Англи хэлийг маш хурдан сурах НУУЦ АРГА

1. Англи хэлийг маш хурдан сурах НУУЦ АРГА
НУУЦ АРГА -1
“Нэг сэдвийг дагнан сонсох”гэдэг нь нэг сэдвийг олонталаас нь олонхувилбараарсонсохыгхэлдэг.Энэ нь
олонсэдвийг төлөвлөгөөгүйсонсохоосхамаагүйхүчтэйаргаюм.Олонсэдэв сонсож хичээллэдэг оюутнааснэг
сэдвийг олонталаас нь сонсож хичээллэдэгоюутанмашбогинохугацаандсайн ярьж сурдаг. Нэг сэдвийг олон
талаас нь илэрхийлэхийнтулдтодорхойхүрээнийбагцүгийнсан, хэллэгүүдийгашигладаг.Өөрөөрхэлбэл
түүндойролцооболонижил утгатай үг хэллэгийгтүлхүүашигладаггэсэнүг.Тиймээс ойлгогдох ньилүүхялбар
юм. Эцэстнь та эдгээрүг хэллэгийгавтоматаарцээжилж,автоматаарөөрийнүгяриандаа ашиглаж эхэлдэг.
Хэрэвта сонсож байгаа зүйлээ ойлгохгүйбол юуч сурахгүй.Хэзээ чсайжрахгүй.Англи хэл дээрТВ үзээдл
байдаг, гэвч танытүвшин сайжирдаггүйн учирэнэ.Та ихэнх зүйлийгнь ойлгохгүйөнгөрдөг.Яагаад гэвэл
ойлгоходхэцүүбуюуөмнөньтаны сонсож байгаагүй, танымэдэхгүйүг хэллэгучраас.Ойлгохгүйбол сурахгүй!
Хэрэвта шинэ үгийг нэг удаа сонсвол тэд дороо мартана.Түүнийг5 удаа сонссон ч мартана.Тэгвэл хичнээн
удаа сонсоход мартагдахааргүйтогтоох вэ?Ихэнх хүншинэ үгийг30 удаа сонсож байж тогтоодогбайна. Ямар
нэгэнүгийг хэлсэндаруйднь шууд ойлгодогболохынтулд50-100 удаа сонсох шаардлагатайгэж би зөвлөдөг!
ДүгнэжхэлэхэдАнглихэл сурах хамгийнчухал 2зүйл бол:нэгдүгээртсонсоходойлгогдох зүйлийгсонсох,
хоёрдугаарттүүнийгээ олондахинсонсох. -МАШАМАРХАНДҮРЭМ!ИнгээдНУУЦ -1: “Нэг сэдвийг дагнан
сонсох” – Ойлгохгүйбол санаа зоволтгүй.Зүгээрл түүнийгээ олонудаа сонс. Та автоматааройлгодог болно.
НУУЦ 2
Дүрэмүзэхээ больМагадгүй та нэлээдхэдэнжил Англихэлнийдүрэмүзэжсудалж байгаа байх.Гэхдээ одоо
ярьж чадаж байна уу?Ярьж чадахгүй байгаагийн гол шалтгааннь та хэтих дүрэмүзсэнтэйхолбоотой.Гэхдээ
энэ нь таны буруубиш.Сургуульдбайхадбагш нар дүрэмсурах хэрэгэйгэжзаадаг байх.Магадгүй бүр гол
үндэс нь дүрэмгэж хэлдэгч байх.Гэвч яг үнэндээ энэ хамгийнбуруузаах арга! Шалтгаан:Нэгдүгээртдүрэм
судлах нь маш уйтгартай,хоёрдугаарт,таныярих чадварыгустгадаг. Учир нь та ярихаасаа өмнөдүрмийндагуу
зөв ярих гэж бодох болдог.Та өөрийнтөрөлх хэлээрээ ярихдааямардүрмээрярьжбайгаагаа бодож үзсэн үү?
