Ενότητα 2η, θεωρία και ασκήσεις

1. Ε Γ ΚΛ Ι ΢ Ε Ι ΢ ΢ Σ Ι ΢ ΑΝΕ Ξ ΑΡ Σ ΗΣ Ε ΢ ΠΡ ΟΣ Α΢ Ε Ι ΢
Ο ΡΙ ΢ Σ Ι Κ Η Τ Π ΟΣ Α ΚΣ Ι Κ Η Π Ρ Ο΢ Σ ΑΚ Σ Ι Κ Η
Συναντάται ςε όλουσ τουσ χρόνουσ. Συναντάται ςε ενεςτϊτα, αόριςτο, Συναντάται ςε ενεςτϊτα και
παρακείμενο. αόριςτο.
Εκφζρεται και ςτουσ δφο αρικμοφσ. Εκφζρεται και ςτουσ δφο αρικμοφσ. Εκφζρεται και ςτουσ δφο
αρικμοφσ.
Διακζτει και τα τρία πρόςωπα, ςε ενικό και Διακζτει και τα τρία πρόςωπα, ςε ενικό και Διακζτει μόνο το βϋ πρόςωπο,
πλθκυντικό. πλθκυντικό. ςε ενικό και πλθκυντικό.
Δζχεται άρνθςθ δ εν. Δζχεται άρνθςθ μθ (ν ) Δεν παίρνει άρνθςθ. Σε διλωςθ
Συνοδεφεται , ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ, από Συνοδεφεται πάντα από τα μόρια να ι ασ. αρνθτικοφ νοιματοσ τθν
τουσ δείκτεσ κα, να, ασ. υποκακιςτά θ υποτακτικι με
άρνθςθ.
Εκφράηει: Εκφράηει: Εκφράηει:
Βεβαιότθτα Το ενδεχόμενο/επικυμθτό Προςταγι
Θ οικογζνεια αλλάηει μζςα ςτο χρόνο. Να /ασ ζρκετε μαηί μασ. Βγεσ τϊρα ζξω!
Δυνατότθτα (δυνθτικι οριςτικι) Δυνατότθτα Προτροπι
Θα προλαβαίναμε/είχαμε προλάβει, αν Τότε να δεισ τι αξίηω!(μπορείσ να δεισ) ΢κζψου το καλφτερα.
βιαηόςουν λίγο! Πικανότθτα Απαγόρευςθ
Προτροπι/προςταγι Ζρκει δεν ζρκει, εγϊ κα πάω. Δθλϊνεται με τουσ
Να/ ασ προςπακοφςατε περιςςότερο. Προτροπι αντίςτοιχουσ αρνθτικοφσ
Πικανότθτα (πικανολογικι οριςτικι) Ασ μθ χρονοτριβοφμε! τφπουσ τθσ υποτακτικισ.
Θα ιταν μεςάνυχτα όταν μου τθλεφϊνθςε. Προςταγι Παράκλθςθ
Απορία Να γίνεισ πιο επιμελισ! Άκουςζ με, ςε παρακαλϊ!
Να το ζμακαν άραγε; Παράκλθςθ Ευχι
Ευχι (ευχετικι οριςτικι) Ασ/να ζρκεισ μαηί μου ! ΢φρε, παιδί μου, ςτο καλό!
Να/ασ κζρδιηα ςτον αγϊνα! Απαγόρευςθ Ζντονθ ενζργεια
Ασ μθ μου το ζλεγε/είχε πει. (άρνθςθ μθ) *Να+ μθν ξανάρκεισ! Λζγε λζγε, τον κατάφερε
Υπόκεςθ Απορία/ςκζψθ
Να /ασ είχε μπει το τρίποντο και κα είχαμε Να ηει κανείσ ι να μθ ηει;
νικιςει. Ευχι
Παράκλθςθ Να/ασ γίνεισ γριγορα καλά!
