SlideShare ist ein Scribd-Unternehmen logo
1 von 28
Downloaden Sie, um offline zu lesen
FLEVUM BIJEENKOMST
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
RIJSWIJK, 3 JUNI 2014
LOES KOSTER & ARJAN SANDERS
CONNECTING AMBITIONS
2
Introductie deelnemers 16.00u – 16.30uI.
Dienstverlening PNO Consultants 16.30u – 16.35uII.
Financieringsinstrumenten 16.45u – 17.05uIV.
Discussieronde 17.45u – 18.00uVI.
Praktijk groeifinanciering 17.05u – 17.45uV.
Ontwikkelingen financiële markten 16.35u – 16.45uIII.
AGENDA
CONNECTING AMBITIONS
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
3
Dienstverlening PNO Consultants
Loes Koster
Senior Consultant
06-1259 5674
loes.koster@pnoconsultants.com
 Fiscaal jurist
 Meer dan 25 jaar ervaring als belastingadviseur
 Ruime ervaring als adviseur voor (middel)grote
ondernemingen en hun aandeelhouders
 Voorzitter VNO-NCW regio RijnGouwe
CONNECTING AMBITIONS
4
 PNO adviseert en realiseert financierings- en projectoplossingen voor
organisaties die investeren en innoveren
 In 1984 opgericht als subsidieadvies bureau, anno 2014 gericht op het hele
pallet aan publieke en private financieringsoplossingen voor organisaties en
de ondersteuning van innovatieprojecten
 Op het gebied van subsidies marktleider in Nederland met ca. 200
consultants verspreid over 6 kantoren
 Actief in Europa met kantoren in Duitsland (3), Italië, België, Frankrijk, en
Engeland en samenwerkingsverbanden met andere Europese landen
 Ondersteuning van klanten via expert teams vanuit verschillende sectoren,
waaronder Chemie, Energie, Logistiek, Life Science & Health, en vakgebieden,
zoals Fiscaal recht, Compliance en Financial Advisory
INTRODUCTIE PNO CONSULTANTS
CONNECTING AMBITIONS
5
PNO DIENSTVERLENING
 PNO helpt organisaties haar ambities te ontwikkelen en uit te voeren
 Dienstverlening PNO gericht op
- Financieringsoplossingen
- Projectoplossingen
 PNO ondersteunt organisaties gedurende het hele traject, van begin
tot eind. Dit kan inhouden:
- financieringsoplossingen
• Identificeren financieringsmogelijkheden
• Financieren van de organisatie of het project
• Realiseren verkrijgen toegekende financiering
- projectoplossingen
• Positioneren project door bepalen ambities en marsroutes
• Verbinden van partijen in een netwerk
• Realiseren van innovaties en projecten
 Het succesvol realiseren van ambities leidt vaak tot nieuwe, grotere
projecten
CONNECTING AMBITIONS
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
6
Ontwikkelingen financiële markten
Arjan Sanders
PNO Financial Advisory
06-2013 7908
arjan.sanders@financialadvisory.nl
 Bedrijfseconoom met specialisatie in financiering
 Meer dan 10 jaar ervaring in private equity en F&O
trajecten
 Betrokkenheid bij diverse bijzonder beheer situaties en
investeringsfondsen
CONNECTING AMBITIONS
7
 De financiering van het Nederlandse MKB verloopt voor meer dan 80% via banken (VS 25%). Impact afnemende
kredietverlening banken daarom groot
 Banken zijn terughoudend met het verstrekken van financiering als gevolg van strengere regelgeving en inspanningen
om de bankbalans op orde te krijgen (o.a. Basel III)
- Financieringslandschap ingrijpend en blijvend gewijzigd
- Traditionele financieringsbronnen zijn minder toegankelijk
- Aanstaande Asset Quality Review zorgt naar verwachting voor conservatief beleid tot uitkomst bekend is (okt. 2014)
 Noodzaak voor meer aanvullende financieringsoplossingen
 Belangrijke trends in het Nederlandse financieringslandschap
- Balansverkorting banken (ca. € 200 mrd; ‘leegpompen bankbalansen’)
- Golf van herfinancieringen (ca. € 700 mrd)
 Ook institutionele marktpartijen verlagen het risicoprofiel van hun beleggingsbeleid
- Doorlopend veel liquiditeit, mogen alleen beleggen met een bepaald maximaal risico
- Niet ingericht op risicobeoordeling van individuele MKB-bedrijven
- Bundeling vraag noodzakelijk voor voldoende kritische massa
 Nu de conjunctuur aantrekt, neemt de behoefte aan groeifinanciering verder toe
ONTWIKKELINGEN FINANCIËLE MARKTEN
DE CRISIS HEEFT HET FINANCIERINGSLANDSCHAP INGRIJPEND EN BLIJVEND VERANDERD
CONNECTING AMBITIONS
8
 Ca. 25% van de Nederlandse MKB bedrijven zat in bijzonder beheer bij zijn huisbank. Trend: afnemend
 Het MKB is zeer belangrijk voor de groei van de Nederlandse economie, zij zorgt voor de meeste groei, innovatie en
werkgelegenheid
 Meest acute categorieën MKB bedrijven met financieringsproblemen
- Starters
- Ondernemingen met vermogensbehoefte ≤ € 250k (Qredits)
- Ondernemingen die onder ‘druk’ staan
- Ondernemingen in krimpsectoren (bv bouw, vastgoed, automotive)
 Maar ook gezonde bedrijven ondervinden dat banken minder (risicovol) financieren dan voorheen.
- op onderpand wordt minder krediet verstrekt (‘toekennen lagere dekkingsgraad’)
- Bedrijven kunnen minder financiering aantrekken ten opzichte van hun bruto bedrijfsresultaat
• nu: 2 á 3 x EBITDA; < 2008: 5 á 7 x EBITDA (of meer…..)
- looptijd van kredieten korter wordt (van 5-7 jr naar 3-5 jr)
- Aan (onbenut) kredietruimte hangt nadrukkelijk prijskaartje
 Nederlandse bankenlandschap beperkt in omvang. Een goed voorbereide en gerichte insteek van een
financieringsvraagstuk daardoor extra belangrijk. Dienstverlening huisbank dient aan te sluiten bij de activiteiten van
de onderneming. Belang cross-selling voor bank toegenomen (side business)
ONTWIKKELINGEN FINANCIELE MARKTEN
CONCRETE GEVOLGEN
CONNECTING AMBITIONS
9
 Als gevolg van de lagere financieringsbereidheid bij banken neemt de vraag naar investeringskapitaal toe. Private
equity partijen vereisen hierdoor een hoger rendement of lager risicoprofiel voor zij overgaan tot investering (cherry
picking). Echter:
- financieringsvoorwaarden aandeelhouder zijn ingrijpender, juiste keuze des te belangrijker
 Ondernemers moeten zich breder gaan oriënteren op aanvullende financieringsbronnen
 I.t.t. de VS (veel angel investors) zijn er in Europa beperkte mogelijkheden voor bedrijven die een vervanging of
aanvulling zoeken voor de traditionele bank financiering
 Er is nog geen goed werkend alternatief circuit, gefinancierd zijn en blijven is een uitdaging
 Voorbereiding en creativiteit bepalen in belangrijke mate slagingskans financieringsvraag
ONTWIKKELINGEN FINANCIELE MARKTEN
CONCRETE GEVOLGEN
CONNECTING AMBITIONS
10
 Zakelijkheid van leningen en borgstellingen goed beoordelen. Financiering door groepsvennootschap(pen) en/of
aandeelhouders komt steeds vaker voor. Volgens fiscus is juist in interne verhoudingen niet altijd sprake van een
lening. Dit heeft gevolgen voor:
- aftrekbaarheid van afwaarderingsverlies
- renteaftrek
- aftrekbaarheid borgstelling
 Nederland heeft steeds meer renteaftrekbeperkingen. Voor bijvoorbeeld:
- leningen i.v.m. dividenduitkeringen, kapitaalstortingen, uitbreiding van aandelenbelang (tegenbewijs)
- laagrentende geldleningen
- hybride geldleningen
- overnameleningen (indien bovenmatige rente € 750.000 te boven gaat)
 Let op voeging van vennootschap in de fiscale eenheid na afwaardering geldlening
 Let op verbreking van de fiscale eenheid bij verstrekking pandrecht op aandelen. Zekerheden zijn voor financiers
belangrijk. Als de zeggenschap voor meer dan 5% overgaat is er sprake van verbreking van de fiscale eenheid.
ONTWIKKELINGEN FISCALE ASPECTEN
OOK FISCALE LANDSCHAP CONTINU IN BEWEGING
