Μεθοδολογία συντακτικής ανάλυσης και μεταφραστικής διαδικασίας άγνωστου αδίδακτου κειμένου στα αρχαία ελληνικά για τη θεωρητική κατεύθυνση Β και Γ Λυκείου. Βήμα βήμα η αποδόμηση του κειμένου από ενιαίο σύνολο σε προτασιακές μονάδες

1. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Όταν πρέπει να αναλύσουμε ένα αδίδακτο θέμα στο μάθημα
των Αρχαίων Ελληνικών, πρέπει να ακολουθήσουμε τα εξής
βήματα:
 Προσπαθούμε να καταλάβουμε κάποια πράγματα για το
κείμενο ούτως ώστε να διαμορφώσουμε κάποια εικόνα
για το γενικότερο νόημα, τι δηλαδή περίπου θα
διαβάσουμε.
Π. χ.: Εάν δούμε την παραπομπή «Θουκυδίδου, Ιστορίαι
6.1-3», ξέρουμε ότι πρόκειται για το ιστορικό έργο του
Θουκυδίδη (βιβλίο 6, παράγραφοι 1-3), άρα θα
διαβάσουμε πράγματα σχετικά με τον Πελοποννησιακό
Πόλεμο.
 Στη συνέχεια, διαβάζουμε όλο το κείμενο μία φορά και
καθώς το διαβάζουμε προσπαθούμε να εντοπίσουμε
κάτι, ο,τιδήποτε μας διευκολύνει και προσπαθούμε να
εντοπίσουμε το γενικό νόημα.
 Μετά, διαβάζουμε κάθε μία περίοδο ή ημιπερίοδο (από
τελεία σε τελεία ή άνω τελεία) ξεχωριστά. Προσπαθούμε
να βρούμε απευθείας τα ρήματα. Όσα ρήματα έχουμε,
συνήθως τόσες θα είναι και οι προτάσεις μας. Ωστόσο,
μπορεί να έχουμε και μία πρόταση επιπλέον σε
περίπτωση που είναι απαρεμφατική (συμπερασματική:
ώστε + απαρέμφατο ή χρονική: πρίν +απαρέμφατο).
Άρα, όσα ρήματα έχουμε, τουλάχιστον τόσες προτάσεις
θα έχουμε.
 Ύστερα, εντοπίζουμε τους συνδέσμους που εισάγουν
εξαρτημένες προτάσεις και κάνουμε τον χωρισμό των
προτάσεων, Η στίξη μας βοηθάει! Χαρακτηρίζουμε τις
προτάσεις (είδος εξαρτημένων).

2. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
 Μετά, κάνουμε διεξοδική σύνταξη σε κάθε πρόταση.
 Αφού έχουμε βρει το ρήμα, ρωτάμε το «ποιος» για να
βρούμε το υποκείμενο, το οποίο βρίσκεται σε
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ στην πρόταση ή μπορεί να εννοείται
και το καταλαβαίνουμε από την κατάληξη του ρήματος
(εννοούμενο υποκείμενο).
 Εάν έχουμε απρόσωπη έκφραση ή απρόσωπο ρήμα,
τότε το υποκείμενο θα είναι:
Α)Απαρέμφατο. Στην περίπτωση που είναι
απαρέμφατο το χαρακτηρίζουμε με τρείς τρόπους: α)
ειδικό (ότι)/ τελικό (να) απαρέμφατο με βάση τη
μετάφραση β) Υποκείμενο του Απρόσωπου Ρήματος ή
της Απρόσωπης Έκφρασης γ) Ετεροπροσωπία. Στη
συνέχεια αναζητούμε τη δοτική προσωπική, την οποία
τη μετατρέπουμε σε αιτιατική για να είναι το
υποκείμενο του απαρεμφάτου. Πιθανόν δοτική
προσωπική να μην υπάρχει αλλά να υπάρχει μια
έτοιμη αιτιατική που θα είναι το υποκείμενο του
απαρεμφάτου ή να μην υπάρχει τίποτα και να πρέπει
εμείς από τα συμφραζόμενα να εννοήσουμε το
υποκείμενο του απαρεμφάτου (τινα, υμας, ημας,
ανθρώπους).
Β)Δευτερεύουσα ονοματική πρόταση (ειδική-
ενδοιαστική- πλάγια ερωτηματική). Εντοπίζω τη
δευτερεύουσα, το είδος της και συνεχίζω τη σύνταξη
ξεχωριστά στη δευτερεύουσα πρόταση.
 Μετά ρωτάμε το «τι», για να βρούμε το αντικείμενο του
ρήματος. Το αντικείμενο του ρήματος μπορεί να είναι:
Α)Κλιτή λέξη σε πτώση αιτιατική, γενική, δοτική.
Β)Απαρέμφατο. Αν έχω ως αντικείμενο
απαρέμφατο, τότε, το χαρακτηρίζω με τρεις
τρόπους: α) ειδικό (ότι)/ τελικό (να) απαρέμφατο
με βάση τη μετάφραση β) Αντικείμενο του
Ρήματος γ) Ταυτοπροσωπία/Ετεροπροσωπία. Για

