Na schooltijd mag je verder leren bij een profvoetbalclub, een basketbalvereniging of in een echt theater. Welk kind droomt daar niet van? Playing for Success biedt kinderen van negen tot en met veertien jaar met een laag cognitief zelfvertrouwen een vorm van buitenschools le- ren die steeds populairder wordt. Scholen, ouders en clubs in diverse grote steden slaan de handen ineen om deze kinderen zoveel moge- lijk succeservaringen te laten opdoen om te zorgen dat ze sterker in hun schoenen komen te staan, waardoor ze beter gaan presteren op school.

1. 4 MR magazine, nummer 3, april 2019
Spelenderwijs zin krijgen in leren
PLAYING FOR SUCCESS
Na schooltijd mag je verder leren bij een profvoetbalclub, een basket-
balvereniging of in een echt theater. Welk kind droomt daar niet van?
Playing for Success biedt kinderen van negen tot en met veertien jaar
met een laag cognitief zelfvertrouwen een vorm van buitenschools le-
ren die steeds populairder wordt. Scholen, ouders en clubs in diverse
grote steden slaan de handen ineen om deze kinderen zoveel moge-
lijk succeservaringen te laten opdoen om te zorgen dat ze sterker in
hun schoenen komen te staan, waardoor ze beter gaan presteren op
school. Frederik Smit
Z
e presteren onder op school om-
dat ze weinig zelfvertrouwen
hebben, erg verlegen zijn of het
moeilijk vinden om voor zichzelf op te
komen. Playing for success biedt deze
kinderen een (na)schools aanbod aan ac-
tiviteiten in een inspirerende omgeving
om ervoor te zorgen dat ze meer zelfver-
trouwen krijgen en het ook beter gaan
doen op school. De bijeenkomsten vin-
den plaats in een leercentrum dat is ge-
vestigd in het stadion van een betaald
voetbalorganisatie of een theater. Zo’n lo-
catie heeft een inspirerende sfeer en biedt
enorm veel mogelijkheden om iets te le-
ren. Het programma is aanvullend aan
school. De deelnemende scholen bepa-
len, met instemming van de ouders en in
overleg met het leercentrum, welke kin-
deren in aanmerking komen om een tra-
ject te volgen. Bij de leeropdrachten voor
de deelnemers speelt beweging en jezelf
presenteren voor een groep een grote rol.
PEC Zwolle was tien jaar geleden de eer-
ste Nederlandse betaald voetbalorganisa-
tie met een Playing for Success leercen-
trum.
Tony Blair
Playing for Success is in 1997 in Engeland
op initiatief van toenmalig premierTony
Blair gestart met drie leercentra in voet-
balstadions van clubs in de Premier Le-
Medezeggenschap
• De mr heeft adviesbevoegdheid (artikel 11, lid d) bij het aangaan, verbreken of
belangrijk wijzigen van een duurzame samenwerking met een andere instelling,
dan wel vaststelling of wijziging van het beleid ter zake.
• Het personeelsdeel van de mr heeft instemmingsbevoegdheid (artikel 12, lid 1
onder a) bij de regeling van de gevolgen voor het personeel van een besluit met
betrekking tot een aangelegenheid als bedoeld in artikel 10 onder i, of artikel 11
onder c, d, e en m.
• Het ouders/leerlingendeel van de mr heeft instemmingsbevoegdheid (artikel 13,
lid 1 onder a) bij de regeling van de gevolgen voor de ouders of leerlingen van
een besluit met betrekking tot een aangelegenheid als bedoeld in artikel 10, on-
der i, of artikel 11 onder c, d, e en m.
• Het ouders/leerlingendeel van de mr heeft instemmingsbevoegdheid (artikel 13,
lid 1 onder b) bij de vaststelling of wijziging van het beleid met betrekking tot
activiteiten die buiten de voor de school geldende onderwijstijd worden georga-
niseerd onder verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag.
• Het ouders/leerlingendeel van de mr heeft instemmingsbevoegdheid (artikel
14.lid, onder b) bij de regeling van de gevolgen voor de ouders van een besluit
met betrekking tot een aangelegenheid als bedoeld in artikel 11 onder c, d, e
en m.

