1 52+++.2010.10.06

Îþóòíû õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ òºâ
-- --
АГУУЛГА
Бүлэг 1.
Оюутны Хөдөлмөр Эрхлэлтийг Дэмжих үйл
ажилгааний талаар
1.1 Оюутны Хөдөлмөр Эрхлэлт гэж юу вэ?
1.2 Оюутны Хөдөлмөр Эрхлэлтийг Дэмжих Төвийн тухай
1.3 ХААИСургуулийн ОХЭДТөв
Бүлэг 2.
Оюутан таны амжилтын гараа
2.1 Ажил хэрэгч оюутан
2.2 Суралцаж байгаа буюу мэргэжлээрээ
хэрхэн амжилт олох вэ?
2.3 Мэргэжлийн ажил хэрхэн хайх вэ?
2.4 Ажилдаа ахих мөрдлөгүүд
Хавсралт
Тàíû ººðèéãºº èëýðõèéëýõ áîëîìæóóä
• Êàðüåð òºëºâëºëò ãýæ þó âý?
• Êàðüåð òºëºâëºëòèéã õýðõýí õèéõ âý?
• ÑV / товч намтар / хэрхэн бичих вэ?
• Ðåçþìå / Òîâ÷ àíêåò / õýðõýí áè÷èõ
• Äàãàëäàõ çàõèà õýðõýí áè÷èõ
• ªðãºäºë õýðõýí áè÷èõ
• ßðèëöëàãàíä ÿàæ áýëòãýõ âý?
1. Ажил хайхад орох бүх вэб материалууд
2. Тэтгэлүүд
3. Нийслэлийн нийтийн тээвэрээс схем авч оруулах

-- --
МОНГОЛ УЛСЫН
ТӨРИЙН ДУУЛАЛ
Дархан манай тусгаар улс
Даяар монголын ариун голомт
Далай их дээдсийн гэгээн үйлс
Дандаа энхжиж, үүрд мөнхөжнө
Хамаг дэлхийн шударга улстай
Хамтран нэгдсэн эвээ бэхжүүлж
Хатан зориг, бүхий л чадлаараа
Хайртай монгол орноо мандуулъя
Өндөр төрийн минь сүлд ивээж
Өргөн түмний минь заяа түшиж
Үндэс язгуур, хэл соёлоо
Үрийн үрдээ өвлөн бадраая
Эрэлхэг монголын золтой ардууд
Эрх чөлөө, жаргалыг эдлэв
Жаргалын түлхүүр, хөгжлийн тулгуур
Жавхлант манай орон мандтугай

-- --
ХªÄªª АÆ АÕÓÉÍ
ИÕ СУРГУУЛИЙН СҮЛД ДУУ
Энэрэлт багш нь эрдэм чадалтай
Итгэлт шавь нь хийморь
Шинэ жаранд нэр нь улбаатай
Шинжлэх ухаанд нэмэр нь гялбаатай
Сууг цогцлуулсан билгүүн далай
Шидийг амилуулсан оюуны ундраа
Хайр хүндлэлд эгнэгт гэрэлтсэн
Хөдөө Аж Ахуйн Их Сургууль минь
Дэлхийд нэртэй цуутныг төрүүлсэн
Түмэнд хүнтэй цолтныг тодруулсан
Өрлөг түүхийн хуудсыг зузаалсан
Өрнөх түүхийн хөгжлийн замаар зуузайлсан
Дахилт:
Нарлаг Монголд туших олонтой
Найман зовхист үйлс нэгэнтэй
Залгамж хойчдоо үүдээ нээсэн
Заяа жаргалд өлзий нэмсэн
Дахилт:
Буянт малын шимийг арвижуулсан
Баян хангайн хишгийг арвилсан
Онол сургааль номлож хөгжөөсөн
Оньсон машин бүтээж хөлөглөсөн
Дахилт:

-- --
ÌÝÍÄ×ÈËÃÝÝ
Монгол улсын хүн амын талаас илүү хувь нь ажиллаж
амьдарч буй Нийслэл Улаанбаатар хотын хөдөлмөрийн
насны нийт хүн амын 21,3 хувийг оюутан залуус эзэлдэг.
Жилд дунджаар 150.000-160.000 оюутан залуус их дээд
сургуулиудад суралцдаг бөгөөд 80 гаруй хувь нь нийслэлд
сурч боловсорч байна.
Оюутан залуус суралцах хугацаандаа дадлагын ажлаар
олж авсан практик мэдлэг дутмаг байдгийн улмаас
ажлын байрны шаардлагад тэнцэлгүй, ажилгүйчүүдийн
эгнээнд олноор шилждэг.
Дээрх нөхцөл байдлыг харгалзан 2008 оны 12 дугаар
сард Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн сайд, Боловсрол
соёл шинжлэх ухааны сайд нарын хамтарсан тушаалаар
“Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих туршилтын дэд
хөтөлбөр” батлагдан 2009-2010, 2010-2011 он гэсэн 2 үе
шаттайгаар хэрэгжиж байна.
Хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээр оюутнууд нь мэргэжлийн
болон мэргэжлийн бус цагийн ажлын байранд зуучлуулан
орсноор мэргэжлийн ур чадвараа дээшлүүлэхийн зэрэгцээ
орлогоо нэмэгдүүлж байна. Мөн “Оюутны аж ахуй бизнес
эрхлэлтийг дэмжих оюутны зээл”, ОУХБ-ын “SIYB”
буюу “Бизнесээ эхэл, хөгжүүл” хөтөлбөрийн сургалтанд
хамрагдан бизнес сэтгэлгээгээ хөгжүүлэх боломжоор
бүрэн хангагдаж байна.
Хөтөлбөрийн хүрээнд боловсруулж буй энэхүү гарын
авлага нь хөдөлмөрийн зах зээлд өөрийгөө борлуулах
гол зэвсэг болсон “ажил хэрэгч оюутан, Суралцаж

-- --
байгаа буюу мэргэжлээрээ хэрхэн амжилт олох вэ?,
CV, резюме, танилцуулга захидлыг хэрхэн бичих, ажил
олгогчийн ярилцлагад хэрхэн бэлдэх зэрэг олон мэдээллийг
агуулснаараа оюутан залуучуудын ажил мэргэжлийн
боловсролд чухал ач холбогдолтой.
ХААИС-ийн “Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих
төв”-өөс эрхлэн гаргаж буй энэхүү гарын авлага номонд
сургамжтай санаа, авууштай зүйл маш их байгааг оюутан
залуус Та бүхэн тунгааж үзнэ үү.
Нийслэлийн Засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг
НИЙСЛЭЛИЙН ХӨДӨЛМӨРИЙН
ГАЗАРЫН ДАРГА Б.БАТБААТАР

-- --
Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих
төвийн дүрэм журам
Нэг. Нийтлэг үндэслэл
1.1 Оюутны хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төв нь
НХХ-ийн сайд, БСШУ-ны сайдын хамтарсан 2008 оны
136/130 дугаар тушаалаар батлагдсан “Оюутны хөдөлмөр
эрхлэлтийг дэмжих туршилтын дэд хөтөлбөр”-ийн
хүрээнд сонгогдсон их, дээд сургуулийн оюутнуудыг
хөдөлмөрийн зах зээлд бэлтгэх, ажлын дадлага олгох,
орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэсэн зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх
зорилго бүхий нэгж байна.
1.2. Төв нь “Дээд боловсролын тухай” хууль, “Боловсролын
тухай” хууль, Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай
хууль болон тэдгээрийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан
хөдөлмөрийн болон боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн
захиргааны төв байгууллагаас гаргасан шийдвэр, энэхүү
дүрмийг үйл ажиллагаандаа удирдлага болгоно.
1.3. Хөтөлбөрт сонгогдсон их, дээд сургуулийн захирал
төвийн үйл ажиллагааг зохицуулах талаар Хөдөлмөр,
халамжийн үйлчилгээний газартай гэрээ байгуулж,
хэрэгжилтийн явц, үр дүнг улирал тутам тайлагнана.
Гэрээнд төвөөс үзүүлэх үйлчилгээ, түүнийнхамрах хүрээ,
төсөв,хүрэхүрдүн,шалгуурүзүүлэлт,хугацаагнарийвчлан
тусгана.
Хоёр. Төвийн үүрэг
2.1 Төв нь Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн
2 дугаар зүйлийг үндэслэн оюутанд дараах үйлчилгээ
үзүүлнэ. Үүнд:
а. Оюутныг ажлын байранд бэлтгэх, бизнес

-- --
эрхлэхэд шаардлагатай эрх зүй, хөдөлмөр, нийгмийн
хамгааллын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх, энэ чиглэлээр
зөвлөх багийг байгуулах, гарын авлага, материал бэлтгэх
б.Төгсөгчдийг хөдөлмөрийн зах зээлд бэлтгэх сургалтын
хөтөлбөр боловсруулж, сургалт зохион байгуулах
в. Оюутныг хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллээр
хангах
г. Оюутныг тусгай асуулгын дагуу бүртгэж,
“Оюутны хадалмөрийн бирж”-ээр дамжуулан аж ахуйн
нэгж, байгууллагад цагийн болон нийтийн хамтарсан
ажилд зуучлуулах, банкы байгууллагаас хэрэгжүүлж буй
зээлийн хөтөлбөр, хөнгөлөлтөд хамруулах
д. Төгсөгчдийн ажлын байрны хангалтын
асуудлыг судалж, сургалтын хөтөлбөрийг боловсронгуй
болгох саналыг удирдлагад тавих
е. Аж ахуйн нэгж, байгууллагатай оюутны
үйлдвэрлэлийн дадлагын гэрээ хийх, хяналт тавих, үр дүнг
тооцох
ж. Харъяа дүүргийн Хөдөлмөр, халамжийн
үйлчилгээний хэлтэс, тухайн сургалтын байгууллага, ажил
олгогчидтой хамтран бизнесийн ур чадвар олгох сургалтыг
ОУХБ-ын хөтөлбөрийн дагуу зохион байгуулах, үр дүнг
тооцох
2.2 Төв нь үндсэн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхтэй
холбоотойгоор олон улсын төсөл, хөтөлбөр, төрийн болон
төрийн бус байгууллагуудтай хамтран ажиллах, мэргэжил,
арга зүйн дэмжлэг авч болно.
2.3 Төв нь хөдөлмөр эрхлэлтийг үйлчилгээнд хамрагдахыг
хүссэн оюутны талаар дэлгэрэнгүй бүртгэл хийж,
мэдээллийн санг бүрдүүлсэн байх бөгөөд холбогдох
мэдээллийг Нийслэлийн хөдөлмөрийн газрын дэргэдэх

-- 10 --
“Оюутны хөдөлмөрийн бирж”-ийн вэбсайтад тухайн бүр
байршуулах, зээлийн хөтөлбөр хэрэгжүүлэгчдэд уламжлах
зэргээр шаардлагатай үйлчилгээг шуурхай үзүүлэх арга
хэмжээ авна.Үйлчилгээний үр дүнг оюутан нэг бүрээр
тооцох асуудлыг хариуцна
2.4 Цагийн болон нийтийг хамарсан ажлын талаарх
дэлгэрэнгүй, шуурхай мэдээллээр оюутнуудыг хангах
2.5 Төвийн үйл ажиллагааг оюутнууд, иргэд, аж ахуйн
нэгж, байгууллагад сурталчлах ажлыг зохион байгуулна.
Гурав. Төвийн эрх
3.1 Төв нь дараах эрх үүрэгтэй.
3.1.1 Төвийн үйл ажиллагаа, зохион байгуулалтын
талаартөрийнзахиргаанытөв,ороннутгийнбайгууллага,
сургуулийн захиргаанд санал тавьж шийдвэрлүүлнэ.
3.1.2 Оюутныг хөдөлмөрийн зах зээлд бэлтгэх
шинэ үйлчилгээ, арга хэмжээг хөдөлмөрийн болон
боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв
байгууллагатай зөвшилцсөний үндсэн дээр олон улсын
төсөл, хөтөлбөр, төрийн бус байгууллагатай хамтран
хэрэгжүүлэх
3.1.3 Үндсэн үйл ажиллагаатай холбоотойгоор төрийн
болон хувийн хэвшлийн байгууллагаас тайлан, мэдээ,
судалгаа гаргуулах
3.1.4 Төв өөрийн эд хөрөнгийг зориулалтын дагуу
эзэмшиж ашиглах

