SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 83
Downloaden Sie, um offline zu lesen
PROTOCOLOS EN
         OBSTETRICIA
     ACTUACIONES URGENTES
              Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006
       Servicio de Anestesia,
Reanimación y Terapéutica del Dolor        Dra. Faisa Osseyran Samper
Consorcio Hospital General Universitario   Dr. Carlos Errando
            De Valencia                    Dr. Jose Luis Soriano
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




    HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS
   • Tercera causa directa de
     muerte materna
   • Cualquier hemorragia aguda
     obstétrica supone una emergencia
     que puede complicarse
     rápidamente por coagulopatía,
     ¡MADRE Y FETO CORREN RIESGO!
     shock hipovolémico, insuficienca
     renal, etc.
trecha colaboración ANESTESIÓLOGO-OBSTET
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



     HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS

• HEMORAGIA GRAVE: (1/1.000 partos)
             >150 mL/min o >50% en 3
  horas
• Clínica: hipotensión arterial, taquicardia,
  malestar, palidez, sudoración...oliguria, anuria
• Diagnóstico: Clínica + Sangrado vaginal
• Características de la embarazada: - Anemia
 fisiológica
                                        - Clínica de
 aparición tardía
HEMORRAGIAS
                       OBSTÉTRICAS
       HEMORRAGIAS DEL TERCER TRIMESTRE
 Preparto - Placenta previa (PP)
            - Desprendimiento prematuro de placenta
           (DPP) 0,2- 2,5 %
Intraparto - Rotura de las membrana total de partos)
            -Placenta previa (0,5% del
            -   Desprendimiento prematuro de placenta
            -   Rotura uterina de pacientes que presentan hemorragia
                           >50%
                        preparto tiene riesgo de presentarla durante el part
            -   Vasa previa
Postparto   -   Atonía uterina 2-5%                    1ª causa
            -   Laceraciones cervicales y/o perineales    2ª causa

            -   Retención de placenta 1%
            -   Placenta áccreta 1/2500 partos
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS

    ¡ MUY IMPORTANTE !

   DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO
            PRECOZ
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006


     1. PLACENTA PREVIA
• Se refiere a la cercanía de la placenta con el
  orificio cervical interno (OCI).
     - Previa: cubre parcial o totalmente el OCI
     - Marginal: se halla máximo a 3 cm del OCI
  sin cubrirlo
• El 90% están normoinsertas al término.
• La mortalidad materna es muy rara y de
  ocurrir se debe al sangrado masivo con o
  sin CID.
• Cuadro clínico: hemorragia indolora, de
  magnitud variable y curso reincidente: (PP
  asintomática, hemorragia leve o intermitente,
  hemorragia moderada, hemorragia severa,
  compromiso hemodinámico y compromiso
  fetal).
• Cuanto más precoz sea el 1º episodio, > es el
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




         1. PLACENTA PREVIA
• Si la hemorragia no es severa y el estado
  fetal bueno:
    - Tratamiento conservador: Reposo
    - Contracciones uterinas: Tocolíticos.
• Si la hemorragia es severa,
  independientemente del estado fetal, se
  realiza CESAREA.
      Si volemia corregida y estudio coagulación
  normal: ALR :
           - Si A.Epidural previa: seguir con A.
  Epidural
2. DEPRENDIMIENTO PREMATURO
        DE PLACENTA NORMOINSERTA
       (DPPNI) = ABRUPTIO PLACENTAE
• Separación total o parcial de la placenta (normalmente
  insertada) de su inserción uterina después de las 20
  sem de embarazo y antes del nacimiento fetal:
    hemorragia en el interior de la decidua basal que
  impide la oxigenación fetal.
• Frecuencia aproximada: (0,2-2,5%) de todos los
  embarazos.
• Riesgo materno debido a la hemorragia y/o
  coagulopatía de consumo.
• Mortalidad materna del 1,8-2,8 %.
• La mortalidad perinatal depende de la severidad del
  (DPPNI) y de la edad gestacional (hasta del 50 %).
• Según la severidad de la hemorragia:
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006


  2. (DPPNI) = ABRUPTIO PLACENTAE
• Factores de riego: - Preeclampsia y HTA crónica
                           - Traumatismos abdominales
                           - Tabaquismo y consumo de
  cocaina
                           - Edad avanzada y multiparidad
                           - Rotura prematura de
  membranas
                           - Antecedente de DPPNI en
  embarazos previos...
• Cuadro clínico: Sangrado genital oscuro, brusco, dolor
  abdominopélvico intenso y contracciones uterinas.
• - DPPNI moderado: hemorragia escasa o moderada
  con útero relajado o irritable, sin descompensación
  hemodinámica, CID ni compromiso fetal.
Sesión


                   del SARTD. Valencia, 21 feb 2006


• DPPNI moderado: ABRUPTIO PLACENTAE
   2. (DPPNI) =
    - Edad gestacional >35-36 sem: interrupción del
  embarazo mediante inducción oxitócica o cesárea
  según condiciones obstétricas.
    - Edad gestacional <35-36 sem:posibilidad de manejo
  expectante y vigilancia estricta con inducción de
  madurez pulmonar fetal e interrupción del embarazo
  según evolución clínica.
• DPPNI severo: INTERRUPCIÓN INMEDIATA DEL
  EMBARAZO
• Si muerte fetal, intentar parto vaginal ( valorar >
  riesgo de descompensación HDM y/o alteración
  significativa de las pruebas de coagulación).
• Si cesárea urgente: A. General
• En DPPNI se produce liberación masiva de
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




          3. ROTURA UTERINA
• Completa: con compromiso del peritoneo visceral
• Incompleta: la lesión sólo afecta al miometrio
  respetando el peritoneo visceral.
• Preparto/ Intraparto/ Posparto.
• Frecuencia: 0,1-0,3 % de los embarazos, con mortalidad
  del 5 %.
• Factores de riesgo: - cicatrices uterinas (cesárea
  anterior)
                         - traumatismo uterino
                         - trabajo de parto prolongado
  (desproporción pelvi-fetal)
• Cuadro clínico:
    - Cicatriz uterina: la rotura suele ser asintomática y
  se descubre al final del parto. Si cesárea previa,
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



        3. ROTURA UTERINA
• El signo más frecuente de sospecha es la
  alteración del registro de la FCF.
• Se acompaña de DOLOR ABDOMINAL e
  HIPOTENSIÓN .
• Dx ANTEPARTO obliga a una CESAREA
  URGENTE.
   - Si A.Epidural previa y pac. hemodinámica
  estable: A.Epidural
   - Si paciente con shock : A. General
• La ROTURA INTRAPARTO obliga a
  LAPAROTOMÍA URGENTE
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




      DIAGNÓSTICO DIFERENCIAL ENTRE DPPNI, PP y RU
                       DPPNI          Placenta Previa            Rotura Uterina

 Hemorragia         Interna o mixta      Externa                Interna o mixta
   Sangrado          Roja oscura,     Roja brillante,                  Roja
                      No coagula       Sí coagula

    Dolor                 Sí              No                           Sí
  Shock/CID           Frecuente         Ocasional                  Frecuente
   Ecografía          Placenta        Placenta previa               Variable
                    normoinserta

     Útero           Hipertónico        Relajado                  No se palpa
Dinámica uterina         Sí               No                            Sí
Sufrimiento fetal     Variable         Infrecuente                 Frecuente
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



     4. ROTURA VASA PREVIA
• Los vasos sanguíneo fetales, en lugar de estar
  contenidos en el cordón umbilical, atraviesan
  las membranas del segmento uterino inferior,
  por delante de la presentación fetal. Su rotura
  produce una hemorragia vaginal a expensas
  de sangre fetal.
• Muy infrecuente, asociado a placenta previa y
  embarazos múltiples.
• Sospechar cuando la hemorragia ocurre
  después de la rotura de membranas, con útero
  relajado, y compromiso fetal severo
  (bradicardia severa o patrón sinusoidal que
  refleja anemia fetal).
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



HEMORRAGIA POST-PARTO


 ...SIGUE SIENDO LA PRINCIPAL
     CAUSA DE MORTALIDAD
      MATERNA EVITABLE !!...

  ...Es la hemorragia grave más
      frecuente en obstetricia
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




  HEMORRAGIA POST-PARTO
 Sin Acuerdo Total en la Definición...
• Hemorragia en las primeras 24 horas tras el
  parto
            - > 500 mL tras parto vaginal
            - > 1000 mL tras cesárea

• Disminución del hematocrito >10 % del
  valor pre-parto

• Cualquier sangrado que determine (o pueda
  determinar, si no se resuelve) inestabilidad
  hemodinámica en la madre
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




    HEMORRAGIA POST-PARTO
• Primaria: hemorragia en las primeras 24
  h tras el parto.
• Secundaria: sangrado anómalo o excesivo a
  partir del canal del parto que se produce entre
  las 24 h y las 12 semanas posteriores.
• En países desarrollados se asocia con
  morbilidad materna en vez de con la
  mortalidad.
• En países en desarrollo, sí contribuye a la
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




  HEMORRAGIA POST-PARTO
   Principal Causa de Morbimortalidad Materna
• Incidencia: 2-3 % del total de partos
• Mayor frecuencia si el parto es por cesárea
• Se produce antes o después del
  alumbramiento de la placenta
• 150.000 mujeres en todo el mundo fallecen
  cada año
• 1-2 muertes por 100.000 partos en países
  desarrollados
• 2/3 de las mujeres no tienen factores de
  riesgo identificables
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




  HEMORRAGIA POST-PARTO
       “Suturas fisiológicas”o “ligaduras
vivientes”
 La hemostasia tras la separación de
la placenta es un proceso mecánico:
                          mecánico
Tras el alumbramiento, las fibras musculares
del miometrio que rodean a las arterias
espirales sufren una contracción y retracción
importante que determina el cese del sangrado
de forma fisiológica.
  Las causas de que este mecanismo fisiológico
no sea efectivo son varias, las más frecuentes...
HEMORRAGIA POST-PARTO
  Causas más frecuentes: “ Las 4 T”
    T           Causa         Factores de
                             riesgo múltiple
                             Gestación
  TONO         ATONÍA
               UTERINA       Feto macrosómico
                             Leiomiomatosis xle
             (la causa +
                             Atonía uterina
           frec)             previa
           Placenta          Gestación
 TEJIDO    retenida          pretérmino
           Placenta previa
           Placen.           Cicatriz uterina
           acreta/percreta
           Laceraciones en   previacon fórceps
                             Parto
 TRAUMA    tracto genital
           inferior          Cicatriz uterina
           Rotura uterina    previa
             Coagulopatías       HELLP
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




