1. ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ Ο
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ-ΕΠΙΣΤΗΜΗ-ΤΕΧΝΕΣ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΑΒΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
1

2. Το εύρος των αραβικών κατακτήσεων
οι κατακτημένοι λαοί είχαν θρησκευτική ελευθερία - ήταν όμως υπήκοοι κατώτεροι από
τους μουσουλμάνους κι έπρεπε να πληρώνουν το χαράτζ ( κεφαλικός φόρος, ίσος με ½
της γεωργικής παραγωγής, ενώ οι μουσουλμάνοι πλήρωναν το 1/10 της παραγωγής
τους)
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
2

3. 8ος αιώνας : οι Άραβες γίνονται διεθνείς μεταπράτες (έμποροι,
μεσάζοντες)
Γιατί; Παρατηρήστε τους εμπορικούς δρόμους στο χάρτη
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
3

4. Παρατηρήστε στο επόμενο παράθεμα από το σχολικό βιβλίο ποια
προϊόντα έχουν ζήτηση, από ποιους ζητούνται και για ποια αγορά
προορίζονται
Εμπορική επιστολή, σταλμένη από
την Αλεξάνδρεια στο Παλαιό Κάιρο (τέλη 11ου αι.)
Παρακαλώ, λάβε υπόψη ότι δεν υπάρχουν πιπέρι, κανέλλα και ζιγγίβερι
(ή τζίντζερ, είδος αρωματικής ρίζας) διαθέσιμα στο παζάρι της
Αλεξάνδρειας. Αν έχεις από αυτά, κράτησέ τα, γιατί οι ρωμαίοι έμποροι
μόνο αυτά αναζητούν με πάθος. Όλοι οι ρωμαίοι έμποροι είναι έτοιμοι να
ξεκινήσουν για το Παλαιό Κάιρο. Περιμένουν μόνο την άφιξη δύο
πρόσθετων πλοίων από την Κωνσταντινούπολη.
S.D. Goitein, Letters of Medieval Jewish
Traders, Πρίνστον 1973, 44.
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
4

5. Το αραβικό εμπόριο
Τον 9ο αιώνα οι Άραβες ίδρυσαν εμπορικές αποικίες στην Ινδία, την
Κίνα και τη ΝΑ Ασία
Από τις μακρινές αυτές χώρες έρχονταν προϊόντα πολυτελείας,
κ.λ.π όπως χρυσός, ελεφαντόδοντο, κεχριμπάρι, μπαχαρικά,
κεραμικά.
Τα προϊόντα αυτά ήταν πολύ ακριβά, είχαν μεγάλη ζήτηση και
κατευθύνονταν κυρίως στις αγορές της Κωνσταντινούπολης ,
καθώς το επίπεδο ζωής εκεί ήταν υψηλό, σε αντίθεση με το
επίπεδο στη δύση (τουλάχιστον ως το 12ο αιώνα)
Μέσα από το εμπόριο, ωστόσο, δεν διακινούνταν μόνο
εμπορεύματα, αλλά και πολιτισμικά αγαθά : γλώσσες, γραφές,
θρησκείες
Γι’ αυτό η ανάπτυξη του εμπορίου σημαίνει και πολιτισμικές
αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λαών
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
5

6. Διαβάστε το επόμενο κείμενο του βιβλίου σας και δώστε
του έναν άλλο τίτλο:
Παράπονα ενός ισπανού επισκόπου για την επίδραση της αραβικής
λογοτεχνίας στη νεολαία (10ος αι.)
Μερικοί χριστιανοί αδελφοί μας χαίρονται τα ποιήματα και τα
μυθιστορήματα των Αράβων. Μελετούν τα έργα των
μουσουλμάνων θεολόγων και φιλοσόφων, όχι για να αναιρέσουν
το περιεχόμενο τους, αλλά για να αποκτήσουν το σωστό και κομψό
αραβικό ύφος. Πού υπάρχει σήμερα ένας λαϊκός που μπορεί να
διαβάσει τα λατινικά σχόλια της Αγίας Γραφής;
Οι νεαροί Χριστιανοί δεν γνωρίζουν άλλη λογοτεχνία εκτός της
αραβικής. Διαβάζουν και μελετούν αραβικά βιβλία, συγκροτούν με
τεράστια έξοδα ολόκληρες βιβλιοθήκες και εξυμνούν τις αραβικές
συνήθειες.
H. Busley-H. Glaser-W. Hug, Geschichtliche Weltkunde,τ.2,
Φραγκφούρτη-Βερολίνο-Μόναχο 1981, 20.
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
6

7. Καινοτομίες των Αράβων εμπόρων
1.
2.
3.
δημιουργούν εμπορικές εταιρείες,
επινοούν την τραπεζική επιταγή (τσεκ),
αναπτύσσουν το πιστωτικό (τραπεζικό) σύστημα
Νομίσματα των Αράβων που κόπηκαν στη Συρία
το επάνω αντιγράφει τα βυζαντινά
νομίσματα
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
7

