In onze steeds complexere businessomgeving dreigt ons huidig arbeidscontract irrelevant te worden. Want het slaagt er niet in de diametraal tegenstrijdige belangen van werkgever en werknemer te dienen. Het beste alternatief tot nu toe lijkt te bestaan uit participatieve ondernemingsmodellen die een win-win voor beiden betekenen. Recente studies tonen aan dat participatief ondernemen de productiviteit en resultaatgerichtheid van een organisatie ten goede komt. Die voorbeelden leren ook dat het helpt om medewerkers te laten delen in dat resultaat. Wie een stukje mede-eigenaar wordt van het resultaat van het bedrijf, via winstdeelname of zelfs aandelenparticipatie, is bereid om de extra mijl te gaan. Daarom zouden Belgische bedrijven hun medewerkers nauwer moeten betrekken bij het reilen en zeilen van de onderneming. Lees de volledige inspiratienota op http://www.etion.be/kennisbank/waarom-participatief-ondernemen

1. Participatief Ondernemen
Inspiratienota 86, februari 2016
1
Auteur: Geert Janssens, hoofdeconoom ETION
Assessoren: Adviesraad ‘participatief ondernemen’

2. Participatief ondernemen
1. Het basisprobleem
2. Een participatieve cultuur
3. In de praktijk?
4. België hinkt achterop
5. Maatschappelijke betekenis
6. Conclusie
Download de volledige inspiratienota via
http://www.etion.be/kennisbank/waarom-participatief-
ondernemen
2

3. 1. Het basisprobleem
3
In onze complexe samenleving voldoet het
klassieke arbeidscontract niet langer om de
tegengestelde belangen tussen werkgever
en werknemer te aligneren.

4. Klassiek arbeidscontract
4

5. Taylorisme staat onder druk
Analytische benadering staat onder druk door:
– Hoge loonkosten
– (on)meetbaarheid kennisfactor
– Immateriële output
– Teamwerk en onderlinge afhankelijkheid
van taken en resultaten
– Competitieve bedrijfscontext (disruptie)
5

6. 2. Een participatieve cultuur
Hoe mensen motiveren en binden?
6

7. Participatief contract
7

8. • Medewerker wordt mede-eigenaar
– Winstdeelname
– Aandelen & dividenden
• Gevaar voor vrijbuitergedrag  transparantie in
manier van werken sociale controle en geest van
samenwerking
• Structurele participatie  participatieve cultuur en
aanpak = noodzakelijk
8

9. Participatieve ondernemingen
• Overbruggen tegenstellingen tussen kapitaal en
arbeid
• Geest van co-operatie maakt win-win mogelijk
• Overleg- en communicatiestructuren 
medewerkers krijgen erkenning dat ze het verschil
maken en wezenlijke bijdrage leveren tot het
gemeenschappelijk resultaat
= CO-ONDERNEMERSCHAP
9

10. 3. In de praktijk
10
• Verenigd Koninkrijk
– Co-co companies produceren jaarlijks meer dan 30
mia pond sterling aan toegevoegde waarde
– 2,6 mio medewerkers zijn aandeelhouder van de
onderneming waarvoor ze werken
• VS: 28 mio mede-eigenaars
• Frankrijk: 4 mio mede-eigenaars
• Duitsland: beleidsdeelname: Mitbestimmung
• Europa: 3% aandelenkapitaal van Europese bedrijven
in handen van werknemers, > 250 mia euro

11. 11
• Succesvolle participatie = vaak resultaat van lange
evolutie, concrete noodzaak kan proces versnellen
– inbreng vers kapitaal
– geen opvolging
• Participatie bestaat in verschillende vormen en
constellaties, ondersteund door verscheidenheid
aan instrumenten, fiscale regelingen en tradities
• Nood aan administratieve en fiscale flexibiliteit

12. 4. België hinkt achterop
• Participatiewet van 2001
‒ te omslachtig
‒ sociaal akkoord op niveau van de onderneming
• Vakbonden zien participatief gedachtegoed
eerder als bedreiging
• Bedrijven
• Aandelenparticipatie stuk complexer voor niet-
beursgenoteerde bedrijven
• Terughoudendheid voor winstparticipatie
12

13. 13
• Lichtpunt : toenemende interesse voor niet-
recurrente resultaatgebonden bonus met
collectieve doelstelling (cao 90)
Eerste stap in richting van breed gedragen
mede-eigenaarschap en co-creatie
 Nood aan soepeler kader, geïnspireerd op
buitenlandse voorbeelden

14. 5. Maatschappelijke betekenis
• Sterke bijdrage leveren tot meer humaan en
duurzaam kapitalisme
‒ Ontwikkeling van zinvolle arbeid en kans op
zelfontplooiing
‒ Medewerkers in participatieve bedrijven hebben
positievere kijk op de wereld, meer vertrouwen
en betere gezondheid
‒ Bijdrage leveren tot terugdringen van een
ongelijke verdeling van vermogen
‒ Antwoord bieden op toenemende robotisering en
kapitaalintensifiëring van de productieketen?
14

15. • Participatief ondernemen als businessmodel
– weinig toegepast in België
– draagt bij tot succes van bedrijven en meer welzijn van
medewerkers
– biedt creatieve en innovatieve uitweg in huidige disruptieve
context
– roept mentaliteit van mede-eigenaarschap en co-
ondernemerschap op  noodzakelijk voor
concurrentiekracht van onze economie
Download de volledige inspiratienota via
http://www.etion.be/kennisbank/waarom-participatief-
ondernemen
15
6. Conclusie