CONNECTING AMBITIONS
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
11
Financieringsinstrumenten
CONNECTING AMBITIONS
12
 Welke financieringsbron ook wordt benaderd, een gedegen voorbereiding is een must
 Kernvragen
- Hoeveel financiering is er nodig?
- Wanneer is de financiering nodig?
 Voorbereiden financieringsaanvraag
- Start tijdig
- Overzichtelijke presentatie onderneming
- Gedegen onderbouwing financieringsbehoefte
- Onderbouw met realistische prognoses
- Zorg voor onderling aansluitende financiële overzichten (Balans, V&W-rekening, Cashflow en Liquiditeitsprognose)
- Overzicht beschikbare zekerheden en trackrecord onderneming/management
 Parallel schakelen met potentiële financiers gericht op robuuste financieringsoplossing (scherpschuttersbenadering)
DE FINANCIERINGSAANVRAAG
GERICHTE MARKTBENADERING OP BASIS VAN GEDEGEN ONDERBOUWDE FINANCIERINGSBEHOEFTE
huidige
financieringsstructuur
gewenste
financieringsstructuur
maatwerk
financieringsoplossing
één of meerdere
financieringsinstrumenten
liquiditeitsplanning
CONNECTING AMBITIONS
13
GEEIST RENDEMENT
EEN INDICATIE VAN DE KOSTEN VERBONDEN AAN FINANCIERING
 Bancaire financiering vrijwel altijd de goedkoopste financiering  maximaliseren
 Financieringskosten in termen van een gemiddelde kostenvoet neemt toe
 De optimale financieringsstructuur verschilt van bedrijf tot bedrijf, vooral afhankelijk van
- aard van de activiteiten (o.a. volatiliteit inkomsten, vaste/variabele kostenstructuur)
- hoe scherp men aan de wind wil varen (vaak een keuze; ‘mate van vrijheid’)
Vergoeding op jaarbasis
Immateriele vaste activa 0 20 15%+
Materiele vaste activa 60 Achtergestelde lening 10 8-12%
Financiele vaste activa 0 Garantievermogen 30
60
Voorraden 15 Langlopende schulden 15 5-7%
Vorderingen 20 Kortlopende schulden 25 2-5%
Liquide middelen 5
40 Crediteuren, etc 30
100 100
PASSIVA
Vaste Activa
Vlottende Activa
ACTIVA
Vreemd vermogen
Eigen vermogen
CONNECTING AMBITIONS
14
- Asset Based
• Op basis van activa (onroerend goed, machines, voorraden, etc) die op de balans staan
• Activa dienen als onderpand voor de financiering
• Percentage financiering afhankelijk van het type onderpand en specialisatie financier
• Ook geschikt voor kleinere bedrijven / kredieten
- Cashflowfinanciering
• Financiering vanaf ca. € 1 mln.
• Voornamelijk gebruikt bij bedrijfsovernames, goodwill financieringen
• Bank wil grip op operationele gang van zaken (ratiobewaking d.m.v. convenanten)
• Gevoeligheidsanalyse
 De bank zal in eerste instantie altijd op basis van onderpand financieren
 Verkrijgen cashflowfinanciering is afhankelijk van de kwaliteit van het management i.c.m. geloofwaardigheid
operationele en financiële planning
- Noodzakelijk deze goed op orde te hebben tijdens financieringsaanvraag
FINANCIERINGSVORMEN
MAXIMAAL BEINVLOEDEN VAN RISICOPERCEPTIE
CONNECTING AMBITIONS
15
 Wanneer bankfinanciering ontoereikend is kunnen aanvullende financieringsbronnen een oplossing bieden
- Actief gestimuleerd door de overheid
- Aanbod sluit nog niet voldoende en snel genoeg aan bij de marktvraag
 Aanvullende mogelijkheden nog vaak traditionele producten
- Asset based finance
• Factoring
• Leasing / Sale-and-Lease back (eenmalig)
- NPEX (verhandelbare MKB obligaties)
- Private Equity/Family office
- Impact investing
- Informal investors/business angels/incubators & accelerators
- Mezzanine fondsen (bv Delta Lloyd , banken, Main Capital)
- Overheidsregelingen
• Subsidies/fiscale stimuleringsregelingen
• Krediet- en garantieregelingen
• Revolverende regionale investeringsfondsen
- Investeringsplatformen (bijv. crowdfunding)
- “Friends, Family & Fools”
AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN
AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN VOORAL NOG TRADITIONELE OPLOSSINGEN
CONNECTING AMBITIONS
16
 Nationale Investeringsinstelling (NII)
- 13 institutionele marktpartijen bundelen kapitaal in een investeringsfonds voor het MKB
- Achtergestelde leningen
- Focus op infrastructuur, onderwijs, woningbouw, zorg en duurzame energie
- Manco: nog geen harde toezeggingen en ontbreken tijdslijn
 Kredietunie
- Coöperatie van MKB-ondernemers die financiert via gemeenschappelijke kas (geen winstoogmerk)
- Combinatie van kennis (coach) en kapitaal (lening) binnen bedrijfstak (bakkers) of regio (Brabant)
- Middellange leningen voor investeringen in productiemiddelen en werkkapitaal (vergoeding ca 8%)
- Ruim 100 kredietunies in voorbereiding
 Verruiming inzet publieke kredietregelingen (van doelgroep en omvang)
- Bredere inzet BMKB
- Verhoging budgetten
 Stimulering door EIB en EIF via banken en investeringsmaatschappijen
- EIB kortingsregeling (Rabobank, AA en ING)
- Dutch Venture Initiative (via PPM oost)
 Particuliere initiatieven (PNO Innovatiefonds, CCF, Eiffel Investment Group)
AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN
AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN IN ONTWIKKELING
CONNECTING AMBITIONS
17
FINANCIERINGSBRONNEN
BIJ ELKE LEVENSFASE VAN EEN ONDERNEMING HOREN ANDERE FINANCIERINGSBRONNEN
OMZET
KOSTEN
P - Seed
Pre-Seed Seed Start Vroege groei Groei Volwassenheid
Financierings-
behoefte
< € 15.000 € 15.000 - € 50.000 € 50.000 - € 150.000 € 150.000 - € 300.000 € 300.000 - € 1.000.000 > € 1.000.000
Bronnen • Eigen spaargeld / persoonlijke
lening
• Subsidies / garantie /
borgstellingen
• Inbreng van vrienden en familie
(friends, family & fools)
• Eigen geld
• Subsidies / garantie /
borgstellingen
• Informal investors /
business angels
• Incubator/accelerator
• Crowdfunding
• Informal investor
• Kleinere
participatie-
maatschappij
• Bancair krediet
• Crowdfunding
• Kredietunie
• Informal investor
• Participatiemaatschappij
(incl. super informal / family
office)
• NPEX (online MKB beurs;
min € 250k))
• Bancair krediet
• Kredietunie
• Patricipatiemaatschappij
(incl. super informal /
family office)
• NPEX (online MKB beurs;
max € 10 mln.)
• Bancair krediet
Welke aanvullende financieringsbronnen gebruikt u?
CONNECTING AMBITIONS
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
18
Praktijk groeifinanciering
CONNECTING AMBITIONS
19
CASE JANSEN TRAILERS BV
INNOVATIEF NEDERLANDS MKB BEDRIJF OP ZOEK NAAR GROEIFINANCIERING
CONNECTING AMBITIONS
20
 Jansen Trailers B.V. is een toonaangevend bedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in het ontwerpen en
produceren van innovatieve trailers voor vrachtwagens. De trailers zijn hierdoor
- Lichter van gewicht
- Breder inzetbaar door eenvoudiger laden & lossen
 Grote speler in Nederlandse trailerbouwmarkt die ook service en losse onderdelen levert. Omzet ca. € 25
mln., EBIT ca. € 2 mln.
 Na terugval activiteiten tijdens crisis nu weer focus op groei
- Uitbreiden productiefaciliteit in Nederland
- Opzetten nieuwe productiefaciliteit in Oost-Europa
 Jansen Trailers gaat op zoek naar de meest optimale financieringsoplossing
- Veel kenmerken familiebedrijf
- Interne organisatie klaar voor groei
- Voorgenomen investeringen hebben ieder hun eigen risicoprofiel
- Per heden beperkte bankfinanciering, ook naar toekomst robuuste financieringsstructuur gewenst
 Eerst uitbreiding Nederlandse productie stabiliseren, daarna Oost-Europa ambities realiseren
 Meerdere opties om een robuuste financieringsstructuur te behouden. Informeer financiers over de