8. Γράµµατα, επιστήµες, τέχνες
Οι μεγάλες ισλαμικές πόλεις (Κόρδοβα, Βαγδάτη) με τα
ονομαστά πανεπιστήμια ,τις βιβλιοθήκες και τα
βιβλιοπωλεία τους γίνονται κέντρα των γραμμάτων και
των τεχνών
Συχνά οι χαλίφες συλλέγουν αρχαία χειρόγραφα
Στην αραβική γλώσσα μεταφράζονται έργα Ινδών,
Περσών και Ελλήνων
Η αραβική σκέψη και επιστήμη επηρεάζεται από τον
Αριστοτέλη και τους νεοπλατωνικούς* φιλοσόφους (*
βασίζονται στη θεωρία του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και
των Πυθαγορείων φιλοσόφων)
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
8

9. Η αραβική τέχνη
Χρησιμοποιεί : τεχνίτες, υλικά και τεχνικές από το Βυζάντιο
Χαρακτηριστικά δημιουργήματα της ισλαμικής τέχνης είναι τα τζαμιά ή
τεμένη( ναοί) που αρχικά έχουν έντονες επιρροές από τη βυζαντινή
θρησκευτική τέχνη
Κάτω : το τέμενος του Βράχου στην Ιερουσαλήμ με το χρυσό θόλο που
μιμείται τα οκταγωνικά ρωμαϊκά κτήρια
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
9

10. Στα αριστουργήματα της αραβικής τέχνης
συγκαταλέγεται το τέμενος της Κόρδοβας
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
10

11. Μέρος της εξωτερικής πλευράς του τείχους που περικλείει την παλιά πόλη και τα
μνημεία της με διακοσμητικές λεπτομέρειες
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
11

12. Ένα εντυπωσιακό δάσος από 856 κίονες που συνδέονται με τοξωτά ανοίγματα κοσμεί το εσωτερικό του τεμένους
της Κόρδοβας
χαρακτηριστικό της τέχνης των Αράβων: η έλλειψη ανθρώπινης απεικόνισης (ανεικονική τεχνοτροπία), καθώς
απαγορεύεται από την ισλαμική θρησκεία
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
12

13. Η μιχράμπ, δηλ. η
κρύπτη προσευχής
στο τέμενος της
Κόρδοβα (με
κατεύθυνση προς τη
Μέκκα), αποτελεί
ένα αρχιτεκτονικό
αριστούργημα : τα
αραβουργήματα με
το χρυσό ψηφιδωτό
διάκοσμο έχουν
έντονες βυζαντινές
επιρροές
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
13

14. Ο εξαίσιος θόλος του τεμένους με μια πανδαισία ψηφιδωτής ανεικονικής τέχνης
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
14

15. Λεπτομέρεια από τη φυτική διακόσμηση του θόλου
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
15

16. Μέρος από το συγκρότημα της Αλάμπρας στην πόλη Γρανάδα της
Ισπανίας που ήταν ένα πραγματικό κάστρο με παλάτια, λουτρά,
εργαστήρια και κήπους με συντριβάνια
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
16

17. Στην ισλαμική τέχνη στη θέση των εικόνων κυριαρχούν τα
αραβουργήματα , δηλ. συμπλέγματα από φυτά, γεωμετρικά σχέδια
και αποσπάσματα από το Κοράνι.
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
17

18. Το περίφημο αραβικό ανάκτορο Alkazar στη Σεβίλλη της Ισπανίας που
χρησιμοποιείται και σήμερα από τη βασιλική οικογένεια. Πλαισιώνεται από
θαυμάσιους κήπους
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
18

19. Alkazar : ο χρυσοποίκιλτος θόλος της οροφής πλαισιωμένος από
σταλακτίτες
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
19

20. ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
20

21. ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
21

22. Το μεγάλο τέμενος της Δαμασκού
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
22

23. ψηφιδωτή διακόσμηση από το Μεγάλο Τέμενος της
Δαμασκού: έχει κατασκευαστεί από βυζαντινούς τεχνίτες
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
23

24. Εκτός από την αρχιτεκτονική και τη διακόσμηση των κτηρίων, οι
Άραβες διακρίθηκαν στη μικροτεχνία, στην υφαντική και στις «τέχνες
του βιβλίου»
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
24

25. Η επίδραση του πολιτισμού των Αράβων
Μαθηματικά : οι Άραβες καθιέρωσαν την ινδική αρίθμηση
Γεωγραφία : οργάνωσαν μακρινά ταξίδια
Αστρονομία : υπολόγισαν με ακρίβεια την τροχιά του ήλιου και των
πλανητών
Χημεία : καθιέρωσαν νέα φάρμακα
Ιατρική : διενήργησαν πολύπλοκες εγχειρήσεις
Εισήγαγαν το χαρτί (κινεζική εφεύρεση) και νέες καλλιέργειες στο
Βυζάντιο και στη Δύση : βερίκοκο, αγκινάρα, βαμβάκι, λεμόνι,
ζαχαροκάλαμο κ.λ.π.
Λέξεις με αραβική προέλευση : σιρόπι, αλκάλιον, αλκοόλ, ρύζι,
σαφράνι, ταμπουράς, αλχημεία, ζενίθ, ναδίρ, τζίφρα, ταρίφα,
Άλγεβρα, τσεκ, μουσελίνα
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
25

26. ΠΗΓΕΣ
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β΄ Γυμνασίου
Δημητρούκα – Ιωάννου , ΟΕΔΒ
Λίγη Ακόμη Ιστορία , Ψηφιακή βιβλιοθήκη
:http://repository.edull.gr
Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Β΄Γυμνασίου,
Εθνικό και Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών
www.wikipedia.org
www.greatbuildings.com
ΣΕΡ∆ΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ
26