2. 5MR magazine, nummer 3, april 2019
stagiaires vanuit het hbo en mbo waar-
door er één begeleider is op drie tot vier
leerlingen. Dit garandeert dat alle deelne-
mers persoonlijke aandacht krijgen. Het
programma heeft tot doel de ontwikke-
ling van zogenoemde soft skills te bevor-
deren bij leerlingen die door verminderd
zelfvertrouwen, verminderde schoolmoti-
vatie of andere sociaal-emotionele oorza-
ken minder goed presteren op school.
De Kort: ‘Soft skills zijn vaardigheden
waarvan bekend is dat ze samenhangen
met een gezonde en succesvolle toe-
komst, zoals: zelfcontrole, gevoel van ei-
genwaarde, cognitief zelfvertrouwen, sa-
menwerkingsvaardigheden en een sense of
coherence: de mate waarin de leerlingen
het gevoel hebben dat het leven begrijpe-
lijk, beïnvloedbaar en betekenisvol is.’
De kernelementen bij de aanpak van
Playing for Success zijn: de deelnemers
het gevoel geven dat ze ertoe doen, wer-
ken vanuit een motivatiegericht klimaat
aan uitdagende, maar haalbare opdrach-
ten en door middel van gerichte reflectie
kinderen leren welke aspecten van hun
gedrag hebben bijgedragen aan het beha-
len van successen. De Kort: ‘Deze ele-
menten versterken hun zelfvertrouwen,
waardoor ze nieuwe leertaken met posi-
Irene de Kort
en 8) en de onderbouw van het voortge-
zet onderwijs (klas 1 en 2). Ze leren op
een andere manier te leren en naar zich-
zelf te kijken en zelfvertrouwen op te
bouwen. In 2012 zijn ook leercentra ge-
start met 15+ leerlingen. De leerkracht,
mentor, intern begeleider of zorgcoördi-
nator selecteren leerlingen die onder hun
niveau presteren op het gebied van reke-
nen of taal, omdat ze weinig zelfvertrou-
wen hebben en faalangstig zijn, voor
deelname aan deze bijzondere vorm van
naschoolse opvang. Irene de Kort, pro-
jectleider bij PfS Nederland, legt uit:
‘Deze leerlingen zijn vaak onopvallend
aanwezig, stappen niet uit eigen bewe-
ging op anderen af, vertellen niet uit
zichzelf iets in de groep, vinden het
moeilijk samen te werken en hebben geen
duidelijke eigen inbreng tijdens gezamen-
lijke activiteiten. Ook komen ze niet voor
zichzelf op, maken geen eigen keuzes,
kunnen moeilijk nee zeggen en worden
regelmatig gepest. Deze kinderen zijn
duidelijk minder weerbaar. Ze geven ook
vaak snel op als iets niet lukt en doen niet
hun uiterste best om opdrachten zo goed
mogelijk te maken. Daarnaast vinden ze
het lastig relaties met medeleerlingen op
te bouwen en te onderhouden.’
De begeleiding bestaat uit tenminste één
gekwalificeerde docent, aangevuld met
ague met als doel om leerachterstanden op
geheel eigen wijze aan te pakken. Op het
hoogtepunt waren er meer dan 160 centra
waarin werd samengewerkt met een breed
scala aan sportclubs, van basketbal tot
bowlen en van ijshockey tot paardenren-
nen. Door een veranderende financiering
zijn er op dit moment echter vrijwel geen
Playing for Success leercentra meer in de
UK. In Nederland zijn er inmiddels leer-
centra in 20 steden en regio’s. Bij elk leer-
centrum zijn de volgende partijen betrok-
ken: een betaald voetbalorganisatie (of
andere instellingen voor sport, natuur of
cultuur), de gemeente en/of gemeentelijke
instelling en schoolbesturen. Sponsors en
subsidiegevers dragen bij aan de financie-
ring. De belangrijkste reden voor de orga-
nisaties om mee te doen, is dat ze met
Playing for Success invulling kunnen ge-
ven aan hun maatschappelijke verant-
woordelijkheid.Voor ouders of verzorgers
zijn geen kosten verbonden aan deelname.