   HEMORRAGIA POST-PARTO
• Con frecuencia ocurre de forma impredecible
  en mujeres de bajo riesgo.
• Con frecuencia se asocia más de una causa.
• La atonía uterina puede ser causa y
  consecuencia.
             “ Sangrado obstétrico. J.V. Llau. Curso ABC (Advanced Bleeding Care)”

• La reanimación de la HPP debe ser INMEDIATA
  Y AGRESIVA: si no se controla, evoluciona con
  frecuencia a coagulopatías, especialmente
  CID, necrosis tubular renal y necrosis de la
  hipófisis anterior (síndrome de Seeham) ...
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



       1. ATONIA UTERINA
• La causa más frecuente de HPP.
• Puede ocurrir en cualquier paciente
  aunque existen factores
  predisponentes.
• Se diagnostica al encontrar una
  HEMORRAGIA ACTIVA en presencia de
  un ÚTERO BLANDO y subinvolucionado
  tras el parto.
• El 20% del gasto cardíaco perfunde al
  útero gravídico a término, aprox. 600 ml
  de sangre/min.     Un fallo en la
  contracción uterina tras el
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



        1. ATONIA UTERINA

     FACTORES                EJEMPLO
  PREDISPONENTES
   Sobredistensión   Embarazo gemelar,
uterina              Polihidramnios,
                     Macrosomíay/o expulsivo
Trabajo de parto     Fase activa
disfuncional         prolongado, Detención
                     secundaria de la dilatación
                     Oxitocina (uso
         Fármacos
                     prolongado), Sulfato de
                     magnesio, Tocolíticos,
          Otros      Gran multípara,
                     Halotano
                     Corioamnionitis
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006


          1. ATONIA UTERINA
• El manejo activo en el tercer estadio del
  trabajo de parto puede prevenir la HPP al
  prevenir la atonía uterina:
   - Agente uterotónico tras salida del primer
  hombro fetal:
       a) Oxitocina I.V. 10 IU
       b) Metilergometrina I.V. 0,2 mg (+ efectos
  secundarios)
             Contraindicada en cardiópatas o
  hipertensas
   - Clampaje y corte inmediato del cordón
  umbilical.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006


              1. ATONIA UTERINA
• TRAS EL PARTO:
     - Masaje uterino y compresión bimanual enérgicos
     - Uterotónicos:
      1) Oxitocina en perfusión I.V. 20-40 IU en 500 mL
  de RL/SF
          Su administración en bolo (5 IU) pede causar
  hipotensión. atonía
           Tratº                     Tratº hipovolemia
      2) Metilergometrina 0,2 mg I.V. (lenta) o I.M.
          Contraindicado su uso en forma de bolo
  I.V.directo y en
          pacientes hipertensas y/o cardiópatas.
     - PGE1 (misoprostol) 400-600 mcg (2-3 comp) oral o
  rectal
     - PG F2α (sulprostone) 0,25-0,5 mg I.M. o en
  miometrio
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




      1. ATONIA UTERINA
• No olvidar:
   Retirar, (si se están utilizando),
  halogenados, antagonistas del calcio,
  sulfato de magnesio (SO4mg),
  nitroglicerina (NTG) o nitroprusiato.

   SI PERSISTE LA HEMORRAGIA CON
  INESTABILIDAD HEMODINÁMICA , A
  PESAR DEL TRAT. CONSERVADOR


                CIRUGÍA
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006




         1. ATONIA UTERINA
• Si el tratamiento conservador no es suficiente,
  se pasa a la cirugía que puede ser:
     - Ligadura bilateral de las arterias uterinas
     - Ligadura bilateral de las arterias
  hipogástricas
     - Embolización selectiva de las arterias
  uterinas mediante Rx vascular intervencionista
  (evita el riesgo quirúrgico y preserva la
  fertilidad): técnica de elección siempre que se
  dispongan de los medios.
     - Histerectomía postparto: si todo lo
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



       2. PLACENTA RETENIDA
• Cuando ocurre una inadecuada separación de
  la placenta, sus restos pueden quedar retenidos
  en el interior del útero.
• Puede ser total o de fragmentos de placenta.
• Se asocia frecuentemente con atonía uterina.
• También es causa frecuente de HPP secundaria.
• Tratamiento:
    - Placenta normalmente insertada:
  Extracción manual de la placenta o sus restos y
  posterior revisión de la cavidad uterina. Imposible
    - Placenta áccreta/increta/pércreta:   extracción
                                                         manual
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006



       2. PLACENTA RETENIDA
• Extracción manual:              Relajación uterina
                                   Anestesia para
  el procedimiento
• Si analgesia epidural previa: seguir con A.
  Epidural
• Si no analgesia epidural previa:
        - A. intradural/A.General
        - Relajación uterina: Nitroglicerina I.V. en
  bolos 50-100 µg
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 3. DESGARROS DEL CANAL DEL PARTO
• Sangrado postparto mantenido con útero bien
  contraído y placenta totalmente expulsada,
  especialmente tras parto instrumentado.
• La hemorragia puede ser importante.
• Diagnóstico: Inspección del tracto genital
  inferior.
• Tratamiento: Sutura del desgarro.
• Hematoma RPN (< frecuente):
      - Clínica: dolor abdominal, deterioro
  hemodinámico, Hcto
      - Diagnóstico : Clínica y TAC para valorar la
  extensión.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




      4. INVERSIÓN UTERINA
• Rara y gravísima complicación del
  alumbramiento.
• Causas + frecuentes:-Presión excesiva sobre
  fundus en expulsivo
                         -Tracción excesiva del
  cordón umbilical
                         - Extracción manual de
  placenta...
• Clínica: dolor severo, hemorragia (+ frec.) y
  shock
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




    4. INVERSIÓN UTERINA
MANEJO: A) TRATº DEL SHOCK:
             Adecuada reposición de volumen y
 derivados hemáticos
            B) INTENTO DE REPOSICIÓN
 UTERINA MANUAL:
   (se puede realizar sin ayuda anestésica si se
 realiza precozmente).

• Si reposición manual imposible
  REPOSICIÓN QUIRÚRGICA
   - Fármacos relajantes uterinos (tocolíticos):
      1º) Terbutalina 0,25 mg I.V.
      2º) Nitroglicerina I.V. en bolo
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




    4. INVERSIÓN UTERINA
       INVER
• Evitar uterotónicos (oxitócicos) en una
  1ª etapa.
• Tras reposición uterina          Riesgo
  de reinversión



                                    EVITAR
 ATONÍA UTERINA
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



     4. INVERSIÓN UTERINA
                    ATONIA UTERINA
   - Masaje uterino y compresión bimanual
enérgicos
   - Uterotónicos:
    1) Oxitocina en perfusión I.V. 20-40 IU en 500
mL de RL/SF
        Su administración en bolo (5 IU) pede causar
hipotensión.
    2) Metilergometrina 0,2 mg I.V. (lenta) o I.M.
        Contraindicado su uso en forma de bolo
I.V.directo y en
        pacientes hipertensas y/o cardiópatas.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



       5. COAGULOPATÍAS
        ¿Causa o Consecuencia?
• Pueden causar o exacerbar una HPP.
• Coagulopatías:
    - Hereditarias (enf. VW, hemof. Ay B):
                       Programar su manejo y trat.
  con antelación
    - Adquiridas (AAS en Sd. Hipertensivo):
                       Suspender su administración
  en sem. 34-35
    - Consumo (DPPNI, preeclampsia/eclampsia,
  hemorragia masiva,
                   embolia líq. amniótico...)
• Sospecha: hemorragia con útero contraído,
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



          5. COAGULOPATÍAS
           ¿Causa o Consecuencia?
• La hemorragia masiva se asocia con
  alteraciones de la coagulación, pero no está
  claro si dicha coagulopatía causa o empeora el
  sangrado inicial.
• Inicialmente, las alteraciones de la coagulación
  son con más frecuencia una consecuencia ( se
  recuperan una vez controlada la hemorragia).
• Son secundarias a la gravedad de la
  hemorragia, el consumo de factores y a la
  hemodilución (fluidoterapia en la reanimación).
• La coagulopatía grave puede empeorar el
  sangrado en casos severos de HPP.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



      5. COAGULOPATÍAS

•  RESOLVER LA CAUSA.
• REPONER COMPONENTES
  SANGUÍNEOS: hematíes, plaquetas, PFC,
  crioprecipitados o concentrados de
  fibrinógeno.
• MEDIDAS FARMACOLÓGICAS DE
  APOYO: Antifibrinolíticos (Aprotinina,
  ácido tranexámico): dudosa eficacia.
• rFVIIa
      “ Sangrado obstétrico. J.V. Llau. Curso ABC (Advanced Bleeding Care)”
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



          5. COAGULOPATÍAS
   rFVIIa en la HPP masiva intratable
• Acción hemostática en el lugar de la lesión tisular.
• Diversos casos publicados demostrando su eficacia
  en HPP después de que la 2ª línea terapéutica o la
  histerectomía no haya podido controlar la
  hemorragia.
• Amplio rango de dosis (se puede repetir).
• Dosis inicial: 90 µg/kg peso (bolo en 2-5 min).
• Casos publicados con dosis única o múltiple.
• AGENTE HEMOSTÁTICO ALTERNATIVO en
  HPP SIN RESPUESTA A TERAPIA
  CONVENCIONAL.
• Efectos adversos: CID, fenómenos trombóticos, IAM.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




PROTOCOLO DE ACTUACIÓN

  HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



   PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
 HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE

   REANIMACIÓN                   TRATAR LA CAUSA


 Buena comunicación                       Coordinar tareas
                      ANESTESIÓLOGO
 BANCO
DE SANGRE                                             OBSTETRA


         NEONATÓLOGO           MATRONA
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
 • Protocolos de actuación ante una situación
   urgente.
 • Equipamiento para urgencias hemorrágicas.
 • Buena comunicación entre miembros del
   equipo.                 PA sistólica >90 mmHg
                           y diuresis > 25-30 ml/h.
 • Objetivos:      Evitar hiperhidratación incontrolada
    1)- Restaurar la volemia:
                            puede contribuir al EAP.