-- 11 --
ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛÜ
ОЮУТНЫ ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ТӨВ
● Òºâèéí òàíèëöóóëãà
Íèéãìèéí Õàìãààëàë, Õºäºëìºðèéí ñàéä, Áîëîâñðîë,
Ñî¸ë Øèíæëýõ Óõààíû ñàéäûí õàìòàðñàí òóøààëààð
áàòëàãäñàí “Îþóòíû õºäºëìºð ýðõëýëòèéã äýìæèõ
òóðøèëòûí äýä õºòºëáºð”-èéí õ¿ðýýíä ÕÀÀÈÑ-èéí
Ðåêòîðûí 2009 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 289 òîîò òóøààëààð
ÕÀÀÈÑ-èéí “Îþóòíû Õºäºëìºð Ýðõëýëòèéã Äýìæèõ
Òºâ” áàéãóóëàãäñàí áîëíî.
● Òºâèéí çîðèëãî
Îþóòíóóäûã õºäºëìºðèéí çàõ çýýëä áýëòãýõ, àæëûí
äàäëàãà îëãîõ, îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõýä ÷èãëýíý.
● Òºâèéí Óäèðäëàãûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò

-- 12 --
● “Îþóòíû Õºäºëìºð Ýðõëýëòèéã Äýìæèõ òºâ”
Òºâ íü ººðèéí ñóðãóóëèéíõàà îþóòíóóäàä áîëîí àæèë
îëãîã÷, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä äàðààõ ¿éë÷èëãýý
¿ç¿¿ëíý.
¯¿íä:
1. Îþóòíûã àæëûí áàéðàíä áýëòãýõ, áèçíåñ ýðõëýõýä
øààðäëàãàòàé ýðõ ç¿é, õºäºëìºð, íèéãìèéí õàìãààëëûí
çºâëºõ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ
2.Òºãñºã÷äèéãõºäºëìºðèéíçàõçýýëäáýëòãýõ,ñóðãàëòûí
õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ, ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ
3. Îþóòíûã õºäºëìºðèéí çàõ çýýëèéí ìýäýýëëýýð
õàíãàõ
4. Îþóòíûã òóñãàé àñóóëãûí äàãóó á¿ðòãýæ, Ìîíãîë
Óëñûí“ÕºäºëìºðèéíÒºâÁèðæ”,“Îþóòíûõºäºëìºðèéí
áèðæ”-ýýð äàìæóóëàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãàä
öàãèéí áîëîí íèéòèéã õàìàðñàí àæèëä çóó÷ëóóëàõ
5. Àæàõóéííýãæ,áàéãóóëëàãàòàéîþóòíû¿éëäâýðëýëèéí
äàäëàãûí ãýðýý õèéõ, õÿíàëò òàâèõ, ¿ð ä¿íã òîîöîõ
6. Àæèë îëãîã÷, àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãóóäàä
÷àíàðòàé, óð ÷àäâàðòàé áîëîâñîí õ¿÷èí áýëòãýí îëæ
àâàõàä çóó÷èëæ òóñëàõ
7. Õàðúÿà ä¿¿ðãèéí Õºäºëìºð, õàëàìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé
õýëòýñ, òóõàéí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãà, àæèë îëãîã÷èäòîé
õàìòðàí áèçíåñèéí óð ÷àäâàð îëãîõ ñóðãàëòûã ÎÓÕÁ-ûí
õºòºëáºðèéí äàãóó çîõèîí áàéãóóëàõ.
8. Îþóòíûã àæ àõóé ýðõëýõ óð ÷àäâàðàà äýýøë¿¿ëýõ
ñóðãàëòàíä õàìðóóëñíààð òýäýíä áîëîí áóñäàä àæëûí
áàéðíû áèé áîëãîæ áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààãàà
ºðãºæ¿¿ëýõ áîëîìæîî íýìýãä¿¿ëýõýä òóñëàíà.

-- 13 --
Îþóòàí òà ìàíàé òºâä á¿ðòã¿¿ëñíýýð
● Àæèë îëãîã÷äîä Òàíû ìýäýýëýë ò¿ðãýí øóóðõàé õ¿ðíý.
● Õè÷ýýëèéí áóñ öàãò àæèë õèéæ îðëîãîòîé áîëíî.
● Àæèë îëãîã÷ Àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí
àæëûí áàéðíû ìýäýýëýë, çºâëºãººã àâíà.
● Õºäºëìºðèéí çàõ çýýëèéí ýðýëòýä íèéöñýí óð ÷àäâàðûã
ýçýìøèæ ººðèéãºº õºãæ¿¿ëýõ, àæèë ìýðãýæëèéí ÷èã
áàðèìæààòàé áîëîõ ñóðãàëòàíä õàìðàãäàíà.
● Íèéòèéã õàìàðñàí áîãèíî õóãàöààíû àæèëä
îðîëöñîíîîð àæëûí äàäëàãà òóðøëàãà ýçýìøèæ
îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëíî.
Òà áèäýíä õàíäàæ çºâëºãºº àâàõûí çýðýãöýý àæèëä
çóó÷ëóóëñíààð õºäºëìºð ýðõëýõ àñóóäëàà òºâºãã¿é øèéäâýðëýæ
àëáàí òóøààë àõèí äýâøèõ ¿éë àæèëëàãàà òàíü àìæèëòòàé
ºðíºõ íü äàìæèãã¿é.
Ìàíàé Õàÿã: Õàí-Óóë ä¿¿ðýã, 11-ð õîðîî
Çàéñàíãèéí ãóäàìæ ÕÀÀÈÑ-èéí
òºâ áàéðíû 272 òîîò
Óòàñ: 99183131, 96651388
Âýá Ñàéò: www.msua.edu.mn
Сайтын бүтэц, ашиглах заавар:
Тус сайтыг оюутан ашиглахыг тулд оюутны код, нууц
¿гээ мэдэж байх шаардлагатай бөгөөд нууц үг нь хичээлийн
сонголтын програмтай ижил юм. Хэрвээ нууц үгээ мартсан бол
бол сургуулийн Мэдээлэл технологийн албанаас лавлаж болно.
Сайтад нэвтэрснээр Хөдөлмөр эрхлэлт Оюутан, Хичээл сонголт,
Анкет бөглөх, Үйлчилгээ гэсэн хэсгүүдийг ашиглах боломжтой
юм.Хэрвээ оюутан цагийн, байнгын, дадлагын ажлын байрны
мэдээллийн санд бүртгүүлэх ба анкетыг үнэн зөв бөглөнө. Үүний
дараа ажлын заруудаас сонирхож буй ажлаа болон өөрийн хийж
чадах ажлыг бичнэ.Ингэснээр та тухайн ажлын байранд хамрагдах
боломжтой болно.

-- 14 --
Àæèë õàéã÷äàä çîðèóëñàí ñàíàìæ
Ажил хайх гэдэг нь тийм ч амар з¿йл биш хэдий ч
ухамсартай хөдөлмөрч амьдраьдралын тань эхлэл бол
ажил хайх явдал. Анхны ажил танд хэзээч үл мартагдах
баяр баясгалан авчирна. Дараа нь хичнээн ажлын байранд
та очиж амжилттай ажилласан ч гэлээ анхны ажил
“Анхых” гэсэн тодотголыг үүрд хадгалах тул зөв хандлага
зөв сэтгэлээр анхны ажлаа эхлэх ёстой. «Таныг ажилд
авлаа» гэж анх удаа хэн нэгнээр хэлүүлсэн тэр л үеийн
баяр хөөр, бахдал яг л тэр үеийнх шигээ амьдралд дахиж
тохиолдохгүй шүү дээ.Иймд анхны ажлаа эхлэхийн тулд
өөрийн талаар бүхнийг мэдэх, өөртөө ямар авъяас чадвар
байгааг мэдэх хэрэгтэй.Өөрөөр хэлбэл бусдад өөрийгөө
“таниулах”-ын тулд өөрийн талаар бүхнийг сайтар мэдэж
(Би хэн бэ гэдгээ)туулж өнгөрүүлсэн амьдралийнхаа талаар
итгэлтэйгээр бардам ярих нь чухал юм.Үүний тулд:
- Юу таны сонирхолыг татдаг вэ?
- Яг юу хийж чадах вэ?
- Юунд илүү авъяастай вэ?
- Ямар нөхцөл, үед та хамгийн идэвхитэй ажиллаж чадах
вэ? Гэдгээ нээж илрүүлж бусдад таниулана гэсэн үг юм.Бүр
тодруулбал та яг ямар хүн болохыг хүсдэг вэ?, Юу хийж,
юунд хүрэхийг эрмэлзэжбайгаа вэ? Гэдгээ сайтар бодож
өөртөө дүгнэлт хийгээрэй.
Таны хайж буй ажлын нөхцөл
Чухам ямар ажил, албан тушаал танд илүү тохиромжтой
вэ? Яг ямар нөхцөл, орчинд ажилласнаар та аз жаргалтай,
сэтгэл хангалуун байх бол, дээрх асуултуудыг өөртөө
тавиж өөрийнхөө тухай сайтар таньж мэдэх нь өөрийн ур
чадвар, хүсэл сонирхолд нийцсэн ажлаа сонгож олоход

-- 15 --
чухал юм.Ажил олгогч нар ажлын туршлагатай оюутанд
л дуртай байдаг гэдгийг үргэлж сана! Мөн бусадтай
өрсөлдөх чадварыг харуулахуйц дараах ур чадварын хэдэн
хувь “Таньд” байгааг бодоорой.
Ажил хайгч нарт байх ур чадварууд:
* Харилцааны (Ярих, бичих, сонсох унших)
* Гадаад хэлний мэдлэг
* Багаар ажиллах
* Асуудлыг шийдвэрлэх
* Санаачлага, овсгоо самбаа
* Төлөвлөлт хийх, зохион байгуулах
* Хувийн менежмент
* Суралцах авъяас чадвар
* Мэдээллийн технологи, компьютер,
тоног төхөөрөмж ашиглах гэх мэт
Àæèëäàà ìºðäëºã áîëãîí õýâø¿¿ëýõ ç¿éëñ:
■ Çºâ ñàéõàí ìýíäýëæ, òàëàðõàë èëýðõèéëæ, óó÷ëàëò
ãóéæ ÷àääàã áàéõ
■ Ìýðãýæëèéíõýý ¸ñ ç¿éã ñàéí ìýääýã áàéõ
■ Áóñäàä ñààä áîëîõã¿éãýýð ººðèéí àæèëäàà ýçýí áàéõ
■ Áè÷èã áàðèìòàà ýìõ öýãöòýé õàäãàëäàã áàéõ
■ Áàãà ÿðüæ èõèéã á¿òýýõ
■ Õýëñýí ¿ãýíäýý õ¿ðäýã, ¿¿ðýã õàðèóöëàãàòàé áàéõ
■ Àëèâàà àñóóäëààð ñàíàë áîäëîî èëýðõèéëäýã áàéõ
■ ªäºð òóòìûí áîëîí æèëèéí àæëûí òºëºâëºãººòýé áàéõ
■ ªºðèéãºº çºâ ¿íýëäýã áàéõ
■ Äýë ñóë ç¿éëýýð á¿¿ õººöºëä
■ Öàãèéí ¿íý öýíèéã ìýääýã áàéõ
■ Ìàíëàéëàõ íºëººëºõ

-- 16 --
■ Áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëàõ
Эдгээр чадваруудыг өөртөө бий болгож цаг ямагт
дээшлүүлж байх нь карьерээ өсгөх, сайн ажилтан болоход
тань чухал нөлөөтэй.

