Παρουσίαση με ασκήσεις της ενότητας 11-16 του Ξενοφώντα που αναφέρεται στην περίοδο των τριάκοντα τυράννων.

1. Οι τριάκοντα τύραννοι
ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΥΡΙΟΥ

2. Τι είναι η τυραννία;Απαντάμε στο polling

3. Τυραννία είναι…
• Τυραννία είναι ένα είδος
πολιτεύματος στο οποίο την
εξουσία παίρνει ένα άτομο, ο
τύραννος, είτε δια της βίας είτε
δια της απάτης (πηγή:
βικιπαίδεια)

4. Μπορείτε να σκεφτείτε παραδείγματα από
την καθημερινότητα στα οποία
χρησιμοποιούμε τη λέξη τύραννος και
τυραννία;
Γράψτε από ένα στο chat

5. Ας συζητήσουμε… «Η τυραννία για τον
Αριστοτέλη»
• Στο έργο του Πολιτικά αναφέρει ότι: «Επιδίωξη της τυραννίας είναι
να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφ’ ενός για να συντηρείται με τα
χρήματα τους η φρουρά του καθεστώτος, και αφ’ ετέρου για να είναι
απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για
επιβουλές. Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή
μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών, όσο
και η κατασκευή μεγάλων έργων που εξαντλούν τα δημόσια
οικονομικά…».

6. Από την τυραννία του ενός στην
τυραννία των Τριάκοντα

7. Πώς ανέλαβαν την
εξουσία;
Οι Τριάκοντα Τύραννοι
συνιστούσαν μια ολιγαρχική
κυβέρνηση τριάντα ατόμων, η
οποία διαδέχτηκε την αθηναϊκή
δημοκρατία μετά το τέλος του
Πελοποννησιακού Πολέμου.
Διήρκεσε 8 μήνες, το 404 π.Χ.
Τον τρόπο αυτό διακυβέρνησης
επέβαλε στους Αθηναίους ο
Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος
μετά την παράδοση της πόλης, την
οποία διαπραγματεύτηκε ένας από
τους μελλοντικούς τυράννους, ο
Θηραμένης (πηγή: βικιπαίδεια)

8. Το χρονικό
• Το καλοκαίρι του 404 π.Χ. οι Αθηναίοι άρχισαν
να γκρεμίζουν τα τείχη της πόλης, υπακούοντας
στις εντολές των Σπαρτιατών. Ήταν το τέλος του
Πελοποννησιακού πολέμου. Ύστερα από 27
αιματηρά χρόνια και οι Αθηναίοι είχαν πλέον
ηττηθεί. Συνθηκολόγησαν με τους Σπαρτιάτες
και αναγκάστηκαν να δεχτούν πολύ αυστηρούς
όρους. Έπρεπε να γκρεμίσουν τα τείχη, να
παραδώσουν τα πλοία τους και να υποστηρίζουν
στρατιωτικά τους νικητές σε πιθανές
εκστρατείες τους. Οι Αθηναίοι ακολούθησαν τις
εντολές χωρίς να αντιδράσουν. Όλες εκτός από
μία...(πηγή:https://www.mixanitouxronou.gr/)

9. Ποιος όρος φαινόταν
αδιαπραγμάτευτος;
• Οι Σπαρτιάτες τους ζητούσαν να αλλάξουν το δημοκρατικό τους
πολίτευμα σε ολιγαρχικό. Η πρόταση ήταν η εξής: 30 πολίτες θα
διοικούσαν την πόλη μέχρι να συνταχθεί και να εφαρμοστεί νέο
πολίτευμα. Όταν οι Αθηναίοι αντέδρασαν, επειδή η πρόταση
ουσιαστικά διέλυε τη δημοκρατία, οι Σπαρτιάτες απείλησαν ότι θα
επιβάλουν την αλλαγή με τη βία. Οι Αθηναίοι τότε ησύχασαν απότομα.
...( πηγή: https://www.mixanitouxronou.gr/)

10. Πώς εκλέχτηκαν;
Η εκλογή των τριάντα
τυράννων έγινε και με
την ψήφο των Αθηναίων
πολιτών.
Ο Κριτίας και ο
Θηραμένης επέλεξαν
είκοσι ολιγαρχικούς
άρχοντες και ο λαός
άλλους δέκα.
Όμως, η ψηφοφορία
ουσιαστικά εκβιάστηκε,
γιατί έγινε κάτω από την
απειλή των όπλων του
Λύσανδρου.

