1. Αρχαϊκή εποχή
750 – 480 π. Χ.
Εποχή προετοιμασίας
για την οικονομική
πολιτική
και πολιτιστική εξέλιξη
του ελληνικού κόσμου
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
2. Σταθμοί της αρχαϊκής εποχής
• Η δημιουργία της «πόλης – κράτους»
• Ο β΄ ελληνικός αποικισμός
• Οι αγώνες των Ελλήνων εναντίον των
Περσών
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
3. « πόλη – κράτος »
Ορισμός : «πόλη – κράτος» είναι μια οργανωμένη
κοινότητα ανθρώπων κάτω από μια εξουσία και
προϋποθέτει κυριαρχία σε συγκεκριμένο χώρο
Συστατικά στοιχεία : τό ἄστυ / ἡ πόλις
ἡ ὕπαιθρος χώρα
οἱ πολῖται
τό πολίτευμα
Προϋποθέσεις ύπαρξης της «πόλης – κράτους»
ελευθερία
αυτονομία
αυτάρκεια
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
4. Σημασία της «πόλης – κράτους»
• Γενεσιουργός δύναμη πολιτισμού
• Ανάπτυξη πατριωτισμού με τοπικιστικό πνεύμα
• Τροχοπέδη στη δημιουργία ενιαίου ελληνικού κράτους
• Έμφαση στις διαφορές και συχνές εμφύλιες διαμάχες
• Σημαντική καινοτομία και επίτευγμα του ελληνικού
πολιτισμού
• Επιτεύγματα της «πόλης – κράτους»
– Πολίτης, πολιτική, ανθρώπινα δικαιώματα
– Δημοκρατία, θέατρο, φιλοσοφία, ρητορική, επιστήμες
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
5. Οικονομική και κοινωνική οργάνωση
• οι ομηρικές κοινωνίες μετεξελίχθηκαν προοδευτικά σε «πόλεις
– κράτη»
• Η μόνιμη εγκατάσταση, η χωροταξική οργάνωση και οι τοπικές
λατρείες είναι παράγοντες που οδήγησαν στο σχηματισμό των
«πόλεων – κρατών»
• Όλες οι «πόλεις – κράτη» δεν οργανώθηκαν κατά τον ίδιο
τρόπο
• Στην κυρίως Ελλάδα ο «συνοικισμός» αποτέλεσε το
προστάδιο των «πόλεων – κρατών»
• Οι πρώτες «πόλεις – κράτη» δημιουργήθηκαν στα παράλια της
ΜΑσίας
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 5 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
6. Κοινωνικές τάξεις
«Εὐγενεῖς», «ἐσθλοί», «ἀγαθοί», «ἄριστοι»,
«εὐπατρίδες», «ἱππεῖς»
– Κατέχουν γη
– Ασχολούνται με την σωματική άσκηση και την
καλλιέργεια του πνεύματος
– Τρέφουν άλογα
– Βρίσκονται σε διαρκή πολεμική ετοιμότητα
– Ασχολούνται μόνο με τις υποθέσεις της πόλης,
με τα «κοινά»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
7. «πλῆθος», «ὄχλος», «κακοί»
–Μικροί και μεσαίοι καλλιεργητές ή και
ακτήμονες
– Ασχολήθηκαν με το εμπόριο και τη
ναυτιλία
–Πολλοί από αυτούς πλούτισαν και
συναγωνίζονταν σε περιουσία τους
«ευγενείς» της γης
– Δεν εξισώθηκαν αρχικά με τους ευγενείς
«δοῦλοι»
–Προέρχονται είτε από πολέμους είτε
λόγω χρεών και ασχολούνται με όλες τις
εργασίες
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 7 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
8. Η κρίση του ομηρικού κόσμου (τέλη 9ου π.Χ. αι.
• Αύξηση πληθυσμού
• Οικονομική κρίση / κλειστή αγροτική
οικονομία
• Έλλειψη εκτάσεων για καλλιέργεια
• Συγκέντρωση της γης σε λίγους
• Απουσία ειδίκευσης
• Αύξηση της δύναμης των «ευγενών»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 8 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
9. • Αμφισβήτηση και περιορισμός της
βασιλικής εξουσίας
• Έλλειψη οργανωμένου στρατού
• Πολλοί από το «πλήθος» χωρίς «ευγενική
καταγωγή» πλούτισαν από το εμπόριο και
την ναυτιλία, αλλά δεν εξισώθηκαν με τους
«ευγενείς»
• Ανάπτυξη «δουλείας»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
10. Αντιμετώπιση της κρίσης
Η κρίση από τις «πόλεις – κράτη» αντιμετωπίστηκε με 3
τρόπους :
– Με την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας
(η Αθήνα)
– Με κατακτητικούς πολέμους για εδαφική επέκταση
(η Σπάρτη, το Ἀργος, η Ήλιδα … )
– Με ίδρυση αποικιών
(η Κόρινθος, η Χαλκίδα, η Μίλητος … )
Ηπειρώτες, Μακεδόνες, Αρκάδες, Αιτωλοί, Ακαρνάνες
– Διατήρησαν την φυλετική οργάνωση
– Δεν ακολούθησαν την ίδια οικονομική πορεία
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 0 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
11. Ο Β΄ Ελληνικός Αποικισμός, 8ος – 6ος αι. π. Χ.