Та өөртөө дүгнэлт хийж ажилд орж амьдрал ахуйгаа
дээшлүүлэхыг хүсвэл дараах маòåðèàëыг бүрдүүлээрэй
♦ Анкет, CV, Резюме – Төрийн албан хаагчийн болон
байгууллагын дотоод хэрэгцээний анкет бөглөх
♦ Мэргэжлийн үнэмлэх, дипломын хуулбар / дүнгийн
жагсаалт /
♦ Иргэний үнэмлэхний хуулбар / байхгүй бол түүнтэй
адилтгах баримт бичиг–гадаад паспорт, жолооны үнэмлэх/
♦ Цээж зураг / 3*4 хэмжээтэй 1-3% /
♦ Сургуулийн болон ажил байдлын тодорхойлолт
/хэрэв шаардлагатай гэвэл/
(Äýëãýðýíã¿éã õàâñðàëòààñ õàðíà óó).
Ýðõýì Îþóòàí Çàëóó÷óóä òà á¿õíèéã áèäýíòýé õàìòðàí
àæèëëàõûã óðüæ áàéíà.

-- 17 --
БҮЛЭГ II
АЖИЛ ХЭРЭГЧ ОЮУТАН
Сэтгэл догдлуулсан, мэдлэг сорьсон бас ч үгүй аз мэдсэн
элсэлтийн шалгалт ард үлдэж эрхэм дүү чи оюутан боллоо.
Оюутны амьдралд тавтай морил.
Ямар ч мэргэжлээр элссэн бай чиний хийх зүйлсийг эх орон
чинь бас аав ээж чинь хүлээж байна. Хүн өөртөө эзэн байж,
өөрийгөө хөгжүүлж, амьдралаа зөв авч явах нь зөвхөн тухайн
хүндээ илүү хамаатай мэт боловч нийгэм тэр хүнээс адилхан
зүйлийн хүлээлтийг адил утгатайгаар харж байдаг. Ялангуяа
залуу хүнийг илүү их анзаарч байдаг. Гэвч хэний ч хувь заяа
хэн нэгний гарт байдаггүй тул энд бичигдэх санаа, нэг төрлийн
зөвлөмж оюутан та бүхэнд санал болгох хувилбар гэдгийг
бодолцоорой.
Бидэнд нөхөрсөг, ажил хэрэгч орчин байж гэмээн амжилт
олно. Учир нь сайн суралцах, бүтээлч байх, амжилт гаргах
зэрэг нь гагцхүү биднээс, бидний бүрдүүлж буй орчноос
хамаарна. Хүн бүхэн гэртээ, ажлын байрандаа, сургууль дээрээ
ер нь хаана ч яагаад ажил хэрэгч орчныг бүрдүүлж болохгүй
гэж. Тухайлбал, өглөө хичээл, ажилдаа хожигдолгүй, урам
зоригтойирдэг,хамтдааэвсэгбүтээлчээражиллаж,суралцахын
зэрэгцээ сурч ажиллаж буй орчноо цэвэр байлгах талаар санаа
тавьдаг, цэвэр байлгадаг, дутагдалтай зүйлд өөртөө болон
нөхөддөө шүүмжлэлтэй ханддаг, хүн бүхэн үүрэг хариуцлагаа
ухамсарласан, бие биеэ харилцан хүндэтгэсэн ийм орчинг бий
болгоход хүн бүрийн сайхан сэтгэл хэрэгтэй бөгөөд энэ нь
тийм ч хэцүү биш ээ.
Хүн хаана ч амьдарч, сурч, ажиллаж байлаа ч ямагт
хүмүүсийн, хамт олны дунд байх нь гарцаагүй. Иймээс
хэдийчинээ ажил хэрэгч, бүтээлч, эвсэг орчин бүрдүүлнэ

-- 18 --
төдийчинээ амжилтыг бий болгож чадна. Оюутнуудын
түвшинд ажил хэрэгч орчин бий болоход удирдлага болоод
багш нарын үүрэг багагүй. Учир нь нийгмийн ёс суртахуун
хийгээд сэтгэл зүйг мэдрэх мэдрэмж суулгах, хүмүүстэй зөв
зүйтэй харилцах харилцааг төлөвшүүлэх, шинэчлэгч үзэл
санаатай байх зэрэгт багш нарын биеэ авч явж буй хувийн
чанар, мэдлэг, туршлага нь оюутнуудад их нөлөөтэй байдаг.
Ямар оюутныг ажил хэрэгч гэх вэ?
• Зорилготой. Ухаант хүний хамгийн эрхэмлэвэл зохих
зүйл бол зорилго болно. “Залуу хүн зорилгогүй бол эх орон
ирээдүйгүй” гэсэн зарчмыг энд дурдахад илүүдэхгүй. Зорилго
нь хүний амьдралыг утга учиртай болгодог. Тиймээс 100 жил
утгагүй амьдраад үхэх, дөнгөж төрөөд үхэх хоёрт зааг ялгаа
байхгүй гэсэн мэргэн үг бий болсон байх аа.
• Санаачлагатай, хичээнгүй. Санаачлагатай идэвхтэй
байх нь ажил хэрэгч хүн байх чухал чанар юм. Зорилгодоо
хүрэхийн тулд ямар ч хүн хөдөлмөрч байх хэрэгтэй. Ажилд
дургүй хүн өөрийгөө эрхлүүлж, зугаацуулах, амиа хичээн биеэ
хайрлах муу зуршилд дадсан байдаг. Энэ байдлаас мэдэхгүй
чадахгүйн зовлон бий болж, бусдыг сонжих гоочлох сэтгэл
төрдөг. Ажилсаг бус залхуу хүний ааш араншин хичээнгүй
зангийн эсрэг тул нөхөрсөг, ажил хэрэгч орчин бий болоход
саад болдог.
• Өөртөө итгэлтэй. Өөртөө итгэлтэй байх нь тавьсан
зорилгодоо хүрэх гол хөшүүрэг мөн. Өөртөө итгэлтэй байхад
өөдрөг сэтгэл хэрэгтэй. Аливаа зүйлийг хийж чадна, болгоно,
бүтээнэ гэсэн итгэл төгс, зоримог чанарыг өөдрөг сэтгэл гэж
хэлж болно. Ингэхлээр өөдрөг сэтгэл бол өөрийгөө өөрчлөх,
өөрийгөө сорих нөхцөл юм. Шалтаг тоочсон, зовлон тоочсон
зангаа хаяж, өөрийгөө таних аргад эхлэн суралцах хэрэгтэй.

-- 19 --
• Эрүүл амьдрах дадалтай. Эрүүл амьдрах зөв дадалтай байх
нь амжилт олохын үндэс юм. Эд мөнгө алдсан бол бага зүйл
алдсанд тооц, цаг хугацаа алдсан бол ихийг алдсанд тооц,
харин эрүүл мэндээ алдсан бол бүхнийг алдсанд тооц гэсэн үг
байдаг. Архи уух, тамхи татах, их идэх зэрэг буруу зуршлыг
зарим хүмүүс мэддэг хирнээ хэрэглээд байдагт нь гайхаад
баршгүй. Энэ тухай Грекийн агуу их сэтгэгч Сократ сайн гэгч
юу болохыг мэддэг хүн муу юм хийж буйд гайхаж “Өөрөө
өөрийгөө танигтун”, “Би юу ч мэддэггүйгээ мэднэ” гэжээ.
Манай өвөг дээдэс мөн энэ тухай “Биеэ мэдэж хүн болдог”
хэмээн сургасан байдаг. Бид муу зуршилд амархан даддаг.
Буруу зүйлээс ангижирч болох уу эсвэл түүнийг дарах уу?
Хэрвээ буруу зүйлийн мөн чанарыг таньж чадвал бид түүнээс
ангижирч болно. Өөрөөр хэлбэл муу хүн гэж байдаггүй, харин
аливаа зүйлийн мөн чанарыг таньж чадаагүйгээс бүх зүйл бий
болдог гэдгийг санах хэрэгтэй.
• Цагийн үнэ цэнийг мэддэг. Цаг хугацаа бол эргэж
нөхөгддөггүй хамгийн үнэ цэнэтэй зүйл. Цагийн үнэ цэнийг
мэддэг хүн завгүй байж цаг үргэлж амжилт өөд тэмүүлж байдаг.
Цагийн царам алдалгүй бид сурах ажиллах үйлийг эрхэлж
чадвал сайхан амьдрах болно. Манай өвөг дээдэс насны залууд
эрдэм сурвал даан ч сайн хэмээгээд “Óðòûí (áèåèéí) ÷èìýã
ýð¿¿ë, óõààíû ÷èìýã ýðäýì” сургасан нь ºíººãèéí áèäíèé
ÿðüäàã ºâ òýãø õºãæèëòýé áèå õ¿íèéã òºëºâø¿¿ëýõ óõààíûã
ÿðüñàí áàéíà. “Ýðõýì áàÿí Ýðäýì ìýäëýã” ãýñýí ñóðãààëä ýðäýì
íîì õ¿íèé àìüäðàëä ÿìàð èõ à÷òàéã, “Ýðëèéã ñóðãààð îëäîã
Ýðäìèéã õè÷ýýëýýð ñóðäàã” ãýñýí ñóðãààëä ò¿¿íèéã õýðõýí ÿàæ
ñóð÷ ýçýìøèõ òóõàé, ýñ ñóðâààñ ÿìàð áàéäàëä õ¿ðäãèéã “íîì
ýðäìèéã ýñ ñóðâààñ äýýðýý ø¿äòýéãýýñ áóñ ¿õýð àäèë” ãýõ áóþó
“…Íîìã¿é áàíäèéí öýýæ õàðàíõóé”, “… Ýðäýìã¿é õ¿í íîìûí
ãàçàð ãóòàìøèã” ãýõ çýðãýýð èëýðõèéëñýí ã¿íçãèé àãóóëãàòàé

-- 20 --
áàéãààã àíçààð÷ áàéãàà áèç ýý.
• Хөдөлмөрч. Õºäºëìºð áîë õ¿íèéã õ¿í áîëãîõ, õ¿ì¿¿íëýã
¸ñûã ýçýìøèõ ãîë àðãà юм. Ó÷èð íü õ¿í õºäºëìºðëºõ íü ñàéí
ñàéõàí àìüäðàëûí ¿íäýñ òºäèéã¿é õ¿íèé çàí áàéäàë, çàí ¿éë,
íºõºðñºã òóñ÷ áàéäàë, õ¿ì¿¿íëýã áàéõ ÷àíàðûã òºëºâø¿¿ëäýã.
Õºäºëìºð áîë õ¿íèé á¿òýýë÷ ¿éë àæèëëàãàà áàéäàã òóë ýíý
íü öààíàà õ¿íèé áîëîîä ººðèéí õºäºëìºðèéã õ¿íäýòãýäýã,
õàéðëàäàã, àðâè÷ õÿìãà÷, õàìòà÷, þìàà çºâ ýäýëæ õýðýãëýõèéí
ñî¸ëûí ¿íäñèéã àãóóëäàã áàéíà.
• Арвич хямгач. Àðâè÷ õÿìãà÷ áàéõ íü õ¿í á¿ðèéí ººðòºº
ýçýìøâýë çîõèõ ÷àíàðóóäûí íýã áîëíî. Ýíý íü õ¿íèé
õºäºëìºðèéã õ¿íäýòãýõ, ººðèéãºº õ¿íäýòãýõ, áàéãàà þìàà çºâ
ýäýëæ õýðýãëýõ çýðýã ºðãºí óòãûã àãóóëäàã.
• Үүрэг даалгаврыг цаг тухайд нь чанартай сайн
гүйцэтгэдэг. Үүрэг гэхээр гаднаас тулгасан шаардлага, эрх
эрх чөлөөнд халдах гэх мэтээр ойлгодог мөхөс бодолтой бол
та одооноос эхлэн энэ бодлоо гээх хэрэгтэй. Хүн бүр гэр бүл,
найз нөхөд, хамт олон, нийгмийнхээ өмнө хүлээсэн үүрэгтэй,
түүнийгээ цаг ямагт биелүүлж байх нь амжилтын үндэс юм.
Ер нь хүн өсч бойжихын хэрээр гэр бүл, боловсрол мэргэжил
олгосон сургууль, хөдөлмөрийн хамт олны өмнө, нийгмийн
өмнө хүлээх хариуцлага нэмэгддэг. Тиймээс үүрэг хариуцлагаа
ухамсарлаж ойлгосон хүнд эрх хамаатай ажээ.
• Багаар ажиллах чадвартай. Ажил хэрэгч, бүтээлч орчныг
бүрдүүлэхэд багаар ажиллах чадвар хамгийн чухал юм. Дараах
асуултуудад оюутан та хариулаад үзээрэй. Та бусадтай хамтарч
ажиллах чадвартай юу?, Хүнтэй санал бодлоо хуваалцахдаа
хэр вэ?, Та бусдын санал, шүүмжлэлийг хэрхэн хүлээж авдаг
вэ?, Та бусад чинь ажлаа хурдан хийхийг чухалчилж байхад
би маргааш хийчихнэ гэж хааяа боддог уу?, Та зожиг уу?,
Та хир хүлээцтэй вэ?, та хувиа хичээдэг үү?, хүн танаас юм

-- 21 --
асуухад уцаарладаг уу?, Та шүүмжлэлд хэрхэн ханддаг вэ?,
Цаг баримталдаг уу? Эдгээр асуултуудàä õàðèóëàõàä багаар
ажиллах ÷àäâàð õýð âý ãýäýã íü òîäîðõîé õýìæýýíä õàðàãäàíà.
Òà õàðèóëààä ¿çýýðýé.
СÓÐÀËÖÀÆ ÁÓÉ ÌÝÐÃÝÆËÝÝÐÝÝ
ÕÝÐÕÝÍ ÀÌÆÈËÒ ÎËÎÕ ÂÝ?
1. ÇªÂ ÑÎÍÃÎËÒ ÕÈÉÕ
ªөрийн сонирхсон мэргэжлээ çºâ сонгоõ íü ирээдүйд
àìæèëò ãàðãàõûí ýõëýë áîëîõûã îëîí судалгаанû ¿ð ä¿íãýýñ
õàðæ áîëíî. Жишээ нь, АНУ-ын хөдөлмөр эрхлэлтийн
албанаас ТОП-100 мэргэжлийг нэрлэсэн байна. Үүнээс ýõíèé
íàéìàí мэргэжлийã æàãñààâàë:
1. Анагаах ухаан
2. Өндөр настнуудад үйлчлэх үйлчилгээний салбар
3. Багш, сурган хүмүүжүүлэгчид
4. Компьютерийн салбар
5. Инженер
6. Хөдөө аж ахуйн салбар
7. Аялал жуулчлалын салбар
8. Спорт, чийрэгжүүлэх клубын мэргэжилтэн
çýðýã áàéíà.
Áèäíèé àìüäðàëä ñàíàìñàðã¿é ç¿éë îëîí òîõèîëääîã
áºãººä ÿìàð íýã áàéäëààð òà ººðèéí ñîíèðõñîí ìýðãýæèëýý
ñîíãîæ ÷àäààã¿é áîë “ Ýçýí õè÷ýýâýë çàÿà õè÷ýýíý ” õýìýýõ
ç¿éð ¿ã áàéäãèéã ñàíààðàé.

-- 22 --
2. ªªÐÈÉÃªª ÕªÃÆ¯¯ËÆ, ×ÀÄÂÀÐÆÓÓËÀÕ
• Харилцааны ñî¸ë, óð ÷àäâàðàà ñàéæðóóëàõ.
Õàðèëöààíû åðºíõèé óð ÷àäâàðûã ñîíñîõ, óíøèõ, ÿðèõ èëòãýõ,
áè÷èõ ãýæ õóâààæ ¿çäýã. Òèéìýýñ òàíû õàðèëöààíû ñî¸ë, óð
÷àäâàð õ¿íòýé àæèëëàõ, òýäãýýðèéã çºâ îéëãîõ, íºëººëºõ,
òýäãýýðòýé íèéöýæ àæèëëàõ ýâ ä¿éãýýð èëýðíý. Õàðèëöààíû
òàëààð àìæèëòàä õ¿ðñýí õ¿ì¿¿ñ áóñäûí ººð÷ëºëò, èðýýä¿éã
ãàéõìààð îëæ õàðæ òºñººëæ ÷àääàã áîëñîí áàéäàã ÿâäàë þì.
• Манлайлах, нөлөөлөх чадваð ýçýìøèõ
ªºðèéãºº áàòëàí õàðóóëàõ ãýñýí õýðýãöýý áóñäûã ìàíëàéëàõ,
áóñäàä íºëººëºõ ¿éëäë¿¿äýýð èëýðäýã. Ýíý òîõèîëäîëä
ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàð áîëîí íºõºðñºã ÿðèà òàíü òàíû
íýðèéí õóóäàñ áîëæ ÷àäíà. Ìàíëàéëàõ ÷àäâàðûí õàìãèéí
ãîë íü íºõöºë áàéäàëä òîõèðóóëàí ººð÷ëºëò øèíý÷ëýëòèéã
ãàðäàí õèéõ ÿâäàë þì. Òèéìýýñ ÷ ñàéí óäèðäàã÷èéí àìæèëòûí
ñàëøã¿é õýñýã íü ìàíëàéëàí, íºëººëºõ õàðèëöààíû óð
÷àäâàð áàéäàã. ªºðººð õýëáýë ººðºº õàðèóöëàãàà õ¿ëýýí,
¿éë àæèëëàãààãàà õýðýãæ¿¿ëäýã áîëîâ÷ ìàíëàéëàí, íºëººëºõ
õàðèëöààíû óð ÷àäâàðûí òóñëàìæòàéãààð áóñäûí îðîëöîîã
äýýä çýðãýýð õàíãàæ àæèëëàäàã.
• Бэрхшээëийг даван тууëàõ ÷àäâàðò ñóðàëöàõ
Îþóòíû òà þóíû ò¿ð¿íä àñóóäàëä àéæ ñàíäðàëã¿é, áîäèò
íºõöºë áàéäëûã òàë òàëààñ íü öýãíýæ ¿çýýä öààøèä ãàð÷ áîëîõ
õàìãèéí ìóó ¿ð äàãàâðûã òºñººëýõ õýðýãòýé. ¯¿íèé òóëä
ò¿¿íèéã äàâàí òóóëàõ ñýòãýë ç¿éí áýëòãýëòýé áàéõ õýðýãòýé.
Òóõàéí öàã ìº÷ººñ ýõëýí ººðèéí á¿õ öàã áîëîìæ, ýð÷ õ¿÷èéã
òýðõ¿¿ ó÷èð÷ áîëîõ õàìãèéí ìóó òîõèîëäëûã äàâàí òóóëàõàä
çîðèóëæ ñóðñàíààð òà ÿìàð ÷ áýðõøýýëèéí ºìíº íóãàðàõã¿é.
• Èтгэл дааæ, эвийг сахиõ ÷àäâàðòàé áàéõ
Ýíýõ¿¿ ÷àäâàð íü þóíû ò¿ð¿¿íä òàíû àæëûí õàðèóöëàãûã

-- 23 --
íýìýãä¿¿ëýõèéí õàìòààð õàìò îëíû äîòîð ýçëýõ áàéð ñóóðü,
íýð õ¿íäèéã ºñãºñíººð àæëûí àìæèëòûí ãàðàà áîëíî.
• ¯çýë áîäëîî çºâ, îéëãîìæòîé èëýðõèéëæ ñóðàõ
Äóíä çýðãèéí ÿðèàíû õóðä ÿìàð ÷ õàðèëöààíä òîõèðîìæòîé
áàéäàã. Ñàéí òàíèë áèø õ¿ì¿¿ñò ººðèéí ¿çýë áîäëîî
èëýðõèéëýõäýý õî¸ðäìîë ñàíàà á¿õèé ¿ã õýëëýã õýðýãëýõ íü
çîõèìæã¿é áàéäàã. Àæèë õýðãèéí õàðèëöààíä õýí, õýçýý,
õààíà, ÿìàð ó÷ðààñ, ÿìàð àðãà çàìààð ãýõ çýðýã àñóóäëûã ñàéòàð
òîäðóóëñàí áàéäëààð ¿çýë áîäëîî èëýðõèéëýõ íü ç¿éòýé.
• Áè÷ãèéí ñî¸ë ýçýìøèõ
Àëèâàà àæèë õýðýãò õîëáîãäîõ áè÷èã áàðèìòóóäûã çîõèõ
çààâðûí äàãóó àëäààã¿é çºâ, öýâýð ãàðãàöòàé áè÷ñýíýýð
òàíûã ¿íýëýõ ¿íýëýìæèä ýåðýãýýð íºëººëíº ãýäãèéã ìàðòàæ
áîëîõã¿é. Þóíû ò¿ð¿¿íä òà ºðãºäºë, õ¿ñýëò, CV, äàãàëäàõ
çàõèäàë, çýðãèéã áè÷èæ ÷àääàã áàéõ ¸ñòîé (Äýëãýðýíã¿éã
õàâñðàëòààñ õàðíà óó).
3. АÆÈËÄÀÀ ÀÕÈÕ ÌªÐÄËªÃ¯¯ÄÈÉÃ ÕÝÂØ¯¯ËÝÕ
• Çөв сайхан мэндэлж, талархал илэрхийлж, уучлалò
гуйж чаддаг байх
• Ìýðãýæëèéíõýý ёс зүйг сайн мэддэг байх
• Бусдàд саад болоõгүйгээр ººðèéí ажилдаа эзэн бàéõ
• Бичиг баримтаа эмх цэгцтэй хадгалдаг байх
• Бага ярьж ихийг õèéõ
• Хэлсэн үгэндээ хүрдэг, хариуцлагатай áàéõ.
• Àëèâàà àñóóäëààð санал бодлоо илэрхийлдэг байх
• ªäºð òóòìûí áîëîí æèëèéí àæëûí òºëºâëºãººòýé áàéõ
• Өөрèéãºº çºâ ¿íýëäýã áàéõ
• Äýë ñóë ç¿éëýýð á¿¿ õººöºëä

-- 24 --
Мэргэжлийн ажил хэрхэн хайх вэ?
Ñóðàëöàæ áóé õóãàöààíäàà ìýðãýæëèéí àæèë ýðõëýõ
áîëîìæèéã òà þóíû ò¿ð¿¿íä ººðèéí ñóðãóóëèéí õºäºëìºð
ýðõëýëòèéí òºâä õàíäñàíààð îëæ áîëíî.
Ò¿¿í÷ëýí ººðèéí àймаг, нийслэл, дүүргийн хөдөлмөр
халамж ¿éë÷èëãýýíèé ãàçàðò áîëîí ажлын зууч óòàñíóóäàä
õàíäàõ, õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñë¿¿äèéã àøèãëàõ,
байгууллагóóäын хүний нөөцийн албанд бүртгүүлэх çýðãýýð
øààðäëàãàòàé ìýäýýëë¿¿äèéã àâàõ áîëîìæòîé (Äýëãýðýíã¿éã
õàâñðàëòààñ õàðíà óó).
ХАВСРАЛТ
Тàíû ººðèéãºº èëýðõèéëýõ áîëîìæóóä:

-- 25 --
ÑV /ТОВЧ НАМТАР/ ХЭРХЭН БИЧИХ ВЭ?
СV чинь аль хэр сайн бэ?.
CV ãýæ þó âý? СV буþу “curriculum vitae” гэдэг үг нь товч
намтар гэсэн англи үг юм. Мөн латинаар “Таны амьдралын
замнал” гэсэн утгатаé ¿г. CV -íýýñ òàíь õýð îëîí òàëûí
чадвартаé болох мэргýæлийн зэрэг öолтой ýñýõ, îëîí ãàçàð
àæèëëàæ байсан уу үã¿é þó, эсвэë ерөºсºө ажил хийгээгүй,
ажилдаа хэрхэн амжилт гаргасан, эсвэл áàéð сууриа олоогүй
байгаа , хэр сайн òодорхойлолтòой эсэхийг аæил олгогч бүрэн
ойлгож мэдэх áоломжтоé. Гэхдээ та ажил олохын тóлд дээд
зэргийн мэргэжилтэн, эсвэл их амжилтын эзэн байх албàгүé
þм. Ажил олгогч нар яìàð хүн хэрэгтэйгээ сайн мýдäýг,
харин бидний хувьд òýäниé юу хүсэж байгааг мэдрэх, тàвьñан
шаардлагад нь хамгийн ñàéн òохирох хүн нь та мөн л бол
ò¿¿íèéãýý õàðóóëàõ íü ÷óõàë þì.
СV нь гадаадын их дээд ñóðãóóльд сурах, гадаадад ажиллах
өргºдºл гаргах, төрөл бүрийí тэтгэлэãт хамрагдах зэрэгт хэрэг
болох тул зөвхөн ажилд орохын тулд õийдэг зүйл гэж ойлгож
болохгүй. Тиймээс хүн бүхэнд СV хэрэгтэй. Сайн СV-тэй байх
нь сайхан ажил олох чухал íºхцөл болдог. Ярилцлагад орох
хүний СV-г сайтар судалдаг нь олон улсын хөдөлмөрийн зах
зээлийн жишиг болсон байдаг.
СV-г юунд хэрэглэх вэ?
• Сонин хэвлэлд гарсан ажиë îëãîõ зарын дагуу явуулахад.
• Өөрийн орохыг хүссэн байгууллагûíхаа ирээдүйд гарах
орон тоонд өрсөлдөх.
• Àæèë îëãîã÷ áàéãóóëëàãàä илгээх
• Àëáàí òóøààë äýâøèõ, øàãíàë óðàìøóóëàëд òîäîðõîéëогдîõ
çýðýã çîðèëãîîð àíêåò, ºðãºäëèéí ìàÿãò ( application) áºãëºõºä
õýðýã áîëíî.

-- 26 --
• Сургууль коллежид сурах, мэргэжил дээшлүүлэх зорилгоор
өргөдөл гаргахад.
Өнөөгийн íèéãýìä õýí ºðñºëäºõ ÷àäâàðòàé áàéíà òýð л
амжилтанд хүрэх òóë ýðòíýýñ CV-ãýý áè÷÷èõñýí áàéõ õýðýãòýé.
Òàíûõ¿ññýíàæëûíîðîíòîîãàðàõàäCV-íýýñáîëæõîйøëîãäîæ,
õîöðîõ ¸ñã¿é. Өөрөөр хэлбэл цаг хугаöаа, боломжоо алдахгүй
гэсэн үг. Нэгэнт СV-гээ биччихвэл таны ур чадвар нэмэгдсэн
үåд тухаé áүр нь íэмж шинэчилж байх хэрэгтэй. Таны тухай
бүхий л мэдээлэл үнэн зөв, дэс дараалалтай байх ёстой.
Нэгэнт өөрийнхөө санаанд хүрсэн СV биччихвэл та бусдаас
хэдэн алхмын урд байгаа гэж бодож болно. Сайн СV-тэй
байхын бас нэгэн давуу тал нь нэгэн зэрэг олон газар явуулах
боломжтой байдагт байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл дагалдах
захиагаа /cover letter / өөрчлөºд л явуулаад байна гэсэн үг.
СV -ямар дараалалтай баéвал тохиромжтой вэ?
Åðºíõèé çàãâàð íü àæèë îëãîã÷èéí ñîíèðõîëûã òàòàõ,
ñýòãýлд хүрэхээр õèéãäñýí áàéõ ¸ñòîé. Эхлээд өөрийгөө
òàíèëцуулах, дараа нь боловсрол, àæëûí òóршлàга, мөн àâúÿàñ
÷àäâàð, ñîíèðõîë, эцэст нь òîäîðõîéëолт өгсөн хүмүүсээ
òàíèëöóóëíà.
ÕÝÌÆÝÝ нü ÿмар байвал дээр вэ?
ÑV нь хоёр нүүр А4 цаасíààñ õэтрэх ёсгүй. Хэтэрхий урт
ýñâýë áîãèíî áîëîõ àñóóäàë ãàðäàã òóë дараах асуултуудад
хариулахыг хичээе
Ìèíèé CV õýòýðõèé áîãèíî áîëîîä áàéíà.
Õýðýâ òà äºíãөж ñóðãèóëèà òºãñºæ áàéãàà áîë СV –нäýэ сурч
байхдаа оролöдог баéñан ¿éë àæèëëàãààíûõàà òàëààð áè÷èæ
áîëíî. Тухайлбал, ямàр êëóá, бүлгэмд гишүүнээр элсñýн,
óðàëäààí тэмцээнд олимпиадад ороëöîæ байсаí гýх мэт. Мөн
ямàр амжилттай байсан, õè÷íýýí îíîî àâ÷ áàéñíаа дурдах нь
чухал.

-- 27 --
Ìèíèé CV õýòýðõèé óðò áàéíà?
Аль болох хо¸р нүүр болгохыг хичээ. Ихдээд гурван нүүр,
ажил олгогчид товч тодорхой СV-г л уншдаг.
Ìèíèé CV íýã í¿¿ð , òàë áîëîîä áàéíà?
Ийм тохиолдолд компьютер дээрээ аль болох зай авч хоёр
нүүр болохоор òààðóóëàх íü çүйтэй. Харахад эвтэйхэн болгож
зайгаа зохицуул. Жижиг үсгээр, зай муутайхан шивсэн зүйлийг
уншихад хэцүү байдаг. Мºí сайн чанарûí цаас хэрэглэ.
Хөгжингүй орнуудад СV-ний зориулалтай тусгай цаас байäаг.
Тиймээс аль болох зузаан, цагаан цаас сонго. Ажил олгогчид
СV-г хувилахад бараан цаас харлаж, муухай харагдäаг.
Íàäàä îäîî 5 í¿¿ð íîîðîã áàéíà. ßàæ 2 í¿¿ð áîëãîõ âý?
Сайн багцал, ойлгомжтой, товч байх зарчмыг бүү март. Хэд
дахин áè÷èæ, ãîë ç¿éëýý àâ÷ ¿ëäтýл òîâ÷ëîõ нь чухал. Их
ìэдээлэл байснаар сайн СV ãýæ õэлýхгүй.
Ôîðìàòûí õóâüд ÿìàð áàéâàë äýýð âý?
Компьютерээр хийвэл засах, шинэчлэхэд хялбар, цэвэр сайхан
болно гýдэг нь мэдээж. Шивэхдээ үг үсгийн болон найруулга
зүйн алдаа гаргахгүй байх нь ойлгомжтой. СV-д хоёроос олон
төрлийн фонд хэрэглэх нь тохиромжгүй.
СV-нд тань, уншигчид тун чухал хэд хэдэн зүйл байдаг. Юуны
өмнө энэ нь таны нэр. Ажил олгогч олон СV үзэж ñóóãàà ãýж
төсөөлбөл нэрээ арай томоор эсвэл тод хар буюу bold байдлаар
бичих гэх мэт. Бусад тодруулбал зохих зүйлс бол таны шагнал,
урамшуулал, төгссөн êóðñ äàìæàà, бүтээлнийн нэр байж
болно. Харин гарчиг, хаяг зэргийг тодруулах шаардëагагүй.
Баримтлах зарчмууд
• Энгийн бичлэг.Уншигчийг урт үг, ºгүүлбýрээр залхаахаас
сэргийл.
• Ойлгомжтой байх. Бүх мэдээлýл ойлгоход хялбар, найруулга

-- 28 --
сайтай байх.
• Òîâ÷ áàéõ. Хоёр í¿¿рээс хэтрэхгүй бол сайн.
• ªºäðºã байх. Дуусаагүй áîëîí амжилт гаргаагүй àæëàà áèø
àìæèëò ãàðãàñàíаа илүү òîäîòãî.
• Óíøèã÷ийн хувьд хэтэрхий энгийн áóþó ìэдээжийн зүйл
байх гэж бодолгүй, өөрийнхөө хийснийг бүгдийг áè÷.
• CV áè÷èõäýý õàíãàëòòàé öàã õóãàöàà зарцуул.
• ªºðèéí óð ÷àäâàð, àìæèëòàà àëü áîëîõ ãýгээлэг, сайхан
байдлаар дүрсэл.
• Îëîí ãàçàð CV-ãýý ÿâóóëæ áàéãàà бол õî¸ð төрлөөр бэлдээд
òóõàéí нөхцөл áàéäал, øàардлагад нь нийцүүлэн èëãýýæ áàé.
Õàðèí õýçýý, õýíä àëèéã ÿâóóëñíàà òýìäýãëýæ áàéõ õýðýãòýé.
• CV-íèéõýý õààíààñíü ÷ àñóóñàí áýëýí áàéõààð
ÿðèëöëàãàä áýëòãý.
• CV-èéãýý øèíý àæèë, òóðøèëãà, á¿òýýë, ÷àäâàðòàé áîëîõ
á¿ðòýý баяжуулж áàé.
Анхаарахад илүүдэхгүй:
• Их зантай þì øèã ¿ã, õýëëýã á¿¿ õýðýãëý. Уншигчтайгаа
урд урдаасаа харан яðüæ áàéãààгаар төсөөлөн òîâ÷ áºãººä
òîäîðõîé áè÷.
• Хэн нэгний CV-èéã á¿¿ äóóðàé. Õàðèí õàðæ , ñàíàà àâ÷
áîëíî.
• Худал мэдээлэл á¿¿ бич. ßðèëöàëãàíä îðîõîîð ýíý òóõàé
àñóóëòàíä òà түгдрэх áîëíî.
• ªºðèéíõºº àâúÿàñ ÷àäâàðаар бахархахаас á¿¿ ñàíàà çîâ.
Áóñàä õ¿ì¿¿ñ ÷ ãýñýí ººðñäèéн ñàéí òàëûã õàðóóëàõ ãýæ ë
îðîëäîæ áàéãààг төсөөл.
• Çààâàë CV-íèéõýý ýõèéã ÿâóóë. Àæèë îëãîã÷èä õóóëáàðûã
ÿâóóëæ áîëîõã¿é. ¯íäñýí ýõèéã ººðòºº àâ÷ ¿ëäýýä, нямбайлан
õàäãàëàõ õýðýãòýé.