Δεν κακόμαςτε μαηί; Παραχϊρθςθ
Δεν ζρχεςαι μαηί μου ςτθ δουλειά; Ασ μου βάλει τισ φωνζσ, εγϊ κα πω τθν
Να ζκλεινεσ το παράκυρο. Κάνει κρφο αλικεια.
Να ςε βοθκιςω, αφοφ επιμζνεισ.
Υπόκεςθ
Να/ασ μθ βρζξει και κα πάμε ςίγουρα!
Άδεια
Να βγω το βράδυ; Μ’ αφινεισ;
Α΢ΚΗ΢Η: Στα ριματα που γράφονται με ζντονουσ χαρακτιρεσ ςθμειϊςτε τθν ζγκλιςθ και τθ ςθμαςία τθσ:
Αν δεν είχε τόςθ κίνθςθ, κα ζφτανα ςπίτι μου τϊρα! Ασ ξεκινιςουμε, γιατί το πλοίο κα ςαλπάρει!
Κςωσ φτάςουμε πιο γριγορα απ’ αυτόν το δρόμο. Βάλε βγάλε, ζχαςα το λογαριαςμό.
Να ζλαβε άραγε το μινυμα; Μακάρι να ςυνζλκει γριγορα!
Ο αγϊνασ αναβλικθκε λόγω βροχισ Να τον βοθκιςω, αφοφ το κεσ.
Μάλλον κα το ξζχαςε! Μακάρι να είχα πάει ς’εκείνθ τθν εκδιλωςθ!
Ασ ιξερα τι τον απαςχολεί και κα τον βοθκοφςα. Να μθν ξαναμιλιςεισ ζτςι!
Τα κοινωνικά προβλιματα ζχουν κοινωνικζσ αιτίεσ. Ασ μθν καταλάβει ότι το ξζχαςα!
Να γφριςε θ Τάνια από τισ διακοπζσ; Ανοίξτε τθν πόρτα γριγορα!
Να το μάκαινα, κα τον κανόνιηα! Να τθλεφωνιςω τϊρα ι να περιμζνω λίγο;
Θα ςε είδε και απζφυγε να ζρκει. Ασ καλζςεισ και τθ Διμθτρα μια φορά!
Ασ είχα προετοιμαςτεί καλφτερα! Να περάςει γριγορα θ ϊρα!

2. ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΣΟΤ ΡΗΜΑΣΟ΢ – ΟΙ ΢ΗΜΑ΢ΙΕ΢ ΣΟΤ΢
Ενεςτϊτασ (χρονικι βακμίδα: παρόν – ποιόν ενζργειασ: μθ ςυνοπτικό/ατελζσ)
Πράξθ εξελιςςόμενθ χωρίσ διακοπι ςτο παρόν: Περιπλανιζται ϊρεσ άςκοπα ςτουσ δρόμουσ τθσ πόλθσ.
Πράξθ επαναλαμβανόμενθ με κανονικότθτα ςτο παρόν: Διαβάηει κάκε βράδυ πριν κοιμθκεί.
Ζκφραςθ με γνωμικό χαρακτιρα/Γνωμικόσ Ενεςτϊτασ: Όποιοσ βιάηεται ςκοντάφτει.
Πράξθ που κα γίνει ςίγουρα ςτο μζλλον: Αφριο φεφγω για Σάμο.
Αποτελεςματικόσ Ενεςτϊτασ/Ιςοδυναμεί με Παρακείμενο: Τι ακοφσ/μακαίνεισ για μζνα; (ζχεισ
ακοφςει/μάκει)
Ιςτορικόσ/Δραματικόσ Ενεςτϊτασ: Περπατοφςα και ξάφνου τον βλζπω μπροςτά μου!
Ζναρξθ πράξθσ/Εναρκτικόσ Ενεςτϊτασ: Νυχτϊνει! Πάμε να φφγουμε.
Βοφλθςθ/Βουλθτικόσ Ενεςτϊτασ: Πάμε κζατρο. Ζρχεςαι;
Απόπειρα/Αποπειρατικόσ Ενεςτϊτασ: Μθν τον ακοφσ! Σε κοροϊδεφει!