totale groeiambitie
CASE JANSEN TRAILERS BV
BEDRIJFSPROFIEL
Omzet € 35 mln., EBIT ca. € 3,5 mln.
CONNECTING AMBITIONS
21
 Totale financieringsbehoefte Nederlandse expansie € 4,5 mln.
 Oplossing 1
- Aantrekken bankfinanciering voor investeringen in grond, pand en machines
• goedkoopste vorm van financiering
• balansverlenging waardoor solvabiliteit afneemt
- Neem ook financiering werkkapitaal mee in calculaties
- Eventueel aantrekken risicokapitaal via private equity/informal investor  let op zakelijkheid lening
 Voordelen
- Relatief goedkope en snelle financiering via huisbank
- Verbetering rendementsperspectief aandeelhouder door financiering o.b.v. onderpand
 Nadelen
- Toename financieringslasten zorgen voor minder financiële flexibiliteit
- Afhankelijkheid huisbank neemt toe, werkt niet voor bedrijven die ‘asset light’ zijn
CASE JANSEN TRAILERS BV
VAN OUDSHER ZEER SOLIDE GEFINANCIERD
Uitgangssituatie (x € 1.000)
MVA 500 EV 2.500 36%
VLA 6.300 Voorzieningen 550
VVL 0
Liquiditeit 200 VVK 3.950
7.000 7.000
Na investering (x € 1.000)
MVA 4.000 EV 2.500 22%
VLA 7.300 Voorzieningen 550
VVL 3.500
Liquiditeit 0 VVK 4.750
11.300 11.300
CONNECTING AMBITIONS
22
 Oplossing 2
- Aantrekken bankfinanciering voor investeringen in grond, pand (€ 2 mln.)
 Let op fiscale gevolgen zoals interne reorganisatie vrijstelling, MIA, KIA, VAMIL, EIA en zakelijkheid
lening van informal investor en afschrijvingsbeperkingen
• Benodigde machines worden geleased
• Factoring van Nederlandse debiteuren + optimalisatie voorraadniveau
• Jansen trailers krijgt regionale subsidie voor het creëren van werkgelegenheid
 Voordelen
- Lagere externe financieringsbehoefte door off-balance financiering, beperking balansverlenging
 Nadelen
- Communicatie meerdere (potentiële) financiers is tijdsintensief
- Afleiding management van operationele activiteiten
- Verschuiving binnen kostenposten V&W-rekening, ben bedacht op neveneffecten? Prijskaartje aan focus op
operationele kernactiviteiten.
CASE JANSEN TRAILERS BV
VERLAGEN EXTERNE FINANCIERNGSBEHOEFTE DOOR OPTIMAAL BENUTTEN ACTIVA
Uitgangssituatie (x € 1.000)
MVA 500 EV 2.500 36%
VLA 6.300 Voorzieningen 550
VVL 0
Liquiditeit 200 VVK 3.950
7.000 7.000
Na investering (x € 1.000)
MVA 2.500 EV 2.500 34%
VLA 4.800 Voorzieningen 550
VVL 2.000
Liquiditeit 0 VVK 2.250
7.300 7.300
CONNECTING AMBITIONS
23
 Jansen Trailers besluit een bedrijf in Tsjechië over te nemen, om zo uit te breiden naar Oost Europa. Totale
financieringsbehoefte € 4 mln.
 Het financieren van groei in het buitenland is lastiger te realiseren dan financiering in Nederland
- Toename bedrijfsrisico’s (operationeel, debiteuren, etc.)
- Nederlandse financiers kunnen moeilijker risico inschatten (controle, marktkennis)
 Financiering buitenlandse expansie grotendeels via Nederlandse entiteit
- Regionale Tsjechische bank blijft operationele activiteiten financieren o.b.v. lokale zekerheden
- Versterking risicodragend vermogen door Nederlandse Investeringsmaatschappij met ruime ervaring t.a.v.
expansie in Oost-Europa
- Private Equity verwerft substantieel minderheidsbelang in de combinatie
- Private Equity partij kan haar financiële inbreng vergroten i.g.v. verdere (internationale) expansie
 vermenigvuldigen door te delen
- Financiering via sec achtergestelde lening ter versterking risicodragend vermogen (nu) niet haalbaar
 Overwogen alternatief: aangaan joint venture lokale partij (risico verlagend)
- Partner heeft kennis van de markt en cultuur in de regio
- Partner heeft baat bij productiefaciliteit in eigen regio en ziet marktkansen
- Jansen Trailers regelt operationele zaken en krijgt ondersteuning van partner
- Subsidiemogelijkheden obv international samenwerkingsverband en regionale ontwikkeling
CASE JANSEN TRAILERS BV
UITBREIDING IN OOST-EUROPA VRAAGT OM EEN ANDERE AANPAK
CONNECTING AMBITIONS
24
CASE BURDOCK GROUP
VIA HERFINANCIERING EN ORGANISATORISCHE VERSTERKING OPNIEUW GEPOSITIONEERD VOOR GROEI
CONNECTING AMBITIONS
25
 Burdock is opgericht in 1991 en verbindt opdrachtgevers (o.a. Total, Vitol, NAM, Essent, etc) en professionals.
- Rekrutering en detachering (teams van) gekwalificeerde ervaren professionals: nationaal en internationaal
- Meestal opdrachten met een langere looptijd
 Wereldwijde database van hoogopgeleide professionals en specialisten in verschillende disciplines gecombineerd
met diepgaande kennis van lokale markten
 Business lines
- Project management coördinatie en organisatie construction management
- Recruitment werven gespecialiseerde professionals voor sleutelposities binnen organisaties
- Consultancy detachering van specialisten op strategisch, organisatorisch en uitvoerend niveau
 Sectoren waarbinnen Burdock wereldwijd actief is, zijn:
- Oil & Gas industrie
- Petrochemie
- Bouw Infra
- Mijnbouw
- Energy
- High Tech
 Sterk internationaal netwerk met diverse vestigingen in o.a. Europa, Midden- en Verre Oosten, Centraal Azië en
Noord- en Zuid Amerika
INTRODUCTIE BURDOCK GROUP
EEN INTERNATIONAAL ERKENDE NAAM IN RESOURCE MANAGEMENT VOOR O.A. OFFSHORE EN OIL&GAS INDSTRIE
CONNECTING AMBITIONS
26
 Burdock’s groeipotentie ligt voornamelijk in het organiseren van de resources voor projectmanagement van grote
projecten
 Verschillende parameters bemoeilijken de (voor) financiering van het werkkapitaal van dergelijke projecten
- Voor grote projecten van 20 – 100 FTE moeten 2-3 maandsalarissen worden voorgefinancierd
- Veelal in het buitenland en met regelmaat offshore, lastig vanuit Nederland te financieren
- Directie bestaande uit 1 persoon, DGA Koos Ham
- Enkele recente tegenvallende projecten beperken de financieringsbereidheid van de huisbank
 Wat hield de financieringsvraag in:
- Financiering gewenst om aan korte termijn verplichtingen te voldoen, n.a.v. recente tegenvallers
- Werkkapitaal voor initiatie nieuwe projecten
- Stabiliseren i.p.v. afbouwen van bankfinanciering
 Belangrijke factor is de operationele winstgevendheid van Burdock, in de basis een ‘goed bedrijf’
HERFINANCIERING
HERFINANCIERING GEWENST OM BANKRELATIE TE STABILISEREN EN GROEI TE FACILITEREN
CONNECTING AMBITIONS
27
 Investeerder bereid gevonden om tenminste € 3 mln. werkkapitaal te verstrekken, hiermee kan de onderneming
voldoen aan haar korte termijn verplichtingen en tevens nieuwe commerciële projecten aantrekken
- € 1,75 mln voor opgebouwde verplichtingen
- € 1,25 mln versterking werkkapitaal
Daarnaast stand-by faciliteit van € 1,5 mln voor financiering van groei waar en wanneer nodig
 Bestaande bankrelatie versterkt:
- Werkkapitaal faciliteit volwaardig in stand gehouden
- Voorwaarden financiering vastgoed verbeterd
 Vereenvoudiging juridische structuur door uitkoop minderheidsaandeelhouders in werkmaatschappijen
 Management versterkt waardoor DGA zich weer volledig kan richten op klanten en commerciële projecten
- CEO voor dagelijks bestuur van de organisatie
- CFO voor aansturing internationale finance organisatie
 Maak gebruik fiscale mogelijkheden: kwijtscheldingswinstvrijstelling, verliescompensatie en kwijtschelding van
belastingschulden
CASE BURDOCK GROUP - RESULTAAT
HERFINANCIERING EN VERSTERKING ORGANISATIE GEREALISEERD DOOR CONSORTIUM VAN INFORMAL INVESTORS
CONNECTING AMBITIONS
SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI
28
Discussieronde