-- 29 --
• Íýã öààñíû õî¸ð òàë äýýð бус çààâàë òóñ òóñäàà öààñàí
äýýð õýâëýõ.
• Чанартаа öààñàí äýýð õýâëýх.
• CV-ã ôàêñààð ÿâóóëæ áîëîõã¿é.
СV бичих заавар
Ñòàíäàðò CV үндсэн äîëîîí õýñýãòýé.
1. Õóâèéí ìýäýýëýë: Оâîã íýð, õàÿã, óòàñíû äóãààð, òºðñºí îí,
ñàð, ºäºð, ¿íäýñ óãñàà ãýõ ìýò.
2. Áîëîâñðîë: Төгссөн äóíä ñóðãóóëü, êîëëåæ, èõ ñóðãóóëèéí
õàÿã, суралцсан хугацаа, ýçýìøñýí ìýðãýæèë, óð ÷àäâàð,
ýðäìèéí çýðýã öîë ãýõ ìýò.
3. Àæëûí ò¿¿õ: Аæèëëàæ áàéñàí ãàçðûí íýð, õàÿã, ажил
олгогчийн буюу удирдлагын íýð, õèéæ áàéñàí àæëûí —
òºðºë, ãàðãàñàí àìæèëò.
4. Ур чадварууд: Таны онцлог авъяас чадварууд.
5. Сонирхол: Сонирхдог зүйлс, спортын төрөл гэх мэт.
6. Нэмэлт мэдээлэл: Хийхээр төлөвлөж байгаа ажлууд.
7. Тодорхойлолт:Таныг хамгийн сайн мэдэх, тодорхойлж чадах
хоёр хүний овог нэр, хаяг, холбоо барих утасны дугаар, цахим
хаяг.
Нэг: СV-ний эхний ноорог гаргах:
Чимээгүй, тайван орчинд суу.
• Боловсрол
Энэ хэсэгт дунд сургуулиас эхлээд коллеж, их дээд сургуульд
эзэмшсэн мэргэжил, хамгаалсан эрдмийн зэрэг, авсан цол
зэргийг бичнэ.
• Ажлын түүх
Өмнөньхамтажиллажбайсанбүхудирдлага,захирлуудынхаа
нэрийг жагсааж бич. Үүнд бүтэн цагаар болон цагаар ажиллаж

-- 30 --
байсан, сайн дураараа ажиллаж байсан бүх л ажлын түүх орно.
Хэдийгээр та ноорог хийж байгаа ч таны эцсийн бүтээгдэхүүн
үүнээс шалтгаалахыг сана. Аль болох бүрэн мэдээллээ бичих
хэрэгтэй. Дараа нь хасах бол хамгийн амархан. Харин он, сар
өдрийг зөв бичээрэй.
• Бусад чадварууд
Анхны тусламж үзүүлэх чадвар, жолооны үнэмлэх,
тогоочийн курст сурсан үнэмлэх гээд таны сурсан юу л байна
бүгд энд багтана. Ажилд хэрэг болох зайлшгүй шаардлагатай
чадваруудыг энд дурдана. Тухайлбал ямар багаж, машин
техник ашиглаж чаддаг, гадаад хэлний ямар мэдлэгтэй зэргийг
бичих.
• Сонирхол
Чөлөөт цагаараа хийдэг зүйл, сонирхол, хичээллэдэг
спортын төрлүүд, бусдын анхаарлыг татаж болох өвөрмөц
сонин зүйлсийг оруулаарай.
• Нэмэлт мэдээлэл
Энэ бол таныг чухам хэн бэ гэдгийг улам бүр тодруулах
хэсэг. Та үнэхээр анхаарал татахуйц онцлог чадвар, мэдлэгээ
энэ хэсэгт маш тодорхой бичих хэрэгтэй. Өөрийгөө магтахаас
санаа зовох хэрэггүй. Энэ хэсэг л чухам ажил олгогчийн “Ёстой
загатнасан газар нь маажих” хэсэг гэдгийг мартаж болохгүй
шүү. Таныг ярилцлагад “гарцаагүй дуудах” нөхцлийг энэ
мэдээлэл бүрдүүлдэг гэдгийг анхаараарай!
• Тодорхойлолт
Тодорхойлолт авах хоёр хүнээ сонгоод, тэднээс зохих
зөвшөөрөл авч, утас, хаяг зэргийг нь үнэн зөв бичсэн эсэхээ
нягтлан шалга.
Хоёр: CV-г засварлан сайжруулах.
Одоо бичсэн бүх зүйлээ уншиж юуг оруулах, хасахаа шийднэ.
Боловсрол болон ажил хөдөлмөрийн түүхийн хэсэгт илүү

-- 31 --
анхаарах хэрэгтэй. Хамгийн чухал нь мэдээлэл товч тодорхой,
уншихад сонирхолтой байх. Олон жил ажилласан байгууллага,
хамт олноо заавал оруул. Нооргоо дахин нэг сайн харж, юу
дутууг ол. Чухам энэ хэсгийг ойр дотны хүнээрээ яагаад
уншуулж болохгүй гэж. Хөндлөнгийн хүн таныг нуршуу, эсвэл
хэт товч, бүр юу илүү, дутуу хийснийг сайн хэлээд өгнө. Мөн
таны анзаараагүй үг, үгсийн алдааг ч засаад өгөх магад.
Гурав: Эцсийн бүтээгдэхүүн.
Одоо бичсэн бүх зүйлээ сайтар шалгаж үз. Хэрэв бүх зүйл
засвар хийхээргүй бол компьютерт шив. Мэдээж шивсэний
дараа дахин сайн шалга. Хэрэв таны CV танытаны давуу талыг
илэрхийлж чадаж байгаа бол бидний ажил дуусаж, дагалдах
захианы хамт явуулахад бэлэн боллоо гэсэн үг.
Дөрөв: Дагалдах захиа.
CV-ийг хэзээ ч дангаар нь явуулдаггүй. Та ажил олгогчид,
чухам ямар ажилд орохоор өргөдөл гаргаж байгаагаа дурдсан
товч захидал ябуулах ёстой. Зардал мэдээлэлд дагалдах захиа
хэрэггүй гэж бичсэн байсан ч та энэ боломжийг ашиглан
өөрийнхөө тухай илүү мэдээлэл заавал өгөх чухал.
CV-ний агуулга.
Хувийн мэдээлэл
• Нэр: Овог буюу таны эцгийн нэр таны нэрийн ард бичигдэнэ.
/Burmaa Tseren /
• Xaяг: Mongolia, Ulaanbaatar, Sukhbaatar District,
Baga Toiruu, 7 Khoroo, Building 18, Door 10
Шуудангийн хаягаа өгөх нь чухал.
Жишээ нь: Ulaanbaatar 210646 P.O.Box 115 mongolia
• Утас: +976-11-341630, + 976-99183131
Утасны дугаар бичихдээ заавал улсын, хот орон нутгийн
кодтой хамт бичих ёстой.

-- 32 --
• Цахим шуудан: nyambayar@yahoo.com
• Төрсөн он сар өдөр: 30 May, 1982
• Төрсөн газар: Ulaanbaatar, Mongolia
• Боловсрол:
2006-2010 The State Agricultural University, BA in Veterinary
Дунд сургуулиас эхлэн их, дээд сургууль, эрдмийн зэрэг, цол
хамгаалах хуртэлх боловсролын түүх бичигдэнэ.
• Ажлын түүх.
Энэ хэсэгт хийж байгаа болон хийж байсан ажлууд
бичигдэнэ. Хамгийн сүүлд хийж байсан юм уу, эрхэлж байгаа
ажлаасаа эхэлнэ. Чухам ямар төрлийн ажил хийж байсан,
тухайн ажил бусдаасаа юугаар ялгаатай байсныг тусгайлан
дурдахыг хичээгээрэй.
• Бусад чадварууд.
Энэ хэсэгт ажил олгогч таны талаар мэдэхийг хүсэж болох
бусад чадваруудаа оруулна. Жишээлбэл: компьютер, гадаад
хэлний мэдлэг гэх мэт.
• Сонирхол.
Хөгжим, аялал гэх мэт...
Сонирхолоо бичихдээ аль болох товч бичнэ. Мөн төрөл
бүрийн клуб, нийгэмлэг, мэргэжлийн байгууллагад хамрагддаг
бол түүнийгээ дурдах.
• Нэмэлт мэдээлэл.
Та чухам ямар зан төлөвтэй хүн бэ гэдгээ илэрхийлэх.
Өөрийнхөө давуу, сайн талыг бичвэл, мэдээж сайн хэрэг.
• Тодорхойлолт.
Таныг сайн мэддэг 2 хүний хаяг, утасны дугаарыг бичнэ.
Ажил олгогч нар ихэнхдээ утсаар ярьдаг тул тухайн хүний
дугаарыг зөв бичих хэрэгтэй.

-- 33 --
* Захиаг уншсаны дараа таны CV-г сэтгэгдэл төрөхөөр
сонирхолтой байх хэрэгтэй. Аль болох богино өгүүлбэрээр,
нааштай эерэг сайхан үгс хэрэглэсэн байвал зохистой.
* Албан буюу хүндэтгэлийн үг хэллэг хэрэглэ.
* Сайн чанарын шугамгүй, CV бичсэн шиг цаасан дээр хэвлэ.
Зориулалтын / CV, Resume бичих / цаасыг нь хэрэглэвэл бүр
ч сайн.
* Захиа явуулах хаягаа (зар гарсан хэвлэлээсээ сайн харж)
алдаагүй бичих хэрэгтэй. Олон ажлын байр зэрэг зарлаад,
очих хаяг нь нэг боловч, өөр өөр хүн хариуцахаар байдгийг
анхаараарай.
* Захиандаа, өөрийгөө магтахаас санаа зовох хэрэггүй. Хүний
анхаарал татахын тулд ер нь “давтагдашгүй” л байх ёстой.
* CV явуулсан газруудынхаа нэрийг зөв дараалуулан бичиж
чухам хэзээ, хэний нэрээр явуулснаа тэмдэглэж бай. Хэрэв
хариу ирэхгүй байвал 3-4 долоо хоногийн дараа шинэ мэдээ
сонсохыг хүссэн байдлаар ярьж үзэх нь гэмгүй.
* Захиа, CV хоёроо хамтад нь (бичгийн хавчаараар ) цэвэрхэн
хавчаарай.
RESUME / ТОВЧ АНКЕТ / ХЭРХЭН БИЧИХ ВЭ?
Резюме гэж юу вэ?
Резюме нь таны “товч танилцуулга” юм. Үүнийг , ажилд
орохыг хүссэн байгууллагадаа илгээж, боловсрол, ур чадвар,
туршлагаа танилцуулан, ажил олгогчид, тухайн компанийн
төлөө юу хийж чадах тухайгаа мэдээлэл өгөхийн тулд бичдэг.
Резюме нь юу хийж чаддаг, ямар хүн бэ гэдгийг тань харуулах
чухал зүйл учир сайн бичих хэрэгтэй.

-- 34 --
Агуулга:
▪ Овог нэр
▪ Оршин суудаг хаяг
▪ Холбоо барих утас / гэрийн болон гар утас /
▪ Цахим шуудангийн хаяг
▪ Товч танилцуулга
▪ Ажлын туршлага / байхгүй бол сурч төгссөн сургууль /
▪ Ажиллаж байсан газрууд
▪ Гавъяа, шагнал
▪ Боловсрол
▪ Хувийн мэдээлэл / яс үндэс, нийгмийн гарал, төрсөн
газар, төрсөн он сар өдөр/
Резюме бичих үе шатууд.
Нэг. Эхлэл:
Энд таны нэр, хаяг, утасны дугаар болон и-мэйл хаяг багтана.
Орохыг хүсч байгаа ажлын байрны төрөлд яв цав таараагүй л
бол хувийн веб сайтын нэрийг хавсаргах хэрэггүй.
Хоёр. Зорилго:
Зорилгоо тодорхойлохдоо, ямар албан тушаалд очихыг хүсч
байгаагаа бичихийг урьтал болголгүй, өөрийн чинь мэдлэг,
ур чадвар ажил олгогчид ямар давуу тал бий болгохыг бичих
хэрэгтэй. Энэ хэсгээс ажил олгогч таныг ямар албан тушаал
сонирхож байгаа болон тухайн ажлыг хэрхэн гүйцэтгэж
чадахыг мэдрэх болно.
Гурав. Боловсрол:
Мэдээллийг цаг тооллын урвуу дарааллаар өгнө.
Өөрөөр хэлбэл таны хамгийн сүүлд сурч байсан сургуулийг
хамгийнэхэндбичнэгэсэнүг.Хэрэвтаколлежийнболовсролтой
бол ахлах сургуулиа орхиж болно. Хэрэв ямар нэгэн коллежид
сурч байгаагүй бол ахлах сургуулийнхаа нэр, хаягийг