Хэрэвта бодож эхэлвэл басл ярьж чадахгүй.Гол шалтгааннь энэ.Мэдээж та бодохгүйгээршуудярьдаг
болмоорбайгаа биздээ?Тэгвэл Дүрэмүзэхээ шуудзогсоо.НУУЦ 2: Дүрэмүзэхээ боль.Хэрэвтадүрмийг
үргэлжлүүлэнсудалвал хэзээ чярьжсурахгүй!Тиймээсяг одоо бүх дүрмийнном, цаасаа цааш нь тавь, ахиж
хэзээ ч бүүашигла!Дүрэмүзэхээ бүрэнзогсоо.НУУЦ 3: УНШИХСОНСОХЫГ ЗЭРЭГЦҮҮЛЭХДараагийн нууцыг
танд дэлгэжбайна.
НУУЦ 3
Энэ бол УНШИХСОНСОХЫГ ЗЭРЭГЦҮҮЛЭХ.Энэ амарханболовчмаш үрдүнтэй арга.Та янз бүрийнсурах бичиг,
сургалтынном үзэжбайсан байх.Гэвч 5, 10 жил сурсны дараа үр дүн гэж байна уу?Миний бодлоорзарим
талаараабайгаа байх гэж итгэж байна.Жишээлбэл таангли,америк, австрали,канадуудаасч илүүангли
хэлнийдүрмийгмэддэг байж магадгүй. Яагаад гэвэл тэдгээрхүмүүсийнихэнх ньөөрсдийнхөөярьдагангли
хэлнийхээ дүрмийгмэддэггүйюм.Миний туршлагаасхарахадоюутнууддүрэмсайн мэддэгбайлаа гээдмаш
хязгаарлагдмал хүрээндойрзуурынэнгийнөгүүлбэрбичихээсөөрзүйл хийжчаддаггүй юм. Яагаад гэвэл
тэдэндхангалттайүгийнсан байхгүйучирбичиж буй зүйлээ урантод олонянзаар илэрхийлжчаддаггүй.Би
өөрийноюутнууддаахэлэхдээхэрэвтанар үнэхээрунших дуртайбол сурах бичиг,сургалтынномерөөсөө
уншиж болохгүйгэжхэлдэг.Түүнийорондүлгэрийнномэсвэл 10-15 насны хүүхдэдзориулсанзохиолынном
эсвэл амарханэнгийнээрбичигдсэнтууж романуншиж болно.Ингэвэл ядажүгийн сан нэмэгдэж,үг
өгүүлбэрийгяажбичдэгийг нэлээдгүнзгийсайн ойлгожавах бололцоотойюм.ЗаингээдНУУЦ-3юу вэ гэвэл
УНШИХСОНСОХЫГ ЗЭРЭГЦҮҮЛЭХ.Энэ бол маш амархан,хялбарарга.Гэхдээ Hi,I’m Ron.How are you?I’mfine,
and you?гэх мэт жүжигчид дуу оруулсанCDхичээлүүдчюм уу,интерактивхичээл сонсоодбас сайжрахгүй.
Эдгээрхичээлийгүзсэнээртаныүгийнсан нэмэгдэхгүй.Жинхэнэ амьдрал дээртахүнтэйярьж чадахгүй.
Тэгэхээртазөвхөнnative англиамерикхүнийярьсан яриа,хичээл,ном,бичлэгүүдийгэх тексттэйньхамт
зэрэгцүүлэнсонсох хэрэгтэй.Унших сонсохыгзэрэгцүүлэнхийснээртаныдуудлагасайжирна.Бас сонсох
зуураа унших ньнэлээдгүнзгий ойгогддог. Хэдэнудаа зэрэгцүүлэнунших дасгал хийснийхээ дараа,унших

2. материалааашиглахгүйгээрзөвхөнсонсох хэрэгтэй.Энэ үедтаойлгожчаддаг болсонбайх ба маш хурдан
сайжирсан байх болно.