Weitere ähnliche Inhalte

Ähnlich wie Executive | 140603 | Succesvol Financieren van Groei | Presentatie Loes Koster en Arjan Sanders

Financiering voor bedrijven in Vlaanderen
Financiering voor bedrijven in VlaanderenFinanciering voor bedrijven in Vlaanderen
Financiering voor bedrijven in VlaanderenSIM Belgium
 
Financial Communications
Financial Communications Financial Communications
Financial Communications Claudio Missier
 
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB Nederland
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB NederlandTrends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB Nederland
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB NederlandMark Elbertse
 
Brochure B&amp;W Investment Consultants
Brochure B&amp;W Investment ConsultantsBrochure B&amp;W Investment Consultants
Brochure B&amp;W Investment Consultantsmartinbezemer
 
Brochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment ConsultantsBrochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment Consultantsmartinbezemer
 
Brochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment ConsultantsBrochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment Consultantsmartinbezemer
 
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheer
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheerBrochure Objectieve selectie van vermogensbeheer
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheermartinbezemer
 
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...teamcommunicatie
 
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...restartplatform
 
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...Rabobank
 
presentatie agentschap ondernemen antwerpen
presentatie agentschap ondernemen antwerpenpresentatie agentschap ondernemen antwerpen
presentatie agentschap ondernemen antwerpenJan Ottoy
 
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015ICT Valley
 
Alternatieven voor bedrijfsfinanciering
Alternatieven voor bedrijfsfinancieringAlternatieven voor bedrijfsfinanciering
Alternatieven voor bedrijfsfinancieringETION
 
VentureNed bedrijfspresentatie
VentureNed bedrijfspresentatieVentureNed bedrijfspresentatie
VentureNed bedrijfspresentatieVentureNed
 
Financiële risico’s participatiewet
Financiële risico’s participatiewetFinanciële risico’s participatiewet
Financiële risico’s participatiewetRoel Palmaers
 
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne Habets
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne HabetsLet’s go crowdfunding! presentatie Daphne Habets
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne HabetsDaphne Habets @Meddex
 
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - Schiphol
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - SchipholCredion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - Schiphol
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - SchipholKamer van Koophandel
 

Ähnlich wie Executive | 140603 | Succesvol Financieren van Groei | Presentatie Loes Koster en Arjan Sanders (20)

Financiering voor bedrijven in Vlaanderen
Financiering voor bedrijven in VlaanderenFinanciering voor bedrijven in Vlaanderen
Financiering voor bedrijven in Vlaanderen
 
Financial Communications
Financial Communications Financial Communications
Financial Communications
 
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB Nederland
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB NederlandTrends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB Nederland
Trends in Bedrijfsfinanciering 2013; visie & tips voor het MKB Nederland
 
Brochure B&amp;W Investment Consultants
Brochure B&amp;W Investment ConsultantsBrochure B&amp;W Investment Consultants
Brochure B&amp;W Investment Consultants
 
Brochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment ConsultantsBrochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment Consultants
 
Brochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment ConsultantsBrochure B&W Investment Consultants
Brochure B&W Investment Consultants
 
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheer
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheerBrochure Objectieve selectie van vermogensbeheer
Brochure Objectieve selectie van vermogensbeheer
 
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...
De financieringsinstrumenten van de overheid agentschap ondernemen_20112014_l...
 
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...
Module 6 herstart financiering voor ondernemers die eerder al eens onderuit z...
 
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...
Pizza-financiering: hoe doe je dat? Workshop Herman Wijffels Innovatie Event ...
 
presentatie agentschap ondernemen antwerpen
presentatie agentschap ondernemen antwerpenpresentatie agentschap ondernemen antwerpen
presentatie agentschap ondernemen antwerpen
 
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015
Bedrijfspresentatie Liquidity - ICT en subsidies - 24 maart 2015
 
Alternatieven voor bedrijfsfinanciering
Alternatieven voor bedrijfsfinancieringAlternatieven voor bedrijfsfinanciering
Alternatieven voor bedrijfsfinanciering
 
VentureNed bedrijfspresentatie
VentureNed bedrijfspresentatieVentureNed bedrijfspresentatie
VentureNed bedrijfspresentatie
 
Financiële risico’s participatiewet
Financiële risico’s participatiewetFinanciële risico’s participatiewet
Financiële risico’s participatiewet
 
Supplier Finance & Bosal
Supplier Finance & BosalSupplier Finance & Bosal
Supplier Finance & Bosal
 
Corporate Finance
Corporate FinanceCorporate Finance
Corporate Finance
 
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne Habets
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne HabetsLet’s go crowdfunding! presentatie Daphne Habets
Let’s go crowdfunding! presentatie Daphne Habets
 