-- 35 --
тодотгон тэмдэглээд, мөн түүнчилэн ямар хичээлд хамгийн
их дуртай байснаа дурдвал зүйтэй. Гэхдээ энэ нь сонирхож
байгаа ажилтай чинь холбогдож байгаа эсэхийг нягтлах нь
илүүдэхгүй. Мөн төгссөн он, сараа бичих хэрэгтэй.
Хэрэв голч дүн чинь сайн бол онцлон тэмдэглээд, хараахан
төгсөөгүй байгаа бол хэзээ төгсөхөө тодорхой бичих.
Дөрөв. Дадлага туршлага, ажлын байрны тодорхойлолт:
Энэ хэсэг резюмен хамгийн чухал хэсэг мөн. Хаана ажиллаж
байсан, юу хийдэг байсан зэргээр бөглөхгүйг хичээ. Өөрийн
гүйцэтгэсэн үүрэг даалгавар, ур чадвар, ажлын багтаамжаа
жагсаан бич. Ингэцнээр таны резюме хоёр хуудас болж
магадгүй, гэвч аль болох нэг хуудсанд багтаахыг эрхэмлэ.
Тав. Бусад:
Энэ хэсэгт өөрийн зохиол бүтээл, гавъяа шагнал, хобби,
онцгой сайн ур чадвар зэрэг ажлын байрны онцлогт уялдах
бүхнийг бичиж болно.
Резюмен загвар.
Ердийн нь А4 буюу захианы цаасны хэмжээтэй, 1-2 хуудас
байна. Энэхүү резюмед ямар ажилд шалгуулж байгаагаас
шалтгаалан зөвхөн ажлын туршлага ба чадварууд багтдаг. CV
нь резюмег бодвол харьцангуй дэлгэрэнгүй байдаг.
Резюмег олон төрөл хэлбэрээр бичиж болно.
1. Урвуу он цагийн дараалал
Тухайн хүний сүүлийн 10-15 жилийн ажлын туршлагыг урвуу
он цагийн дарааллаар жагсаан харуулдаг. Энэхүү резюме нь
хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг, хэр их туршлага хуримтлуулан,
ажилтны ур чадвар хэрхэн өсч, албан тушаал яж ахисныг
харуулдаг.

-- 36 --
2. Функционал
Энэхүү резюме нь ажлын туршлага, ур чадвар ажиллаж байсан
албан тушаалын тухай тодорхой мэдээллийг өгдөг. Ажилтны
хүссэн ажлын байрны шаардлагад нийцэхүйц ур чадвар,
туршлага байгаа эсэхийг нарийн илтгэдэг. Энэхүү резюме нь
албан тушаалаа солих хүсэлтэй болон бага туршлагатай ч олон
газар ажиллаж байсан хүнд илүү зохимжтой.
3. Цогц резюме
Энэхүү резюме нь ажлын туршлага, ур чадвар, ажиллаж
байсан албан тушаалыг он цагтай нь хамтхамтай харуулдаг.
Цогц резюмед ажлын чадвар, туршлага, албан тушаалын
тухай мэдээлэл давхцан давтагддаг сул талтай учир практикт
төдийлөн хэрэглэгддэггүй.
4. Онлайн резюме
Интернет нь резюме бичихэд шинэ эрин зууныг авчирсан
ба хүмүүсийн цаг, ачааллыг хөнгөвчилж өгснөөрөө маш
давуу талтай. Гэвч резюме бичигчийг харах боломжгүйгээр
сул талтай. Онлайн резюмег жүжигчид, бүжигчин, зураач,
график дизайнер, барилгын ажилтнууд бичихэд илүү
тохиромжтой. Сүүлийн үед хүмүүс өөрсдийн резюмег
интернэтэд байршуулдаг болсноор компанийн хүний нөөцийн
удирдлагуудад шинэ ажилтан сонгож авах зардал, цаг
хугацаагаа хэмнэх боломжтой. Интернэт нь видео резюме
болон график CV бичих боломжийг хөгжүүлсэн.
5. Видео резюме
Энэхүү резюме нь ярианы чадвар болон гадаад төрхийг
харуулж чаддагаараа онцлогтой.
6. Аудио резюме
Өөрийн ажлын туршлага, чадварын тухай мэдээллийг дуу
хураагуурт бичиж ажилд орохыг хүсч буй компанид явуулсныг
аудио резюме гэнэ. Энэхүү резюме нь бичигчийн өөрийгөө

-- 37 --
илтгэх чадвар, өөртөө хэр итгэлтэй байгааг дуу хоолойноос нь
мэдрэх боломж олгодог онцлогтой.
Оюутны резюме.
Оюутны резюме нь маш энгийн байх хэрэгтэй. Хэт дэлгэрүүлэн
тайлбарлах шаардлагагүй. Мэргэжлийн хангалттай дадлага
туршлагагүй учир өмнөх ажлын танилцуулга болон хийсэн
ажлын талаар дурдах зүйл байхгүй. Ихэнх хүмүүс коллежид
сурч байхдаа бар, ресторан, дэлгүүр гэх мэт мэргэжлийн
бус газар ажилласан байдгаас үүрэг хариуцлагуудаа дурдах
шаардлагагүй.
Ур чадвар, авъяас, өрсөлөдөх чадвар: Та яг юу хийж чадах вэ?
Юунд илүү сайн бэ?
Таны сонирхол юу болох, юунд илүү идэвхитэй ханддаг: Ямар
нөхцөл байдал, ямар үед та идэвхитэй ажилладаг вэ? Юу таны
сонирхлыг татдаг вэ?
Зорилго, мөрөөдөл, үнэт зүйл чинь юу болох: Амьдралд юуг
чухалчлан зорьдог вэ? Яг ямар байхыг хүсдэг вэ? Юу хийхийг
хүсч байна? Юунд хүрэхийг эрмэлзэж байна вэ?
Ажлын нөхцөл: Ямар ажил / карьер / танд илүү тохиромжтой
вэ? Ямар нөхцөл, орчинд ажиллавал та аз жаргалтай, сэтгэл
хангалуун байх бол?
Суралцаж байсан хугацаанд хүрсэн онцгой амжилтууд:
Гавъяа, шагнал хийж бүтээсэн зүйлс нь таны танилцуулгын
чухал хэсэг юм. Энэ бүгдийг тодорхой дурьдаж өгснөөр
эдгээрийг урьд нь хийж байсан, иймээс дахин хийх чадвартай
гэсэн ойлголтыг ажил олгогчид өгөх сайн талтай юм. Гагцхүү
амжилт бүтээлээ тодорхой баримтаар баяжуулах нь чухал.
Жишээ нь:
• Би Оюутны Холбооны Ерөнхийлөгч байсан бөгөөд одоо ч
сургуулийнхаа “Хүндэт Оюутан” хэвээрээ байгаа.

-- 38 --
• Би сургуулийнхаа оны “Шилдэг оюутан”-аар шалгарч
байсан.
• Би сурахын зэрэгцээ байгууллагуудын судалгаа
шинжилгээний ажил хийж байсан туршлагатай.
• Би 3-р курст сурч байхдаа “Оюутны” эрдэм шинжилгээний
бага хуралд амжилттай оролцож байсан.
• Оюутны Холбооны хүрээнд бусад оюутнуудын хамт хандив
цуглуулж сайн үйлсийн аян зохион байгуулж байсан гэх мэт.
Анхаарах зүйлс:
• 1-2 хуудсанд багтаа.
• Боловсролын хэсэгт хангалттай мэдээлэл өгөх нь чухал
бөгөөд үүнийгээ сүүлд бус эхэнд оруулах. Мөн голч дүн,
тэтгэлэг, эрдэм шинжилгээний болон олон нийтийн ажил,
алдар гавъяа, шагнал зэргийг оруулах нь нийтлэг.
• Ажилд ороход бусдаас давуу тал чинь байж болох өөрийн
хобби, хувийн сонирхолоо бичих.
• Хэт урт өгүүлбэр болон “Би, миний” гэсэн үгсийг олон дахин
хэрэглэхээс аль болох зайлсхий.
Резюме нь хэр их урт байх вэ?
Хоёр хуудас л байхад хангалттай. Учир нь таны резюмег
хүлээн авч танилцах хүний нөөцийн мэргэжилтэн нь эхний
2 хуудсаас цааш төдийлөн уншдаггүй. Дахин сануулахад
резюме бол брошюр төдий тул илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг
ярилцлагын үеэр өгч болно.
Резюме дээр зургаа тавих хэрэгтэй юу?
Тухайн компани, байгууллага шаардаагүй бол зургаа
тавих хэрэггүй. Гадаад төрх нь таны ажилдаа ямар болохыг
илэрхийлэх боломжгүй шүү дээ. Харамсалтай нь таны
резюметэй танилцах ажилтан, мэргэжилтэн гадаад төрхөөр

-- 39 --
тань дүгнэх тохиолдол байхыг үгүйсгэхгүй учир ийм
бопомжийг олгохгүй байх нь зөв юм.
Хувийн мэдээллийн хэсэгт чухам юуг дурдвал зохих вэ?
Ярилцлагын үеэр өөрт тань “төвөг” болж мэдэх мэдээлэл,
жишээлбэл, шашин шүтлэг гэх мэтийг дурдах шаардлагагүй.
Мөн ажилд ороход төдийлөн тус болохооргүй зүйлс болох
биеийн өндөр, жин зэргийг дурьдах хэрэггүй. Гэвч тухайн
байгууллагаас шаардсан тохиолдолд бичнэ.
Лавлагааг маш сайн ашиглах хэрэгтэй.
Лавлагаа байх хэрэггүй бөгөөд зөвхөн шаардлагатай үед
холбогдож болох хүний нэр утсыг өгөх. Тухайн хүний нэр,
утсыг бичихийн өмнө заавал өөрөөс нь зөвшөөрөл авах ёстойг
мартуузай.
Лавлагаа өгөгч нь:
Таны талаар сайн сайхан зүйл хэлэх хүн байх ёстой гэдгийг
битгий мартаарай. Иймээс таныг сайн мэддэг, хаана ямар
ажилд орохоор хөөцөлдөж байгаа тухай мэдээлэлтэй байх
хэрэгтэй учир резюмег өгөхөө мартуузай.
ӨРГӨГДЛИЙН МАЯГТ / APPLICATION FORM /
ХЭРХЭН БӨГЛӨХ ВЭ?
Хувийн мэдээлэл:
• Нэр
• Хаяг
• Хот, аймаг шуудангийн код
• Утасны дугаар
• Гэмт хэрэгт холбогдож байсан эсэх
• Хэрвээ насанд хүрээгүй бол ажиллах зөвшөөрлийн бичиг
Боловсрол:
• Суралцсан сургууль, коллеж, их дээд сургууль
• Мэргэжил

-- 40 --
• Зэрэг, диплом
• Төгссөн он
Ажлын санал:
• Ямар албан тушаалд ажиллахыг хүсэж байна.
• Хэзээ ажиллаж эхлэх / боломжтой өдөр, цагаа бичих /
Ажил эрхлэлт:
• Өмнөх ажил олгогчдын нэр, хаяг, утасны дугаар
• Удирдлагын овог, нэр
• Ажлын өдөр
• Сарын цалин
• Ажлаас гарах болсон шалтгаан
Тодорхойлолт:
• Тодорхойлогчдын нэрс, албан тушаал, хаяг,
утасны дугаар
ӨРГӨДЛИЙН МАЯГТ БӨГЛӨХ ДАРААЛАЛ.
Өөрийгөө бэлдэх.
Ажил олгогчид, ирүүлсэн өргөдлийн маягтыг үндэслэн
ярилцлаганд орох нэр дэвшигчдийг сонгодог. Өөрөөр хэлбэл,
өргөдөл гаргагчийн ярилцлаганд уригдах эсэх нь өргөдлийн
маягтыг хэрхэн бөглөснөөс шалтгаална.
• Өөрийнхөө давуу талыг таниулахыг хичээ
• Өргөдөл гаргаж буй компанийхаа талаар интернэт ашиглан
судлах нь зүйтэй бөгөөд хэрэв шаардлагатай гэж үзвэл тухайн
компанитай шууд харилцаж болно.
Тухайн ажил олгогчид юу хүсдэгийг мэдэх.
Ажил олгогч хүн бүрт ижил төстэй асуултууд тавьж, хооронд
харьцуулан дүгнэдэг тул энэ нь тэдний юуг чухалд үздэгийг
мэдэх боломжийг олгодог.
Өргөдлийн маягт 2 төрөл байдаг.
• Цаасан: Цаасан өргөдлийн маягтыг бөглөхдөө хар болон