Παρατατικόσ (χρονικι βακμίδα: παρελκόν – ποιόν ενζργειασ: μθ ςυνοπτικό/ατελζσ)
Πράξθ εξελιςςόμενθ χωρίσ διακοπι ςτο παρελκόν: Μιλοφςε αςταμάτθτα επί δζκα λεπτά!
Πράξθ επαναλαμβανόμενθ με κανονικότθτα ςτο παρελκόν: Κάκε πρωί ξυπνοφςε ςτισ επτά.
Ζναρξθ πράξθσ/Εναρκτικόσ Παρατατικόσ: Ξθμζρωνε, όταν φτάςαμε.
Βοφλθςθ/Βουλθτικόσ Παρατατικόσ: Σου χτφπθςα. Γιατί δε μου άνοιγεσ;
Απόπειρα/Αποπειρατικόσ Παρατατικόσ: Γιατί με απζφευγεσ;
Αποτελεςματικόσ Παρατατικόσ/Ιςοδυναμεί με Υπερςυντζλικο: Τι ζγραφε ςτο γράμμα; (είχε γράψει)
Αόριςτοσ (χρονικι βακμίδα: παρελκόν – ποιόν ενζργειασ: ςυνοπτικό/τζλειο)
Πράξθ του παρελκόντοσ με διάρκεια: Ζηθςε όλθ του τθ ηωι απομονωμζνοσ ςτο νθςί.
Πράξθ του παρελκόντοσ ςτιγμιαία: Πζραςε ςαν αςτραπι από μπροςτά μου.
Ζκφραςθ με γνωμικό χαρακτιρα/Γνωμικόσ Αόριςτοσ: Ποιοσ είδε το Θεό και δεν τον φοβικθκε!
Πράξθ ςίγουρθ ςτο κοντινό μζλλον(προφορικόσ λόγοσ): Πεσ το κι ζγινε. Φφγαμε!
Παρακείμενοσ (χρονικι βακμίδα: παρόν – ποιόν ενζργειασ: ςυντελεςμζνο)
Πράξθ του παρελκόντοσ με επίδραςθ ςτο παρόν: Ζχω κουραςτεί πολφ ςτθ ηωι μου!
Εμπειρία ωσ τϊρα: Θ Ελζνθ ζχει ταξιδζψει πολφ. Ζχεισ πάει ποτζ ςτο Παρίςι;
Χρονικό διάςτθμα που φτάνει ςτο παρόν: Οι εργαςίεσ ζχουν διακοπεί από το Μάϊο.
Αναπόφευκτθ πράξθ/Μελλοντικόσ: Αν δεν ζρκεισ, ς’ ζχω ξεγράψει. (κα ςε ξεγράψω)
Τπερςυντζλικοσ(χρονικι βακμίδα: παρελκόν – ποιόν ενζργειασ: ςυντελεςμζνο)
Πράξθ προτερόχρονθ ςε ςχζςθ με άλλθ του παρελκόντοσ: Όταν ιρκεσ είχα ιδθ τελειϊςει τθ δουλειά
μου.
Πράξθ που ζγινε ςτο μακρινό παρελκόν: Είχα δει κάποτε μια ταινία του Φελίνι και είχα εντυπωςιαςτεί.
Μζλλων ΢υνοπτικόσ (χρονικι βακμίδα: μζλλον – ποιόν ενζργειασ: ςυνοπτικό/τζλειο)
Πράξθ του μζλλοντοσ με μικρι διάρκεια: Ο πφραυλοσ κα εκτοξευτεί αφριο ςτισ οκτϊ.
Πράξθ του μζλλοντοσ με μεγάλθ διάρκεια: Θα δουλζψω ςκλθρά όλο το καλοκαίρι.
Πράξθ επαναλαμβανόμενθ με κανονικότθτα: Τελευταία ηει μια ανοφςια κακθμερινότθτα∙ κα ςθκωκεί
ςτισ 7, κα πάει για δουλειά, κα επιςτρζψει κατάκοποσ και κα κοιμθκεί ωσ το πρωί.