(Μεσόγειος – Εύξεινος Πόντος)
• Διάφορος του α΄ ελληνικού αποικισμού
• Αναγκαστική μετακίνηση
• Εγκατάσταση σε άλλη περιοχή
• Δημιουργία νέας πόλης
• Οργάνωση από την «μητέρα – πόλη»
• Οι αποικίες είναι νέες «πόλεις – κράτη», αυτάρκεις
και αυτόνομες
• Οι δεσμοί με τις «μητέρες – πόλεις» είναι από
χαλαροί έως και ανύπαρκτοι
• Οι σχέσεις κάποτε εξελίσσονται και σε εχθρικές
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 1 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
19. Τα αίτια του β΄ ελληνικού αποικισμού
• «ἡ στεναχωρία» : η αύξηση του πληθυσμού και οι
περιορισμένες καλλιεργήσιμες εκτάσεις
• Η έλλειψη πρώτων υλών
• Η αναζήτηση νέων αγορών για την πώληση των
προϊόντων
• Οι εσωτερικές πολιτικές κρίσεις
• Οι γνώσεις για τις θαλάσσιες μετακινήσεις
• «τό κατ’ ἐμπορίαν καί θεωρίαν πνεῦμα» των
αρχαίων Ελλήνων
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 9 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
20. Αποτελέσματα του β΄ ελληνικού αποικισμού
• Περιορισμός των Φοινίκων
• Θετικές επιπτώσεις στην οικονομία, την
κοινωνία, τον πολιτισμό
• Μεταφορά πολιτιστικών συνηθειών στις νέες
πατρίδες
• Ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων με τους
γηγενείς
• Διάδοση της γραφής
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 0 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
21. • Διάδοση του «χαλκιδικού αλφαβήτου»
μορφή του ελληνικού αλφαβήτου που μέσω
των Χαλκιδέων αποίκων διαδόθηκε στην
περιοχή της Ιταλίας και αποτέλεσε τη βάση
για το «λατινικό αλφάβητο»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 1 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
22. • Ανάπτυξη του δευτερογενούς και
τριτογενούς τομέα της οικονομίας
• Ανάπτυξη εμπορίου με εμπορευματικό αλλά
και χρηματιστικό χαρακτήρα
• Κοπή και χρήση νομίσματος - είναι πια το
κύριο μέσο συναλλαγής
το τάλαντον σιδερένιοι
οβολοί
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 2 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
23. Τα νομίσματα του Νομίσματα
Φείδωνα στο Άργος της Ιωνίας, 600π.Χ.
Χρυσά νομίσματα του Κροίσου στη Λυδία
550π.Χ. περίπου
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 3 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
24. • Κατηγορία πολιτών που ασχολείται με το
εμπόριο και τη ναυτιλία πλουτίζει και
διεκδικεί την εξουσία
• Επέρχεται κρίση στην αριστοκρατικά
οργανωμένη κοινωνία
• Αναπτύσσεται ακόμη περισσότερο η
«δουλεία», «δοῦλοι ἀργυρώνητοι»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
25. Η εξέλιξη των πολιτευμάτων
Παράγοντες εξέλιξης :
• Οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί
• Οι συγκρούσεις
• Οι πολιτειακές μεταβολές
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 5 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
26. • Βασιλεία – Αριστοκρατία – Ολιγαρχία –
Τυραννίδα – Δημοκρατία
• Η Βασιλεία παρακμάζει
στην «πόλη–κράτος»
• διατηρείται
στην Ήπειρο και Μακεδονία
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 6 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
27. • Αριστοκρατία
–Οι «ἄριστοι» διακρίνονται για
• την καταγωγή τους
• την κατοχή γης
– Η «κρίση» στην «αριστοκρατική κοινωνία»
• Ανάπτυξη εμπορίου και ναυτιλίας
• Οι τεχνίτες και οι βιοτέχνες «πλουτίζουν»
• Οξύνονται οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί
• Συγκρούσεις για μερίδιο και συμμετοχή
στην εξουσία
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 7 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
28. • «οπλιτική φάλαγγα» :
–Στρατιωτικό σώμα
–Συμμετέχουν όσοι έχουν
αποκτήσει την ιδιότητα του
πολεμιστή
–Με δικά τους έξοδα ο
εξοπλισμός τους
–Η οπλιτική φάλαγγα προάγει
την ιδέα της ισότητας και ως
προς την άσκηση της εξουσίας
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 8 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
29. • Όξυνση διαφορών
• Σκληροί οι αγώνες μεταξύ πλουσίων
και πλήθους
• Ανάγκη καταγραφής των νόμων
• Κωδικοποίηση εθιμικού δικαίου
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 2 9 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
30. Νομοθέτες – Αισυμνήτες
• Ζάλευκος και Χαρώνδας στην κάτω Ιταλία και
Σικελία
• Πιτακκός ο Μυτιληναίος
• Λυκούργος ο Λακεδαιμόνιος