Alleen in Eindhoven betalen ouders nu
nog een kleine bijdrage, maar binnenkort
is deelname ook daar kosteloos.
Anders naar jezelf leren
kijken
De focus van Playing for success in ons
land is gericht op kinderen in de boven-
bouw van het basisonderwijs (groep 6,7

3. 6 MR magazine, nummer 3, april 2019
tievere gevoelens en gedachten tegemoet
treden.’
Opbouw van de lessen
De lessen hebben bij Playing for Success een vaste opbouw.
Een sportwedstrijd/ theatervoorstelling is hierbij als voorbeeld
genomen.
• Binnenkomst- De begeleiding ontvangt en heet de leerlingen
persoonlijk welkom. Er is iets gezonds te eten en drinken.
Dit geeft leerlingen een gevoel van welkom zijn en samen
zijn.
• Voorbespreking -Bespreking van de inhoud en de doelen
van de bijeenkomst.Vervolgens staan de begeleiders per
leerling stil bij de persoonlijke leerdoelen en de tips die de
leerling al heeft gekregen in eerdere bijeenkomsten. De leer-
lingen noteren hun doelen van die dag. Naast een algemene
omschrijving van de doelen, bijvoorbeeld ‘ik wil meer voor
mezelf opkomen’, dienen de leerlingen de doelen ook zoveel
mogelijk concreet te maken: ‘ik geef in de groep aan welke
rol ik wil hebben bij de uitwerking van de opdracht’.
• Warming up - Om er lekker in te komen doen leerlingen ge-
zamenlijk kort een spel of een beweegoefening. Dit vergroot
de inzet en motivatie.Vaak zijn deze spellen of oefeningen
gericht op samenwerken.
• Eerste helft - In het eerste deel van de bijeenkomst werken
leerlingen individueel of samen in groepjes aan een op-
dracht. Dit gebeurt in het leercentrum of in het stadion of
theater. Denk aan de tribune, de kleedkamer, de persruimte,
de spelersruimte, de bestuurskamer en de skyboxen. In
sommige lessen ligt de nadruk op de groepsdoelen, in ande-
re lessen op individuele leerdoelen.
• Rust - De pauze is een rustmoment om samen iets te eten
en te drinken.
• Tweede helft -In de tweede helft van de bijeenkomst werken
leerlingen wederom aan een opdracht, individueel of in
groepjes. Ook in de tweede helft krijgen ze zoveel mogelijk
persoonlijke aandacht.
• Nabespreking -De leerling reflecteert op de bijeenkomst.
Zijn de doelen gehaald?Wat ging er goed?Wat ging er min-
der goed en waarom? De begeleider en soms ook de andere
deelnemers geven feedback en suggesties. De nabespreking
gebeurt in kleine groepjes of individueel, maar altijd onder
begeleiding van de docent of een stagiair.
• Afsluiting - Een gezamenlijke afsluiting door de begeleiders.
Ouders halen de leerlingen op. Hierdoor is er gelegenheid
om even contact te hebben en indien nodig een en ander
door te spreken.
Angelica Bus
Eigen kracht ontdekken bij
PSV
Angelica Bus is voorzitter van het college
van bestuur van de 22 openbare scholen
van de Stichting AlgemeenToegankelijk
Onderwijs (SALTO) en voorzitter van
het bestuur van PfS PSV.Tien jaar gele-
den was ze voorzitter van de stichting
Playing for Success bij PEC Zwolle. ‘We
zijn toen met de initiatiefnemers van het
leercentrum een paar keer naar Engeland
geweest om te kijken hoe ze het daar aan-
pakten. Aanvankelijk was de focus ge-
richt op taal en rekenen. Bijvoorbeeld
met de namen van de spelers zinnen ma-
ken, een voetbalveld opmeten, berekenen
hoeveel stoeltjes bij benadering een tribu-
ne heeft en de bevindingen op diverse
manieren leren presenteren, bijvoorbeeld
via een video. Het accent is de afgelopen
jaren bij de leercentra van Playing for
Success verlegd om de deelnemende stil-
le en verlegen kinderen iets meer pep te
geven en prominent aanwezige kinderen
beter te laten aansluiten in de groep. Ze
leren er hun unieke capaciteiten ontdek-
ken en te vergroten en weerbaarder te
worden.’ Bus maakte een paar jaar gele-
den de overstap naar Eindhoven. Het
aanbod daar bestaat uit twaalf bijeen-
komsten, waarbij de kinderen een keer
per week naar het leercentrum in het sta-
dion komen. Naast individuele trajecten
zijn er ook klassen- en groepstrajecten.