    2) - Eliminar la causa de la hemorragia.
    3) - Tratar la alteración de los tiempos de
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
• EVALUACIÓN ANESTÉSICA:
   - GRADO DE HIPOVOLEMIA:
          Clínica, Hb y Hcto,
          Cruzar y reservar sangre.
     - ESTADO DE LA COAGULACIÓN:
          Clínica, Tiempos coagulación,
          Recuento plaquetas,
  Fibrinógeno, PDF...
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



    PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
• REANIMACIÓN: (I)
•    - O2 al 50%
•    - 2 catéteres intavenosos gruesos (14G) y
    posibilidad de PVC
•    - Posición de Trendelemburg
•    - Monitorizar PANI, EGG, Sat O2, PVC, y PA invasiva
    (casos graves)
•    - Controlar diuresis.
•    - Reposición volémica según PVC:
           CRISTALOIDES (1000 ml Ringer Lactato)
           COLOIDES no dextranos (500 ml almidón)
•    - Sangre cruzada: concentrados de hematíes según
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
 • REANIMACIÓN: (II)
 • CRISTALOIDES: 1ª opción en reposición
   volemia
                        R.Lactato, SF (sol Calentador
                                           salina
   0,9%)                                       De
 • COLOIDES:                                líquidos
 • a) GELATINAS: No alteración de la coagulación
                   Gelafundina: 2-4 horas
 • b) ALMIDONES: HIDROXIETILALMIDON (HES)
                    Diluyen los factores de
   coagulación
                    Límite de administración: 30
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
 • REANIMACIÓN: (III)
 • C.Hematíes:   No control de volemia con fluidos
                   • Clínica: hemorragia grave
                           •Hb < 7 gr/dl
 • PFC:
                   TP<70%, + de 4 C.Hematíes
                 10/15 ml/Kg, 30% f. coagulació


          Calentador de sangre
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
 • REANIMACIÓN: (IV)
 • PLAQUETAS:
                  <50.000 y sangrado activo o cirug
               1unidad en 6.000 a 8.000/mm3 el rec

 • CRIOPRECIPITADOS:
 • - F VIII, XIII, F VW, Fibrinógeno
 •   - 1 unidad/ 7-10 Kg peso
 •   -    3-4 gr fibrinógeno
 •   - Fibrinógeno: 1-2 gr I.V. en 10-20
   min.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
 • PRUEBAS DE LABORATORIO:
                  (Repetirlas
   periódicamente)
    - Hemograma
    - Recuento plaquetas
    - Fibrinógeno, tiempo de Quick, TTPA y
   PDF
    - Electrolitos plasmáticos
    - Estado ácido-base (gases en sangre
   arterial)
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



   PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
                 Explorar y tratar la
                         causa
                  de la hemorragia
•EXPLORACIÓN OBSTÉTRICA :
 - ÚTERO: descartar          ATONÍA, INVERSIÓN,
ROTURA.
 - VAGINA Y CERVIX:
DESGARROS/LACERACIONES: (Sutura)
 - RESTOS PLACENTARIOS RETENIDOS:
LEGRADO
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
• ANESTESIA         AG    vs   ALR
• Si bloqueo epidural previo y HDM
  estable:
                                  continuar
  con A. EPIDURAL.
• Si no bloqueo epidural previo:
   - a) HDM controlada, duración previsible y
  nivel no superior a
          T8, es viable           ANESTESIA
  INTRADURAL.
   - b) HDM controlada pero duración
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
• ANESTESIA GENERAL:
• Protección de aspiración gástrica
  (Ranitidina+Metoclopramida)IV
• Preoxigenación
• No inducir en posición de litotomía
• Inducción: ketamina o etomidato+
  succinilcolina y maniobra de Sellick (secuencia
  inducción rápida)
• Se considera estómago lleno desde sem 20
  hasta 24 horas postparto.
• No halogenados a + de 0,5 CAM excepto si se
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE


 • Actuaciones según situaciones
   particulares:

 •HEMORRAGIA                - Decúbito
        DEL
   lateral izquierdo
   PREPARTO                 -
   Monitorización fetal
                            - Preparar
   quirófano para cesárea
                            - Preparar
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
   POSICIÓN EN SUPINO

  COMPRESIÓN DE ÚTERO
  GRAVÍDICO SOBRE VASOS        ¡ DECÚBITO
  ILÍACOS Y ABDOMINALES           LATERAL
                                IZQUIERDO!
     GASTO CARDÍACO


      HIPOTENSIÓN
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
    PARO CARDIACO


 • Mismas causas que una mujer no
   embarazada de misma edad, y :
   *HEMORRAGIA GRAVE
             * Patolog.cardíaca previa *
   Tromboembolismo
            *Sepsis *Trastornos
   hipertensivos del embarazo
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
            PARO CARDIACO

 • MEDIDAS GENERALES:RCP convencional
 • - PEDIR AYUDA.
 • - Posición en DL izquierdo (cuña/
   manual)
 • - O2 al 100%        Lidocaina a dosis
   habituales inocua
 • - Fluidos/drogas    Vasopresores
   vasocostric.placenta
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
                 RCP convencional


         SVB                              SVA
 < efectividad compresiones torácicas
PEDIR AYUDA
 Posición mano + alta
IOT + difícil (edema)              Desfibrilación:
                                ESTÓMAGO LLENO:

 - Dosis estándares de energía                                         -
Insuf. Esfínter GE inf
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
     RCP y EDAD GESTACIONAL
  < 20 sem           20-23 sem         > 24-25 sem
   Decúbito       Posición       Posición
  supino       descomp aorto-    descomp
                    cava        aorto-cava
    RCP         RCP materna    RCP materna
  convencional Feto no viable  Monitor fetal
  No cesárea    Histerotomía  Cesárea tras 15
    urgente       urgente     min RCP o antes
                                      si hipoxia o mala
                                     perfusión materna
        European Resuscitation Council Guidelines for Resuscit
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
     RCP y EDAD GESTACIONAL

• < 24 sem: PRIORIDAD: REANIMACIÓN
  MATERNA
• >24 sem: REANIMACIÓN MATERNA +
  FETAL


   • CONTROVERSIA SOBRE EL
 MOMENTO IDÓNEO PARA REALIZR
 CESÁREA EN CASO DE FRACASAR
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


   PROTOCOLO DE ACTUACIÓN
HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
        RCP y EDAD GESTACIONAL
         RCP                  RCP 5 min y
        15 min      Hipoxia o mala perfusión materna


éxito   fracaso

    TORACOTOMÍA               CESÁREA
  Masaje card interno
        5 min
                          Cesa compresión aorto-cava
                            Recupera retorno venoso
éxit    fracaso         Mejora supervivencia madre e hi
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




PROTOCOLO DE ACTUACIÓN

   EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
 • Incidencia: 1/20.000-30.000
   embarazos
 • Mortalidad materna: 61-86 %
 • Factores predisponentes:
     - Hipertonía, Partos tumultuosos,
   Macrosoma
     - Multiparidad, Edad materna
   avanzada
     - Cesárea, Meconio
     - Rotura uterina, traumatismos
   uterinos
 • Etiología:
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
• Etiopatogenia desconocida:
   -TEORÍA MECÁNICA: obstrucción de vasos
  pulmonares por émbolos de LA que pasan a
  circulación materna durante el parto.
    - FACTOR HUMORAL: vasoespasmo en
  territorio pulmonar mediado por metabolitos del
  ácido araquidónico.
    - MECANISMO ANAFILÁCTICO:“ Sd.
  anafilactoide del embarazo”.
• 70 % de casos se presentan durante el trabajo
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
• Clínica:Hipoxia, hipotensión y shock, alt.neurológicas, CID
• Prodromos: escalofríos, hipertermia, nauseas,
   ansiedad/agitación..
  Hipoxia
•           : alteración V/Q, edema pulmonar
   cardiogénico (fallo VI)
Colapso cardiovascular
                          cianosis,
   disnea...parada respiratoria
               Si sobrevive: edema no cardiogénico
   (SDRA)
•                              : hipotensión, shock
 Arritmias
   (multifactorial)
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



   EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
  •Coagulopatía/CID    : inicial: efecto directo de
    sust. de LA
Alteraciones neurológicas tardía: repuesta
    inflamatoria                     -

  •                              :
          Hipoxia       Encefalopatía anóxica
      Convulsiones
    SIRS

                              Coma               Secuelas
    CID, ATONÍA UTERINA          Hemorragia severa
    (si supervivencia)
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
• Diagnóstico                 •   Diagnóstico:
  Diferencial:                •   - Clínico / exclusión
                              •   -GSA: hipoxia, acidosis
• - Hemorragia obstétrica
  de otra causa               •   -Laboratorio: electrolitos,
                                  calcio, Mg, leucocitosis,
• - Embolia gaseosa
                              •   -Hemostasia (CID)
• - Tromboembolismo           •   - PT, TTPA,
  venoso                          Fibrinógeno
• - Broncoaspiración          •   -ECG, ETT, ETE
• - Reacción tóxica por AL    •   -Examen sangre central o
• - Eclampsia                     esputo: cel.escamosas,
                                  lanugo
• - Insuficiencia cardíaca,
                              •   - Ac monoclonales TKH-2
  IMA
                                  en sangre materna y
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
• MANEJO:
• - POSTPARTO: REANIMACIÓN
  MATERNA                             ¡ DECÚBITO
                                        LATERAL
• - PREPARTO: REANIMACIÓN             IZQUIERDO!
  MATERNA+
                     MONITORIZACIÓN
  FETAL
•          Si no respuesta a RCP materna
  durante 15 min
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
• Reanimación materna: ver PROTOCOLOS RCP
                                     Evitar hipoxia
•   SOPORTE VENTILATORIO (O2 , IOT)
                                     Y encefalopatía
•   SOPORTE HEMODINÁMICO
                                            Mantener
•     - Fluidoterapia                          TA
•     - Vasopresores efecto α y β (Dopa,        Y
  Noradrenalina)                               GC
•     - Inotrópicos ( Dobutamina, Milrinona)
•   TRATAR COAGULOPATÍA Y HEMORRAGIA a la
                                        No temer
•     - C.H., PFC, Fibrinógeno, Crioprecipitados...
                                        hipoperfusión
•     - UTEROTÓNICOS para atonía uterina uterina ni a
                                         la toxicidad
•     - HISTERECTOMÍA si hemorragia          fetal
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
 • Reanimación materna:
Monitorizar TA continua, PVC,
                               La monitorización no
      PAP, PCP, GC, RV
                                 debe retrasar las
 Monitorizar Sat O2 y EtCO2
                              medidas de reanimación
          ETT/ETE



 • Si RCP OK              UCI

                         Crit Care Med 2005 Vol. 33, No.10
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



    EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
•   Nuevas estrategias:
•   1- Intra-aortic balloon counterpulsation
•                                      Dx/sospecha precoz
    2- Extracorporeal membrane oxygenation
•   3- Cardiopulmonary bypass
•   4- Plasma exchange transfusions
•   5- Uterine artery embolization       Inicio precoz de
•   6- Continuous hemofiltration     medidas de reanimación
•   7- Cell-salvage combined with blood filtration
•   8- Serum protease inhibitors
•   9- Inhaled nitric oxid     ALTA MORBI-MORTALIDAD
•   10- Inhaled prostaciclin
•   11- High dose corticosteroids
                              Crit Care Med 2005 Vol. 33, No.10
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006




FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• A) UTEROESTIMULANTES =
  UTEROTÓNICOS
•    Capacidad para activar M. Liso uterino
            frecuencia, intensidad y
  duración de contracciones
            tono basal uterino
           ( Ca intracelular, la kinasa de
  la miosina)
• B) UTEROINHIBIDORES =
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



    FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• A) UTEROESTIMULANTES =
  UTEROTÓNICOS
• A-1) OXITOCINA: (iny. Oxitocina 10 U/ml, amp.1
    ml, SyntocinonR)
•   Hormona secretada por hipófisis posterior.
•   Receptor específico aparece durante el embarazo a
    partir sem 13
•   No efecto clínico < sem 20     Ineficaz en aborto 1º
    trimestre
•   Indicaciones: * Inducción del parto (obstetras,
    matronas)
*   PREVENCIÓN Y TRATAMIENTO HEMORRAGIA
    POSPARTO/POSTABORTO:
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• A-2) ALCALOIDES DEL CORNEZUELO DE
  CENTENO:
• Derivado semisintético: metilergometrina          el +
  usado en
   Obstetricia: Maleato de metilergometrina 0,2 mg/ml,
  amp.1 ml (MetherginR)
• Indicaciones:
• * PREVENCIÓN Y TRATº HEMORRAGIA tras evacuación
  uterina en aborto, legrado y parto.
• * SUBINVOLUCIÓN, ATONÍA O PERFORACIÓN UTERINA
• Posología: 1 amp (0,2 mg) inf IV lenta o IM
• Efectos adversos: náuseas, vómitos, cefalea, mareo,
  disnea, dolor torácico, abdominal, palpitaciones,
  HTA,... IMA, EAP
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• A-3) PROSTAGLANDINAS:
• Acción en miometrio ( contracciones) y en
  cervix (cambios en la matriz celular del
  colágeno)
• Obstetricia: E1(misoprostol), E2(dinoprostona)
  y F2α (sulprostone
• Indicaciones:
• * Maduración cervical previa a legrados por aborto del
  1º trimestre
• * Maduración cervical y evacuación uterina en
  gestaciones 12-23 sem
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006



 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• PG E1 (MISOPROSTOL), CytotecR,
 comp.100 y 200 µg
  No aprobado por Mº Sanidad español ni por la FDA
  Xles estudios avalan su eficacia y seguridad
• PGE2 (DINOPROSTONA):
  -Prepidil gelR: 0,5 mg. Conservar en frío. Debe
 ser colocado por obstetra. Se puede repetir hasta 3
 dosis. Una vez finalizado su efecto (gasto o lavado),
 esperar al < 6 horas antes de usar oxitocina.
  -PropessR: 10 mg. Liberación lenta . Debe
 extraerse a las 12 h. Esperar 30 min desde su retirada
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
*HEMORRAGIAS POSPARTO O POSTEVACUACIÓN
  UTERINA
• La PG de elección es PG F2α : HemabateR:
  amp. 350 mg a dosis de 1 amp. IM o
  intramiometrial cada 15-90 min con un máx de
  8 amp. (Ver tratº ATONÍA UTERINA).
• Efectos adversos: náuseas, vómitos, diarrea y
  fiebre, hiperestimulación uterina.
• Precaución: asma, cardiopatías, glaucoma,
  enf. renal y/o hepática grave con alteraciones
  metabólicas.
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• Interacciones farmacológicas:


   Anestésicos generales     -
 con poder uterorrelajante         Oxitocina


         PG + otro           +
                                  Hiperestimulación
     uteroestimulante                  uterina


    Uteroestimulantes+       +          HTA severa en
       Vasopresores                       posparto
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA

• B) UTEROINHIBIDORES =
  TOCOLÍTICOS
• Con evidencia científica: . β-miméticos .
  Antagonistas Ca
                              . Antagonistas de
  oxitocina
                                 . Inhibidores
  síntesis de PG
• No actividad tocolítica con efecto clínico
  relevante:
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


  FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• B-1) ANTAGONISTAS DE OXITOCINA:
• Bloqueo selectivo receptores de oxitocina.
• Ca intracelular y contracción muscular.
• Unico comercializado: ATOSIBANR
• Vía IV : dosis de choque para ocupar los
  receptores de Oxitocina seguida de dosis de
  mantenimiento durante 24-48 h.
• Mejor perfil de seguridad y efectos
  adversos escasos.
• Efectividad TOCOLÍTICO DE ELECCIÓN
               similar a la de otros tocolíticos
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


    FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
  • B-2) BETA-MIMÉTICOS:
  • Unión al rec. β: evita formación complejo
    actina-miosina
  • RITODRINE (PreparR): evidencia clínica sólo
    vía IV 48 h.
  • Para relajación uterina bastaCV: estimular
                            Efectos con FG, retención
    rec.β2                 Taquicardia+    H2O, EAP
                            hipotensión
      Efectos colateral de rec β1
  • Estímulofetales:
  Similares a la placenta Alt.metabólicas: hiperglucemia
  • Atraviesanmadre+
                           lipolisis, lactato, hiperpotasemi
ipoglucemia neonatal (+ imp)

 Efectos generales (muy frec) :náuseas, vómitos y cefalea
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• RITODRINE (PreparR):
• Precaución: en diabéticas, cardiópatas.
• Contraindicaciones: cardiomiopatía
  hipertrófica, HTA,
     estenosis valvular, taquicardia
  paroxística, insuf.renal, DM,
     hipopotasemia, hipertiroidismo,
  corioamnionitis, coma...
• EL TOCOLÍTICO CON PEOR PERFIL DE
  SEGURIDAD !!!
• Hasta hace poco tiempo tocolítico de 1ª
  elección
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• B-3) ANTAGONISTAS DEL CALCIO:
• Impiden la entrada de calcio al interior de la
  célula
• Principales: verapamil, diltiazem y nifedipino
• Tocolítico: NIFEDIPINO: vía oral o S.L.,
  presenta:
     < efecto sobre M. cardíaco y > efecto
  sobre M. uterino.
• Efectos adversos maternos: mareos,
  cefaleas, hipotensión, rubor facial, sofocos...
• Efectos en feto: no hay estudios
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• B-4) INHIBIDORES DE LA SÍNTESIS DE
  PG:
• Inhiben la ciclooxigenasa, enzima esencial
  para la síntesis de todas las prostaglandinas.
• El + usado: INDOMETACINA. Otros: ácido
  mefenámio,
                                    naproxeno,
  ibuprofén.
• Efectos adversos maternos:
  gastrointestinales, inhiben la
     agregación plaquetaria, HTA,
  hipertransaminasemia
•
Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006


FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
• INDOMETACINA:
• Efectos en feto y neonato dependen de:
   - duración tratº    : no usar > 72 h
   - edad gestacional      : no usar en
  gestación > 32 sem

• BUEN EFECTO TOCOLÍTICO
• PERFIL DE SEGURIDAD MATERNO MEJOR
  QUE BETA-MIMÉTICOS .
• PEOR PERFIL DE SEGURIDAD FETAL Y
  NEONATAL.

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Puerperio fisiologico
Puerperio fisiologicoPuerperio fisiologico
Puerperio fisiologico
sosdoc
 

Was ist angesagt? (20)

Puerperio
PuerperioPuerperio
Puerperio
 
El puerperio patológico
El puerperio patológicoEl puerperio patológico
El puerperio patológico
 
Puerperio
PuerperioPuerperio
Puerperio
 
Vasa previa
Vasa previaVasa previa
Vasa previa
 
Puerperio Normal
Puerperio NormalPuerperio Normal
Puerperio Normal
 
DINAMICA UTERINA, TRIPLE GRADIENTE DESCENDIENTE, ACTIVIDAD UTERINA
DINAMICA UTERINA, TRIPLE GRADIENTE DESCENDIENTE, ACTIVIDAD UTERINADINAMICA UTERINA, TRIPLE GRADIENTE DESCENDIENTE, ACTIVIDAD UTERINA
DINAMICA UTERINA, TRIPLE GRADIENTE DESCENDIENTE, ACTIVIDAD UTERINA
 
Distocias
DistociasDistocias
Distocias
 
Mecanismo de Parto en Vértice
Mecanismo de Parto en Vértice Mecanismo de Parto en Vértice
Mecanismo de Parto en Vértice
 
15 cesarea clase
15 cesarea clase15 cesarea clase
15 cesarea clase
 
Trabajo de parto. Teorías, periodos y mecanismos
Trabajo de parto. Teorías, periodos y mecanismosTrabajo de parto. Teorías, periodos y mecanismos
Trabajo de parto. Teorías, periodos y mecanismos
 
Mastitis aguda puerperal 2016
Mastitis aguda puerperal 2016Mastitis aguda puerperal 2016
Mastitis aguda puerperal 2016
 
Puerperio fisiologico
Puerperio fisiologicoPuerperio fisiologico
Puerperio fisiologico
 
MONITORIA FETAL - ACOG
MONITORIA FETAL - ACOGMONITORIA FETAL - ACOG
MONITORIA FETAL - ACOG
 
Puerperio fisiologico.
Puerperio fisiologico.Puerperio fisiologico.
Puerperio fisiologico.
 
EPISIOTOMIA Y EPISIORAFIA
EPISIOTOMIA Y EPISIORAFIAEPISIOTOMIA Y EPISIORAFIA
EPISIOTOMIA Y EPISIORAFIA
 
PUERPERIO
PUERPERIOPUERPERIO
PUERPERIO
 
Puerperio fisiológico y patológico
Puerperio fisiológico y patológicoPuerperio fisiológico y patológico
Puerperio fisiológico y patológico
 
Alumbramiento y hemorragia postparto
Alumbramiento y hemorragia postpartoAlumbramiento y hemorragia postparto
Alumbramiento y hemorragia postparto
 
Distocias de contracción.
Distocias de contracción.Distocias de contracción.
Distocias de contracción.
 
20110526 episiotomias y_desgarros
20110526 episiotomias y_desgarros20110526 episiotomias y_desgarros
20110526 episiotomias y_desgarros
 

Ähnlich wie Protocolos de urgencias go

Hemorragias del 3er trimestre
Hemorragias del 3er trimestreHemorragias del 3er trimestre
Hemorragias del 3er trimestre
Dila0887
 
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
Dila0887
 
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZOHEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
Alumnos Ricardo Palma
 
Hemo 3er trimestre
Hemo 3er trimestreHemo 3er trimestre
Hemo 3er trimestre
NHCM
 
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT TrujilloMastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
Sandra Morales Escobedo
 
Hemorragias 2ª mitad del embarazo
Hemorragias 2ª mitad del embarazo Hemorragias 2ª mitad del embarazo
Hemorragias 2ª mitad del embarazo
ELIZABETH HERNANDEZ
 

Ähnlich wie Protocolos de urgencias go (20)

Hemorragia en la segunda mitad del embarazo - CICAT-SALUD
Hemorragia en la segunda mitad del embarazo -  CICAT-SALUDHemorragia en la segunda mitad del embarazo -  CICAT-SALUD
Hemorragia en la segunda mitad del embarazo - CICAT-SALUD
 
Hemorragias del II y III trimestre (En proceso) [Recuperado]3ddd.pptx
Hemorragias del II y III trimestre (En proceso) [Recuperado]3ddd.pptxHemorragias del II y III trimestre (En proceso) [Recuperado]3ddd.pptx
Hemorragias del II y III trimestre (En proceso) [Recuperado]3ddd.pptx
 
Hemorragias ii mitad del embarazo
Hemorragias ii mitad del embarazoHemorragias ii mitad del embarazo
Hemorragias ii mitad del embarazo
 
Hemorragias del 3er trimestre
Hemorragias del 3er trimestreHemorragias del 3er trimestre
Hemorragias del 3er trimestre
 
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
Placenta previa-y-dppni-1230853833988714-1
 
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZOHEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
HEMORRAGIAS DE LA SEGUNDA MITAD DEL EMBARAZO
 
Hemorragias segunda midad de Gestacion
Hemorragias segunda midad de GestacionHemorragias segunda midad de Gestacion
Hemorragias segunda midad de Gestacion
 
Embarazo ectopico y dpp
Embarazo ectopico y dppEmbarazo ectopico y dpp
Embarazo ectopico y dpp
 
Hemorragia de la segunda mitad del embarazo
Hemorragia de la segunda mitad del embarazoHemorragia de la segunda mitad del embarazo
Hemorragia de la segunda mitad del embarazo
 
Hemorragias del tercer trimestre de embarazo
Hemorragias del tercer trimestre de embarazoHemorragias del tercer trimestre de embarazo
Hemorragias del tercer trimestre de embarazo
 
Hemorragia.pptx
Hemorragia.pptxHemorragia.pptx
Hemorragia.pptx
 
16.pdf
16.pdf16.pdf
16.pdf
 
Desprendimiento prematuro de placenta
Desprendimiento prematuro de placentaDesprendimiento prematuro de placenta
Desprendimiento prematuro de placenta
 
Dpp
Dpp Dpp
Dpp
 
Embarazo ectópico
Embarazo ectópicoEmbarazo ectópico
Embarazo ectópico
 
PLACENTA (1) (1).pptx
PLACENTA (1) (1).pptxPLACENTA (1) (1).pptx
PLACENTA (1) (1).pptx
 
Hemo 3er trimestre
Hemo 3er trimestreHemo 3er trimestre
Hemo 3er trimestre
 
Hemorragias de la segunda mitad del embarazo
Hemorragias de la segunda mitad del embarazoHemorragias de la segunda mitad del embarazo
Hemorragias de la segunda mitad del embarazo
 
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT TrujilloMastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
Mastipar- mastitis.... expo enfermería UNT Trujillo
 
Hemorragias 2ª mitad del embarazo
Hemorragias 2ª mitad del embarazo Hemorragias 2ª mitad del embarazo
Hemorragias 2ª mitad del embarazo
 

Mehr von Gaby Ycaza Zurita

Faringitis 090913220221-phpapp02
Faringitis 090913220221-phpapp02Faringitis 090913220221-phpapp02
Faringitis 090913220221-phpapp02
Gaby Ycaza Zurita
 
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesisGuía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
Gaby Ycaza Zurita
 
Ictericia neonatal caso mas presentacion
Ictericia neonatal caso mas presentacionIctericia neonatal caso mas presentacion
Ictericia neonatal caso mas presentacion
Gaby Ycaza Zurita
 

Mehr von Gaby Ycaza Zurita (20)

Amigdalitis crónica
Amigdalitis crónicaAmigdalitis crónica
Amigdalitis crónica
 
Amigdalitis crónica
Amigdalitis crónicaAmigdalitis crónica
Amigdalitis crónica
 
Expo hoy
Expo hoyExpo hoy
Expo hoy
 
Faringitis 090913220221-phpapp02
Faringitis 090913220221-phpapp02Faringitis 090913220221-phpapp02
Faringitis 090913220221-phpapp02
 
Feto muerto ppt
Feto muerto pptFeto muerto ppt
Feto muerto ppt
 
Manual de investigacion
Manual de investigacionManual de investigacion
Manual de investigacion
 
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesisGuía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
Guía para la elaboración del perfil del proyecto de tesis
 
Formato iso6902010
Formato iso6902010Formato iso6902010
Formato iso6902010
 
Codigos unesco(1)
Codigos unesco(1)Codigos unesco(1)
Codigos unesco(1)
 
Leishmaniasis
LeishmaniasisLeishmaniasis
Leishmaniasis
 
Leishmaniasis
LeishmaniasisLeishmaniasis
Leishmaniasis
 
Liq y elect
Liq y electLiq y elect
Liq y elect
 
Ictericia neonatal
Ictericia neonatalIctericia neonatal
Ictericia neonatal
 
Ictericia neonatal caso mas presentacion
Ictericia neonatal caso mas presentacionIctericia neonatal caso mas presentacion
Ictericia neonatal caso mas presentacion
 
Hc adenopatia (2)
Hc adenopatia (2)Hc adenopatia (2)
Hc adenopatia (2)
 
Balance hidrico
Balance hidricoBalance hidrico
Balance hidrico
 
Balance hidrico
Balance hidricoBalance hidrico
Balance hidrico
 
Wegener
WegenerWegener
Wegener
 
Wegener granulomatosis
Wegener granulomatosisWegener granulomatosis
Wegener granulomatosis
 
Wegener (1)
Wegener (1)Wegener (1)
Wegener (1)
 