11. Ποιοι εκλέχτηκαν;
• Επιλέχθηκαν 30 Αθηναίοι ολιγαρχικοί (και μάλιστα με την ψήφο των
Αθηναίων πολιτών). Ο πιο ακραίος ανάμεσά τους ήταν ο Κριτίας,
αριστοκράτης, ξάδελφος του φιλοσόφου Πλάτωνα και πρώην μαθητής
του Σωκράτη. Ο πιο μετριοπαθής ήταν ο Θηραμένης. Αυτοί και άλλοι 28
έγιναν οι επίσημοι άρχοντες της Αθήνας....
(Πηγή:http://www.mixanitouxronou.gr/)

12. Ποια ήταν η πρόφαση
εκλογής τους;
Ο κύριος όρος της εκλογής των τυράννων ήταν η σύνταξη και η δημοσίευση
νόμων σύμφωνα με τους οποίους θα διοικούσαν την πόλη.
Διακήρυτταν ότι θα αποκαταστήσουν το πατροπαράδοτο πολίτευμα
καταργώντας τις ακραίες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.
Έκρυψαν όμως τις πραγματικές προθέσεις τους.

13. Η κυβέρνηση
των
Τριάκοντα Κατά την οκτάμηνη διάρκεια της
εξουσίας των τριάντα τυράννων
(Ιούλιος 404 -Φεβρουάριος 403 π.Χ.)
καταλύθηκαν οι νόμοι και οι θεσμοί
της Αθηναϊκής δημοκρατίας.
Κυβέρνησαν οκτώ μήνες

14. Πώς
κυβέρνησαν;
(πηγή:
https://www.
mixanitouxro
nou.gr)
Μετέτρεψαν τη Βουλή σε ποινικό δικαστήριο με την
οποία εκτέλεσαν όλους τους δημοκρατικούς
αντιπάλους τους
Οι ψηφοφορίες στη Βουλή γίνονταν φανερά
μπροστά στους άρχοντες, έτσι ώστε να ξέρουν ποιος
τους υποστήριζε ολόψυχα και ποιος διακατεχόταν
από δημοκρατικά φρονήματα.
Ο Κριτίας, χωρίς ίχνος αναστολής, δήλωσε ότι οι
εκτελέσεις ήταν απαραίτητες για να επικρατήσει
επιτυχώς η ολιγαρχία.
Τους ακολουθούσαν παντού τριακόσιοι
μαστιγοφόροι και πολλοί “έμπιστοι” τους,
οπλισμένοι με μαχαίρια για να τους προστατεύουν
από το πλήθος.

15. • Παράλληλα με τις πολιτικές εκτελέσεις, οι άρχοντες άρχισαν να διώκουν
εγκληματίες και εκβιαστές (συκοφάντες), που είχαν δράσει την περίοδο της
δημοκρατίας. Τους καταδίκασαν και τους εκτέλεσαν, κερδίζοντας έτσι την
εύνοια του λαού, τουλάχιστον για ένα διάστημα.
• Όμως πολύ γρήγορα έγινε εμφανές ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό των
διωκόμενων ήταν ένοχο και έπρεπε να τιμωρηθεί. Οι περισσότεροι ήταν
απλά “επικίνδυνοι” για το καθεστώς ή ο θάνατός τους εξυπηρετούσε τα
συμφέροντα των αρχόντων. Οι πλούσιοι εκτελούνταν για να δημευτεί η
περιουσία τους. Οι φτωχοί επειδή τόλμησαν να κάνουν ένα αρνητικό σχόλιο
για την ολιγαρχία.
• Συνολικά υπολογίζεται ότι εκτελέστηκαν περισσότεροι από 1.500 Αθηναίοι,
ενώ περίπου 5 χιλιάδες διέφυγαν σε γειτονικές περιοχές για να γλιτώσουν
από τους άρχοντες.

16. Ποιοι ήταν οι
συκοφάντες;
• Ο συκοφάντης είναι αυτός που προσάπτει ψευδείς κατηγορίες σε
κάποιον, ο διαβολέας, ο ψευδοκατήγορος. Η λέξη συκοφάντης συνήθως
ετυμολογείται από το σῦκον και φαίνω, αυτός που κατήγγειλε στο
δικαστήριο όσους εξήγαγαν παρανόμως σύκα από την Αττική. Υπάρχει
όμως και η άποψη που υποστηρίζει ότι ο συκοφάντης κατάγγελλε
όποιον μάζευε σύκα από τις ιερές συκιές της Αττικής. Κατόπιν δόθηκε η
μεταφορική έννοια: αυτός που εξαναγκάζει τους πλούσιους, μέσω
απειλών για συκοφάντησή τους, να του παράσχουν χρήματα.