НУУЦ 4
Хэл сурах Өмнө нь хэл сурчбайхдаа та өнөөдөрнэг дүрэм,маргааш нэг дүрэм,нөгөөдөршинэ сэдэв гэх мэт
маш хурдтайсурдаг. Хэсэгхугацааныдараа та мэддэг ч юм шиг, мэддэггүйч юм шиг, үзсэнсурснаа амьдрал
дээрхэрэглэх гэхээральньюубилээ гээдтөөрөлдөөдхэрэглэжчаддаггүй.Тэгэхээртазөв,шуудярьдаг
болохынтулдөөрийнсурсанойлгоснообайнга давтах ёстой.Өөрөөрхэлбэл дахиндахинсонсох буюудавтан
сонсох хэрэгтэй.Альболох олонсонсоно,төдийнчинээ сайн тогтоож,тэрхэмжээгээртасонссонбүхнээ
өөрийнболгожавна. НУУЦ №4 юу вэ гэвэл ДАВТАХБУЮУГҮН ГҮНЗГИЙ СУРАЛЦАХюм.Хэл сурах НУУЦ 5:
Дүрэмүзэхгүйгээрдүрэмсурах Өнөөдөртанддүрэмүзэхгүйгээрдүрэмсурахыннууцбуюу
НУУЦ 5
Өмнөтанд дүрэмүзэх хэрэггүйгэжявуулжбайсан. Зарим нэг нь бурханминьдүрэмгүйгээряажсурахын,ёстой
тэнэгюм ярьж байхын,дүрэммэдэхгүйгээряажзөв ярихынгэх мэтбодож байсан байх.За тэгэхээрэхлээд
дүрэмгэдэг нь юу вэ гэдэг талаас нь харъя.Та өөрийнхэлэх гэсэнзүйлээ өнгөрсөн,одоо,ирээдүй,эсвэл
өнгөрсөнцагт болчихсонбайсан,эсвэл тэгэх гэж байхадтэгчихсэнбайсан, одоогхүртэл тэгсээрл байна,тэгсээр
л байх болно,тэгэх гэжбайсан юм гэх мэтянз бүрийнцагийн ялгаандзөв илэрхийлжчадвал тазөв ярьж
чадлаа гэсэнүг. Тэгэхээрэдгээрийгяажхурданбөгөөдзөв сурах вэ? Үүнд л миний хичээлийннууцбайгаа юм.
Жаахантодруулъя.Биямар нэгэнбяцхан түүх эсвэл марзанявдлийг нэг хичээлийнүндсэнсэдэвболгонавдаг.
Жишээлбэл,ХүүгЖоржгэдэг.Тэрдэлгүүрээсусхудалдажавдаг. Усны үнэ 100төгрөг байдаг. Тэр худалдагчид
100төгрөг төлдөг.Тэргэртээ харьдаг.гэх маш энгийнэнэ жижиг зүйлийгхичээлийнсэдэвгэж бодъё.Энэ бол
ердөөжишээ.Жинхэнэ хичээл бол хамаагүйхүнд,хамаагүйхэцүү,нэлээдуртбайгаа.За тэгээдэнэ түүхийгта
сонссоор байгаад бүрэнойлгодогболчихлоогэжбодъё.Санамж: Энэ түүх бүхлээрээ “Нарманддаг” “Ус
урсдаг” гэх мэтдавтагддаг зүйлийгтодорхойлдогодооцагт бичигдсэн байна.Анхааранхарвал ярьж бичиж
байгаа зүйлийг бүгдийг одооцагт бичвэл иймэрхүүутгамуутайбуруусонсогддог байх нь байшдээ.Гэхдээ та
энэ одоо цаг тул дүрмээртийм байх ёстой,ийм байх ёстой гэх мэтерөөсөөдүрэмталаас нь судлах,цээжлэх
хэрэггүй.Зүгээрсонсох,олондахинсонсох,сонссондаруйдаа ойлгодогбайх л хэрэгтэй.Гэтэл ягэнэ түүхийг:
“ХүүгийннэрийгЖорж гэдэг байв. Хүүдэлгүүрээсусхудалдажавлаа. Усныүнэ 100 төгрөг байсан учир
худалдагчид100 төгрөгтөлөв.Дараань хүүгэртээ харилаа.”гэх мэтөнгөрсөнцагт сонсвол та ямар сайн, ямар
хурданцагийн ялгааг ойлгох уу?Үүнд л миний нууцбайна. Жишээлбэл,угтүүхээ:“Жоржгэдэгхүүбайх болно.