Protocolos de urgencias go

  • 1. PROTOCOLOS EN OBSTETRICIA ACTUACIONES URGENTES Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 Servicio de Anestesia, Reanimación y Terapéutica del Dolor Dra. Faisa Osseyran Samper Consorcio Hospital General Universitario Dr. Carlos Errando De Valencia Dr. Jose Luis Soriano
  • 2. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS • Tercera causa directa de muerte materna • Cualquier hemorragia aguda obstétrica supone una emergencia que puede complicarse rápidamente por coagulopatía, ¡MADRE Y FETO CORREN RIESGO! shock hipovolémico, insuficienca renal, etc. trecha colaboración ANESTESIÓLOGO-OBSTET
  • 3. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS • HEMORAGIA GRAVE: (1/1.000 partos) >150 mL/min o >50% en 3 horas • Clínica: hipotensión arterial, taquicardia, malestar, palidez, sudoración...oliguria, anuria • Diagnóstico: Clínica + Sangrado vaginal • Características de la embarazada: - Anemia fisiológica - Clínica de aparición tardía
  • 4. HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS HEMORRAGIAS DEL TERCER TRIMESTRE Preparto - Placenta previa (PP) - Desprendimiento prematuro de placenta (DPP) 0,2- 2,5 % Intraparto - Rotura de las membrana total de partos) -Placenta previa (0,5% del - Desprendimiento prematuro de placenta - Rotura uterina de pacientes que presentan hemorragia >50% preparto tiene riesgo de presentarla durante el part - Vasa previa Postparto - Atonía uterina 2-5% 1ª causa - Laceraciones cervicales y/o perineales 2ª causa - Retención de placenta 1% - Placenta áccreta 1/2500 partos
  • 5. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIAS OBSTÉTRICAS ¡ MUY IMPORTANTE ! DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO PRECOZ
  • 6. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. PLACENTA PREVIA • Se refiere a la cercanía de la placenta con el orificio cervical interno (OCI). - Previa: cubre parcial o totalmente el OCI - Marginal: se halla máximo a 3 cm del OCI sin cubrirlo • El 90% están normoinsertas al término. • La mortalidad materna es muy rara y de ocurrir se debe al sangrado masivo con o sin CID. • Cuadro clínico: hemorragia indolora, de magnitud variable y curso reincidente: (PP asintomática, hemorragia leve o intermitente, hemorragia moderada, hemorragia severa, compromiso hemodinámico y compromiso fetal). • Cuanto más precoz sea el 1º episodio, > es el
  • 7. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. PLACENTA PREVIA • Si la hemorragia no es severa y el estado fetal bueno: - Tratamiento conservador: Reposo - Contracciones uterinas: Tocolíticos. • Si la hemorragia es severa, independientemente del estado fetal, se realiza CESAREA. Si volemia corregida y estudio coagulación normal: ALR : - Si A.Epidural previa: seguir con A. Epidural
  • 8. 2. DEPRENDIMIENTO PREMATURO DE PLACENTA NORMOINSERTA (DPPNI) = ABRUPTIO PLACENTAE • Separación total o parcial de la placenta (normalmente insertada) de su inserción uterina después de las 20 sem de embarazo y antes del nacimiento fetal: hemorragia en el interior de la decidua basal que impide la oxigenación fetal. • Frecuencia aproximada: (0,2-2,5%) de todos los embarazos. • Riesgo materno debido a la hemorragia y/o coagulopatía de consumo. • Mortalidad materna del 1,8-2,8 %. • La mortalidad perinatal depende de la severidad del (DPPNI) y de la edad gestacional (hasta del 50 %). • Según la severidad de la hemorragia:
  • 9. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 2. (DPPNI) = ABRUPTIO PLACENTAE • Factores de riego: - Preeclampsia y HTA crónica - Traumatismos abdominales - Tabaquismo y consumo de cocaina - Edad avanzada y multiparidad - Rotura prematura de membranas - Antecedente de DPPNI en embarazos previos... • Cuadro clínico: Sangrado genital oscuro, brusco, dolor abdominopélvico intenso y contracciones uterinas. • - DPPNI moderado: hemorragia escasa o moderada con útero relajado o irritable, sin descompensación hemodinámica, CID ni compromiso fetal.
  • 10. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 • DPPNI moderado: ABRUPTIO PLACENTAE 2. (DPPNI) = - Edad gestacional >35-36 sem: interrupción del embarazo mediante inducción oxitócica o cesárea según condiciones obstétricas. - Edad gestacional <35-36 sem:posibilidad de manejo expectante y vigilancia estricta con inducción de madurez pulmonar fetal e interrupción del embarazo según evolución clínica. • DPPNI severo: INTERRUPCIÓN INMEDIATA DEL EMBARAZO • Si muerte fetal, intentar parto vaginal ( valorar > riesgo de descompensación HDM y/o alteración significativa de las pruebas de coagulación). • Si cesárea urgente: A. General • En DPPNI se produce liberación masiva de
  • 11. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 3. ROTURA UTERINA • Completa: con compromiso del peritoneo visceral • Incompleta: la lesión sólo afecta al miometrio respetando el peritoneo visceral. • Preparto/ Intraparto/ Posparto. • Frecuencia: 0,1-0,3 % de los embarazos, con mortalidad del 5 %. • Factores de riesgo: - cicatrices uterinas (cesárea anterior) - traumatismo uterino - trabajo de parto prolongado (desproporción pelvi-fetal) • Cuadro clínico: - Cicatriz uterina: la rotura suele ser asintomática y se descubre al final del parto. Si cesárea previa,
  • 12. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 3. ROTURA UTERINA • El signo más frecuente de sospecha es la alteración del registro de la FCF. • Se acompaña de DOLOR ABDOMINAL e HIPOTENSIÓN . • Dx ANTEPARTO obliga a una CESAREA URGENTE. - Si A.Epidural previa y pac. hemodinámica estable: A.Epidural - Si paciente con shock : A. General • La ROTURA INTRAPARTO obliga a LAPAROTOMÍA URGENTE
  • 13. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 DIAGNÓSTICO DIFERENCIAL ENTRE DPPNI, PP y RU DPPNI Placenta Previa Rotura Uterina Hemorragia Interna o mixta Externa Interna o mixta Sangrado Roja oscura, Roja brillante, Roja No coagula Sí coagula Dolor Sí No Sí Shock/CID Frecuente Ocasional Frecuente Ecografía Placenta Placenta previa Variable normoinserta Útero Hipertónico Relajado No se palpa Dinámica uterina Sí No Sí Sufrimiento fetal Variable Infrecuente Frecuente
  • 14. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 4. ROTURA VASA PREVIA • Los vasos sanguíneo fetales, en lugar de estar contenidos en el cordón umbilical, atraviesan las membranas del segmento uterino inferior, por delante de la presentación fetal. Su rotura produce una hemorragia vaginal a expensas de sangre fetal. • Muy infrecuente, asociado a placenta previa y embarazos múltiples. • Sospechar cuando la hemorragia ocurre después de la rotura de membranas, con útero relajado, y compromiso fetal severo (bradicardia severa o patrón sinusoidal que refleja anemia fetal).
  • 15. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO ...SIGUE SIENDO LA PRINCIPAL CAUSA DE MORTALIDAD MATERNA EVITABLE !!... ...Es la hemorragia grave más frecuente en obstetricia
  • 16. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO Sin Acuerdo Total en la Definición... • Hemorragia en las primeras 24 horas tras el parto - > 500 mL tras parto vaginal - > 1000 mL tras cesárea • Disminución del hematocrito >10 % del valor pre-parto • Cualquier sangrado que determine (o pueda determinar, si no se resuelve) inestabilidad hemodinámica en la madre
  • 17. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO • Primaria: hemorragia en las primeras 24 h tras el parto. • Secundaria: sangrado anómalo o excesivo a partir del canal del parto que se produce entre las 24 h y las 12 semanas posteriores. • En países desarrollados se asocia con morbilidad materna en vez de con la mortalidad. • En países en desarrollo, sí contribuye a la
  • 18. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO Principal Causa de Morbimortalidad Materna • Incidencia: 2-3 % del total de partos • Mayor frecuencia si el parto es por cesárea • Se produce antes o después del alumbramiento de la placenta • 150.000 mujeres en todo el mundo fallecen cada año • 1-2 muertes por 100.000 partos en países desarrollados • 2/3 de las mujeres no tienen factores de riesgo identificables
  • 19. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO “Suturas fisiológicas”o “ligaduras vivientes” La hemostasia tras la separación de la placenta es un proceso mecánico: mecánico Tras el alumbramiento, las fibras musculares del miometrio que rodean a las arterias espirales sufren una contracción y retracción importante que determina el cese del sangrado de forma fisiológica. Las causas de que este mecanismo fisiológico no sea efectivo son varias, las más frecuentes...
  • 20. HEMORRAGIA POST-PARTO Causas más frecuentes: “ Las 4 T” T Causa Factores de riesgo múltiple Gestación TONO ATONÍA UTERINA Feto macrosómico Leiomiomatosis xle (la causa + Atonía uterina frec) previa Placenta Gestación TEJIDO retenida pretérmino Placenta previa Placen. Cicatriz uterina acreta/percreta Laceraciones en previacon fórceps Parto TRAUMA tracto genital inferior Cicatriz uterina Rotura uterina previa Coagulopatías HELLP
  • 21. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 HEMORRAGIA POST-PARTO • Con frecuencia ocurre de forma impredecible en mujeres de bajo riesgo. • Con frecuencia se asocia más de una causa. • La atonía uterina puede ser causa y consecuencia. “ Sangrado obstétrico. J.V. Llau. Curso ABC (Advanced Bleeding Care)” • La reanimación de la HPP debe ser INMEDIATA Y AGRESIVA: si no se controla, evoluciona con frecuencia a coagulopatías, especialmente CID, necrosis tubular renal y necrosis de la hipófisis anterior (síndrome de Seeham) ...
  • 22. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA • La causa más frecuente de HPP. • Puede ocurrir en cualquier paciente aunque existen factores predisponentes. • Se diagnostica al encontrar una HEMORRAGIA ACTIVA en presencia de un ÚTERO BLANDO y subinvolucionado tras el parto. • El 20% del gasto cardíaco perfunde al útero gravídico a término, aprox. 600 ml de sangre/min. Un fallo en la contracción uterina tras el
  • 23. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA FACTORES EJEMPLO PREDISPONENTES Sobredistensión Embarazo gemelar, uterina Polihidramnios, Macrosomíay/o expulsivo Trabajo de parto Fase activa disfuncional prolongado, Detención secundaria de la dilatación Oxitocina (uso Fármacos prolongado), Sulfato de magnesio, Tocolíticos, Otros Gran multípara, Halotano Corioamnionitis
  • 24. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA • El manejo activo en el tercer estadio del trabajo de parto puede prevenir la HPP al prevenir la atonía uterina: - Agente uterotónico tras salida del primer hombro fetal: a) Oxitocina I.V. 10 IU b) Metilergometrina I.V. 0,2 mg (+ efectos secundarios) Contraindicada en cardiópatas o hipertensas - Clampaje y corte inmediato del cordón umbilical.