17. Τι πίστευαν οι αρχαίοι για τους συκοφάντες;
• Οι αρχαίοι Έλληνες αισθάνονταν απέχθεια για τους συκοφάντες. Αυτό φαίνεται
από το πλήθος των αναφορών στα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας.
• Για παράδειγμα το απόφθεγμα από τον Διογένη τον Λαέρτιο που έλεγε: «από τα
άγρια θηρία το χειρότερο δάγκωμα το κάνει ο συκοφάντης, από τα ήμερα ο
κόλακας».
• Σε πολλούς συγγραφείς της ελληνικής αρχαιότητας το «συκοφαντώ»
χρησιμοποιείται με τη σημερινή του σημασία, όπως στον Δημοσθένη, που κάνει
πάμπολλες αναφορές στην κακοήθεια των συκοφαντών.
(πηγή:http://www.pi.ac.cy/pi/files/epimorfosi/ekpaid_yliko/anthologio_arx_kypr
_grammateia/sykofanties.pdf)

18. Ποιες ενέργειες
έκαναν οι
Τριάκοντα για να
εξασφαλίσουν το
καθεστώς τους;
Αθετούν την υπόσχεσή τους
να συντάξουν και
δημοσιεύσουν νόμους,
σύμφωνα με τους οποίους θα
διοικούσαν
Αλλοιώνουν με παράνομες
ενέργειες τη σύνθεση των
δημοκρατικών οργάνων της
πολιτείας εγκαθιστώντας σε
αυτά έμπιστους οπαδούς τους
Συλλαμβάνουν τους
συκοφάντες και τους
καταδικάζουν σε θάνατο
Ζητούν ενίσχυση από τη
Σπάρτη
Συλλαμβάνουν κάθε αντίπαλο
του καθεστώτος
Έρχονται σε σύγκρουση οι
σκληροπυρηνικοί με τους
μετριοπαθείς ολιγαρχικούς.

19. Οι σχέσεις
Κριτία-
Θηραμένη
Οι σχέσεις των δύο αντρών ήταν στην αρχή
φιλικές αλλά μετά διαφοροποιήθηκαν.
Ο Κριτίας θανάτωνε τους ικανούς και άξιους
δημοκρατικούς πολίτες για να μειωθούν οι
Αθηναίοι που θα είχαν τη δύναμη και το κύρος
να εναντιωθούν στις αυθαιρεσίες των
Τριάκοντα τυράννων.
Ο Θηραμένης προσπαθεί να συγκρατήσει το
βίαιο Κριτία από τη διάπραξη εγκλημάτων σε
βάρος ανθρώπων με μεγάλη δημοτικότητα.

20. Χαρακτηρίστε τις προτάσεις ως σωστές ή
λανθασμένες
• 1. Όσοι ζούσαν από τη συκοφαντία έλαβαν αξιώματα από τους τριάκοντα
= ………
• 2. Οι τριάκοντα ζήτησαν ενισχύσεις από τη Σπάρτη = ………
• 3. Οι Σπαρτιάτες έστειλαν στρατιώτες με αρμοστή τον Καλλίβιο = ………
• 4. Πολίτες με κύρος μπήκαν στο στόχαστρο των τριάκοντα = ………
• 5. Ο Κριτίας υπήρξε σκληρός και απάνθρωπος = ………
• 6. Οι Αθηναίοι πολίτες «ἀρχὰς κατέστησαν ὡς ἐδόκει αὐτοῖς» =
....................
• 8. Η συκοφαντία ήταν σπάνιο φαινόμενο στην αρχαία Αθήνα =
....................
• 9. Οι Αθηναίοι είχαν δυσαρεστηθεί με την τιμωρία των συκοφαντών =
....................