• Δράκων ο Αθηναίος
• Σόλων ο Αθηναίος
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 0 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
32. • Διεύρυνση πολιτικής βάσης με κριτήριο την
οικονομική κατάσταση
• «ολιγαρχικό» - «τιμοκρατικό» πολίτευμα,
«ἡ ἐκ τιμημάτων πολιτεία»
• Δεν λύθηκαν τα προβλήματα – αντιθέσεις
και συγκρούσεις
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 2 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
33. Τυραννίδα
• Ιδιοτελής εκμετάλλευση κοινωνικών
συγκρούσεων
• Τύραννοι : ευγενείς, ηγέτες κατώτερων
κοινωνικών ομάδων, με την υποστήριξη των
οποίων κατέλαβαν την εξουσία
• Η πτώση των τυραννικών καθεστώτων
–Οδήγησε ξανά στην «ολιγαρχία»
– Άνοιξε το δρόμο για την «δημοκρατία»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 3 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
34. «Καλοί τύραννοι»:
• ανάπτυξη πόλης / βελτίωση συνθηκών ζωής
• Πολυκράτης στην Σάμο
• Περίανδρος στην Κόρινθο
• Θεαγένης στα Μέγαρα
• Πεισίστρατος στην Αθήνα
• Βίαιο το τέλος των τυράννων
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
35. Δημοκρατία
• Αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στην Αθήνα
• Κλεισθένης
• Ισηγορία
• Ισονομία
• Ισοπολιτεία
• Εκκλησία του Δήμου : η συνέλευση όλων των
ενηλίκων κατοίκων που είχαν πολιτικά
δικαιώματα
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 5 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
36. • Η Σπάρτη στην αρχαϊκή εποχή
– Διαμορφώνει «ολιγαρχικό» πολίτευμα
– Διατηρήθηκε μέχρι την ρωμαϊκή κατάκτηση, 2ος
αι. π.Χ.
• Η Αθήνα στην αρχαϊκή εποχή
– Πέρασε από όλο το φάσμα της εξέλιξης των
πολιτευμάτων
– Παγίωσε την «Δημοκρατία» , Κλεισθένης – 510
π.Χ.
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 3 6 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
63. Ανατολίζουσα τέχνη
αμφορέας αρχαϊκής περιόδου με διακόσμηση από
δύο καθιστές σφίγγες, ένα λιοντάρι και μία
πωγωνοφόρο σειρήνα
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6 3 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
64. αρχιτεκτονική : ο αρχαίος ελληνικός ναός
κάτοψη του αρχαίου ελληνικού ναού
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 6 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
94. Ο ελληνικός κόσμος στη διάρκεια των περσικών πολέμων
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
95. Εξωτερικές σχέσεις – Περσικοί Πόλεμοι
• Χρόνος : πρώτη εικοσαετία 5ου π.Χ. αι.
• Αιτία : η επεκτατικότητα των Περσών
• Αφορμή : η Ιωνική Επανάσταση,
499 – 494 π.Χ.
– οι Ίωνες ήταν υποτελείς στους Πέρσες
–Οι Αθηναίοι και οι Ερετριείς τους
βοήθησαν
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9 5 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
99. –490πΧ. Δάτις και Αρταφέρνης
•Ναυτική επιχείρηση μέσω του
Αιγαίου
• Στόχος : η τιμωρία των Ερετριέων
•Μάχη του Μαραθώνα – Μιλτιάδης
• Περικαλλής νίκη των Αθηναίων
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 9 9 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
103. • 481π.Χ. : Α΄ πανελλήνιο συνέδριο στην
Κόρινθο
–Αρχηγοί : οι Σπαρτιάτες
–Υπαρχηγοί : οι Αθηναίοι
• 480π.Χ. Ξέρξης
–Πολυπληθείς δυνάμεις
–Στόχος : η υποταγή όλων των
Ελλήνων
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 0 3 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
104. –Θερμοπύλες – Λεωνίδας
–Αρτεμίσιο
–Σαλαμίνα – Θεμιστοκλής
• Αποτέλεσμα :
οι Πέρσες εγκαταλείπουν το σχέδιο
υποταγής της Ελλάδας
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 0 4 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
108. –Μάχη της Ιμέρας :
• Έλληνες της κάτω Ιταλίας και Σικελίας
με Καρχηδόνιους
• νίκη των Ελλήνων
• 479π.Χ. Μάχη στις Πλαταιές
Παυσανίας / Ξάνθιππος
• 479π.Χ. Πεζοναυμαχία Μυκάλης
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 0 8 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
109. Σημασία των Περσικών Πολέμων :
–Κοινό έργο όλων των Ελλήνων
υπερηφάνεια των Αθηναίων
–Εθνικοί πόλεμοι
συνειδητοποίηση πανελλήνιας ιδέας
–Σύγκρουση δύο πολιτισμών με
υπερίσχυση του «κάλλους»
12/10/14 ΕΥΘ. ΦΛΑΡΙΩΤΗ ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ 1 0 9 1ο ΓΕΛ ΑΓ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ