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - Schiphol
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - SchipholCredion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - Schiphol
Credion en Symbid presentatie Week van de Financiering 2016 - Schiphol
 
united-pensions-onepager
united-pensions-onepagerunited-pensions-onepager
united-pensions-onepager
 

Mehr von Flevum

190925 fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling
190925   fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling190925   fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling
190925 fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichlingFlevum
 
190918 fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...
190918   fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...190918   fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...
190918 fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...Flevum
 
Fex 190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...
Fex   190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...Fex   190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...
Fex 190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...Flevum
 
190905 fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix
190905   fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix190905   fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix
190905 fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepixFlevum
 
190618 fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging
190618   fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging190618   fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging
190618 fdc - presentatie ge moonen, moonen packagingFlevum
 
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...Flevum
 
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...Flevum
 
190514 presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...
190514   presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...190514   presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...
190514 presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...Flevum
 
190409 fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...
190409   fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...190409   fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...
190409 fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...Flevum
 
190327 fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4
190327   fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4190327   fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4
190327 fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4Flevum
 
190318 fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit
190318   fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit190318   fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit
190318 fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petitFlevum
 
181120 presentatie flevum - excelleren in groei - ttc
181120   presentatie flevum - excelleren in groei - ttc181120   presentatie flevum - excelleren in groei - ttc
181120 presentatie flevum - excelleren in groei - ttcFlevum
 
181023 fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...
181023   fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...181023   fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...
181023 fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...Flevum
 
FEX - 181002 presentatie workforce analytics - valid
FEX - 181002   presentatie workforce analytics - validFEX - 181002   presentatie workforce analytics - valid
FEX - 181002 presentatie workforce analytics - validFlevum
 
180925 presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...
180925   presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...180925   presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...
180925 presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...Flevum
 
Fdc 180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocks
Fdc   180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocksFdc   180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocks
Fdc 180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocksFlevum
 
180906 fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst
180906   fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst180906   fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst
180906 fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomstFlevum
 
180628 fex - presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...
180628   fex -  presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...180628   fex -  presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...
180628 fex - presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...Flevum
 
180621 flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman
180621   flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman180621   flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman
180621 flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenmanFlevum
 
180612 fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...
180612   fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...180612   fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...
180612 fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...Flevum
 

Mehr von Flevum (20)

190925 fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling
190925   fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling190925   fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling
190925 fex - evaluatie projectmanagement - presentatie antonie reichling
 
190918 fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...
190918   fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...190918   fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...
190918 fdc - presentatie breaking bad habits - wouter van den berg, brain c...
 
Fex 190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...
Fex   190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...Fex   190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...
Fex 190912 - presentatie - kansen en mogelijkheden met data science door jo...
 
190905 fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix
190905   fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix190905   fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix
190905 fex - presentatie bijeenkomst door bert de vos, pepix
 
190618 fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging
190618   fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging190618   fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging
190618 fdc - presentatie ge moonen, moonen packaging
 
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...
fex - 190528 - presentatie - employer branding i.s.m mediatic &amp; soulful r...
 
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...
190522 - fex - presentatie - next level content marketing - maarten van rijck...
 
190514 presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...
190514   presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...190514   presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...
190514 presentatie - ethisch zaken doen is science fiction - willemijn nieu...
 
190409 fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...
190409   fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...190409   fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...
190409 fdc - hoe kunnen transities succesvol uitgevoerd worden - presentati...
 
190327 fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4
190327   fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4190327   fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4
190327 fex - de toekomst van online marketing - lars pacbier, fb4
 
190318 fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit
190318   fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit190318   fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit
190318 fdc - presentatie doen-en_blijven_doen - joop petit
 
181120 presentatie flevum - excelleren in groei - ttc
181120   presentatie flevum - excelleren in groei - ttc181120   presentatie flevum - excelleren in groei - ttc
181120 presentatie flevum - excelleren in groei - ttc
 
181023 fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...
181023   fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...181023   fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...
181023 fdc - presentatie blockchain, from proof of concept to real world so...
 
FEX - 181002 presentatie workforce analytics - valid
FEX - 181002   presentatie workforce analytics - validFEX - 181002   presentatie workforce analytics - valid
FEX - 181002 presentatie workforce analytics - valid
 
180925 presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...
180925   presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...180925   presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...
180925 presentatie - word de baas over je eigen brein - top state, chantall...
 
Fdc 180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocks
Fdc   180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocksFdc   180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocks
Fdc 180911- keynote presentatie - alexander van eerden - building blocks
 
180906 fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst
180906   fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst180906   fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst
180906 fex - presentatie wp-haton 4.0 - de fabriek van de toekomst
 
180628 fex - presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...
180628   fex -  presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...180628   fex -  presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...
180628 fex - presentatie - pro spex - grip op de funnel - maarten van rijc...
 
180621 flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman
180621   flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman180621   flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman
180621 flevum executive - presentatie - cybercriminaliteit - veenman
 
180612 fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...
180612   fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...180612   fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...
180612 fdc - leiderschap en het succes van de onderneming - presentatie han...
 

Executive | 140603 | Succesvol Financieren van Groei | Presentatie Loes Koster en Arjan Sanders