21. Για να δούμε τι καταλάβαμε

23. Τυραννία και σύγχρονη δικτατορία
Η τυραννία των τριάκοντα ήταν η φοβερή δικτατορία η οποία
επιβλήθηκε στην Αθήνα αμέσως μετά την ήττα της στον Πελοποννησιακό
πόλεμο και διήρκησε από τον Απρίλιο μέχρι τον Δεκέμβριο του 404 π.Χ.
Ηγέτες των τριάκοντα ήταν ο αδίστακτος Κριτίας και ο μετριοπαθής
Θηραμένης. Στις δικτατορίες όμως δύσκολα επιβιώνουν οι μετριοπαθείς
και αυτοί που διαφωνούν με την ηγεσία.
Η τυραννία των τριάκοντα είχε ως αποτέλεσμα την θανάτωση 1.500
περίπου αθώων πολιτών και άλλες φρικαλεότητες σε διάστημα μόλις 8
μηνών. (Πηγή: https://sites.google.com/a/logotexniki.com/)

24. Η δικτατορία του 1967
• Στις 21 Απριλίου του 1967 και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές
για τις 28 Μαΐου, επίορκοι αξιωματικοί του στρατού, υπό την
φερόμενη ηγεσία του κινηματία Συνταγματάρχη Γεωργίου
Παπαδόπουλου, και συμμετοχή του Ταξίαρχου
Τεθωρακισμένων Στυλιανού Παττακού και του Συνταγματάρχη
Νικόλαου Μακαρέζου, ομάδας αξιωματικών του στρατού
ξηράς, καταλύοντας την Δημοκρατία και τους θεσμούς της
χώρας και στρέφοντας τα όπλα κατά του ελληνικού λαού,
κατέλαβαν την εξουσία με πραξικοπηματικό κίνημα, το οποίο
οι ίδιοι ονόμαζαν «Εθνοσωτήριον Επανάστασιν» ή Επανάσταση
της 21ης Απριλίου.
(Πηγή: https://sites.google.com/a/logotexniki.com/)

25. Η δικτατορία
του 1967
• Την ίδια μέρα εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα, με το
οποίο αναστέλλονταν άρθρα του Συντάγματος περί
ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
• Από το ραδιόφωνο μεταδόθηκαν ανακοινώσεις για
απαγόρευση κυκλοφορίας οχημάτων και πολιτών
στους δρόμους της Αθήνας, ανάληψης χρημάτων
από τις τράπεζες, για διακοπή των μαθημάτων στα
σχολεία, για κλείσιμο του χρηματιστηρίου.
• Γρήγορα, οι πραξικοπηματίες κατέλαβαν το
Πεντάγωνο, βασικά υπουργεία και υπηρεσίες, τις
τηλεπικοινωνίες και τους ραδιοσταθμούς. Επίσης
συνέλαβαν το νόμιμο πρωθυπουργό Π.
Κανελλόπουλο, υπουργούς, πολιτικούς ηγέτες,
απλούς πολίτες και - κυρίως - κομμουνιστές και
αριστερούς.

26. Η δικτατορία του 1967
• Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μέχρι τις 30 Απρίλη είχαν
συλληφθεί 8.270 άνδρες και γυναίκες, από τους οποίους οι 6.118
εκτοπίστηκαν στη Γυάρο. Σύμφωνα, όμως, με τους υπολογισμούς
των πολιτικών κομμάτων και των ξένων δημοσιογράφων, οι
συλλήψεις έφτασαν τις 10.000 με 12.000. Αυτούς που συνέλαβε η
αστυνομία της Αθήνας τους μετέφεραν στην αρχή, για μερικές μέρες,
στον Ιππόδρομο του Φαλήρου.
• https://www.youtube.com/watch?v=cNlIvltSi28

27. Μπορείτε να βρείτε
ομοιότητες ανάμεσα στα
δύο καθεστώτα;
(γράφουμε στο chat)

28. Ομοιότητες
Τριάκοντα
τυράννων-
δικτατορίας
• Χρησιμοποιείται η βία και ο εκφοβισμός μέσω
όπλων και γίνεται χρήση αθέμιτων μέσων για
την διατήρηση της διεφθαρμένης εξουσίας.
• Υπάρχουν απαγορεύσεις ελευθεριών και
δικαιωμάτων (απαγόρευση του λαού να μπει
στην Αθήνα από τους τριάκοντα και απαγόρευση
κυκλοφορίας, ανάληψης χρημάτων,
συγκεντρώσεων και έκφρασης γνώμης και
ελεύθερου λόγου από τους δικτάτορες).
(Πηγή:
https://sites.google.com/a/logotexniki.com/)

29. Ομοιότητες Τριάκοντα
τυράννων- δικτατορίας
• Κατάχρηση πόρων στις δημόσιες υπηρεσίες
και αδικαιολόγητες συλλήψεις πολιτών που
έχουν απήχηση στον λαό.
(Πηγή: https://sites.google.com/a/logotexniki.com/)

30. Σας ευχαριστώ
Ελευθερία Παπαμανώλη