (1:100/1:200)

41. Riolering – Stankvoorzieningen
Ontluchting / Standleiding
Leidingdiameters
Stankvoorzieningen
Afschot (1:100/1:200)
Bekersifon
Zwanenhals
Waterslot

42. 42
Kiezen van de hoofddraagconstructie
• Uiterlijk
• Kosten

43. Casco
dak (vlak)
vloeren
dragende
wanden

44. Casco Stapelbouw

45. Spouwmuur

46. Fundering op staal
Innovatief funderen
https://www.youtube.co
m/watch?v=NBK14le8J
i0
https://www.youtube.
com/watch?v=eZDbd
k1qmPg
klassiek funderen

47. Metselwerk
https://www.youtube.com/watch?v=5krUe4
3mSNo
Kleur
Aanzicht
Maat
Voeg (dikte en kleur)

48. Metselwerk en uitstraling

49. Dakpannen

50. 50
Uitrekenen hoofddraagconstructie
• Permanente belasting
• Variabele belasting

51. 51
Permanente belasting = G /m1 of m2 of m3
• eigen gewicht van de constructie
• afwerking b.v. tegels
• continue rustende gebouwdelen bijvoorbeeld:
• muren
• waterdruk
• gronddruk
• anders
Uitrekenen hoofddraagconstructie

52. 52
Eigen gewicht

53. 53
Gewicht van materialen uitdrukken in kN/m3
• bijvoorbeeld:
• metselwerk 17 tot 21 kN/m3
• beton 20 tot 25 kN/m3
• dan weegt een:
• pannendak 75 kg/m2
• houten vloer l=4,5m 30 kg/m2
• stalen IPE profiel 42,2 kg/m1
• vierkant buis (100 x 100 x 4) 12
kg/m1
Ir. M.R. Adhin
Uitrekenen hoofddraagconstructie

54. Variabele belastingen
WindRegen en
sneeuw

55. 55
Windbelastingen

56. 56
Variabele belasting
• windbelasting
• sneeuwbelasting
• mensen op het dak
• belasting op zolder
• belasting op verdieping
• belasting op begane grond
Uitrekenen hoofddraagconstructie

57. 57
Hoe
• Sterkte
• Stijfheid
• Stabiliteit
Uitrekenen hoofddraagconstructie

58. 58
Sterkte
breuk
Uitrekenen hoofddraagconstructie

59. 59
Stijfheid
Uitrekenen hoofddraagconstructie

60. 60
Stabiliteit
Uitrekenen hoofddraagconstructie

61. 61
1 kantelen 2 schuiven 3 buigen 4 knikken
onder en boven
scharnierend
onder
ingeklemd
onder en boven
ingeklemd
eigen
gewicht
horizontale belasting
Vervorming door uitwendige belasting

62. 62
Krachtwerking

63. Verschil Puntlast – Lijnlast

64. Koppel veroorzaakt Moment

65. DISCUSSIE AAN DE HAND VAN VRAGEN
1. Hoe is de regelgeving voor bouwwerken vastgelegd en welke rol
spelen maatvoering en meten daarin?
2. Hoe beïnvloedt de situatie een ontwerpopgave?
3. Hoe gedragen vocht en warmte zich in een constructie en waarom
is dat zo belangrijk?
4. Welke technische basisinstallatie tref je aan in een woonhuis?
5. Wat verstaan we onder traditionele bouwmethoden?
6. Wat verstaan we onder traditionele bouwmaterialen?
7. Welke basisbegrippen onderscheiden we in de sterkteleer?
65

66. STUDEREN
1. Lezen Casus
2. Leren definities
3. Leren begrippen
4. Leerdoelen teruglezen en bijbehorende stof bestuderen
66

67. OEFENINGEN
• Via de website van Noordhoff kan je twee trainingsmodules volgen
• Aan het einde van dit college zijn 4 multiple choice vragen die je na
bestuderen kan proberen te beantwoorden
• Volgende week de antwoorden!
67

68. OEFENVRAGEN ZELFSTUDIE
1. Het bestemmingsplan is een juridisch instrument:
a. waarin de gemeente bestemming, vorm en gebruik van gebouwen
vastlegt
b. waarmee de burger kan beslissen hoe zijn woning eruit komt te zien
c. waarin de Staat der Nederlanden de WABO heeft verankerd
68
2. Bij het inmeten van twee naast elkaar te bouwen woningen:
a. kan van de richtlijn voor de onderlinge minimale afstand afgeweken
worden
b. wordt de maatvoering altijd achteraf bepaald
c. kan de gemeente achteraf met piketpalen de rooilijnen veranderen

69. OEFENVRAGEN ZELFSTUDIE
3. Warmtetransmissie komt voor bij constructies en:
a. wordt uitgedrukt in W/m2.K
b. wordt voornamelijk bepaald door de materialen van de constructie
c. wordt berekend door de verschillende warmteweerstanden op te tellen
69
4. Het eigen gewicht kan op drie manieren worden afgevoerd naar de
fundering van een gebouw. Schets de drie situaties en geef met
peilen aan waar de krachten worden afgedragen.

70. Dit is het eerste college op basis van een reeks van zeven
De reeks hoort bij het boek integrale bouwtechniek
wordt momenteel ontwikkeld voor jaar 1 BTB aan de Hogeschool van Amsterdam
g.g.a.b.zielstra-olivier@hva.nl
joop@ruimtevoorleven.nl
Integrale Bouwtechniek
IBT 1.4