3 хоногийндараа тэрус худалдаж авахаардэлгүүрорно.Усны үнэ 100төгрөг болсон байх тул хүүхудалдагчид
100 төгрөгтөлөх болно.Дарааньхүүгэртээ харих болно.”гэх мэтирээдүйцагтбас бичиж болно.Эсвэл:“Жорж
гэдэг хүүбайжээ.Өнгөрсөнжилээсхойштэрус худалдажавахаар өдөрбүр дэлгүүрявж байна. Ус авах бүртээ
худалагчид100 төгрөгтөлдөгбайв. Дараань хүүшуудгэртээ харьдагбайсан.” гэх мэт presentperfectцагт
бичиж болно.Үүнд нэгзүйлийг анхаарахадямар дүрэм,яаж ашиглагдаж байна гэж ерөөсөөсурах хэрэггүй.
ЗӨВХӨНСОНС. Та сонсоод шууд ойлгодогболох,буцаагаадөөрөөашиглаж чаддаг болоходл хамгийнгол
зорилгобайх ёстой.Дээрх мэтхарьцуулсанжишээ буюубяцхантүүхээстамаш цэгцтэйгээрцагийнялгааг
ойлгожэхэлнэ.Ягл төрөлх хэлтэншигнь шуудавтоматааройлгож эхэлнэ.Тахэзээ чмартахгүй,бас
будилахгүйгээрцээжилнэ.Тэрдүрэмтэгдэгийн,энэ дүрэмингэдгийнгэх мэтцээжлэхгүй.Зөвхөнсонсох,
жишээлбэл,өнгөрсөнцагтнэгсонсох,одоо цагт нэгсонсох,ирээдүйцагт нэг сонсох,холимогбайдлаарнэг
сонсох гэх мэтээрзүгээр л сонсох ёстой.Манай дунд түвшнийхичээл буюу200 серийн хичээлээсэхлээдхичээл
бүрд цагийн ялгааг ингэжгаргасан нэмэлтхичээл байдаг.Түүнийгээ биPOV буюуPointof View гэжнэрлэсэн.
Хичээлийнсэдэвболох бяцхантүүхийгдорхаяж 3-4 өөр цаг болонхолимогбайдлаарсонсоходбэлдэжөгсөн.
Эцсийн дүнд та яг дүрмийндагуу 100% ярьж чаддаг болсонбайх болно.
НУУЦ 6
Хэл сурах (ХАМГИЙНСУПЕР) Өмнө та сургуульдсурчбайхдаа “Сонсох- ДууриажХэлэх”загвараарсурчбайсан
байх.Жишээлбэл,багш“забүгдээрээ намайгдууриагаад хэлээрэй,“hi,how are you?”гэхэдангийнхүүхдүүд

3. бүгд “hi,howare you?” гэж хэлдэг.Багш“I’mfine,andyou?”гэхэдхүүхдүүд“I’mfine,andyou?”гэх мэтдууриан
хэлжсурдаг байсан байх.Энэ бол хоцрогдсонарга юм. Яагаад гэвэл та англиарсэтгэхгүй,хэлжбуйзүйлээ
бодохгүй,зүгээрл дуурианхэлжбайгаа юм. Энэ бол хуучирсанзаах арга тул та энэ аргаар хичээллэжболохгүй.
Манай хичээлийнонцлоггэвэл “Сонсох –Хариулах”загвар юм.Өөрөөрхэлбэл хичээлийнсэдэвболох бяцхан
түүхийгбагштал талаас нь маш олонянзаар олонасуултаарасууна,та хариулна.Мэдээжбагш зөв хариултыг
нь бас хэлнэ.Өөрөөрхэлбэл танаасасуултасууна,та хариулна,асуултасууна,тахариулнагэх мэтээр
хичээллэдэг.Ягбодит харилцаняриамэтээртахичээлтэйгээ ярилцана. Та2 долоохоногийндараагаас эхлээд
бодохгүйгээршуудхариулжэхэлдэг.Өөрөөрхэлбэл шуудойлгоодшуудхариулжэхэлдэг.Бодохгүйгээр
хариулнагэдэгнь та Англиарсэтгэж,Англиархариулжэхэлжбайгаахэрэгюм.Энэ бол хамгийнсуперхамгийн
хурданярьж сурах арга. Ер нь ярьж сурахынтулд ярих л ёстой,сонсоод шуудойлгодогболохынтулдмаш олон
сонсох л ёстой.Маш энгийндүрэм.