  • 25. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA • TRAS EL PARTO: - Masaje uterino y compresión bimanual enérgicos - Uterotónicos: 1) Oxitocina en perfusión I.V. 20-40 IU en 500 mL de RL/SF Su administración en bolo (5 IU) pede causar hipotensión. atonía Tratº Tratº hipovolemia 2) Metilergometrina 0,2 mg I.V. (lenta) o I.M. Contraindicado su uso en forma de bolo I.V.directo y en pacientes hipertensas y/o cardiópatas. - PGE1 (misoprostol) 400-600 mcg (2-3 comp) oral o rectal - PG F2α (sulprostone) 0,25-0,5 mg I.M. o en miometrio
  • 26. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA • No olvidar: Retirar, (si se están utilizando), halogenados, antagonistas del calcio, sulfato de magnesio (SO4mg), nitroglicerina (NTG) o nitroprusiato. SI PERSISTE LA HEMORRAGIA CON INESTABILIDAD HEMODINÁMICA , A PESAR DEL TRAT. CONSERVADOR CIRUGÍA
  • 27. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 1. ATONIA UTERINA • Si el tratamiento conservador no es suficiente, se pasa a la cirugía que puede ser: - Ligadura bilateral de las arterias uterinas - Ligadura bilateral de las arterias hipogástricas - Embolización selectiva de las arterias uterinas mediante Rx vascular intervencionista (evita el riesgo quirúrgico y preserva la fertilidad): técnica de elección siempre que se dispongan de los medios. - Histerectomía postparto: si todo lo
  • 28. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 2. PLACENTA RETENIDA • Cuando ocurre una inadecuada separación de la placenta, sus restos pueden quedar retenidos en el interior del útero. • Puede ser total o de fragmentos de placenta. • Se asocia frecuentemente con atonía uterina. • También es causa frecuente de HPP secundaria. • Tratamiento: - Placenta normalmente insertada: Extracción manual de la placenta o sus restos y posterior revisión de la cavidad uterina. Imposible - Placenta áccreta/increta/pércreta: extracción manual
  • 29. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb 2006 2. PLACENTA RETENIDA • Extracción manual: Relajación uterina Anestesia para el procedimiento • Si analgesia epidural previa: seguir con A. Epidural • Si no analgesia epidural previa: - A. intradural/A.General - Relajación uterina: Nitroglicerina I.V. en bolos 50-100 µg
  • 30. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 3. DESGARROS DEL CANAL DEL PARTO • Sangrado postparto mantenido con útero bien contraído y placenta totalmente expulsada, especialmente tras parto instrumentado. • La hemorragia puede ser importante. • Diagnóstico: Inspección del tracto genital inferior. • Tratamiento: Sutura del desgarro. • Hematoma RPN (< frecuente): - Clínica: dolor abdominal, deterioro hemodinámico, Hcto - Diagnóstico : Clínica y TAC para valorar la extensión.
  • 31. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 4. INVERSIÓN UTERINA • Rara y gravísima complicación del alumbramiento. • Causas + frecuentes:-Presión excesiva sobre fundus en expulsivo -Tracción excesiva del cordón umbilical - Extracción manual de placenta... • Clínica: dolor severo, hemorragia (+ frec.) y shock
  • 32. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 4. INVERSIÓN UTERINA MANEJO: A) TRATº DEL SHOCK: Adecuada reposición de volumen y derivados hemáticos B) INTENTO DE REPOSICIÓN UTERINA MANUAL: (se puede realizar sin ayuda anestésica si se realiza precozmente). • Si reposición manual imposible REPOSICIÓN QUIRÚRGICA - Fármacos relajantes uterinos (tocolíticos): 1º) Terbutalina 0,25 mg I.V. 2º) Nitroglicerina I.V. en bolo
  • 33. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 4. INVERSIÓN UTERINA INVER • Evitar uterotónicos (oxitócicos) en una 1ª etapa. • Tras reposición uterina Riesgo de reinversión EVITAR ATONÍA UTERINA
  • 34. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 4. INVERSIÓN UTERINA ATONIA UTERINA - Masaje uterino y compresión bimanual enérgicos - Uterotónicos: 1) Oxitocina en perfusión I.V. 20-40 IU en 500 mL de RL/SF Su administración en bolo (5 IU) pede causar hipotensión. 2) Metilergometrina 0,2 mg I.V. (lenta) o I.M. Contraindicado su uso en forma de bolo I.V.directo y en pacientes hipertensas y/o cardiópatas.
  • 35. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 5. COAGULOPATÍAS ¿Causa o Consecuencia? • Pueden causar o exacerbar una HPP. • Coagulopatías: - Hereditarias (enf. VW, hemof. Ay B): Programar su manejo y trat. con antelación - Adquiridas (AAS en Sd. Hipertensivo): Suspender su administración en sem. 34-35 - Consumo (DPPNI, preeclampsia/eclampsia, hemorragia masiva, embolia líq. amniótico...) • Sospecha: hemorragia con útero contraído,
  • 36. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 5. COAGULOPATÍAS ¿Causa o Consecuencia? • La hemorragia masiva se asocia con alteraciones de la coagulación, pero no está claro si dicha coagulopatía causa o empeora el sangrado inicial. • Inicialmente, las alteraciones de la coagulación son con más frecuencia una consecuencia ( se recuperan una vez controlada la hemorragia). • Son secundarias a la gravedad de la hemorragia, el consumo de factores y a la hemodilución (fluidoterapia en la reanimación). • La coagulopatía grave puede empeorar el sangrado en casos severos de HPP.
  • 37. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 5. COAGULOPATÍAS • RESOLVER LA CAUSA. • REPONER COMPONENTES SANGUÍNEOS: hematíes, plaquetas, PFC, crioprecipitados o concentrados de fibrinógeno. • MEDIDAS FARMACOLÓGICAS DE APOYO: Antifibrinolíticos (Aprotinina, ácido tranexámico): dudosa eficacia. • rFVIIa “ Sangrado obstétrico. J.V. Llau. Curso ABC (Advanced Bleeding Care)”
  • 38. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 5. COAGULOPATÍAS rFVIIa en la HPP masiva intratable • Acción hemostática en el lugar de la lesión tisular. • Diversos casos publicados demostrando su eficacia en HPP después de que la 2ª línea terapéutica o la histerectomía no haya podido controlar la hemorragia. • Amplio rango de dosis (se puede repetir). • Dosis inicial: 90 µg/kg peso (bolo en 2-5 min). • Casos publicados con dosis única o múltiple. • AGENTE HEMOSTÁTICO ALTERNATIVO en HPP SIN RESPUESTA A TERAPIA CONVENCIONAL. • Efectos adversos: CID, fenómenos trombóticos, IAM.
  • 39. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE
  • 40. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE REANIMACIÓN TRATAR LA CAUSA Buena comunicación Coordinar tareas ANESTESIÓLOGO BANCO DE SANGRE OBSTETRA NEONATÓLOGO MATRONA
  • 41. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • Protocolos de actuación ante una situación urgente. • Equipamiento para urgencias hemorrágicas. • Buena comunicación entre miembros del equipo. PA sistólica >90 mmHg y diuresis > 25-30 ml/h. • Objetivos: Evitar hiperhidratación incontrolada 1)- Restaurar la volemia: puede contribuir al EAP. 2) - Eliminar la causa de la hemorragia. 3) - Tratar la alteración de los tiempos de
  • 42. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • EVALUACIÓN ANESTÉSICA: - GRADO DE HIPOVOLEMIA: Clínica, Hb y Hcto, Cruzar y reservar sangre. - ESTADO DE LA COAGULACIÓN: Clínica, Tiempos coagulación, Recuento plaquetas, Fibrinógeno, PDF...
  • 43. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • REANIMACIÓN: (I) • - O2 al 50% • - 2 catéteres intavenosos gruesos (14G) y posibilidad de PVC • - Posición de Trendelemburg • - Monitorizar PANI, EGG, Sat O2, PVC, y PA invasiva (casos graves) • - Controlar diuresis. • - Reposición volémica según PVC: CRISTALOIDES (1000 ml Ringer Lactato) COLOIDES no dextranos (500 ml almidón) • - Sangre cruzada: concentrados de hematíes según
  • 44. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • REANIMACIÓN: (II) • CRISTALOIDES: 1ª opción en reposición volemia R.Lactato, SF (sol Calentador salina 0,9%) De • COLOIDES: líquidos • a) GELATINAS: No alteración de la coagulación Gelafundina: 2-4 horas • b) ALMIDONES: HIDROXIETILALMIDON (HES) Diluyen los factores de coagulación Límite de administración: 30
  • 45. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • REANIMACIÓN: (III) • C.Hematíes: No control de volemia con fluidos • Clínica: hemorragia grave •Hb < 7 gr/dl • PFC: TP<70%, + de 4 C.Hematíes 10/15 ml/Kg, 30% f. coagulació Calentador de sangre
  • 46. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • REANIMACIÓN: (IV) • PLAQUETAS: <50.000 y sangrado activo o cirug 1unidad en 6.000 a 8.000/mm3 el rec • CRIOPRECIPITADOS: • - F VIII, XIII, F VW, Fibrinógeno • - 1 unidad/ 7-10 Kg peso • - 3-4 gr fibrinógeno • - Fibrinógeno: 1-2 gr I.V. en 10-20 min.
  • 47. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • PRUEBAS DE LABORATORIO: (Repetirlas periódicamente) - Hemograma - Recuento plaquetas - Fibrinógeno, tiempo de Quick, TTPA y PDF - Electrolitos plasmáticos - Estado ácido-base (gases en sangre arterial)
  • 48. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE Explorar y tratar la causa de la hemorragia •EXPLORACIÓN OBSTÉTRICA : - ÚTERO: descartar ATONÍA, INVERSIÓN, ROTURA. - VAGINA Y CERVIX: DESGARROS/LACERACIONES: (Sutura) - RESTOS PLACENTARIOS RETENIDOS: LEGRADO
  • 49. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • ANESTESIA AG vs ALR • Si bloqueo epidural previo y HDM estable: continuar con A. EPIDURAL. • Si no bloqueo epidural previo: - a) HDM controlada, duración previsible y nivel no superior a T8, es viable ANESTESIA INTRADURAL. - b) HDM controlada pero duración
  • 50. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • ANESTESIA GENERAL: • Protección de aspiración gástrica (Ranitidina+Metoclopramida)IV • Preoxigenación • No inducir en posición de litotomía • Inducción: ketamina o etomidato+ succinilcolina y maniobra de Sellick (secuencia inducción rápida) • Se considera estómago lleno desde sem 20 hasta 24 horas postparto. • No halogenados a + de 0,5 CAM excepto si se
  • 51. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE • Actuaciones según situaciones particulares: •HEMORRAGIA - Decúbito DEL lateral izquierdo PREPARTO - Monitorización fetal - Preparar quirófano para cesárea - Preparar
  • 52. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE POSICIÓN EN SUPINO COMPRESIÓN DE ÚTERO GRAVÍDICO SOBRE VASOS ¡ DECÚBITO ILÍACOS Y ABDOMINALES LATERAL IZQUIERDO! GASTO CARDÍACO HIPOTENSIÓN
  • 53. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE PARO CARDIACO • Mismas causas que una mujer no embarazada de misma edad, y : *HEMORRAGIA GRAVE * Patolog.cardíaca previa * Tromboembolismo *Sepsis *Trastornos hipertensivos del embarazo
  • 54. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE PARO CARDIACO • MEDIDAS GENERALES:RCP convencional • - PEDIR AYUDA. • - Posición en DL izquierdo (cuña/ manual) • - O2 al 100% Lidocaina a dosis habituales inocua • - Fluidos/drogas Vasopresores vasocostric.placenta