  • 1. FLEVUM BIJEENKOMST SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI RIJSWIJK, 3 JUNI 2014 LOES KOSTER & ARJAN SANDERS
  • 2. CONNECTING AMBITIONS 2 Introductie deelnemers 16.00u – 16.30uI. Dienstverlening PNO Consultants 16.30u – 16.35uII. Financieringsinstrumenten 16.45u – 17.05uIV. Discussieronde 17.45u – 18.00uVI. Praktijk groeifinanciering 17.05u – 17.45uV. Ontwikkelingen financiële markten 16.35u – 16.45uIII. AGENDA
  • 3. CONNECTING AMBITIONS SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI 3 Dienstverlening PNO Consultants Loes Koster Senior Consultant 06-1259 5674 loes.koster@pnoconsultants.com  Fiscaal jurist  Meer dan 25 jaar ervaring als belastingadviseur  Ruime ervaring als adviseur voor (middel)grote ondernemingen en hun aandeelhouders  Voorzitter VNO-NCW regio RijnGouwe
  • 4. CONNECTING AMBITIONS 4  PNO adviseert en realiseert financierings- en projectoplossingen voor organisaties die investeren en innoveren  In 1984 opgericht als subsidieadvies bureau, anno 2014 gericht op het hele pallet aan publieke en private financieringsoplossingen voor organisaties en de ondersteuning van innovatieprojecten  Op het gebied van subsidies marktleider in Nederland met ca. 200 consultants verspreid over 6 kantoren  Actief in Europa met kantoren in Duitsland (3), Italië, België, Frankrijk, en Engeland en samenwerkingsverbanden met andere Europese landen  Ondersteuning van klanten via expert teams vanuit verschillende sectoren, waaronder Chemie, Energie, Logistiek, Life Science & Health, en vakgebieden, zoals Fiscaal recht, Compliance en Financial Advisory INTRODUCTIE PNO CONSULTANTS
  • 5. CONNECTING AMBITIONS 5 PNO DIENSTVERLENING  PNO helpt organisaties haar ambities te ontwikkelen en uit te voeren  Dienstverlening PNO gericht op - Financieringsoplossingen - Projectoplossingen  PNO ondersteunt organisaties gedurende het hele traject, van begin tot eind. Dit kan inhouden: - financieringsoplossingen • Identificeren financieringsmogelijkheden • Financieren van de organisatie of het project • Realiseren verkrijgen toegekende financiering - projectoplossingen • Positioneren project door bepalen ambities en marsroutes • Verbinden van partijen in een netwerk • Realiseren van innovaties en projecten  Het succesvol realiseren van ambities leidt vaak tot nieuwe, grotere projecten
  • 6. CONNECTING AMBITIONS SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI 6 Ontwikkelingen financiële markten Arjan Sanders PNO Financial Advisory 06-2013 7908 arjan.sanders@financialadvisory.nl  Bedrijfseconoom met specialisatie in financiering  Meer dan 10 jaar ervaring in private equity en F&O trajecten  Betrokkenheid bij diverse bijzonder beheer situaties en investeringsfondsen
  • 7. CONNECTING AMBITIONS 7  De financiering van het Nederlandse MKB verloopt voor meer dan 80% via banken (VS 25%). Impact afnemende kredietverlening banken daarom groot  Banken zijn terughoudend met het verstrekken van financiering als gevolg van strengere regelgeving en inspanningen om de bankbalans op orde te krijgen (o.a. Basel III) - Financieringslandschap ingrijpend en blijvend gewijzigd - Traditionele financieringsbronnen zijn minder toegankelijk - Aanstaande Asset Quality Review zorgt naar verwachting voor conservatief beleid tot uitkomst bekend is (okt. 2014)  Noodzaak voor meer aanvullende financieringsoplossingen  Belangrijke trends in het Nederlandse financieringslandschap - Balansverkorting banken (ca. € 200 mrd; ‘leegpompen bankbalansen’) - Golf van herfinancieringen (ca. € 700 mrd)  Ook institutionele marktpartijen verlagen het risicoprofiel van hun beleggingsbeleid - Doorlopend veel liquiditeit, mogen alleen beleggen met een bepaald maximaal risico - Niet ingericht op risicobeoordeling van individuele MKB-bedrijven - Bundeling vraag noodzakelijk voor voldoende kritische massa  Nu de conjunctuur aantrekt, neemt de behoefte aan groeifinanciering verder toe ONTWIKKELINGEN FINANCIËLE MARKTEN DE CRISIS HEEFT HET FINANCIERINGSLANDSCHAP INGRIJPEND EN BLIJVEND VERANDERD
  • 8. CONNECTING AMBITIONS 8  Ca. 25% van de Nederlandse MKB bedrijven zat in bijzonder beheer bij zijn huisbank. Trend: afnemend  Het MKB is zeer belangrijk voor de groei van de Nederlandse economie, zij zorgt voor de meeste groei, innovatie en werkgelegenheid  Meest acute categorieën MKB bedrijven met financieringsproblemen - Starters - Ondernemingen met vermogensbehoefte ≤ € 250k (Qredits) - Ondernemingen die onder ‘druk’ staan - Ondernemingen in krimpsectoren (bv bouw, vastgoed, automotive)  Maar ook gezonde bedrijven ondervinden dat banken minder (risicovol) financieren dan voorheen. - op onderpand wordt minder krediet verstrekt (‘toekennen lagere dekkingsgraad’) - Bedrijven kunnen minder financiering aantrekken ten opzichte van hun bruto bedrijfsresultaat • nu: 2 á 3 x EBITDA; < 2008: 5 á 7 x EBITDA (of meer…..) - looptijd van kredieten korter wordt (van 5-7 jr naar 3-5 jr) - Aan (onbenut) kredietruimte hangt nadrukkelijk prijskaartje  Nederlandse bankenlandschap beperkt in omvang. Een goed voorbereide en gerichte insteek van een financieringsvraagstuk daardoor extra belangrijk. Dienstverlening huisbank dient aan te sluiten bij de activiteiten van de onderneming. Belang cross-selling voor bank toegenomen (side business) ONTWIKKELINGEN FINANCIELE MARKTEN CONCRETE GEVOLGEN
  • 9. CONNECTING AMBITIONS 9  Als gevolg van de lagere financieringsbereidheid bij banken neemt de vraag naar investeringskapitaal toe. Private equity partijen vereisen hierdoor een hoger rendement of lager risicoprofiel voor zij overgaan tot investering (cherry picking). Echter: - financieringsvoorwaarden aandeelhouder zijn ingrijpender, juiste keuze des te belangrijker  Ondernemers moeten zich breder gaan oriënteren op aanvullende financieringsbronnen  I.t.t. de VS (veel angel investors) zijn er in Europa beperkte mogelijkheden voor bedrijven die een vervanging of aanvulling zoeken voor de traditionele bank financiering  Er is nog geen goed werkend alternatief circuit, gefinancierd zijn en blijven is een uitdaging  Voorbereiding en creativiteit bepalen in belangrijke mate slagingskans financieringsvraag ONTWIKKELINGEN FINANCIELE MARKTEN CONCRETE GEVOLGEN
  • 10. CONNECTING AMBITIONS 10  Zakelijkheid van leningen en borgstellingen goed beoordelen. Financiering door groepsvennootschap(pen) en/of aandeelhouders komt steeds vaker voor. Volgens fiscus is juist in interne verhoudingen niet altijd sprake van een lening. Dit heeft gevolgen voor: - aftrekbaarheid van afwaarderingsverlies - renteaftrek - aftrekbaarheid borgstelling  Nederland heeft steeds meer renteaftrekbeperkingen. Voor bijvoorbeeld: - leningen i.v.m. dividenduitkeringen, kapitaalstortingen, uitbreiding van aandelenbelang (tegenbewijs) - laagrentende geldleningen - hybride geldleningen - overnameleningen (indien bovenmatige rente € 750.000 te boven gaat)  Let op voeging van vennootschap in de fiscale eenheid na afwaardering geldlening  Let op verbreking van de fiscale eenheid bij verstrekking pandrecht op aandelen. Zekerheden zijn voor financiers belangrijk. Als de zeggenschap voor meer dan 5% overgaat is er sprake van verbreking van de fiscale eenheid. ONTWIKKELINGEN FISCALE ASPECTEN OOK FISCALE LANDSCHAP CONTINU IN BEWEGING