Ouders worden nauw betrokken bij de
aanpak. Bus: ‘Jaarlijks nemen zo’n 350
kinderen in Eindhoven deel. Onderzoeks-
bureau Oberon monitort de resultaten.
De kinderen boeken grote vooruitgang
bij het voor zichzelf opkomen, samen
met anderen aan een opdracht werken en
hun eigen mening zeggen. Ouders zien
vooral dat ze meer zelfvertrouwen heb-
ben, beter in hun vel zitten, beter samen-

4. 7MR magazine, nummer 3, april 2019
werken en zich beter uiten. Ook kunnen
ze beter reflecteren op hun eigen gedrag.
De bedoeling is de aanpak in Eindhoven
te verbreden naar het theater, zodat ook
kinderen die zich daar meer bij thuis voe-
len, kunnen deelnemen.’
Maatschappelijke inzet bij
Rotterdam Excelsior
In Rotterdam is eveneens een stichting
opgericht: PfS Rotterdam, waaronder
twee leercentra vallen: PfS Rotterdam
Excelsior en PfS Rotterdam Basketbal.
Het totaal aantal leerlingen in Rotterdam
is 360. Daarin participeren naast voet-
balclub Excelsior, de gemeente Rotter-
dam, schoolbesturen en sponsors. Pro-
jectleider Iris de Iongh van het
leercentrum bij Excelsior: ‘We werken
nauw samen met PfS Rotterdam Basket-
bal. Daarnaast vindt kennisuitwisseling
plaats met andere leercentra in Neder-
land. De 225 kinderen die bij ons komen,
krijgen bij de start een sporttenue van
Excelsior, een eigen laptop, leerdoelen en
een coach. Ouders betrekken we nauw-
gezet bij het leerproces. In het contract
van de trainers, spelers en speelsters van
Excelsior is opgenomen dat ze zich
maatschappelijk inzetten. Dit doen ze
onder andere door de bijeenkomsten op
het leercentrum bij te wonen en aanwe-
Frederik Smit is onderzoeker
en adviseur onderwijs,
https://frederiksmit.net.
• Oberon (2017). Playing for
Success. Resultaten sociaal-emo-
tionele ontwikkeling 2015/16 en
2016/17 . Oberon.
• N. Hermens, V. Los, C. Aus-
sems. (2016). Uit de schulp door
onderwijs in een topsportomge-
ving. Drie jaar onderzoek bij
Playing for Success Rotterdam.
Verwey-Jonker Instituut.
• Meere, F., Hamdi, A. (2014).
Maatschappelijk rendement
Playing for Success. Verwey-Jon-
ker Instituut.
• A. Jansma M. van Rooijen
(2017). Playing for Success Rot-
terdam 2016-2017. Een evalua-
tie: successen, verbeterpunten
en aanbevelingen. Verwey Jon-
ker Instituut.
Iris de Iongh
zig te zijn bij de feestelijke uitreiking van
de certificaten, die de kinderen ontvan-
gen na het doorlopen van hun leertraject.
Na dertien weken hebben de kinderen bij
ons in de meeste gevallen voldoende zelf-
vertrouwen om “normaal” actief mee te
doen in hun klas. Onderzoek van hetVer-
wey-Jonker Instituut laat zien dat onze
aanpak effectief is. Daarnaast verfijnen
we op basis van de onderzoeksbevindin-
gen onze werkwijze, bijvoorbeeld wat be-
treft de transfer van het geleerde naar de
thuis- en schoolsituatie.’