1.
1
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Dr. Geert Driessen
TOV – OAB overleg
Oss, 30 september 2013
Onderwijsachterstandenbestrijding.
Schakelklassen, NT2 en VVE

2.
2
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Achterstandsbestrijding: maatregelen en effecten
Methods
Maatregelen Opbrengsten
Gewichtenregeling ?
ICO / Burgerschapskunde ?
OETC / OET / OALT - / ?
NT2 + / -
VVE + / -
Schakelklassen +
Klassenverkleining + / ?
Gemengde scholen + / -
Brede scholen ?
Jonger beginnen + / ?
Zittenblijven -
Weekendscholen - / ?
Zomerscholen ?
Verlengde schooldag - / ?
Dagarrangementen - / ?

3.
3
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Schakelklassen
Varianten:
- voltijds
- deeltijd (≥ 8u p/w)
- verlengde schooldag (≥ 100u p/j)
Typen:
- voetklas; extra taalonderwijs groep 1-2
- extra taalonderwijs groep 3-7
- extra voorbereiding op V.O.; kopklas na groep 8
- neveninstromersprojecten
Methods

4.
4
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Schakelklassen
Effecten:
- onderbouwschakelklas:
positief effect; ebt eerst weg, daarna weer inhaalslag
- bovenbouwschakelklas en kopklas:
positief effect; geen terugval; houden inhaalslag vast
Aanbevelingen:
- beschouw schakeljaar als onderdeel van integrale aanpak
gedurende hele schoolloopbaan
- geef ook ná het schakeljaar nog extra begeleiding
- niet alleen woordenschat, ook grammatica
Methods

5.
5
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
NT2
Sinds jaren ’80:
- aanbod NT2-leermiddelen
- aandacht in opleiding
- verschuiving specifiek, all. lln. → geïntegreerd,
taalzwakke lln. (incl. aut. lln.)
Effectenonderzoek:
- specifieke zorg all. lln.
- onderbouw: meer differentiatie en maatwerk
- kwaliteitsverschillen scholen en lkrn.: verdere
professionalisering lkrn.
Methods

6.
6
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
NT2
Pilots taalbeleid onderwijsachterstanden:
- ≥ 50% doelgroeplln.
- extra financiële middelen
- extra ondersteuning experts taal en rekenen
Effectenonderzoek:
- m.n. effectief bij kleuters
- heldere doelen, toetsen, opbrengstgericht werken
- lkrn. omgaan met verschillen tussen lln.
- taalcoördinator/IB-er: inzichtelijk en bespreekbaar maken
resultaten
Methods

7.
7
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
VVE-programma’s
Doelgroep:
jonge kinderen uit lagere sociaal-economische milieus
Doel:
preventie onderwijsachterstanden
Inhoud:
ontwikkeling, taal
Methods

8.
8
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Onderzoeksvragen
Hoe wordt VVE geïmplementeerd wat betreft:
• de definitie van de doelgroep
• werving en toeleiding kinderen (en ouders)
• programma’s
• de doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschoolse fase
• kwalificatie personeel
• ouderparticipatie
• samenwerking, knelpunten en oplossingen
Methods

9.
9
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
De organisatie van VVE
0 2,5 4 6
Leeftijd
Kleutergroepen ba.s.
Peuterspeelzalen
Kinderdagverblijven
VVE
Schoolbesturen
Gemeenten
Decentralisatie

10.
10
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Decentralisatie
Beleid: autonomie en vrijheid
Partners doorgaans sterk gemotiveerd
Enorme variatie qua implementatie van VVE;
verschillen tussen en binnen gemeenten (instellingen)

11.
11
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Doelgroepen / indicatoren
• Kinderdagverblijven/peuterspeelzalen:
- feitelijke ontwikkelingsachterstanden
- psychosociale problemen van het kind
- opleiding ouders
- etnische achtergrond ouders
- thuistaal
- psychosociale problemen ouders
- wijksamenstelling
• Scholen:
- opleiding ouders
Geen betrouwbare en valide screeningsinstrumenten
Geen continuïteit
Menging achterstands- en zorgperspectief

12.
12
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
• consultatiebureaus (signalering wordt verplichting?)
• informatiebijeenkomsten in kdv, psz en scholen
• huisbezoek
• allochtone consulenten, eigen taal, eigen wijk
• immigrantenorganisaties, moskeeën
Doelgroep vaak allochtone achtergrond:
specifieke benadering kan zinvol zijn
Zijn CBs toegerust m.b.t. signalering vanuit
achterstandsperspectief?
Werving en toeleiding kinderen en ouders

13.
13
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
• vroegschoolse fase:
veel lkrn. hebben aan programma’s gekoppelde cursus
gevolgd, zijn gecertificeerd
• voorschoolse fase:
veel leidsters hebben onvoldoende scholing op
pedagogisch en didactisch gebied en beheersen het
Nederlands onvoldoende
Niveau leidsters peuterspeelzalen en kinderdag-
verblijven is groot probleem aangezien de kern van
VVE is stimulering Nederlandse taal en ontwikkeling
Personeel

14.
14
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
VVE-programma’s
• home-based en center-based (combinatie, ouders)
• commercieel en lokaal ontwikkeld (eclectisch,
pragmatisch, maatwerk, kosten, compromissen/historie)
• verschillende benaderingen en ontwikkelingsdomeinen
(sociaal-emotioneel + cognitief)
• continuïteit (tussen instellingen, over de tijd)
• geen programma is ‘evidence-based’
Geen bewijs dat programma’s werken
N

15.
15
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Ouderparticipatie
• schort veel aan
• het ontbreekt vaak aan beleid van gemeenten en
instellingen
• de intake van ouders en kind is vaak onduidelijk, geen
protocol
• vaak geen actieve stimulering van het kind thuis (m.n.
allochtonen)
Veel (samen)werk aan de winkel

16.
16
Onderwijsachterstandenbestrijding TOV – OAB, Oss
Implicaties
Er is al veel werk verzet, MAAR:
• veel meer samenwerking en op één lijn brengen nodig
• stop het steeds opnieuw uitvinden van het wiel
• ontwikkel en gebruik evidence-based instrumenten en
programma’s (kennis vergaren en verspreiden)
• (daarvoor) deels recentralisatie nodig
• meer actieve betrokkenheid van allochtone ouders.
Meer efficiëntie, betere kwaliteit en kostenbesparing