Αφθγθματικόσ λόγοσ αναφερόμενοσ ςτο παρελκόν: Ο Δ. Σολωμόσ γεννιζται το 1798 ςτθ Ηάκυνκο. Θα
περάςει τα πρϊτα του χρόνια ςτο νθςί και αργότερα κα φφγει μόνοσ για τθν Ιταλία.....
Μζλλων Εξακολουκθτικόσ (χρονικι βακμίδα: μζλλον – ποιόν ενζργειασ: μθ ςυνοπτικό/ατελζσ)
Πράξθ εξελιςςόμενθ χωρίσ διακοπι ςτο μζλλον: Θα ςε εμπιςτεφομαι πάντα.
Πράξθ επαναλαμβανόμενθ με κανονικότθτα ςτο μζλλον:Θα ςυναντιόμαςτε κάκε βράδυ ςτο ίδιο μζροσ.
Μζλλων ΢υντελεςμζνοσ(χρονικι βακμίδα: μζλλον – ποιόν ενζργειασ:ςυντελεςμζνο)
Πράξθ προτερόχρονθ ςε ςχζςθ με άλλθ του μζλλοντοσ: Θα ζχουμε ανοιχτεί ςτο πζλαγοσ, πριν ανατείλει ο
ιλιοσ.

3. Ε ΝΟ ΣΗ ΣΑ 2: Α ΢ ΚΗ ΢Ε Ι ΢ ΢ ΣΙ΢ Ε ΓΚ Λ Ι ΢Ε Ι ΢ – Χ ΡΟ Ν ΟΤ ΢ – Α ΤΞ Η ΢ Η
Να ςυμπλθρϊςετε τουσ παρακάτω πίνακεσ.
ΡΗΜΑ ΖΓΚΛΙ΢Η ΢ΗΜΑ΢ΙΑ
α. Ανοικοδόμηςαν το χωριό.
β. Ίςωσ να το ξαναςκεφτοφμε!
γ. Να κλείςω τθν τθλεόραςθ;
δ. Να τον βοηθήςω, αφοφ το κεσ.
ε. Πζρνα το βράδυ απ' το ςπίτι.
ςτ. Να το θυμόςουν!
η. Μη φζρνεισ αντιρριςεισ!
θ. Ασ είχα προετοιμαςτεί καλφτερα!
κ. Θα το θυμόταν, αν τον ενδιζφερε.
ι. Να το είχα ακοφςει, κα απαντοφςα όπωσ πρζπει
ια. Μάλλον θα το ξζχαςε!
ΡΗΜΑ ΧΡΟΝΟ΢ ΧΡΟΝΙΚΗ ΒΑΘΜΙΔΑ ΠΟΙΟΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ΢
α. χειροκροτοφςαν
β. κα ςυλλθφκεί
γ. είχαμε απογοθτευκεί
δ. φιλονικοφν
ε. κα ζχετε κατορκώςει
ςτ. ειςακοφςτθκαν
η. ζχει καταςταλάξει
θ. κα αμφιςβθτοφμε
κ. είχεσ ζλκει
ι. κεώρθςε
ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢ ΕΝΕ΢ΣΩΣΑ΢ ΑΟΡΙ΢ΣΟ΢
ςυγγράφουν αποςτζλλει-εται
προτρζπει επιλζγουν-ονται
υπάρχουμε ςυλλαμβάνεται
ελπίηει διακόπτουν-ονται
διαρκεί αναβάλλονται
περιςυλλζγει εκδίδει-εται
αμφιβάλλω κατατίκεται
εμπνζει επιτυγχάνεται
ελζγχουν ςυμπίπτει
εκφράηουν ςυμπλζουν
εξάγουν -ονται εμπλζκει -εται
ςυμβάλλουν ςυγχαίρει
διαςτρζφει εμπαίηουν
εγκρίνω-ομαι ςυμβαίνει
εκπλιςςουν-ονται καταγγζλλω
επιρρίπτω ςυγκατοικεί
κατευκφνει-εται διαπράττει-εται