3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
να εντοπίσω αν έχω ταυτοπροσωπία ή
ετεροπροσωπία ρωτάω «ποιος» στο ρήμα και
«ποιος» στο απαρέμφατο. Αν το υποκείμενο του
απαρεμφάτου είναι ίδιο με το υποκείμενο του
ρήματος, τότε έχουμε ταυτοπροσωπία και το
υποκείμενο είναι σε πτώση ονομαστική. Αν το
υποκείμενο του απαρεμφάτου είναι διαφορετικό
από το υποκείμενο του ρήματος, τότε έχουμε
ετεροπροσωπία και το υποκείμενο του
απαρεμφάτου βρίσκεται σε πτώση αιτιατική.
Γ) Δευτερεύουσα Ονοματική Πρόταση (ειδική,
ενδοιαστική, πλάγια ερωτηματική, αναφορική).
Εντοπίζω τη δευτερεύουσα, το είδος της και
συνεχίζω τη σύνταξη ξεχωριστά στη
δευτερεύουσα πρόταση.
 Εάν το αντικείμενο έχει την ίδια ρίζα με το ρήμα (π. χ.:
νοσει νόσον), τότε έχουμε το λεγόμενο σύστοιχο
αντικείμενο. Το σύστοιχο αντικείμενο, μπορεί να είναι
και επίθετο σε ουδέτερο πληθυντικού.(Νοσεί μεγάλα)
 Μπορεί το ρήμα να παίρνει δύο αντικείμενα, είναι
δηλαδή δίπτωτο, τότε για να εντοπίσουμε αυτά τα
αντικείμενα, χρησιμοποιούμε τη φράση «σε κάποιον
κάτι» (π. χ.: «γράφω σε κάποιον κάτι») ή «από κάποιον
κάτι» (π. χ. «παίρνω από κάποιον κάτι»). Σ’ αυτές τις
περιπτώσεις, το ένα αντικείμενο είναι άμεσο και το
άλλο έμμεσο. Για να το προσδιορίσουμε εφαρμόζουμε
την ακολουθία :
Αιτιατική προσώπου> Αιτιατική πράγματος>
Απαρέμφατο ή Δευτερεύουσα Ονοματική Πρόταση>
Γενική Προσώπου> Γενική Πράγματος >Δοτική
Προσώπου> Δοτική Πράγματος
Όποιο από τα δύο αντικείμενα προηγείται στην
ακολουθία είναι το άμεσο αντικείμενο.

4. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
 Εάν έχουμε συνδετικό ρήμα α’ κατηγορίας (όσα
σημαίνουν είμαι, γίνομαι, υπάρχω, ονομάζομαι,
φαίνομαι, εκλέγομαι), τότε θα υπάρχει
 Κατηγορούμενο στο υποκείμενο μέσα από το
συνδετικό ρήμα. Το κατηγορούμενο αυτό βρίσκεται
σε πτώση Ονομαστική.
 Αν δεν υπάρχει ονομαστική για να θεωρηθεί
κατηγορούμενο στ υποκείμενο τότε υπάρχει ΓΕΝΙΚΗ
ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ στο υποκείμενο μέσα από το
συνδετικό Ρήμα. Τα είδη της γενικής
κατηγορηματικής είναι: Κτητική, Καταγωγής,
Διαιρετική, Ύλης, Αξίας, Ιδιότητας.
 Τα ρήματα που δηλώνουν κίνηση συνήθως παίρνουν
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ στο
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ή στο ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ . Το
επιρρηματικό κατηγορούμενο που πάει στο
υποκείμενο βρίσκεται σε πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ , ενώ
το επιρρηματικό κατηγορούμενο που πάει στο
Αντικείμενο βρίσκεται συνήθως σε πτώση
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ.
 Τα ρήματα που δηλώνουν κίνηση συνήθως παίρνουν
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΣΤΟ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ή στο ΑΝΤΙΚΕΜΕΝΟ . Το προληπτικό
κατηγορούμενο που πάει στο υποκείμενο βρίσκεται σε
πτώση ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ , ενώ το προληπτικό
κατηγορούμενο που πάει στο Αντικείμενο βρίσκεται
συνήθως σε πτώση ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ.
 Το ρήμα μπορεί να είναι αμετάβατα δηλαδή να μην
παίρνουν αντικείμενο.
 Τα ρήματα μπορεί να είναι παθητικής διάθεσης και
τότε να παίρνουν ποιητικό αίτιο: α) εμπρόθετο του
ποιητικού αιτίου (υπό+ γενική) ή δοτική του ποιητικού

5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
αιτίου (όταν έχω ρήμα σε συντελικούς χρόνους ή
ρηματικά επίθετα σε τεος/ τος).
 Όταν η σύνταξη μας κάνει να μεταπηδήσουμε στο
απαρέμφατο, αυτό μπορεί να παίρνει α) 1
αντικείμενο β) 2 αντικείμενα γ) αν το απαρέμφατο
προέρχεται από συνδετικό ρήμα, τότε ακολουθεί
κατηγορούμενο στο υποκείμενο του απαρεμφάτου
μέσα από το απαρέμφατο που βγαίνει από συνδετικό
ρήμα. δ) αν προέρχεται από ρήμα κίνησης ακολουθεί
επιρρηματικό κατηγορούμενο στο υποκείμενο του
απαρεμφάτου ή στο αντικείμενο του απαρεμφάτου ε)
αν προέρχεται από ρήμα αύξησης ακολουθεί πιθανόν
προληπτικό κατηγορούμενο στο υποκείμενο ή στο
αντικείμενο του απαρεμφάτου.
 Αφού έχω εντοπίσει τους βασικούς όρους της κάθε
πρότασης, δηλαδή το ρήμα και τους προσδιορισμούς
του (κατηγόρημα), εντοπίζουμε του υπόλοιπους
προσδιορισμούς, όπως:
 Ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί (παράθεση,
επεξήγηση, επιθετικός και κατηγορηματικός
προσδιορισμός)
 Ετερόπτωτοι προσδιορισμοί (οι πλάγιες πτώσεις, η
γενική, η δοτική και η αιτιατική ανάλογα με το τι
δηλώνει η κάθε μία).
 Εμπρόθετοι ή απρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
που δηλώνουν διάφορες επιρρηματικές σχέσεις.
 Μετοχές (αναφέρω το είδος [επιθετική,
κατηγορηματική, επιρρηματική και τι σχέση δηλώνει],
εάν είναι συνημμένη ή απόλυτη στο υποκείμενο ή το
αντικείμενο του ρήματος ή του απαρεμφάτου ή
γενικότερα, σε οποιονδήποτε άλλον όρο της
πρότασης). Όταν η σύνταξη μας οδηγεί στη μετοχή,
αυτή μπορεί να παίρνει α) 1 αντικείμενο β) 2

6. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
αντικείμενα γ) αν η μετοχή προέρχεται από συνδετικό
ρήμα, τότε ακολουθεί κατηγορούμενο στο υποκείμενο
της μετοχής μέσα από τη μετοχή που βγαίνει από
συνδετικό ρήμα. δ) αν η μετοχή προέρχεται από ρήμα
κίνησης ακολουθεί επιρρηματικό κατηγορούμενο στο
υποκείμενο ή στο αντικείμενο της μετοχής ε) αν η
μετοχή προέρχεται από ρήμα αύξησης ακολουθεί
πιθανόν προληπτικό κατηγορούμενο στο υποκείμενο ή
στο αντικείμενο της μετοχής.
 Ταυτόχρονα με τη συντακτική ανάλυση, σχηματίζεται
στο μυαλό μας και η μετάφραση. ΠΑΝΤΟΤΕ η
μετάφραση και η σύνταξη συμβαίνουν ταυτόχρονα στο
μυαλό του μεταφραστή!
 Στο τέλος, ξαναδιαβάζουμε το κείμενο και μεταφράζουμε
από μέσα μας κάθε πρόταση.
 Γράφουμε τη μετάφραση και προσπαθούμε:
 Να αποδώσουμε τα συντακτικά φαινόμενα που
έχουμε εντοπίσει
 Να μην κάνουμε επαναλήψεις
 Να διατηρούμε τη στίξη του αρχαίου κειμένου
 Να γράφουμε σε σωστά Νέα Ελληνικά. Γι’ αυτό,
κάποια νοήματα στην αρχαία αποδίδονται με
λιγότερες λέξεις, ενώ στη μετάφρασή μας θα
χρειαστούμε περισσότερες λέξεις για να τα
αποδώσουμε. Άλλωστε, δεν κάνουμε αρχαία για να
καταστρέψουμε τα νέα ελληνικά!
 Ξαναδιαβάζουμε τη μετάφραση και κάνουμε τυχόν
διορθώσεις.

7. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΑ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
αντικείμενα γ) αν η μετοχή προέρχεται από συνδετικό
ρήμα, τότε ακολουθεί κατηγορούμενο στο υποκείμενο
της μετοχής μέσα από τη μετοχή που βγαίνει από
συνδετικό ρήμα. δ) αν η μετοχή προέρχεται από ρήμα
κίνησης ακολουθεί επιρρηματικό κατηγορούμενο στο
υποκείμενο ή στο αντικείμενο της μετοχής ε) αν η
μετοχή προέρχεται από ρήμα αύξησης ακολουθεί
πιθανόν προληπτικό κατηγορούμενο στο υποκείμενο ή
στο αντικείμενο της μετοχής.
 Ταυτόχρονα με τη συντακτική ανάλυση, σχηματίζεται
στο μυαλό μας και η μετάφραση. ΠΑΝΤΟΤΕ η
μετάφραση και η σύνταξη συμβαίνουν ταυτόχρονα στο
μυαλό του μεταφραστή!
 Στο τέλος, ξαναδιαβάζουμε το κείμενο και μεταφράζουμε
από μέσα μας κάθε πρόταση.
 Γράφουμε τη μετάφραση και προσπαθούμε:
 Να αποδώσουμε τα συντακτικά φαινόμενα που
έχουμε εντοπίσει
 Να μην κάνουμε επαναλήψεις
 Να διατηρούμε τη στίξη του αρχαίου κειμένου
 Να γράφουμε σε σωστά Νέα Ελληνικά. Γι’ αυτό,
κάποια νοήματα στην αρχαία αποδίδονται με
λιγότερες λέξεις, ενώ στη μετάφρασή μας θα
χρειαστούμε περισσότερες λέξεις για να τα
αποδώσουμε. Άλλωστε, δεν κάνουμε αρχαία για να
καταστρέψουμε τα νέα ελληνικά!
 Ξαναδιαβάζουμε τη μετάφραση και κάνουμε τυχόν
διορθώσεις.