  • 11. CONNECTING AMBITIONS SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI 11 Financieringsinstrumenten
  • 12. CONNECTING AMBITIONS 12  Welke financieringsbron ook wordt benaderd, een gedegen voorbereiding is een must  Kernvragen - Hoeveel financiering is er nodig? - Wanneer is de financiering nodig?  Voorbereiden financieringsaanvraag - Start tijdig - Overzichtelijke presentatie onderneming - Gedegen onderbouwing financieringsbehoefte - Onderbouw met realistische prognoses - Zorg voor onderling aansluitende financiële overzichten (Balans, V&W-rekening, Cashflow en Liquiditeitsprognose) - Overzicht beschikbare zekerheden en trackrecord onderneming/management  Parallel schakelen met potentiële financiers gericht op robuuste financieringsoplossing (scherpschuttersbenadering) DE FINANCIERINGSAANVRAAG GERICHTE MARKTBENADERING OP BASIS VAN GEDEGEN ONDERBOUWDE FINANCIERINGSBEHOEFTE huidige financieringsstructuur gewenste financieringsstructuur maatwerk financieringsoplossing één of meerdere financieringsinstrumenten liquiditeitsplanning
  • 13. CONNECTING AMBITIONS 13 GEEIST RENDEMENT EEN INDICATIE VAN DE KOSTEN VERBONDEN AAN FINANCIERING  Bancaire financiering vrijwel altijd de goedkoopste financiering  maximaliseren  Financieringskosten in termen van een gemiddelde kostenvoet neemt toe  De optimale financieringsstructuur verschilt van bedrijf tot bedrijf, vooral afhankelijk van - aard van de activiteiten (o.a. volatiliteit inkomsten, vaste/variabele kostenstructuur) - hoe scherp men aan de wind wil varen (vaak een keuze; ‘mate van vrijheid’) Vergoeding op jaarbasis Immateriele vaste activa 0 20 15%+ Materiele vaste activa 60 Achtergestelde lening 10 8-12% Financiele vaste activa 0 Garantievermogen 30 60 Voorraden 15 Langlopende schulden 15 5-7% Vorderingen 20 Kortlopende schulden 25 2-5% Liquide middelen 5 40 Crediteuren, etc 30 100 100 PASSIVA Vaste Activa Vlottende Activa ACTIVA Vreemd vermogen Eigen vermogen
  • 14. CONNECTING AMBITIONS 14 - Asset Based • Op basis van activa (onroerend goed, machines, voorraden, etc) die op de balans staan • Activa dienen als onderpand voor de financiering • Percentage financiering afhankelijk van het type onderpand en specialisatie financier • Ook geschikt voor kleinere bedrijven / kredieten - Cashflowfinanciering • Financiering vanaf ca. € 1 mln. • Voornamelijk gebruikt bij bedrijfsovernames, goodwill financieringen • Bank wil grip op operationele gang van zaken (ratiobewaking d.m.v. convenanten) • Gevoeligheidsanalyse  De bank zal in eerste instantie altijd op basis van onderpand financieren  Verkrijgen cashflowfinanciering is afhankelijk van de kwaliteit van het management i.c.m. geloofwaardigheid operationele en financiële planning - Noodzakelijk deze goed op orde te hebben tijdens financieringsaanvraag FINANCIERINGSVORMEN MAXIMAAL BEINVLOEDEN VAN RISICOPERCEPTIE
  • 15. CONNECTING AMBITIONS 15  Wanneer bankfinanciering ontoereikend is kunnen aanvullende financieringsbronnen een oplossing bieden - Actief gestimuleerd door de overheid - Aanbod sluit nog niet voldoende en snel genoeg aan bij de marktvraag  Aanvullende mogelijkheden nog vaak traditionele producten - Asset based finance • Factoring • Leasing / Sale-and-Lease back (eenmalig) - NPEX (verhandelbare MKB obligaties) - Private Equity/Family office - Impact investing - Informal investors/business angels/incubators & accelerators - Mezzanine fondsen (bv Delta Lloyd , banken, Main Capital) - Overheidsregelingen • Subsidies/fiscale stimuleringsregelingen • Krediet- en garantieregelingen • Revolverende regionale investeringsfondsen - Investeringsplatformen (bijv. crowdfunding) - “Friends, Family & Fools” AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN VOORAL NOG TRADITIONELE OPLOSSINGEN
  • 16. CONNECTING AMBITIONS 16  Nationale Investeringsinstelling (NII) - 13 institutionele marktpartijen bundelen kapitaal in een investeringsfonds voor het MKB - Achtergestelde leningen - Focus op infrastructuur, onderwijs, woningbouw, zorg en duurzame energie - Manco: nog geen harde toezeggingen en ontbreken tijdslijn  Kredietunie - Coöperatie van MKB-ondernemers die financiert via gemeenschappelijke kas (geen winstoogmerk) - Combinatie van kennis (coach) en kapitaal (lening) binnen bedrijfstak (bakkers) of regio (Brabant) - Middellange leningen voor investeringen in productiemiddelen en werkkapitaal (vergoeding ca 8%) - Ruim 100 kredietunies in voorbereiding  Verruiming inzet publieke kredietregelingen (van doelgroep en omvang) - Bredere inzet BMKB - Verhoging budgetten  Stimulering door EIB en EIF via banken en investeringsmaatschappijen - EIB kortingsregeling (Rabobank, AA en ING) - Dutch Venture Initiative (via PPM oost)  Particuliere initiatieven (PNO Innovatiefonds, CCF, Eiffel Investment Group) AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN AANVULLENDE FINANCIERINGSBRONNEN IN ONTWIKKELING
  • 17. CONNECTING AMBITIONS 17 FINANCIERINGSBRONNEN BIJ ELKE LEVENSFASE VAN EEN ONDERNEMING HOREN ANDERE FINANCIERINGSBRONNEN OMZET KOSTEN P - Seed Pre-Seed Seed Start Vroege groei Groei Volwassenheid Financierings- behoefte < € 15.000 € 15.000 - € 50.000 € 50.000 - € 150.000 € 150.000 - € 300.000 € 300.000 - € 1.000.000 > € 1.000.000 Bronnen • Eigen spaargeld / persoonlijke lening • Subsidies / garantie / borgstellingen • Inbreng van vrienden en familie (friends, family & fools) • Eigen geld • Subsidies / garantie / borgstellingen • Informal investors / business angels • Incubator/accelerator • Crowdfunding • Informal investor • Kleinere participatie- maatschappij • Bancair krediet • Crowdfunding • Kredietunie • Informal investor • Participatiemaatschappij (incl. super informal / family office) • NPEX (online MKB beurs; min € 250k)) • Bancair krediet • Kredietunie • Patricipatiemaatschappij (incl. super informal / family office) • NPEX (online MKB beurs; max € 10 mln.) • Bancair krediet Welke aanvullende financieringsbronnen gebruikt u?
  • 18. CONNECTING AMBITIONS SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI 18 Praktijk groeifinanciering
  • 19. CONNECTING AMBITIONS 19 CASE JANSEN TRAILERS BV INNOVATIEF NEDERLANDS MKB BEDRIJF OP ZOEK NAAR GROEIFINANCIERING
  • 20. CONNECTING AMBITIONS 20  Jansen Trailers B.V. is een toonaangevend bedrijf dat zich gespecialiseerd heeft in het ontwerpen en produceren van innovatieve trailers voor vrachtwagens. De trailers zijn hierdoor - Lichter van gewicht - Breder inzetbaar door eenvoudiger laden & lossen  Grote speler in Nederlandse trailerbouwmarkt die ook service en losse onderdelen levert. Omzet ca. € 25 mln., EBIT ca. € 2 mln.  Na terugval activiteiten tijdens crisis nu weer focus op groei - Uitbreiden productiefaciliteit in Nederland - Opzetten nieuwe productiefaciliteit in Oost-Europa  Jansen Trailers gaat op zoek naar de meest optimale financieringsoplossing - Veel kenmerken familiebedrijf - Interne organisatie klaar voor groei - Voorgenomen investeringen hebben ieder hun eigen risicoprofiel - Per heden beperkte bankfinanciering, ook naar toekomst robuuste financieringsstructuur gewenst  Eerst uitbreiding Nederlandse productie stabiliseren, daarna Oost-Europa ambities realiseren  Meerdere opties om een robuuste financieringsstructuur te behouden. Informeer financiers over de totale groeiambitie CASE JANSEN TRAILERS BV BEDRIJFSPROFIEL Omzet € 35 mln., EBIT ca. € 3,5 mln.