-- 41 --
цэнхэр өнгийн бэх ашиглан удирдамжийн дагуу цэвэр, нямбай
бичихийн сацуу дүрмийн болон үг, үгсийн алдаа гаргахгүй
байх. Өргөдлийн маягтаа өөртөө хувилж үлдээх.
• Цахим: Цахим өргөдлийн маягт бөглөх үед эхлээд өргөдөл
гаргагчийн хувийн мэдээлэл бүртгэгдсэн байх шаардлагатай.
Энэ нь өгөгдсөн нууц үгийг ашиглан өргөдлөө хадгалах,
буцаах, хэвлэж авах боломжтой болгодог. Төгсгөлд нь өргөдөл
гаргасан өдрөө тэмдэглэхээ бүү март!
Өргөдлөө гаргах:
• Бичихээсээ өмнө өргөдлийн маягтаа сайтар унш.
• Өгөгдсөн заавартай сайтар танилц.
• Асуултыг дэс дарааллын дагуу бөглө.
• Эхлээд хариултаа ноорогло.
• Хариулт чинь зөвхөн чамд хамаатай буюу чиний тухай л
байх хэрэгтэй.
• Хариулт чинь асуултын агуулгаас халиагүй, оновчтой байх.
• Хар болон цэнхэр өнгийн бэхээр өргөдлөө бич.
Нягтлан шалгах:
• Шаардагдсан бүх мэдээллийг хавсаргасан уу? Жишээ нь,
зураг, тодорхойлолтууд гэх мэт.
• Гарын үсгээ зурсан уу?
• Илгээхээсээ өмнө өргөдөлөө найзууддаа эсвэл ажил,
мэргэжлийн зөвөлгөө өгөгсдөд үзүүлсэн үү?
• Өргөдлийн хуулбараа авч үлдсэн үү? Чи ярилцлагаас өмнө
хариултаа бэлдсэн байх ёстойг сана.
Анхаарах зүйлс:
Шаардлагатай мэдээлл¿¿дийг бүрэн бөглөж, хоосон зай бүү
үлдээ.

-- 42 --
• Ажил эрхлэлтийн тухайд, хамгийн сүүлд буюу хийж байгаа
ажлаасаа эхлэн бичнэ.
• Сүүлд эзэмшсэн боловсролоо эхэнд нь бич. Коллеж, ахлах
сургууль техник мэргэжлийн сургууль болон сургалт дамжааг
мөн бич. Хэрвээ өгсөн зайнд багтахгүй байвал нэмэлт хуудсан
дээр бичиж болно. Эсвэл энэ талаар ажил олгогчоос лавлах.
• Тодорхойлолт нь мэргэжлийн түвшинд байх ёстой. Хэрэв
чи оюутан бол профессор багшаасаа тусламж авч болно.
Тодорхойлолт авахын өмнө зөвшөөрөл авах хэрэгтэй.
• Эцэст нь, гарын үсгээ зурахаа мартав.
Өргөдлийн маягт дээр байж үл болох алдаанууд:
1. Өргөдлийн маягтын эхэнд “Сайн уу? Би танай ажилд орохыг
хүсч байна” гэж бичсэн байдаг. Иймэрхүү шаардлагагүй
өгүүлбэрийг бичих нь буруу.
2. “Өргөдлийн маягт дээр бичиж багташгүй олон зүйл байна
л даа. Гэвч тэр бүхнийг би ярилцлаган дээр гаргах болно” гэж
зарим маягтын төгсгөлд бичсэн байдаг нь илүү зүйл.
3. Төрсөн газар гэсэн асуултанд “Эмнэлэгт, 2-р амаржих
газарт” гм бичсэн байдаг.Энэ нь таны эмнэлэгт үү, гэртээ юу
гэдгийг асуугаагүй гэдгийг анхаар.
4. Ажиллаж байсан газрууд гэсэн асуултанд “Ойролцоогоор 5-
10” гэж бичсэн байдаг нь зохисгүй.
5. “Надад энэ ажилд орох онцгой гойд хүсэл мөрөөдөл байхгүй
ч гэсэн бөглөөд өзэхийг хүссэн юм.” гэж бичвэл таны талаар
судлахаас татгалзах болно.
6. Миний хийх дуртай зүйлс бол телевизор үзэх,копьютер дээр
шатар тоглох, марк цуглууах зэрэг зүйлс бичвэл мөн л сайн
хариулт биш болов уу.

-- 43 --
Хавсралт 1.
CV
John Richardson
4583 State Street
Chicago, Illinois 00000
Home: 122-333-2231
Email: johnrich@noemailhere.com
Work Experience:
Livestock Extension Agent, 2006 to Present Morgan Corps,
Florida.
* Responsibilities include arrange and manage teams, conduct
lectures and endorse enhanced animal health practices. Conducted
classroom-style lectures.
* Managed vaccination programs and also importune funds. Also
start and monitor small businesses.
Student Assistant, 2004 to 2006 Washington
University, Washington DC
* Responsibilities include help out animals in complicated
deliveries, treat animals for sickness.
* Monitor record keeping and perform activities on several farm
equipments.
* Provide training to new staff in animal feeding and care.
Student Assistant, 2001 to 2004 New York University, NY.
* Responsible for work on the equipment which is used in meat
processing firms.
* Ensure sanitation procedures are implemented as per
USDA rules and regulations.
SEMPLE'S

-- 44 --
* Other activities include give training about clean-up procedures,
take meat orders and solve customers’ queries.
Education:
Bachelors of Science in Agriculture, 2001 Major: Animal and Plant
Science University of Florida, Florida.
Skills:
* Languages known: English, Spanish, Germany.
* Wide experience agriculture field especially in
plants and animals.
* Good team player and also work as individual.
* Excellent communication as well as interpersonal skills
Хавсралт 2-2.
Ronald S.Hauser
Bolton Hall, Room 48 Sorghum Lane,
Franklin Southeastern University Apt. 347
Coolmore, AL 35656 Coolmore, AL 35656
(703) 555-2493 (607) 555-8182
ronhauser3@yahoo.com
Career Objective
A position in either business or research involving practical
development of alternative agricultural products.
Education
1999-present Franklin Southeastern University, Coolmore,
AL B.S. in food science to be

-- 45 --
Awarded in May 2005. Concentrated on aquaculture and
food irradiation. Served three semesters as research assistant
for director of aquaculture research center. Interned spring
semester 2003 at Logan Biograde, a food irradiation
company. GPA in major: 3.75.
Experience
2002-2003 Lorenzo Catfish, Inc., Lorenzo, MS Pond devel
oper/harvester. Coordinated the work of 17
part-time/seasonal employees. Was responsible
for maintain¬ing health of crop and
maximizing acreage yield. Won Employee of
the Month award on three occasions.
1998-2000 Wal-Mart, Inc., Coolmore, AL
(summers) Stocker. Worked both part time and full time
between the warehouse and the store. In 1999,
coordinated store’s fund drive to aid two
children of employees who were killed in an
auto accident.
Computer Skills
MS Office, MS Word, Quattro Pro, Quark
References
Available upon request.

-- 46 --
Òàíä õýðýãòýé âýá õàÿãóóä áîëîí óòàñíû æàãñààëòóóä:
Дуу сонсох
Hi Fi www.hi-fi.mn
Дуу www.duu.mn
Монгол дуу www.mongolduu.umn
Банжиг www.banjig.net
Кино үзэх
TV Татах www.tatah.mn
Шилдэг кино www.shildegkino.com
Спортын мэдээ
Монгол шатар www.mongolchees.com
Шатрын хичээлүүд www.chees.com
Кудо www.kudo.mn
Oлимпын хороо www.olympic.mn
Интeрнeт холболт
Magicnet www.magicnet.mn
Ulsnet www.ulsnet.mn
Mobicom www.mobine.mn
Онгоцны билeт
Airmarket www.airmarket.mn
Зар лавлах
Зар мэдээ www.zarmedee.mn
Yellow pages www.yp.mn
Утасны нэгж, карт
Tэди www.tedy.mn

-- 47 --
Unitel www.unitel.mn
Skytel www.skytel.mn
Мэдээлэл
Улаанбаатар www.ulaanbaatar.mn
Боловсролын мэдээлэл www.education.mn
Мэдээлэл танин мэдэхүй www.medeelel.mn
Тeхнологи
Тeхнологийн мэдээ,мэдээлэл www.itech.mn
Дот www.dot.mn
Эрүүл мэнд
103 www.103.mn
Хоолны зөвлөгөө www.hool.mn
Төрийн байгууллага
Авилгалтай тэмцэх газар www.iaac.mn
Архивын газар www.archives.gov.mn
Иргэний нисэх www.mcaa.gov.mn
Мэргэжлийн хяналтын газар www.ssia.gov.mn
Онцгой байдлын eрөнхий газар
www.disasterinfo.mn
Хууль зүйн төв www.legalcenter.mn
Цагдаагийн газар www.ubpolice.mn

-- 48 --
Оюутанд хэрэгтэй байгууллагын утасны жагсаалт
Үйлчилгээ
БСШУЯам 51263449
Монголын оюутны холбоо
70111511,70111143
Монголын оюутны спортын холбоо
311947
Нисэхийн лавлах
198
Тº мº р замын лавлах
1881
Баруун аймгуудын тээврийн товчоо
70174902
Ç¿¿í аймгуудын тээврийн товчоо
70153386
Сургалтын тº рийн сан
324594,325913
Мэдээлэл үйлчилгээний лавлах
¿звэр, ¿йлчèлгээний лавлах
1617
Эр¿¿л мэндийн зº влº гºº
1931
Хууль з¿йн зº влº гºº
1933
Валютын ¿нэ ханшны мэдээлэл
1937

-- 49 --
Ажлын байрны зар 1950
Халамжийн газар
Улсын нийгмийн халамжийн газар
260376
Нийгмийн халамжийн газар 23260,22714,23113
Номын сангууд
Нийслэлийн боловсролын газар
418807,318877
Иргэний б¿ртгэл мэдээлэлийн улсын тº в
1890
Улсын ¿ндэсний их номын сан
70112396
Улаанбаатар хотын тº в номын сан
70115704
Оюутны 24 цагийн номын сан
322559

-- 50 --
Үзвэр, Үйлчилгээний газрууд
Монгол улсын цирк
70120795
Соёлын төв өргөө
329173,328486,324927
Өргөө кино театр
70117711
Тэнгис кино театр
313105,327315
Соёмбо кино театр 70188080
Ажил олгох алба
Хөдөлмөр эрхлэлтийн
хэлтэс 260376
Хөдөлмөр эрхлэлтийн
газар 264906,2602276,260700
Оюутны хөдөлмөрийн
бирж 70120502,1989
Ажлын зууч
1941
Нийслэлийн
хөдөлмөрийн бирж
70110502,329752
Цагдаагийн газар
Хан-Уул дүүргийн цагдаагийн хэсэг 134,341494

-- 51 --

-- 52 --

1 52+++.2010.10.06

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (19)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Ähnlich wie 1 52+++.2010.10.06

Ähnlich wie 1 52+++.2010.10.06 (20)

1 52+++.2010.10.06