  • 55. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE RCP convencional SVB SVA < efectividad compresiones torácicas PEDIR AYUDA Posición mano + alta IOT + difícil (edema) Desfibrilación: ESTÓMAGO LLENO: - Dosis estándares de energía - Insuf. Esfínter GE inf
  • 56. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE RCP y EDAD GESTACIONAL < 20 sem 20-23 sem > 24-25 sem Decúbito Posición Posición supino descomp aorto- descomp cava aorto-cava RCP RCP materna RCP materna convencional Feto no viable Monitor fetal No cesárea Histerotomía Cesárea tras 15 urgente urgente min RCP o antes si hipoxia o mala perfusión materna European Resuscitation Council Guidelines for Resuscit
  • 57. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE RCP y EDAD GESTACIONAL • < 24 sem: PRIORIDAD: REANIMACIÓN MATERNA • >24 sem: REANIMACIÓN MATERNA + FETAL • CONTROVERSIA SOBRE EL MOMENTO IDÓNEO PARA REALIZR CESÁREA EN CASO DE FRACASAR
  • 58. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN HEMORRAGIA OBSTÉTRICA GRAVE RCP y EDAD GESTACIONAL RCP RCP 5 min y 15 min Hipoxia o mala perfusión materna éxito fracaso TORACOTOMÍA CESÁREA Masaje card interno 5 min Cesa compresión aorto-cava Recupera retorno venoso éxit fracaso Mejora supervivencia madre e hi
  • 59. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 PROTOCOLO DE ACTUACIÓN EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO
  • 60. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Incidencia: 1/20.000-30.000 embarazos • Mortalidad materna: 61-86 % • Factores predisponentes: - Hipertonía, Partos tumultuosos, Macrosoma - Multiparidad, Edad materna avanzada - Cesárea, Meconio - Rotura uterina, traumatismos uterinos • Etiología:
  • 61. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Etiopatogenia desconocida: -TEORÍA MECÁNICA: obstrucción de vasos pulmonares por émbolos de LA que pasan a circulación materna durante el parto. - FACTOR HUMORAL: vasoespasmo en territorio pulmonar mediado por metabolitos del ácido araquidónico. - MECANISMO ANAFILÁCTICO:“ Sd. anafilactoide del embarazo”. • 70 % de casos se presentan durante el trabajo
  • 62. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Clínica:Hipoxia, hipotensión y shock, alt.neurológicas, CID • Prodromos: escalofríos, hipertermia, nauseas, ansiedad/agitación.. Hipoxia • : alteración V/Q, edema pulmonar cardiogénico (fallo VI) Colapso cardiovascular cianosis, disnea...parada respiratoria Si sobrevive: edema no cardiogénico (SDRA) • : hipotensión, shock Arritmias (multifactorial)
  • 63. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO •Coagulopatía/CID : inicial: efecto directo de sust. de LA Alteraciones neurológicas tardía: repuesta inflamatoria - • : Hipoxia Encefalopatía anóxica Convulsiones SIRS Coma Secuelas CID, ATONÍA UTERINA Hemorragia severa (si supervivencia)
  • 64. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Diagnóstico • Diagnóstico: Diferencial: • - Clínico / exclusión • -GSA: hipoxia, acidosis • - Hemorragia obstétrica de otra causa • -Laboratorio: electrolitos, calcio, Mg, leucocitosis, • - Embolia gaseosa • -Hemostasia (CID) • - Tromboembolismo • - PT, TTPA, venoso Fibrinógeno • - Broncoaspiración • -ECG, ETT, ETE • - Reacción tóxica por AL • -Examen sangre central o • - Eclampsia esputo: cel.escamosas, lanugo • - Insuficiencia cardíaca, • - Ac monoclonales TKH-2 IMA en sangre materna y
  • 65. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • MANEJO: • - POSTPARTO: REANIMACIÓN MATERNA ¡ DECÚBITO LATERAL • - PREPARTO: REANIMACIÓN IZQUIERDO! MATERNA+ MONITORIZACIÓN FETAL • Si no respuesta a RCP materna durante 15 min
  • 66. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Reanimación materna: ver PROTOCOLOS RCP Evitar hipoxia • SOPORTE VENTILATORIO (O2 , IOT) Y encefalopatía • SOPORTE HEMODINÁMICO Mantener • - Fluidoterapia TA • - Vasopresores efecto α y β (Dopa, Y Noradrenalina) GC • - Inotrópicos ( Dobutamina, Milrinona) • TRATAR COAGULOPATÍA Y HEMORRAGIA a la No temer • - C.H., PFC, Fibrinógeno, Crioprecipitados... hipoperfusión • - UTEROTÓNICOS para atonía uterina uterina ni a la toxicidad • - HISTERECTOMÍA si hemorragia fetal
  • 67. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Reanimación materna: Monitorizar TA continua, PVC, La monitorización no PAP, PCP, GC, RV debe retrasar las Monitorizar Sat O2 y EtCO2 medidas de reanimación ETT/ETE • Si RCP OK UCI Crit Care Med 2005 Vol. 33, No.10
  • 68. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 EMBOLIA LÍQUIDO AMNIÓTICO • Nuevas estrategias: • 1- Intra-aortic balloon counterpulsation • Dx/sospecha precoz 2- Extracorporeal membrane oxygenation • 3- Cardiopulmonary bypass • 4- Plasma exchange transfusions • 5- Uterine artery embolization Inicio precoz de • 6- Continuous hemofiltration medidas de reanimación • 7- Cell-salvage combined with blood filtration • 8- Serum protease inhibitors • 9- Inhaled nitric oxid ALTA MORBI-MORTALIDAD • 10- Inhaled prostaciclin • 11- High dose corticosteroids Crit Care Med 2005 Vol. 33, No.10
  • 69. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA
  • 70. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • A) UTEROESTIMULANTES = UTEROTÓNICOS • Capacidad para activar M. Liso uterino frecuencia, intensidad y duración de contracciones tono basal uterino ( Ca intracelular, la kinasa de la miosina) • B) UTEROINHIBIDORES =
  • 71. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • A) UTEROESTIMULANTES = UTEROTÓNICOS • A-1) OXITOCINA: (iny. Oxitocina 10 U/ml, amp.1 ml, SyntocinonR) • Hormona secretada por hipófisis posterior. • Receptor específico aparece durante el embarazo a partir sem 13 • No efecto clínico < sem 20 Ineficaz en aborto 1º trimestre • Indicaciones: * Inducción del parto (obstetras, matronas) * PREVENCIÓN Y TRATAMIENTO HEMORRAGIA POSPARTO/POSTABORTO:
  • 72. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • A-2) ALCALOIDES DEL CORNEZUELO DE CENTENO: • Derivado semisintético: metilergometrina el + usado en Obstetricia: Maleato de metilergometrina 0,2 mg/ml, amp.1 ml (MetherginR) • Indicaciones: • * PREVENCIÓN Y TRATº HEMORRAGIA tras evacuación uterina en aborto, legrado y parto. • * SUBINVOLUCIÓN, ATONÍA O PERFORACIÓN UTERINA • Posología: 1 amp (0,2 mg) inf IV lenta o IM • Efectos adversos: náuseas, vómitos, cefalea, mareo, disnea, dolor torácico, abdominal, palpitaciones, HTA,... IMA, EAP
  • 73. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • A-3) PROSTAGLANDINAS: • Acción en miometrio ( contracciones) y en cervix (cambios en la matriz celular del colágeno) • Obstetricia: E1(misoprostol), E2(dinoprostona) y F2α (sulprostone • Indicaciones: • * Maduración cervical previa a legrados por aborto del 1º trimestre • * Maduración cervical y evacuación uterina en gestaciones 12-23 sem
  • 74. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • PG E1 (MISOPROSTOL), CytotecR, comp.100 y 200 µg No aprobado por Mº Sanidad español ni por la FDA Xles estudios avalan su eficacia y seguridad • PGE2 (DINOPROSTONA): -Prepidil gelR: 0,5 mg. Conservar en frío. Debe ser colocado por obstetra. Se puede repetir hasta 3 dosis. Una vez finalizado su efecto (gasto o lavado), esperar al < 6 horas antes de usar oxitocina. -PropessR: 10 mg. Liberación lenta . Debe extraerse a las 12 h. Esperar 30 min desde su retirada
  • 75. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA *HEMORRAGIAS POSPARTO O POSTEVACUACIÓN UTERINA • La PG de elección es PG F2α : HemabateR: amp. 350 mg a dosis de 1 amp. IM o intramiometrial cada 15-90 min con un máx de 8 amp. (Ver tratº ATONÍA UTERINA). • Efectos adversos: náuseas, vómitos, diarrea y fiebre, hiperestimulación uterina. • Precaución: asma, cardiopatías, glaucoma, enf. renal y/o hepática grave con alteraciones metabólicas.
  • 76. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • Interacciones farmacológicas: Anestésicos generales - con poder uterorrelajante Oxitocina PG + otro + Hiperestimulación uteroestimulante uterina Uteroestimulantes+ + HTA severa en Vasopresores posparto
  • 77. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • B) UTEROINHIBIDORES = TOCOLÍTICOS • Con evidencia científica: . β-miméticos . Antagonistas Ca . Antagonistas de oxitocina . Inhibidores síntesis de PG • No actividad tocolítica con efecto clínico relevante:
  • 78. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • B-1) ANTAGONISTAS DE OXITOCINA: • Bloqueo selectivo receptores de oxitocina. • Ca intracelular y contracción muscular. • Unico comercializado: ATOSIBANR • Vía IV : dosis de choque para ocupar los receptores de Oxitocina seguida de dosis de mantenimiento durante 24-48 h. • Mejor perfil de seguridad y efectos adversos escasos. • Efectividad TOCOLÍTICO DE ELECCIÓN similar a la de otros tocolíticos
  • 79. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • B-2) BETA-MIMÉTICOS: • Unión al rec. β: evita formación complejo actina-miosina • RITODRINE (PreparR): evidencia clínica sólo vía IV 48 h. • Para relajación uterina bastaCV: estimular Efectos con FG, retención rec.β2 Taquicardia+ H2O, EAP hipotensión Efectos colateral de rec β1 • Estímulofetales: Similares a la placenta Alt.metabólicas: hiperglucemia • Atraviesanmadre+ lipolisis, lactato, hiperpotasemi ipoglucemia neonatal (+ imp) Efectos generales (muy frec) :náuseas, vómitos y cefalea
  • 80. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • RITODRINE (PreparR): • Precaución: en diabéticas, cardiópatas. • Contraindicaciones: cardiomiopatía hipertrófica, HTA, estenosis valvular, taquicardia paroxística, insuf.renal, DM, hipopotasemia, hipertiroidismo, corioamnionitis, coma... • EL TOCOLÍTICO CON PEOR PERFIL DE SEGURIDAD !!! • Hasta hace poco tiempo tocolítico de 1ª elección
  • 81. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • B-3) ANTAGONISTAS DEL CALCIO: • Impiden la entrada de calcio al interior de la célula • Principales: verapamil, diltiazem y nifedipino • Tocolítico: NIFEDIPINO: vía oral o S.L., presenta: < efecto sobre M. cardíaco y > efecto sobre M. uterino. • Efectos adversos maternos: mareos, cefaleas, hipotensión, rubor facial, sofocos... • Efectos en feto: no hay estudios
  • 82. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • B-4) INHIBIDORES DE LA SÍNTESIS DE PG: • Inhiben la ciclooxigenasa, enzima esencial para la síntesis de todas las prostaglandinas. • El + usado: INDOMETACINA. Otros: ácido mefenámio, naproxeno, ibuprofén. • Efectos adversos maternos: gastrointestinales, inhiben la agregación plaquetaria, HTA, hipertransaminasemia •
  • 83. Sesión del SARTD. Valencia, 21 feb2006 FÁRMACOS EN OBSTETRICIA • INDOMETACINA: • Efectos en feto y neonato dependen de: - duración tratº : no usar > 72 h - edad gestacional : no usar en gestación > 32 sem • BUEN EFECTO TOCOLÍTICO • PERFIL DE SEGURIDAD MATERNO MEJOR QUE BETA-MIMÉTICOS . • PEOR PERFIL DE SEGURIDAD FETAL Y NEONATAL.