  • 21. CONNECTING AMBITIONS 21  Totale financieringsbehoefte Nederlandse expansie € 4,5 mln.  Oplossing 1 - Aantrekken bankfinanciering voor investeringen in grond, pand en machines • goedkoopste vorm van financiering • balansverlenging waardoor solvabiliteit afneemt - Neem ook financiering werkkapitaal mee in calculaties - Eventueel aantrekken risicokapitaal via private equity/informal investor  let op zakelijkheid lening  Voordelen - Relatief goedkope en snelle financiering via huisbank - Verbetering rendementsperspectief aandeelhouder door financiering o.b.v. onderpand  Nadelen - Toename financieringslasten zorgen voor minder financiële flexibiliteit - Afhankelijkheid huisbank neemt toe, werkt niet voor bedrijven die ‘asset light’ zijn CASE JANSEN TRAILERS BV VAN OUDSHER ZEER SOLIDE GEFINANCIERD Uitgangssituatie (x € 1.000) MVA 500 EV 2.500 36% VLA 6.300 Voorzieningen 550 VVL 0 Liquiditeit 200 VVK 3.950 7.000 7.000 Na investering (x € 1.000) MVA 4.000 EV 2.500 22% VLA 7.300 Voorzieningen 550 VVL 3.500 Liquiditeit 0 VVK 4.750 11.300 11.300
  • 22. CONNECTING AMBITIONS 22  Oplossing 2 - Aantrekken bankfinanciering voor investeringen in grond, pand (€ 2 mln.)  Let op fiscale gevolgen zoals interne reorganisatie vrijstelling, MIA, KIA, VAMIL, EIA en zakelijkheid lening van informal investor en afschrijvingsbeperkingen • Benodigde machines worden geleased • Factoring van Nederlandse debiteuren + optimalisatie voorraadniveau • Jansen trailers krijgt regionale subsidie voor het creëren van werkgelegenheid  Voordelen - Lagere externe financieringsbehoefte door off-balance financiering, beperking balansverlenging  Nadelen - Communicatie meerdere (potentiële) financiers is tijdsintensief - Afleiding management van operationele activiteiten - Verschuiving binnen kostenposten V&W-rekening, ben bedacht op neveneffecten? Prijskaartje aan focus op operationele kernactiviteiten. CASE JANSEN TRAILERS BV VERLAGEN EXTERNE FINANCIERNGSBEHOEFTE DOOR OPTIMAAL BENUTTEN ACTIVA Uitgangssituatie (x € 1.000) MVA 500 EV 2.500 36% VLA 6.300 Voorzieningen 550 VVL 0 Liquiditeit 200 VVK 3.950 7.000 7.000 Na investering (x € 1.000) MVA 2.500 EV 2.500 34% VLA 4.800 Voorzieningen 550 VVL 2.000 Liquiditeit 0 VVK 2.250 7.300 7.300
  • 23. CONNECTING AMBITIONS 23  Jansen Trailers besluit een bedrijf in Tsjechië over te nemen, om zo uit te breiden naar Oost Europa. Totale financieringsbehoefte € 4 mln.  Het financieren van groei in het buitenland is lastiger te realiseren dan financiering in Nederland - Toename bedrijfsrisico’s (operationeel, debiteuren, etc.) - Nederlandse financiers kunnen moeilijker risico inschatten (controle, marktkennis)  Financiering buitenlandse expansie grotendeels via Nederlandse entiteit - Regionale Tsjechische bank blijft operationele activiteiten financieren o.b.v. lokale zekerheden - Versterking risicodragend vermogen door Nederlandse Investeringsmaatschappij met ruime ervaring t.a.v. expansie in Oost-Europa - Private Equity verwerft substantieel minderheidsbelang in de combinatie - Private Equity partij kan haar financiële inbreng vergroten i.g.v. verdere (internationale) expansie  vermenigvuldigen door te delen - Financiering via sec achtergestelde lening ter versterking risicodragend vermogen (nu) niet haalbaar  Overwogen alternatief: aangaan joint venture lokale partij (risico verlagend) - Partner heeft kennis van de markt en cultuur in de regio - Partner heeft baat bij productiefaciliteit in eigen regio en ziet marktkansen - Jansen Trailers regelt operationele zaken en krijgt ondersteuning van partner - Subsidiemogelijkheden obv international samenwerkingsverband en regionale ontwikkeling CASE JANSEN TRAILERS BV UITBREIDING IN OOST-EUROPA VRAAGT OM EEN ANDERE AANPAK
  • 24. CONNECTING AMBITIONS 24 CASE BURDOCK GROUP VIA HERFINANCIERING EN ORGANISATORISCHE VERSTERKING OPNIEUW GEPOSITIONEERD VOOR GROEI
  • 25. CONNECTING AMBITIONS 25  Burdock is opgericht in 1991 en verbindt opdrachtgevers (o.a. Total, Vitol, NAM, Essent, etc) en professionals. - Rekrutering en detachering (teams van) gekwalificeerde ervaren professionals: nationaal en internationaal - Meestal opdrachten met een langere looptijd  Wereldwijde database van hoogopgeleide professionals en specialisten in verschillende disciplines gecombineerd met diepgaande kennis van lokale markten  Business lines - Project management coördinatie en organisatie construction management - Recruitment werven gespecialiseerde professionals voor sleutelposities binnen organisaties - Consultancy detachering van specialisten op strategisch, organisatorisch en uitvoerend niveau  Sectoren waarbinnen Burdock wereldwijd actief is, zijn: - Oil & Gas industrie - Petrochemie - Bouw Infra - Mijnbouw - Energy - High Tech  Sterk internationaal netwerk met diverse vestigingen in o.a. Europa, Midden- en Verre Oosten, Centraal Azië en Noord- en Zuid Amerika INTRODUCTIE BURDOCK GROUP EEN INTERNATIONAAL ERKENDE NAAM IN RESOURCE MANAGEMENT VOOR O.A. OFFSHORE EN OIL&GAS INDSTRIE
  • 26. CONNECTING AMBITIONS 26  Burdock’s groeipotentie ligt voornamelijk in het organiseren van de resources voor projectmanagement van grote projecten  Verschillende parameters bemoeilijken de (voor) financiering van het werkkapitaal van dergelijke projecten - Voor grote projecten van 20 – 100 FTE moeten 2-3 maandsalarissen worden voorgefinancierd - Veelal in het buitenland en met regelmaat offshore, lastig vanuit Nederland te financieren - Directie bestaande uit 1 persoon, DGA Koos Ham - Enkele recente tegenvallende projecten beperken de financieringsbereidheid van de huisbank  Wat hield de financieringsvraag in: - Financiering gewenst om aan korte termijn verplichtingen te voldoen, n.a.v. recente tegenvallers - Werkkapitaal voor initiatie nieuwe projecten - Stabiliseren i.p.v. afbouwen van bankfinanciering  Belangrijke factor is de operationele winstgevendheid van Burdock, in de basis een ‘goed bedrijf’ HERFINANCIERING HERFINANCIERING GEWENST OM BANKRELATIE TE STABILISEREN EN GROEI TE FACILITEREN
  • 27. CONNECTING AMBITIONS 27  Investeerder bereid gevonden om tenminste € 3 mln. werkkapitaal te verstrekken, hiermee kan de onderneming voldoen aan haar korte termijn verplichtingen en tevens nieuwe commerciële projecten aantrekken - € 1,75 mln voor opgebouwde verplichtingen - € 1,25 mln versterking werkkapitaal Daarnaast stand-by faciliteit van € 1,5 mln voor financiering van groei waar en wanneer nodig  Bestaande bankrelatie versterkt: - Werkkapitaal faciliteit volwaardig in stand gehouden - Voorwaarden financiering vastgoed verbeterd  Vereenvoudiging juridische structuur door uitkoop minderheidsaandeelhouders in werkmaatschappijen  Management versterkt waardoor DGA zich weer volledig kan richten op klanten en commerciële projecten - CEO voor dagelijks bestuur van de organisatie - CFO voor aansturing internationale finance organisatie  Maak gebruik fiscale mogelijkheden: kwijtscheldingswinstvrijstelling, verliescompensatie en kwijtschelding van belastingschulden CASE BURDOCK GROUP - RESULTAAT HERFINANCIERING EN VERSTERKING ORGANISATIE GEREALISEERD DOOR CONSORTIUM VAN INFORMAL INVESTORS
  • 28. CONNECTING AMBITIONS SUCCESVOL FINANCIEREN VAN GROEI 28 Discussieronde