2. RÜZGAR
Rüzgâr, atmosferdeki havanın Dünya yüzeyine yakın,
doğal, çoğunlukla yatay hareketleridir.
Hava hareketlerinin temel sürücüsü, atmosfer basıncının
bölgeler arasında farklı değerlerde bulunmasıdır.
Rüzgâr, alçak basınçla yüksek basınç bölgesi arasında
yer değiştiren hava akımıdır, daima yüksek basınç
alanından alçak basınç alanına doğru hareket eder. İki
bölge arasındaki basınç farkı ne kadar büyük olursa,
hava akım hızı o kadar fazla olur. Rüzgâr sahip olduğu
hıza göre esinti, fırtına gibi isimler alır.
Rüzgârın yönü rüzgâr gülü, hızı ise anemometre ile
ölçülür.
3.
4. Rüzgar aşınım ve biriktirme şekilleri
Rüzgar aşınım şekilleri Rüzgar birikim şekilleri
mantarkaya Lös
tafoni kumul
yardag barkan
Şahit kaya
5. Bölgelere ve meydana geliş
nedenlerine göre isimler alır.
• Atmosferdeki genel hava dolaşımına bağlı olarak meydana gelen
Sürekli rüzgarlar;
• Kutup rüzgarları: Kutuplardan 60. enlemlerdeki alçak basınç
alanlarına doğru eserler.
• Batı rüzgarları: 30° enlemlerindeki Dinamik yüksek basınç alanından
ve 60° enlemlerindeki dinamik alçak basınç arasında kuvvetli eserler.
• Alizeler: Kuzey yarımkürede kuzeydoğu yönünden, güney
yarımkürede güneydoğu yönünden devamlı ve kuru esen rüzgar.
Alizeler 30° enlemlerindeki dinamik yüksek basınç alanından
ekvatordaki tropikal alçak basınç alanlarına doğru eser.
• Yaz ve kış atmosfer basıncında ters yönde değişiklik olması ve
bölgede basınç alanları arasında büyük fark olmasından meydana
gelen rüzgârlara ise muson rüzgârları denir. Yazın karaya, kışın
denize doğru eser. Kış musonu soğuk ve kuru, yaz musonu oldukça
nemlidir
6. Rüzgârlar bulundukları bölgeye göre de
özellikler taşırlar:
• Meltem; kara ile deniz arasında eser. Öğle vakitleri
karalar ısınıp, alçak basınç sahası meydana getirince
denizden karaya doğru eser. Gece bunun tesiri çok daha
yavaş olur. Bu hava akımları vadilerle dağlar arasında da
meydana gelir.
• Soğuk mahallî (yerel) rüzgârlar zaman zaman meydana
gelen basınç farkından olur. Adriyatik Denizi ile
Fransa'nın Akdeniz sahillerinde eser. Bora ismini de alır.
• Sıcak yerel rüzgârlar, İsviçre Alpleri kuzey yamaçlarını
etkileyen kuru sıcak rüzgârlardır. Fön rüzgârı (Föhn)
dağdan aşağı doğru esen rüzgarın adyabatik olarak
ısınmasıyla oluşur.
7. Türkiye'de Rüzgâr adları
• Rüzgârlar estikleri yönlere göre isim alırlar.
Kuzeyden esene yıldız, güneyden esene kıble,
doğudan esene gündoğusu, batıdan esene
günbatısı, kuzeydoğudan esene poyraz,
kuzeybatıdan esene karayel, güneydoğudan
esene keşişleme, güneybatıdan esene ise lodos
denir
