¨ΕΡΩ¨ - 3ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010)
•
0 gefällt mir•1,079 views
Η ¨ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ¨ ΣΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΕΡΩ¨ – (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010). ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΩΡΑ ΟΛΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΕΡΩ¨ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΑΣ. ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Γραφεῖα Θεσσ/νίκης: Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, 54628 τηλ: 2310552207, τηλεομοιότυπο: 2310552209 Γραφεῑα Ἀθηνῶν: Πανεπιστημίου 34 καί Ἱπποκράτους γωνία, Στοά Παλλάδος 10679, 2ος ὄροφος, τηλ.2105227967 καί Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσματζόγλου 10679, 5ος ὄροφος, τηλ.2106930355 http://www.enromiosini.gr/
Empfohlen
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (20)
Ähnlich wie ¨ΕΡΩ¨ - 3ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010)
Ähnlich wie ¨ΕΡΩ¨ - 3ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010) (20)
Mehr von ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ε.ΡΩ.
Mehr von ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ε.ΡΩ. (16)
Kürzlich hochgeladen
Kürzlich hochgeladen (20)
¨ΕΡΩ¨ - 3ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010)
- 1. 1 IΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗς-ΠΡΟΒΟΛΗς ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 3 /ΤΙΜΗ: 4 ΕΥΡΩ H ΡΩΜΑΝΙΑ ΚΙ AΝ ΠΕΡΑΣΕΝ, AΝΘΕI ΚΑI ΦΕΡΕΙ ΚΙ AΛΛΟ ΦIλιππος I. ΚαρυπIδης ΘεοφAνης ΜαλκIδης ΑθανΑσιος ΑντωνΙου Καθηγητής Ἀλεξάνδρειου Τ.Ε.Ι. Δρ. Κοινωνικῶν Ἐπιστηµῶν Δρ, Φ. τ. Ἱστορικός, Καθηγητής Θεσσαλονίκης Ἀρχ. Ἑλληνικῆς Ἱστορίας Δ.Π.Θ. π. ANΑΣΤ. ΠΑΡΟΥΤΟΓΛΟΥ ΓεωργIοΣ ΠαπαβασιλεΙου κωνσταντινοΣ χολεβαΣ Ἐκπαιδευτικός τ. Σχολ. Σύµβουλος Π.Ε. Πολιτικός Ἐπιστήμων ΝεκτΑριος ΔαπΕργολας ΠαναγιΩτης Α. ΔρακΑτος ΧρυσΑνθη ΧατζηδΗµου Φιλόλογος - Δρ. Βυζαντινῆς Ὁµότιµος Καθηγ. Παν. Πατρῶν Ἰατρός - πολύτεκνη Ἱστορίας
- 2. 2 EΚΔΟΤΙΚO ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΕ Υ ΧΟΣ ΑΡ. 3/ ΙΟΥΛΙΟς-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟς 2010 Ἴσως ἡ πιό συχνή ἀπορία ὅσων μαθαίνουν γιά τό ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ TOY ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕ ΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑ Σ Σωματεῖο μας εἶναι τό «γιατί ἔχει αὐτό τό ὄνομα;». Γιατί λοιπόν «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη»; Καί γιατί τώρα «Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη»; ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» Σχεδόν ὅλοι ὅσοι ἔχουν αὐτή τήν ἀπορία, ἔχουν ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ συνάμα καί μία θολή εἰκόνα γιά τό τί σημαίνει «Ρω- -ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ μηοσύνη». Δυστυχῶς, ἡ «Ρωμηοσύνη», γιά τήν ὁποία ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ἔχουν δώσει τό αἷμα τους καί τό βιός τους οἱ πρόγονοί ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ KATA TON ΝΟΜΟ μας, γιά τήν ὁποία ἔχουν γράψει οἱ ποιητές μας, τήν Παπαδόπουλος Θεόφιλος, Πρόεδρος ἔχει τραγουδήσει ὁ λαός μας, τό καύχημά μας, τό δι- ακριτικό στοιχεῖο τῆς ταυτότητάς μας, ἀποτελεῖ πιά ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Βαλκᾶνος Γεώργιος «σημεῖον ἀντιλεγόμενον» ἤ ἁπλά, μία ἄγνωστη λέξη. «Μέ ρωτάει τό παιδί μου τί εἶναι ἡ Ρωμηοσύνη καί ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Γαλανόπουλος Χρῆστος δέν ξέρω τί νά τοῦ ἀπαντήσω», σχολίαζε ἕνας πατέ- Θανάσουλας Δῆμος ρας πρίν ἀπό λίγο καιρό σέ μία ἱστοσελίδα. Ἤ, ὅπως Λουμᾶκος Παναγιώτης εὔστοχα ἔχει σχολιαστεῖ, «Οἱ σύγχρονοι Ἕλληνες πού Μπόκας Γεώργιος ξέρουν κάτι γιά τόν Σωκράτη, ἀλλά δέν ξέρουν τίποτε ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ γιά τόν ἅγιο Ἰωάννη τό Χρυσόστομο εἶναι σάν παιδιά Παπαδόπουλος Θεόφιλος πού ξέρουν κάτι γιά τόν παπποῦ τους, ἀλλά δέν ξέρουν Βαλκᾶνος Γεώργιος τίποτε γιά τόν πατέρα τους.» ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Τό παρόν σημείωμα δέν προσφέρεται γιά ἀνάλυση Βιλλιώτης Γεώργιος τῶν λόγων πού ὁδήγησαν σέ αὐτή τήν κατάσταση Τζίκα Δήμητρα «ὀρφάνιας». Καταλαβαίνει ὅμως κανείς ὅτι τελι- ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ κά τό ἴδιο τό ὄνομα τῆς «Ἑνωμένης Ρωμηοσύνης» Βεζυργενίδης Χαράλαμπος ἀποτελεῖ ἀπό μόνο του μία πρόταση ἐνδοσκόπησης καί πνευματικῆς ἀναγέννησης. Καί μόνον ἡ ἔγερση ΥΠΕΥΘΥΝH ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ τοῦ ἐσωτερικοῦ προβληματισμοῦ «τί εἶναι Ρωμηο- Κιοσκερίδου Πηνελόπη σύνη» ἀποτελεῖ μία ἀφορμή γιά νά ψάξει κανείς, νά EΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ διαβάσει, νά ἀναλογιστεῖ καί ἐν τέλει νά συνειδητο- Ἐσωτερικοῦ: 20 Εὐρώ, Ἐξωτερικοῦ: 40 Εὐρώ ποιήσει. Ἕνας μικρός ἀρωγός στήν προσπάθεια αὐτή ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ἐλπίζουμε ὅτι θά εἶναι οἱ ἐκδοτικές καί ὄχι μόνον, Eurobank δραστηριότητες τοῦ Σωματείου μας πού μέ τόν καιρό, IBAN: GR4002603220000140200352972, σύν Θεῷ, αὐξάνονται καί ἀγκαλιάζονται ἀπό ὅλο καί BIC: EFGBGRAA περισσότερο κόσμο. ΓΡΑΦΕΙΑ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ: Δέν μπορεῖ κανείς φυσικά νά ἰσχυρισθεῖ ὅτι εἶναι Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, ΤΚ 54628 ἀρκετές οἱ προσπάθειες αὐτές ἀπό μόνες τους. Θέλει Tηλ.: 2310 552207, τηλεομ.: 2310 552209 καί προσωπικό ἀγώνα, ἀλλαγή στάσης, Ἀγάπη στόν Διαδίκτυο: www.enromiosini.gr Θεό καί στόν συνάνθρωπο, θέλει Ἐλπίδα, θέλει «μελ- τέμι γερό, γεννημένο στήν Τῆνο, πού νά ̓ρθεῖ μέ τήν Ἠλεκτρ. ταχυδρομεῖο: εὐχή τῆς Παναγίας καί νά καθαρίσει τόν τόπο ἀπ̓ ὅλων contact@enromiosini.gr τῶν λογιῶν τῆς Τουρκιᾶς καί τῆς γηραιᾶς Εὐρώπης τ̓ Οἱ συγγραφεῖς τῶν ἄρθρων φέρουν τήν ἀπομεινάρια» (Ἐλύτης). εὐθύνη γιά τίς ἀπόψεις τους. Ἀπό τή Σύνταξη ISSN: 1792-2828
- 3. 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι ΟΥΛ Ι ΟΥ-Σ Ε Π Τ Ε Μ Β Ρ Ι ΟΥ 2 01 0 Ἁγίου Σιλουανοῦ Ἱερόν Κελλίον Ἁγίου Δρ. Ἀθαν. Ἀντωνίου Γεωργ. Ἰ. Βιλλιώτη Θεοφάνη Μαλκίδη τοῦ Ἀθωνίτου Νικολάου Μπουραζέρη κ λ ασικOς ΕΛΛ ΗΝΙΚ Η A Λ ΕΞΑ ΝΔΡΟΣ πα ρακ Iνηση o aγιος a λ εξαν- EλληνισμOς καI ΓΛΩΣΣΑ, Α ΝΑΣΑ Y ΨΗ Λ Α ΝΤΗΣ πρOς μετA νοια δρος τοy σβιρ χριστιανισμOς ΖΩΝΤΑ ΝΩΝ Α Ν- Σελ. 46 Σελ. 4 Σελ. 7 Σελ. 18 ΘΡΩΠΩΝ Σελ. 37 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΛΩΣΣΑ - ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ - ΤΕΧΝΗ σ. 3 Ἱστορικό προσκύνημα στήν Παναγία σ. 36 Ρωμηοσύνη, Ε. Π., πρεσβυτέρας Σουμελά τοῦ Πόντου σ. 37 Ἑλληνική γλώσσα, ἀνάσα ζωντανῶν σ. 4 «Παρακίνηση πρός μετάνοια» ἀνθρώπων, Γεωργ. Ἰ. Βιλλιώτη, Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου φιλολόγου - θεολόγου σ. 7 Ὁ Ἅγιος Ἀλέξανδρος τοῦ Σβίρ σ. 42 Ρωμηοσύνη καί ἐκπαίδευση, Γεωργίου Ἱερόν Κελλίον Ἁγ. Νικολάου Μπουραζέρη Παπαβασιλείου, τ. Σχολ. Συμβούλου Π.Ε. σ. 12 Oἰκολογικές ἀναφορές στή χριστιανική σ. 46 Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης: Mάχου ὑπέρ παράδοση, Φιλ. Καρυπίδη, Καθηγ. Τ.Ε.Ι. πίστεως καί πατρίδος, Φάνη Μαλκίδη, Δρ. Κοινωνικῶν Ἐπιστημῶν σ. 18 Κλασικός ἑλληνισμός καί χριστιανισμός, Δρ. Ἀθανασίου Ἀντωνίου, Ἱστορικοῦ, σ. 50 Ὁ αὐτοκράτωρ Μιχαήλ Γ΄, Νεκτ. Δαπέργολα, τ. Καθηγ. Δημοκριτείου Πανεπιστημίου φιλολόγου - Δρ. Βυζαντινῆς Ἱστορίας σ. 21 Ὁ χριστιανισμός στήν Καππαδοκία, σ. 54 Ἡ πονεμένη Ρωμηοσύνη, Παναγιώτη πρωτοπρεσβυτέρου Ἀναστασίου Παρούτογλου, Α. Δρακάτου, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ σ. 57 Φιλανθρωπία καί κοινωνική πρόνοια στή σ. 24 Ἡ μεταστροφή μου στήν Ὀρθοδοξία βυζαντινή πολιτεία, Ἀμαλίας Ἠλιάδη, π. Κωνσταντίνου φιλολόγου-ἱστορικοῦ σ. 62 Ἱστορικό ἐπετειολόγιο: OIKOΓΕΝΕΙΑ -NEOTHTA Ἰούλιος - Αὔγουστος - Σεπτέμβριος σ. 29 Ὡς νεόφυτα ἐλαιῶν, Χρυσ. Χατζηδήμου, σ. 80 Τό Θεῖο Πάθος στίς ὠδές τοῦ Ἀνδ. Κάλβου, Ἰατροῦ-πολυτέκνου Ἰωάννου Πρίμπα, νομικοῦ-θεολόγου σ. 31 Ἐπιστολή πολύτεκνης μάνας σ. 33 Oἱ νέοι καί ἡ γλώσσα τῶν λειτουργικῶν ΕΠΙΚΑΙΡΑ KAI ΔΙΑΦΟΡΑ κειμένων, Κωνσταντίνου Χολέβα, σ. 87 Ἐπίκαιρα καί Διάφορα Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονος σ. 108 Βιβλιοπαρουσίαση σ. 110 Οἱ ἐκδόσεις μας σ. 112 Δελτίο συνδρομῆς σ. 113 Διαδικτυακή παρουσία: www.enromiosini.gr
- 4. 2
- 5. 3 IΣΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛ Α ΤΟY ΠΟΝΤΟΥ Y ῞ στερα ἀπό 88 ἔτη «ληθάρ- ΟΡΘΟΔΟΞΑ γου καί σιωπῆς... εἰς τήν ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ πανίερον αὐτήν πατριαρ- χικήν μονήν ἀκούστηκε καί πάλιν, γλυκύτατον, τό ΄πεποικιλ- μένη τῇ θείᾳ δόξῃ ἱερά καί εὐκλεής παρθένε, μνήμην σου΄». Κορυφαῖο θρησκευτικό καί ἱστορικό γεγονός χαρακτήρισε τή Θεία Λει- τουργία στήν Παναγία Σουμελά στήν Τραπεζούντα ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος κατά τήν ὁμιλία του στήν Ἱερά Μονή. «Ὅλα αὐτά τά 88 χρόνια» σημείω- σε ὁ κ. Βαρθολομαῖος «ἡ ἀκοίμητος καντήλα τῆς μνήμης καί εὐλαβείας πρός τή Σουμελιώτισσα ἔκαιε καί ἐπότιζε καί καθοδηγοῦσε τήν πο- ρεία ὅλων τῶν Ποντίων, ὅλων τῶν Ρωμηῶν, ὅλων τῶν ὀρθοδόξων πού ἔλεγαν στήν προσευχή τους «Σουμε- λά μας Παναγία, τήν εἰκόνα σου ἐγώ, τή σεπτή καί τήν ἁγία ἔρθα γιά νά προσκυνῶ». «Σήμερα ὁ Πόντος γίνεται πραγμα- τικά Εὔξεινος, καθώς δέχεται καρα- βάνια ὁλόκληρα προσκυνητῶν πού γεμίζουν τίς ἀνηφοριές τῶν βουνῶν πού ὁδηγοῦν στόν ἱερό βράχο τῆς Παναγίας». Στό τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας, ὁ καταγόμενος ἀπό τόν Πόντο μητρο- πολίτης Δράμας Παῦλος προσέφερε
- 6. 4 ὡς δῶρο στόν Οἰκουμενικό Πατρι- γκινημένος εἶπε ὅτι ἡ ποδιά πού τοῦ άρχη μία ποδιά γυναίκας, ἡ ὁποία κε- προσέφερε ὁ μητροπολίτης Δράμας ντήθηκε πρίν ἀπό τό 1918 καί μετά δέν εἶναι ἕνα ἁπλό δῶρο. Πρόκειται, τόν ξεριζωμό τῶν Ἑλλήνων τοῦ Πό- τόνισε, γιά ἱερό κειμήλιο, τό ὁποῖο θά ντου βρέθηκε στή Μακεδονία. ἀποθησαυριστεῖ στό σκευοφυλάκιο Τήν ἴδια ὥρα, Πόντιοι μέ λύρες τρα- τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. γούδησαν τραγούδια γιά τήν Παναγία καί τά μάτια ὅλων γέμισαν δάκρυα. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Τραπεζούντα, Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης συ- 15.08.2010 Ἁγίου Σιλουανοῦ τοῦ Ἀθωνίτου ΠΑΡΑΚIΝΗΣΗ ΠΡOΣ ΜΕΤAΝΟΙΑ Η ̔ ψυχή μου σέ γνώρισε, Ὤ, ἄν ἦταν δυνατόν, θά σᾶς Κύριε, καί διηγοῦμαι τά ἀνεβίβαζα σέ ἕνα ὄρος ὑψηλό, γιά νά ἐλέη Σου στόν λαό Σου. ἠμπορέσετε νά ἰδῆτε ἀπό τήν ὑψηλή Μή θλίβεσθε, λαοί, διό- κορυφή του τό πρᾶον καί ἐλεῆμον τι εἶναι δύσκολη ἡ ζωή. Ἀγωνίζεσθε πρόσωπο τοῦ Κυρίου, καί θά γέμιζαν μόνο κατά τῆς ἁμαρτίας καί ζητεῖτε οἱ καρδιές σας ἀγαλλίαση. ἀπό τόν Κύριον βοήθεια, καί Αὐτός Σᾶς λέγω ἀλήθεια. Δέν γνωρίζω νά θά σᾶς δώση τό ὠφέλιμο, ἐπειδή εἶναι ἔχω τίποτε καλό στόν ἑαυτό μου καί ἐλεήμων καί σᾶς ἀγαπᾶ. Ὤ λαοί! Μέ ἔχω πολλές ἁμαρτίες, ἀλλά ἡ Χάρις δάκρυα γράφω τίς γραμμές αὐτές. Ἡ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἔχει ἐξαλείψει ψυχή μου ἐπιθυμεῖ νά γνωρίσετε τόν τίς ἁμαρτίες μου καί γνωρίζω ὅτι σέ Κύριο καί νά ἰδῆτε τό ἔλεος καί τήν ὅσους παλαίουν κατά τῆς ἁμαρτίας ὁ δόξα Του. Εἶμαι ἑβδομήντα δύο ἐτῶν Κύριος χαρίζει ὄχι μόνον τήν ἄφεση, καί ἐπλησίασα τόν θάνατο, καί γρά- ἀλλά καί τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύ- φω περί τοῦ ἐλέους τοῦ Κυρίου, τό ματος, ἡ ὁποία χαροποιεῖ και γεμίζει ὁποῖο μοῦ ἔδωσε ὁ Κύριος νά γνωρί- τήν ψυχή μέ μία βαθειά καί γλυκειά σω διά Πνεύματος Ἁγίου. εἰρήνη.
- 7. 5 Ὤ, Κύριε, Σύ ἀγαπᾶς τό πλάσμα ρήνη, ὀφείλει νά μετανοήση καί ὁ Σου καί ποιός ἤμπορεῖ νά κατανοήση Κύριος θά συγχωρήση τίς ἁμαρτίες τήν ἀγάπη Σου ἤ νά γευθῆ τήν γλυ- καί θά ἔχη τότε χαρά καί εἰρήνη. Καί κύτητά της, ἐάν Σύ ὁ ἴδιος δέν τόν δι- δέν ὑπάρχει ἀνάγκη ἄλλων μαρτύ- δάξης διά τοῦ Ἁγίου Σου Πνεύματος; ρων, ἀλλά αὐτό τό ἴδιο τό Πνεῦμα Ὤ, λαοί, ἄς κράξουμε πρός τόν Κύ- μαρτυρεῖ μέσα μας ὅτι συνεχωρή- ριον, ὅλη ἡ γῆ, καί θά εἰσακουσθῆ ἡ θησαν οἱ ἁμαρτίες, καί τό σημεῖον προσευχή μας, διότι ὁ Κύριος χαίρε- τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν εἶναι ὅτι ται μέ τήν μετάνοια τῶν ἀνθρώπων. ἐμισήσαμε τήν ἁμαρτία. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι φυλάττουν τόν Καί τί ἄλλο περιμένουμε; Νά ζητή- ἅγιον φόβο τοῦ Θεοῦ, τότε γίνεται σουμε ἀπό τούς οὐρανούς νά μᾶς ψάλ- χαρούμενη καί γλυκεία ἡ ζωή ἐπάνω λη κάποιος ἕνα οὐράνιο ἄσμα; Ἀλλά στή γῆ. Τώρα ὅμως οἱ ἄνθρωποι στόν οὐρανό τό πᾶν ζῆ διά τοῦ Ἁγίου ἄρχισαν νά ζοῦν κατά τό θέλημα καί Πνεύματος, καί σέ μᾶς ἐδῶ στήν γῆ τόν νοῦ τους, καί ἐγκατέλειψαν τίς ἔχει δοθεῖ τό ἴδιο Ἅγιον Πνεῦμα. ἅγιες ἐντολές ἐλπίζοντας χωρίς τόν Καί μέσα στούς ναούς οἱ ἀκολουθίες Κύριο νά εὕρουν τήν χαρά ἐπάνω τελοῦνται μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου στήν γῆ, ἐπειδή δέν γνωρίζουν ὅτι Πνεύματος καί στίς ἐρήμους καί στά Δόξα νά ἔχη ὁ Κύριος πού μᾶς ἔδωσε τήν μετάνοια, καί μέ τήν μετάνοια ἠμποροῦμε νά σωθοῦμε ὅλοι ἀνεξαιρέτως. μόνος ὁ Κύριος εἶναι ἡ ἀληθινή ὄρη καί στά σπήλαια, καί παντοῦ οἱ χαρά μας καί μόνον μέ τόν Κύριο ἀσκηταί τοῦ Χριστοῦ ζοῦν ἐν Πνεύ- εὐφραίνεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου. ματι Ἁγίῳ. Καί ἄν φυλάξουμε Αὐτό, Δόξα νά ἔχη ὁ Κύριος πού μᾶς θά εἴμεθα ἐλεύθεροι ἀπό κάθε σκότος ἔδωσε τήν μετάνοια, καί μέ τήν με- καί ἡ αἰωνία ζωή θά εἶναι μέσα μας. τάνοια ἠμποροῦμε νά σωθοῦμε ὅλοι Ἐάν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μετανοοῦσαν ἀνεξαιρέτως. Δέν θά σωθοῦν μόνον καί ἐφύλατταν τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνοι πού δέν μετανοοῦν. Σ̓ αὐτό ὁ Παράδεισος θά ἦταν ἐπάνω στήν βλέπω τήν ἀπόγνωσή τους καί πολύ γῆ, διότι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ «ἐντός θρηνῶ, διότι τούς λυπᾶμαι. Αὐτοί δέν ἡμῶν ἐστίν». Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐγνώρισαν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα πόσο εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τό δέ Ἅγιον μεγάλη εἶναι ἡ εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ. Πνεῦμα καί στόν οὐρανό καί στήν γῆ Ἐάν κάθε ψυχή ἐγνώριζε τόν Κύρι- εἶναι τό ἴδιο. ον, ἐγνώριζε πόσον Αὐτός μᾶς ἀγαπᾶ, Ὅποιος εἶναι προσκολλημένος σέ ὄχι μόνο κανείς δέν θά ἀπελπιζόταν περιουσίες καί χρήματα, αὐτός πο- γιά τήν σωτηρία του, ἀλλ̓ οὐδέποτε τέ δέν θά ἠμπορέση νά ἔχη τόν νοῦ θά ἐγόγγυζε. καθαρό ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή Ψυχή, ἡ ὁποία ἀπώλεσε τήν εἰ- στό βάθος τῆς ψυχῆς του κατοικεῖ
- 8. 6 μονίμως ἡ μέριμνα τί νά κάνη μέ ὅλα Ἐάν σκέπτεσαι τό κακό γιά τούς αὐτά. Καί ἄν δέν μετανοήση ἀληθινά ἀνθρώπους, σημαίνει ὅτι ζῆ μέσα καί δέν θλίβεται, διότι ἠμάρτησε στόν σου πνεῦμα πονηρόν καί αὐτό σοῦ Θεόν, τότε θά ἀποθάνη αἰχμάλωτος ὑποβάλλει πονηρές σκέψεις κατά τῶν τοῦ πάθους, χωρίς νά γνωρίση τόν ἀδελφῶν. Καί ἄν κάποιος ἀποθάνη Κύριον. ἀμετανόητος, χωρίς νά ἔχη συγχωρέ- σει τόν ἀδελφόν του, τότε ἡ ψυχή του θά ἀπέλθη ἐκεῖ, ὅπου μένει τό πονη- ρόν πνεῦμα τό ὁποῖο ἔχει κατακυρι- εύσει τήν ψυχήν. Αὐτός εἶναι ὁ νόμος: Ἐάν συγχωρῆς, σημαίνει ὅτι καί ἐσέ ὁ Κύριος σέ συγχώρησε. Ἐάν ὅμως δέν συγχωρῆς τόν ἀδελφόν, σημαίνει ὅτι καί ἡ ἁμαρτία σου παραμένει μαζί σου. Ὁ Κύριος προσευχόταν ὑπέρ τῶν σταυρωτῶν Του: «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσιν». Ὁ Ἀρχιδιάκονος Στέφανος προσευχόταν γιά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι τόν λιθοβολοῦσαν μέχρι θανάτου: «Κύριε, μή στήσης τήν ἁμαρτίαν ταύ- την». Καί ἐμεῖς, ἄν θέλουμε νά διαφυ- λάξουμε τήν χάρη, ὀφείλουμε νά προ- σευχώμεθα ὑπέρ τῶν ἐχθρῶν. Ἐάν δέν σπλαχνίζεσαι τόν ἁμαρτωλόν, ὁ ὁποῖος θά βασανίζεται στό αἰώνιον πῦρ, ση- μαίνει ὅτι μέσα σου δέν ζῆ ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά πνεῦμα πονη- ρόν καί ὅσον ἀκόμη ζῆς, ἀγωνίσου διά Ἐάν ὁ Ἐλεήμων Κύριος διά τῶν τῆς μετάνοιας νά ἀπαλλαγῆς ἀπό αὐτό. παθῶν Του μᾶς ἔδωσε ἐδῶ στήν γῆ τό ἐκ τοῦ Πατρός ἐκπορευόμενον Ἅγιον Πνεῦμα, καί ἐάν μᾶς ἔδωσε τό Σῶμα καί τό Αἷμα Του, τότε εἶναι φανερόν ὅτι καί ὅσα ἄλλα μᾶς εἶναι ἀναγκαῖα Αὐτός θά μᾶς τά δώση. Ἄς παραδώσουμε τούς ἐαυτούς μας στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τότε θά ἰδοῦμε τήν Πρόνοιά Του, καί ὁ Κύριος θά μᾶς δώση ἀκόμη καί ἐκεῖνο τό ὁποῖο οὔτε κἄν ἀναμέναμε. Ὅποιος ὅμως δέν παραδίδεται στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτός οὐδέποτε θά ἠμπορέση νά ἰδῆ τήν πρόνοιά Του γιά μᾶς.
- 9. 7 «Ἱερόν Κελλίον Ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη» O AΓΙΟΣ A ΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΟY ΣΒΙΡ Τό πιό ζωντανό λείψανο Ο ̔ Παντοκράτορας Χριστός, πλησιάζοντας στή Λάρνακά του, ὅπως πάντοτε, ἔτσι καί ἕνα ἀπροσδόκητο θέαμα, ἕνα μόνιμο στίς μέρες μας, πού ὅλα θαῦμα: Τό ἄψυχο σῶμα τοῦ μεγάλου δείχνουν νά ἔχουν ἁλωθεῖ ἀσκητοῦ δέν ἔχει χάσει τό φυσικό ἀπό τόν ἄρχοντα τοῦ κόσμου τού- του χρῶμα, οὔτε τήν ἐλαστικότητά του, ἐξακολουθεῖ νά του καί, ἀπ̓ ὅτι φαί- ἐνεργεῖ μεγάλα καί νεται, διατηρεῖ ἀκόμα θαυμαστά διά μέ- καί τούς μῦς, τό λί- σου τῶν ἁγίων τῆς πος καί τόν ὑποδόριο στρατευομένης καί ἱστό! Δέν μπορεῖς νά τῆς θριαμβεύουσας πιστέψεις στά μάτια Ἐκκλησίας. Στούς σου, ἀλλ̓ οὔτε καί στ̓ τελευταίους ἀνήκει αὐτιά σου πού ἀκοῦνε καί ἕνας ἄγνωστος ὅτι ἔχει πεντακόσια σέ μας ὅσιος τῆς χρόνια πού χωρίστη- Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, κε ἀπό τήν ψυχή. Τόν ὁ Ἀλέξανδρος τοῦ προσκυνᾶς σάν ζω- Σβίρ. Ὁ βίος του εἶναι ντανό, αἰσθανόμενος θαυμαστός, ὅπως συ- τή ζωοποιό Χάρη μβαίνει μέ πολλούς τοῦ Ἁγίου Πνεύμα- Ἁγίους. Αὐτό πού ἐκ- τος, πού παρουσιάζει πλήσσει ὅμως στόν ἐμπρός σου τόσο ἁπτή Ἅγ. Ἀλέξανδρο εἶναι ἐγγύηση τῆς κοινῆς Ὕστερα ἀπό 23 χρόνια ἐρημικῆς ζωῆς, τό 1508, τοῦ ἐμφανίστηκαν τρεῖς λαμπροί νέοι καί μιλώντας του σέ πρῶτο πρόσωπο τοῦ συνέστησαν νά κτίσει μοναστήρι καί τοῦ εἶπαν: «Ὅπως βλέπεις τόν ἕναν νά σοῦ μιλᾶ μέ τρία πρόσωπα, φτιάξε μία ἐκκλησία στό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τῆς Ἁγίας Τριάδος «ἐν μιᾷ τῇ οὐσίᾳ». ἡ κατάσταση στήν ὁποία διατηρεῖται, Ἀναστάσεως. ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, τό λείψανό Ὁ καλόκαρδος καθηγούμενος τόν πι- του. Ὅποιος ἀξιωθεῖ νά βρεθεῖ στό άνει εὐλαβικά ἀπό τά πόδια γιά νά μᾶς Μοναστήρι τοῦ Ἁγίου ἀντιμετωπίζει, δείξει, ἀνασηκώνοντάς τα, τά «ζωντα-
- 10. 8 νά» πέλματα πού διατηροῦν σταγόνες Μόνο ὁ Θεός γνωρίζει τούς λόγους ἀπό εὐῶδες μύρο, τό ὁποῖο συχνά εἶναι γιά τούς ὁποίους ἔδωσε στόν ἅγιο τόσο πολύ πού ἔχει σέ κάποια σημεῖα Ἀλέξανδρο τό μοναδικό αὐτό χάρι- παρασύρει τήν ἐπιδερμίδα. Ἀφοῦ μέ σμα τῆς ἀφθαρσίας. Ἐμεῖς, ἀπό τήν τήν κίνηση αὐτή διαπιστώνουμε καί ἀνθρώπινη σκοπιά, θά ἀναζητήσουμε τή θαυμαστή εὐκαμψία τῶν μελῶν, ὁ κάποιους ἀπό αὐτούς στά στοιχεῖα ἡγούμενός μᾶς πληροφορεῖ ὅτι πρίν πού συλλέξαμε ἀπό τή βιογραφία ἀπό λίγο καιρό ὁ Ἅγιος σήκωσε μέ του καί ἀπό νεότερες ἐπιστημονικές τά χέριά του ἕνα βρέφος πού ἔπεσε ἔρευνες. ἀπό τή μητέρα του στή λάρνακα καί τό ἔβαλε στήν ἀγκαλιά της, μπρός Γεννήθηκε ὡς καρπός προσευχῆς στά ἔκπληκτα μάτια μοναχῶν καί τῶν εὐλαβῶν γονέων του τό 1449 στό προσκυνητῶν. χωριό Μαντέρα τῆς Βορειοδυτικῆς Ρωσίας, ὅπου κατοικοῦσε ἡ Φιλανδι- Ὅλα αὐτά τά πρωτοφανῆ, πού κή φυλή τῶν Βέπ στήν ὁποία, ὅπως ἀντικρίζουμε κι ἀκοῦμε, μᾶς παρα- ἀπέδειξαν οἱ ἀνθρωπολόγοι πού ἐ- κινοῦν νά μεγαλύνουμε τή Χάρη τοῦ ξέτασαν τό λείψανο, ἀνῆκε καί ὁ Θεοῦ ἡ ὁποία ἀποκαλύπτεται φανε- Ἅγιος. ρά μέσα ἀπό τό ὁλοζώντανο, θαρρεῖς, σῶμα, ἐνῷ παράλληλα γεννᾶ μέσα Ἀπό μικρό παιδί ὁ Ἀμώς (αὐτό μας τήν ἀπορία καί τήν ἐπιθυμία νά ἦταν τό βαπτιστικό του ὄνομα) ξεχώ- μάθουμε ὅσα μποροῦμε γιά τόν ὄντως ριζε γιά τήν ἐγκράτεια, τή φιλοπτω- θεοφόρο ὅσιο τοῦ Βορρᾶ. χία καί τήν ἁπλότητά του. Ἔτρωγε
- 11. 9 μόνο ψωμί καί ἀγρυπνοῦσε συστη- νή ἀκτίνα τοῦ ἔδειξε τήν κατεύθυν- ματικά. Σέ νέα ἡλικία ἔφυγε ἀπό ση. Μέ τήν εὐλογία τοῦ ἡγούμενου τούς γονεῖς του ἀναζητώντας τήν ἀναχώρησε γιά νέους ἀγῶνες, σέ νέο ὁλοκληρωτική ἀφιέρωση στόν Θεό. στάδιο. Ἐκεῖ ἀξιώθηκε πολλῶν θείων Καθώς ξεκουραζόταν κοντά στόν πο- ἐπισκέψεων καί ἔγινε πόλος ἕλξεως ταμό Σβίρ, ἄκουσε μία φωνή νά τοῦ γιά πολλούς μοναχούς καί λαϊκούς. λέει: «Ὁ δρόμος σου ὁδηγεῖ στή Μονή Ὕστερα ἀπό 23 χρόνια ἐρημικῆς Βαλαάμ· πήγαινε ἐκεῖ νά ἀγωνιστεῖς ζωῆς, τό 1508, τοῦ ἐμφανίστηκαν ἐν εἰρήνῃ γιά τόν Κύριο καί ἀργότερα τρεῖς λαμπροί νέοι καί μιλώντας του θά ἐπιστρέψεις στόν τόπο αὐτό, ὅπου σέ πρῶτο πρόσωπο τοῦ συνέστησαν θά κτίσεις μοναστήρι καί πολλοί θά νά κτίσει μοναστήρι καί τοῦ εἶπαν: σωθοῦν ἀπό ἐσένα». Συγχρόνως τόν «Ὅπως βλέπεις τόν ἕναν νά σοῦ περιέλουσε οὐράνιο φῶς καί ἀπό τά μιλᾶ μέ τρία πρόσωπα, φτιάξε μία μάτιά του ἄρχισαν νά τρέχουν σάν ἐκκλησία στό ὄνομα τοῦ Πατρός καί βρύσες τά δάκρυα. τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, Ἕνας ἄγγελος τόν ὁδήγησε στό μα- τῆς Ἁγίας Τριάδος «ἐν μιᾷ τῇ οὐσίᾳ». κρινό Βαλαάμ, ὅπου ἔγινε μοναχός Συγχρόνως ὁ ἕνας τόν σήκωσε πιάνο- μέ τό ὄνομα Ἀλέξανδρος καί ἔζησε μέ ντάς τον ἀπό τό χέρι, τόν ἐνεθάρρυνε ὑποδειγματική ὑπακοή καί ἄσκηση. καί ἀπομακρύνθηκαν σχεδόν πετώ- Ἔπειτα ἀπό ἀρκετά χρόνια ἄκουσε ντας, ἀφήνοντάς τον σέ ἀνέκφραστη τήν ἴδια φωνή πού τόν προέτρεπε νά χαρά. Ἔτσι μέ τήν ὑπόδειξη ἀγγέλου ἐπιστρέψει στό Σβίρ, ἐνῷ μία φωτει- πάλι, ἔμαθε πού νά κτίσει τόν ναό καί
- 12. 10 ὀργάνωσε τό νέο μοναστήρι, ὅπου ὁ ξετε πάνω στά βρύα τοῦ βάλτου καί Ἅγιος ὑπηρετοῦσε τούς πολλούς μο- νά τό τσαλαπατήσετε μέ τά πόδια ναχούς του μέ πολλή ταπείνωση στίς σας». πνευματικές καί σωματικές τους Τό ἅγιο λείψανό του ἔγινε πηγή ἀνάγκες. πολλῶν θαυμάτων, μέχρι τήν ἐποχή Ἀργότερα, ὅταν ὁ Κύριος ἔνευσε τοῦ Κομμουνισμοῦ, ὅποτε τό ἀπήγα- τήν καρδιά του νά κτίσει δεύτερη γαν καί τό ἔκλεισαν στό ἐπιστημονικό Ἐκκλησία ἀφιερωμένη στή Σκέπη ἐργαστήριο τῆς Ἀκαδημίας πολέμου τῆς Θεοτόκου, εἶδε τήν ἴδια σέ ὅραμα στήν Πετρούπολη. Ἐκεῖ τό ὑπέβαλαν νά τοῦ ὑποδεικνύει πού θά κτιστεῖ. σέ πολλές ἔρευνες προσπαθώντας Συγχρόνως τοῦ ὑποσχέθηκε ὅτι θά νά ἀνακαλύψουν τό μυστικό τῆς παρέχει ὅλα τά ἀναγκαῖα γιά τή ζωή ἀφθαρσίας του, ὥστε νά χρησιμοποιή- τους καί θά προστατεύει τούς μονα- σουν τήν ἴδια μέθοδο στό πτῶμα τοῦ χούς καί τή Μονή του πάντοτε. Στάλιν. Ὅμως «οὐ φέρει τό μυστήρι- Ἐκοιμήθη στίς 30 Αὐγούστου τοῦ ον ἔρευνα». 1533, ἀφοῦ ἔλαβε τήν ὑπόσχεση τῶν Ἡ Χάρη λειτουργεῖ μέ τούς δικούς ἀδελφῶν ὅτι θά τοῦ κάνουν ὑπακοή της νόμους, «ὅπου θέλει πνεῖ». Μία ἡ- σέ ὅλα, ἐκτός ἀπό τήν παράκλησή λικιωμένη, σήμερα, γιατρίνα ἡ ὁποία του: «νά δέσετε τό ἁμαρτωλό σῶμα συμμετεῖχε σ̓ ἐκείνη τήν ἐρευνητική μου ἀπό τά πόδια μέ σχοινί, νά τό ρί- ὁμάδα, ὁμολογεῖ: «Καθώς βρισκόμουν
- 13. 11 πάνω ἀπό τό λείψανο καί ἔπαιρνα μέ τή Χάρη του τούς μοναχούς καί δείγματα γιά ἐξέταση, ἄκουσα νά μοῦ τούς περίοικους, ἐνῷ δέν στερεῖ ὁ λέει: ̔πάψε νά ἁμαρτάνεις̓, καί γνώ- Ἅγιος τή βοήθειά του ἀπό ὅσους τόν ριζα καλά τί ἐννοοῦσε. Τόν τύλιξα τό- ἐπικαλοῦνται, σ̓ ὅλα τά μήκη καί τά τε σέ ἕνα σεντόνι καί Τόν πέταξα σέ πλάτη τῆς γῆς. μία ἀποθήκη, ὅπου ἔμεινε γιά εἴκοσι Μετά τή σύντομη αὐτή ἀναφορά, χρόνια. Ὅμως συνέχισα νά ἀκούω ἐνδεικτικά, σέ κάποια γεγονότα τῆς τά ἴδια λόγια, μέχρι πού πῆρα ἕνα ζωῆς του, ἴσως ἡ ἀπορία μας, ὅσον αἰχμηρό ἐργαλεῖο καί τοῦ ἔβγαλα τά ἀφορᾶ τή ζωντάνια τοῦ λειψάνου τοῦ μάτια!». Ὅμως ἡ ὑπομονή τοῦ Ἁγίου Ἁγίου Ἀλεξάνδρου εἶναι τώρα μικρό- στό τέλος νίκησε, καί διαμέσου τοῦ τερη, ἀφοῦ μάλιστα εἴδαμε ὅτι μετά νεκροῦ σώματος ἀναστήθηκε ἡ ψυ- τόν Πατριάρχη Ἀβραάμ, αὐτόν μόνο χή ἐκείνη μέ τή μετάνοια. ἀξίωσε νά τόν ἐπισκεφτεῖ μέ τήν ἴδια Τό θαυμαστό λείψανο ἐπεστράφη μορφή ἀλλά καί νά τόν πιάσει ἀπό στήν Ἐκκλησία τό 1998, ὁπότε ἄ- τό χέρι ἡ ἴδια ἡ Ἁγία Τριάδα, ὁ μό- ρχισε πάλι νά θαυματουργεῖ καί νά νος ἀληθινός Θεός, πρός Τόν Ὁποῖο μυροβλύζει. Σήμερα βρίσκεται ἤδη πρεσβεύει μέ παρρησία γιά ὅσους τόν στό μοναστήρι του καί παρηγορεῖ παρακαλοῦν.
- 14. 12 Φίλιππος Ἰ. Καρυπίδης Καθηγητής Ἀλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Ἀντιπρόεδρος ΟIΚΟΛΟΓΙΚΕΣ AΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Εἰσαγωγή λυποῦνται, ἤ καί τιμωροῦν τούς Γιά πολλές προχριστιανικές, ἀλλά ἱερόσυλους πού τά προσβάλλουν. καί σύγχρονες, μή μονοθεϊστικές Κατά μία ἄποψη, ἡ μετάβαση σέ μία κοινωνίες, τά στοιχεῖα τοῦ φυσικοῦ ἀνθρωποκεντρική λογική σέ συνδυ- κόσμου ἔχουν συνείδηση. Ἡ φύση ασμό μέ τά ἐργαλεῖα πού παρέχει ἡ θεωρεῖται θεϊκή καί ἡ συμπεριφο- ἐπιστήμη, κάνουν τόν δυτικό πολιτι- ρά τῶν ἀνθρώπων ἐκδηλώνεται σμό ἕνα ἀξιακό μόρφωμα πού ὁδηγεῖ στό πλαίσιο μιᾶς διευρυμένης στήν ἐκμετάλλευση τῆς φύσης. ἠθικῆς ὑπευθυνότητας πού βλέ- Ὑπάρχουν ἀρκετά ἐρείσματα γιά τήν πει τά ὄντα νά ἔχουν μιά ἱερή ποι- ἄποψη αὐτή πού ἐνισχύθηκαν ἀπό ότητα. Ἔτσι, κατά τή συγκριτι- τίς θέσεις κάποιων ἐκκλησιαστικῶν κή θρησκειολογία, ὁ πολυθεϊσμός συγγραφέων ὑπέρ τῆς ἀνωτερότητας ἐκφράζει τό σύνολο τῶν πολύπλο- τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ θεόδοτου δι- κων οἰκοσυστημικῶν ἐλέγχων καί καιώματος νά δυναστεύσει στόν φυ- ἰσορροπιῶν(ἀκατανόητη πρόταση), σικό κόσμο. Ἡ ἄποψη ὅμως αὐτή ὅπου ἀνήκει καί ὁ ἄνθρωπος. Στόν θά μποροῦσε νά χαρακτηρισθεῖ ὡς Χριστιανισμό, ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτι- ὑπερβολική, ἀφοῦ ἱστορικές μαρτυ- Στήν ἀρχαία ἐμπειρία τῆς χριστιανικῆς ἐκκλησίας, ἡ Λειτουργία ἀποσκοπεῖ στή συμμετοχή τῶν προσευχόμενων στό γεγονός τῆς κοινωνίας μέ τά ἄλλα μέλη τῆς λατρευτικῆς κοινότητας καί μέ τό ὑλικό πλαίσιο ἀναφορᾶς. Ἀπευθύνεται σέ ὅλες τίς αἰσθήσεις μέσα στό λειτουργικό γεγονός, ἐνῷ ὁρισμένες προσευχές τοποθετοῦν τή Λειτουρ- γία στήν καρδιά τῆς Δημιουργίας. αγμένος κατ̓εἰκόνα καί καθ̓ὁμοίωσιν ρίες δείχνουν ὅτι ἡ συμπεριφορά τῶν τοῦ Θεοῦ, ἐνῷ τά φυσικά ἀντικείμενα ἀνθρώπων ἔχει ὁδηγήσει σέ μεγάλες δέν εἶναι θεοί οὔτε ἔχουν ψυχές. περιβαλλοντικές καταστροφές καί Ἔτσι, ἀπαλείφονται οἱ ἀναστολές στήν προχριστιανική ἐποχή. Τέτοια πού ὑπῆρχαν, ὅταν θεωροῦνταν ὅτι παραδείγματα εἶναι ἡ ἐξάλειψη εἰδῶν τά φυσικά ἀντικείμενα ἔχουν ψυχή, ζώων κατά τήν πλειστόκαινο περίο- ὀργίζονται, πονοῦν, διαμαρτύρονται, δο, ἡ ἀποδάσωση ἐκτάσεων στήν Κί-
- 15. 13 να ἀπό ὀπαδούς τοῦ Κομφούκιου, ἡ τῆς ἱστορίας. Ἡ φύση παίζει δευτερεύ- καταξύλευση τῆς Ἀττικῆς ἀπό τούς οντα ρόλο σέ αὐτή τήν ἀποκάλυψη ἀρχαίους Ἀθηναίους, ἐνῷ ἀνάλογα καί ὁ ρόλος τῆς ἀπορρίπτεται μπρο- παραδείγματα βρέθηκαν γιά τούς στά στόν φόβο τῆς εἰδωλολατρίας. Φοίνικες στό Λίβανο καί γιά τούς Ἔτσι, ἡ προφητική παρέμβαση τοῦ βουδιστές στό Νεπάλ. Θεοῦ στήν ἱστορία ἀποκτᾶ προτε- ραιότητα ἀπέναντι στά κοσμολογικά ἐνδιαφέροντα ἀναζήτησης τοῦ Θεοῦ Ἡ πορεία πρός τήν προφητική στή φύση ἀπό ἄλλους λαούς. κοσμολογία Στόν ἑλληνικό ὅμως πολιτισμό, Κάνοντας μία συνοπτική ἀναδρομή ἀποδίδεται μικρότερη σημασία στήν στήν ἱστορία διαπιστώνεται ὅτι ὁ Χρι- παρέμβαση τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία στιανισμός ἀνδρώθηκε στά πλαίσια ἑνός λαοῦ καί μεγαλύτερη σημασία δυό πολιτισμῶν πού ἐπικράτησαν: στή φύση πού πρόσφερε τήν αἴσθηση τοῦ ἰουδαϊκοῦ ἤ σιμιτικοῦ καί τοῦ τῆς ἀσφάλειας στούς ἀνθρώπους. Ἡ ἑλληνικοῦ. Οἱ ἱστορικοί συμφωνοῦν κοσμολογία ἦταν τό ἐπίκεντρο τοῦ ὅτι ἡ ἰουδαϊκή νοοτροπία ἔτεινε νά ἐνδιαφέροντος τῶν Ἑλλήνων φιλο- βλέπει τόν Θεό νά ἀποκαλύπτεται μέ- σόφων πού ἔβλεπαν τόν Θεό παρόντα σα ἀπό τίς ἐνέργειές του στήν πορεία στόν κόσμο καί ρυθμιστή, μέ τούς
- 16. 14 νόμους του, τήν κυκλική κίνηση καί ὑστερεῖ σέ κοσμολογικό ἐνδιαφέρον, τή φυσική ἀναπαραγωγή. Ἀπό αὐτήν ἐνῷ ἡ ἑλληνική σέ προφητικό. Στήν τή λατρεία δέν ἀποστασιοποιήθηκαν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη ὅμως, κα- οὔτε τά καλλιεργημένα καί δημιουρ- θώς καί σέ ἄλλα κείμενα (Ρωμ. η, 22), γικά πνεύματα, ὅπως ὁ Ἀριστοτέλης. «βλέπεται τό τέλος» γιά τόν φυσικό Ἀλλά καί ὁ Πλάτων ὁ θεολόγος τῆς κόσμο καί τοποθετεῖται ἡ ὀπτική κλασσικῆς Ἑλλάδας, δέν προχώρη- γωνία τῆς ἐσχατολογίας, τῆς τελικῆς σε πιό πέρα ἀπό τό νά δεῖ ἕναν Θεό πράξης τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορία. Ἔτσι, δημιουργό πού θά μποροῦσε νά εἶναι εἰσάγεται ἡ κοσμολογική προφητεία ἕνας καλλιτέχνης δημιουργός τοῦ πού σημαδεύει μία νέα προσέγγι- σύμπαντος ἀπό τήν προϋπάρχουσα ση στή σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τή ὕλη, τόν χῶρο καί τίς ἰδέες. φύση. Ἡ σύγκριση ἀνάμεσα στήν ἰου- Στόν ἑλληνικό πολιτισμό, ὁ κόσμος δαϊκή καί ἑλληνική θέση ἀπένα- εἶναι μία πραγματικότητα πού κλεί- ντι στή φύση ὁδηγεῖ κάτ ἀρχήν στό νει μέσα της πολλή ἐνέργεια, ὥστε συμπέρασμα ὅτι ἡ ἰουδαϊκή θέση νά μπορεῖ νά ζήσει γιά πάντα (τό σύ-
- 17. 15 μπαν εἶναι αἰώνιο). Γιά τόν ἰουδαϊκό, ἀνθρώπου -τοῦ μόνου πού μπορεῖ εἶναι ἕνα γεγονός, ἕνα δῶρο, πού πρέ- νά φέρει τόν κόσμο στόν Δημιουργό πει νά ἀναφέρεται διαρκῶς στόν δη- του καί νά γίνει ἱερέας τῆς Δημιουρ- μιουργό Του γιά νά μπορέσει νά ζή- γίας. Ἔτσι, ἐνῷ στήν εἰδωλολατρική σει. Ἡ πρώτη ἐκκλησία ἔχει νά συν- πίστη ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου πηγά- δυάσει τήν ἄποψη πού ἐμπιστεύεται ζει ἀπό τήν πίστη στήν αἰωνιότητα τή φύση γἰ αὐτό πού εἶναι, γιά τή τοῦ κόσμου καί στήν ἀναπόφευ- λογικότητα, τόν λόγο καί τήν αἰτία, κτη ἀναπαραγωγή του, στή χριστι- μέ τήν ἄποψη πού θεωρεῖ τή φύ- ανική κοσμολογία ὁ κόσμος εἶναι ση δῶρο καί γεγονός ἐξαρτημένο ἐξαρτημένος καί ἔχει ἐγγύηση σω- διαρκῶς ἀπό τό Δημιουργό καί Δοτή- τηρίας μόνο ἄν βρίσκεται σέ συνεχῆ ρα Του. Ἀπό τόν συνδυασμό αὐτό, ὁ κοινωνία μέ ὅ,τι δέν εἶναι κατά φύσιν ἀρχαῖος Χριστιανισμός ἀναπτύσσει κόσμος, μέ τόν Θεό. Μέ τήν ἔννοια τήν εὐχαριστιακή κοσμολογία πού αὐτή, ἡ εὐθύνη τοῦ ἀνθρώπου γιά νά θεωρεῖ τόν κόσμο πεπερασμένο καί ζήσει ὁ κόσμος εἶναι μεγάλη. ὑποκείμενο σέ περιορισμούς ἀπό τή Ἡ εἰκόνα τοῦ σύμπαντος, κατά φύση του ἄξιο ὅμως νά ἐπιζήσει καί τήν Γένεση, ὅπως διευρύνεται ἀπό τό νά ἐπιστρέψει στόν Δημιουργό Του. Μ. Βασίλειο (370 μ.Χ.), μᾶς βυθίζει σέ Ἔτσι, ἐνῷ κατά τόν ἑλληνικό τρόπο ἕνα «ἐνεργειακό πλέγμα», ὅπου ὅλα σκέψης, ὁ καλός καί ὄμορφος κόσμος εἶναι σχέσεις ἤ ἐνεργούμενα συμβά- ἔχει κεντρική θέση στή συνείδη- ντα ἤ συμβαίνοντα. Ἡ ἄκτιστη θεϊ- ση τοῦ ἀνθρώπου, στή χριστιανική κή ἐνέργεια οὐσιώνει κάθε κτιστή ἀντίληψη ὅλα ἐξαρτῶνται διαρκῶς ἐνέργεια τῆς συμπαντικῆς πραγματι- ἀπό τό γεγονός τῆς ἀναφορᾶς σέ ὅ,τι κότητας. Ἔτσι, σμίγει ἁρμονικά ἡ θε- δέν εἶναι κόσμος ἤ φύση, δηλαδή όπνευστη ζωή μέ τήν ἐπιστημονική στόν Θεό. Αὐτό παρατηρεῖται στίς ἔρευνα, ὥστε νά παρέχεται μία πρῶτες εὐχαριστιακές εὐχές τῆς εἰκόνα ἀπαράμιλλης ὀμορφιᾶς. Στόν Ἐκκλησίας πού περιλαμβάνουν τήν ἑλληνόφωνο ἀνατολικό χριστιανισμό εὐλογία τῶν καρπῶν τῆς γῆς, μέ τρό- ἰσχύει μία παράδοση διαφορετική ἀπό πο πού ἐκφράζεται ἡ ἐπιβεβαίωση τῆς τή δυτική ἐκκλησία. Ἀντί γιά τό θεο- πίστης στή σωτηρία τῆς Δημιουργίας λογικό σχῆμα «φυσικό-ὑπερφυσικό» καί τῆς φύσης. κυριαρχεῖ τό σχῆμα «κτιστό-ἄκτιστο». Μεταξύ τοῦ κτιστοῦ καί ἄκτιστου πού εἶναι ἐντελῶς ἀνόμοια μεταξύ Σύγκλιση ἀντί γιά ἀντιπαλότητα τους, ὑπάρχει μία διαλεκτική σχέση. Ἀπό τά παραπάνω προκύπτει ὅτι Τό κτιστό, πού εἶναι ἡ δημιουργία, ὁ κόσμος δέν εἶναι μία αὐτονόητη ὀφείλει τήν ὕπαρξή του στό ἄκτιστο, πραγματικότητα ἀλλά ἕνα γεγο- πού εἶναι ὁ Δημιουργός, καί καλεῖται νός πού χάρη στήν ἀναφορά στόν νά προσομοιάσει πρός αὐτό χωρίς αἰώνιο καί ἄφθαρτο Δημιουργό νά ταυτίζεται καί νά ἐξισώνεται μα- ἀποκτᾶ μονιμότητα καί θά ἐπιζήσει. ζί Του. Ἔτσι, ἐπέρχεται ἡ σύγκλι- Ἐδῶ ἐμφανίζεται καί ἡ εὐθύνη τοῦ ση Δημιουργίας καί Ἐξέλιξης ἀντί
- 18. 16 γιά τή ρήξη καί τήν ἀντιπαλότητα Οἱ ἱστορίες μέ ἀσκητές πού ζοῦν κοσμικῆς καί θρησκευτικῆς θέσης. ἁρμονικά μέ τά ἄγρια θηρία ἤ πού κλαῖνε γιά τό θάνατο τῶν πουλιῶν, σέ συνδυασμό μέ τίς ἐμπειρίες μοναχῶν Ἐκκλησιαστική παράδοση καί χρι- τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καταρρίπτουν μία στιανικό βίωμα τέτοια ἐκδοχή. Συναντᾶς μοναχούς Στήν ἀρχαία ἐμπειρία τῆς χρι- πού συνυπάρχουν εἰρηνικά μέ τά στιανικῆς ἐκκλησίας, ἡ Λειτουργία ἑρπετά καί λειτουργοῦν καθημερινά ἀποσκοπεῖ στή συμμετοχή τῶν προ- μέσα στό φυσικό περιβάλλον μέ λιτό σευχόμενων στό γεγονός τῆς κοινω- καί φυσικό τρόπο πού δέν θίγει τίς νίας μέ τά ἄλλα μέλη τῆς λατρευτικῆς εὐαίσθητες οἰκολογικές ἰσορροπίες. κοινότητας καί μέ τό ὑλικό πλαίσιο Οἱ οἰκολογικές πρακτικές, ἡ κοι- ἀναφορᾶς. Ἀπευθύνεται σέ ὅλες τίς νοβιακή διάσταση μιᾶς αὐτάρκους αἰσθήσεις μέσα στό λειτουργικό γε- συμβιωτικῆς συνύπαρξης, ἡ καλο- γονός, ἐνῷ ὁρισμένες προσευχές γηρική μαγειρική, εἶναι μερικές πρα- τοποθετοῦν τή Λειτουργία στήν καρ- κτικές μέ ἰδιαίτερη οἰκολογική ἀξία. διά τῆς Δημιουργίας. Οἱ ἀρχαῖες Λει- Ὅπως καί ἄλλες θρησκεῖες τοῦ τουργίες ἔχουν ὡς κέντρο τους τήν κόσμου, ὁ Χριστιανισμός ἐπαναφέρει ἀναφορά τῶν δώρων τοῦ ἄρτου καί τίς ἀντιλήψεις περί λιτῆς ζωῆς καί, τοῦ οἴνου στόν Δημιουργό Πατέρα. ἀσκώντας κριτική στόν σύγχρονο κα- Ἔτσι, ἡ προσοχή ἐπικεντρώνεται ταναλωτικό φαινόμενο, δημιουργεῖ στήν πράξη τοῦ ἀνθρώπου ὡς ἱερέα ἕνα πεδίο σύγκλισης μέ τήν οἰκολο- τῆς Δημιουργίας, καθώς καί στήν γική προσέγγιση. Στά πλαίσια αὐτά, πράξη τοῦ Θεοῦ πού στέλνει τό Ἅγιο μπορεῖ νά ἐνταχθεῖ καί ἡ δραστηρι- Πνεῦμα γιά νά μεταβάλει τά προ- ότητα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρ- σφερόμενα Δῶρα σέ Σῶμα καί Αἷμα χείου, τόσο σέ ἐπίπεδο οὐσιαστικοῦ τοῦ Χριστοῦ. Αὐτή ἡ εὐχαριστιακή οἰκολογικοῦ προβληματισμοῦ, ὅσο Ἀκολουθία πού ὀνομάζονταν Ἀναφο- καί μέ συγκεκριμένες οἰκολογικές ρά ἤ Εὐχαριστία, ἔχει σχέση μέ τήν πρωτοβουλίες. Καταληκτικά, δια- ἱερατική πράξη τοῦ ἀνθρώπου ὡς πιστώνεται ὅτι στήν ὀρθόδοξη πα- ἐκπροσώπου ὅλης της δημιουργίας. ράδοση ὑπάρχουν στοιχεῖα μιᾶς Πέρα ἀπό τό πλαίσιο αὐτό, ὁ Χρι- εἰλικρινοῦς, βαθειᾶς καί βιωματικῆς στός, οἱ Ἅγιοι, οἱ Ἀπόστολοι πέρασαν σχέσης μέ τόν φυσικό χῶρο. Ἡ συ- τή ζωή τούς ἀσκητικά, δρόμος πού νεισφορά τῆς ἐκκλησίας συνίστα- θεωρεῖται ὡς λύση γιά τό οἰκολογικό ται: α) στό ὅτι προσφέρει μία δυνα- πρόβλημα. Ἀντίθετα ἀπό τήν ἐπι- μική προσέγγιση γιά τό θέμα τῆς κρατοῦσα ἄποψη, ὁ ἀσκητισμός δέν ἐξέλιξης τοῦ κόσμου, β) στό πώς εἶναι ταυτισμένος μέ ἄρνηση ἤ περι- ἐπηρεάζει τούς πιστούς ὠθώντας σέ φρόνηση τῆς ὕλης καί τοῦ κόσμου, μέ μία οἰκολογική συμπεριφορά, καί γ) ἐξαίρεση ὁρισμένες τάσεις στόν ἀρχαῖο στόν τρόπο πού διαχειρίζεται τόν φυ- μοναχισμό, ἀλλά εἶναι μία ὑπέρβαση σικό χῶρο πού ἔχει στήν ἰδιοκτησία τοῦ ἐγωκεντρισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου. της. Ἀναφορικά μέ τό τελευταῖο, φαί-
- 19. 17 νεται ὅτι σέ ὁρισμένες περιπτώσεις, Ζηζιούλας Ἰ. 1999. Τό Οἰκολογικό δέν μπορεῖ νά καταρριφθεῖ ἡ ἄποψη Πρόβλημα καί ἡ Εὐθύνη τῆς Θεολο- ὅτι ἡ σύγχρονη ἐκκλησιαστική ζωή γίας, σέλ. 41-57, ἀπό Νάντσου, Θ. καί δυσκολεύεται νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό ὅλες Κουρουζίδης, Μ. (ἐπιμ.) Οἰκολογία καί τίς ἐπιβαρυντικές γιά τό περιβάλλον Ἐκκλησία, Εὐώνυμος Οἰκολογική πρακτικές πού δέν συμβαδίζουν μέ Βιβλιοθήκη Ἠλίβατον, Ἀθήνα. τήν ὀρθόδοξη, βαθειά οἰκολογική, Ματσούκας, Ν. 1999. Οἱ Οἰκολο- παράδοση. γικές Διαστάσεις στίς Ὁμιλίες τοῦ Ἑξαήμερου τοῦ Μ. Βασιλείου, σελ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦIΑ 58-66, ἀπό Νάντσου, Θ. καί Κου- Ἀγουρίδης, Σ. Ἡ Ἔννοια τῆς Κα- ρουζίδης, Μ. (ἐπιμ.) Οἰκολογία καί ταστροφικῆς Διαδικασίας στήν Ἐκκλησία, Εὐώνυμος Οἰκολογική Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννη, σέλ. 67-78, Βιβλιοθήκη Ἠλίβατον, Ἀθήνα. ἀπό Νάντσου, Θ. καί Κουρουζίδης, Νάντσιου Θ. 1999. Ἡ Σημασία τῆς Μ. (ἐπιμ.) Οἰκολογία καί Ἐκκλησία, Οἰκολογικῆς Δραστηριότητας τῆς Εὐώνυμος Οἰκολογική Βιβλιοθήκη Ἐκκλησίας, σελ. 104-116, ἀπό Νά- Ἠλίβατον, Ἀθήνα. ντσου, Θ. καί Κουρουζίδης, Μ. (ἐπιμ.) Γεωργόπουλος, Ἀ. 2002. Περιβαλλο- Οἰκολογία καί Ἐκκλησία, Εὐώνυμος ντική Ἠθική, Gutenberg, Ἀθήνα. Οἰκολογική Βιβλιοθήκη Ἠλίβατον, Ἀθήνα. Κουρουζίδης, Μ. 1999. Οἰκολογία καί Ἐκκλησία ἀπό τή σύγκρουση Μπέγζος, Μ. 1999. Δημιουργία ἤ/ στό διάλογο, σελ. 15-27, ἀπό Νά- καί Ἐξέλιξη, σέλ. 28-40, ἀπό Νά- ντσου, Θ. καί Κουρουζίδης, Μ. (ἐπιμ.) ντσου, Θ. καί Κουρουζίδης, Μ. (ἐπιμ.) Οἰκολογία καί Ἐκκλησία, Εὐώνυμος Οἰκολογία καί Ἐκκλησία, Εὐώνυμος Οἰκολογική Βιβλιοθήκη Ἠλίβατον, Οἰκολογική Βιβλιοθήκη Ἠλίβατον, Ἀθήνα. Ἀθήνα.
- 20. 18 Ἀθανάσιος Ἰω. Ἀντωνίου Δρ. Φ. Ἱστορικός, τ. καθηγητής Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Ἱστορίας στό Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Κ Λ ΑΣΙΚΟΣ EΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Κ ΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ * T έσσερα κοσμοϊστορικά γεγο- αθήκης καί μέ τό ρωμαϊκό πολιτισμό, νότα συνέβησαν κατά τούς ἄν καί οἱ πολιτισμοί αὐτοί, ἀξιόλογοι προχριστιανικούς χρόνους, βέβαια, τοποθετοῦνται σέ ἥσσονα τά ὁποῖα, κατά τή γνώμη βαθμίδα ἀπό τόν ἑλληνικό πολιτι- μου δέν ἔχουν μελετηθεῖ ἀρκετά ἀπό σμό. Τό γενικό πάντως πολιτιστικό πολιτισμική σκοπιά, πολύ δέ περισ- πλαίσιο τῶν χρόνων τοῦ Ἰησοῦ, τό σότερο δέν ἔχουν ἐκτιμηθεῖ ὑπό τό ὁποῖο ἀποδέχθηκε ἀσμένως ἡ νέα φῶς τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. θρησκεία ἦταν τό ἑλληνικό. Ὅπως Ὁ Χριστός παρουσιάστηκε στή γῆ εἶχε διαμορφωθεῖ μετά τό συγχρωτι- «ὅταν ἦρθε τό πλήρωμα τοῦ χρό- σμό μέ τούς προαναφερόμενους πολι- νου» καί ἀσφαλῶς βρῆκε ἕνα κόσμο τισμούς. Τά κοσμοϊστορικά γεγονότα, «κατείδωλο», πλήρως εἰδωλολατρικό τά ὁποῖα κατά θείαν οἰκονομία προ- ἐνῶ ταυτόχρονα ἡ διδασκαλία του λείαναν τήν ὁδό, γιά νά ἔρθει στή συ- βρέθηκε σέ ἕνα περιβάλλον, ὅπου νέχεια ἡ διδασκαλία τοῦ Ἰησοῦ, καί ἐπικρατοῦσε ἡ ἑλληνική φολοσοφία νά γίνει ἡ διάδοσή της εὐκολότερη καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα, ἡ ὁποία εἶχε ἀπό τούς Ἀποστόλους καί τούς μα- καταστεῖ στούς χρόνους τοῦ Χριστοῦ θητές τοῦ Ἰησοῦ καί τούς διαδόχους τρόπον τινά «διεθνής». αὐτῶν κατόπιν εἶναι τά ἑξῆς: Ὅμως ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἦταν τό ὄργανο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Ἑλληνισμοῦ, τό ὁποῖο συνδέθηκε μέ τό Χριστιανισμό καί ἔτσι τέθηκαν οἱ βάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ χριστιανισμός γνώρισε ἕναν ἑλ- Ὁ πρῶτος καί δεύτερος ἑλληνικός ληνικό πολιτισμό ὥριμο ὁ ὁποῖος θά ἀποικισμός, ὁ λεγόμενος τρίτος ἑλ- μποροῦσε νά γονιμοποιήσει δημιουρ- ληνικός ἀποικισμός ἀποτέλεσμα τῶν γικά τίς νέες ἰδέες πού ἔφερε ἡ διδα- κατακτήσεων τοῦ μεγάλου Ἀλεξάν- σκαλία τοῦ Ἰησοῦ. Γιά νά εἴμαστε δρου καί τέλος τέταρτον ἡ κοσμοκρα- δίκαιοι, θά πρέπει νά ἀναφέρουμε τορία τῶν Ρωμαίων. Αὐτά τά ἱστορικά ὅτι ὁ χριστιανισμός, ἐκτός ἀπό τόν γεγονότα ἔγιναν αἰτία νά διαδοθεῖ ὁ ἑλληνικό πολιτισμό, ἀπό τήν πρώτη ἀρχαῖος ἑλληνικός πολιτισμός καί ἡ στιγμή ἦρθε σέ ἐπαφή μέ τόν ἑβραϊκό ἑλληνική γλῶσσα σέ ὅλους τους λα- κόσμο καί πολιτισμό τῆς Παλαιᾶς Δι- ούς τούς ὁποίους κατέκτησαν ἤ γνώ-
- 21. 19 ρισαν οἱ Ἕλληνες καί οἱ Ρωμαῖοι. μαστότερα ἐπιτεύγματα τῶν ἀρχαίων Οἱ ἱστορικοί μελετοῦν συνήθως Ἑλλήνων. Ὁ ἑλληνικός πολιτισμός τά οἰκονομικά ἀποτελέσματα τῶν ἐξαπλώθηκε ἔξω ἀπό τήν Ἑλλάδα ὡς κοσμοϊστορικῶν αὐτῶν γεγονότων, τά παράλια της Βόρεια Ἀφρικῆς καί ἀλλά ἀποσιωποῦν ἤ παραβλέπουν νά ἀπό τή Μαύρη θάλασσα, τόν Εὔξεινο ἐξετάσουν αὐτά ἀπό πολιτιστική σκο- Πόντο , τήν Προποντίδα, ὡς τά παρά- πιά καί ὑπό τό φῶς τῆς χριστιανικῆς λια της Ἰταλίας καί τῆς Ἱσπανίας. Τό διδασκαλίας. Ἡ θέαση τῶν γεγονό- ἔργο τῆς θείας οἰκονομίας ἐργάζεται των αὐτῶν καθώς καί τῶν ἀμοιβαίων ἀνεπίγνωστα στά ἑπόμενα χρόνια πολιτιστικῶν ἐπιδράσεων ὑπό τό πρί- ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος. Ἡ ἑλληνική σμα τῆς διδασκαλίας τοῦ Ἰησοῦ, κάνει γλῶσσα ἔφθασε τότε ὡς τά βάθη τῆς σαφῆ τόν σπουδαῖο ρόλο, τόν ὁποῖο Ἀσίας καί τῆς Αἰγύπτου μιλήθηκε διαδραμάτισε ἡ ἑλληνική γλῶσσα καί ἀπό διάφορους λαούς καί ἔγινε δι- ὁ ἑλληνικός πολιτισμός στή διάδοση εθνές ὄργανο στή γραπτή καί προ- τῆς Χριστιανικῆς διδασκαλίας τοῦ φορική ἔκφραση. Εἶχε ἤδη ριζώσει, εὐαγγελίου κάτι πού δέν ἔχει κάμει ὅταν χρησιμοποιήθηκε στή διάδοση ὡς σήμερα ἡ ἱστορική ἐπιστήμη. τοῦ χριστιανισμοῦ. Τέλος οἱ Ρωμαῖοι Ὁ δεύτερος, ἰδίως, ἑλληνικός ἀποι- θά κατακτήσουν τήν Ἑλλάδα καί κισμός (μέσα 8ου αἰ. ἕως τά μέσα τοῦ ἄλλα ἑλληνιστικά κράτη καί θά 6ου αἰ. π.Χ.) στάθηκε ἕνα ἀπό τά θα- δημιουργήσουν τήν τεράστια ρω-
- 22. 20 μαϊκή αὐτοκρατορία. Ὅμως, ὅπως λάτος στό σταυρό τοῦ Ἰησοῦ: «Ἦν δέ γράφει ἐπιγραμματικά ὁ Ὀράτιος «ἡ καί ἐπιγραφή γεγραμμένη ἐπ̓ αὐτῷ νικημένη Ἑλλάδα ὑπέταξε τόν τρα- γράμμασιν ἑλληνικοῖς καί Ρωμαϊκοῖς χύ κατακτητή». Διάσημοι Ρωμαῖοι, καί Ἐβραϊκοῖς». Τά χωρία αὐτά φανε- ἀκόμη κι αὐτοκράτορες, ὅπως ὁ ρώνουν, ἐνδεικτικά, ὄχι μόνο τή ση- Ἀντώνιος, ὁ Τραϊανός, ὁ Ἀδριανός μα- μασία πού ἔχουν ἡ ἑλληνική γλῶσσα θήτευσαν κοντά στούς ἡττημένους καί ὁ ἑλληνικός πολιτισμός, ἀλλά Ἕλληνες. Ἔμαθαν τήν ἑλληνική κυρίως τήν ἐξ̓ ἀρχῆς ἀποδοχή τῆς γλῶσσα καί ἔγραψαν ἑλληνικά, ὅπως ὁποίας ἔτυχαν οἱ Ἕλληνες μέ τόν ὁ Κλαύδιος Αἰλιανός καί ὁ Μάρκος πολιτισμό τους ἀπό τό Θεάνθρωπο Αὐρήλιος. Ἔτσι κι αὐτοί, μέ τή σει- Χριστό. ρά τους, συνέβαλαν στό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας, ἀφοῦ ἡ ἑλληνική γλῶσσα ἔγινε τό τέλειο ὄργανο διά * Ἡ μελέτη αὐτή ἀποτελεῖ σύνοψη τοῦ ὁποίου διαδόθηκε ἡ Χριστιανική εὐρύτερης ἐργασίας μέ τόν τίτλο: διδασκαλία. «Ἡ προετοιμασία τοῦ Ἑλληνιστικοῦ κόσμου γιά τήν ὑποδοχή τῆς Χρι- Ὁ Ἰησοῦς γεννήθηκε σέ μία ἐποχή στιανικῆς διδασκαλίας» πού δημό- πού εἶχε ἐπικρατήσει ὁ ἑλληνικός σιεύθηκε στό Φιλολογικό περιοδικό πολιτισμός. Ἔτσι, πολύ νωρίς, Ἀλε- «Παρνασσός» καί ἀνάτυπον ἐκ τοῦ ξανδρινοί φιλόλογοι, οἱ λεγόμενοι ἑ- τόμου ΜΒ΄ (2000) Ἀθῆναι, 2000, Πα- βδομήκοντα, ὑποχρεώθηκαν, ἐπειδή ρελείφθησαν οἱ παραπομπές. μιλοῦσαν παντοῦ τήν Ἑλληνιστική Κοινή, νά μεταφράσουν τήν Παλαιά Διαθήκη στή διάλεκτο αὐτή. Βέβαια δέν γίνεται λόγος γιά τήν Καινή Δια- θήκη, γιατί ἐξ̓ ἀρχῆς γράφτηκε στήν Ἑλληνική. Ὅμως ἡ ἑλληνική γλῶσ- σα ἦταν τό ὄργανο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Ἑλληνισμοῦ, τό ὁποῖο συνδέθηκε μέ τό Χριστιανισμό καί ἔτσι τέθηκαν οἱ βάσεις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Χρι- στιανισμοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χρι- στός, ἀλλά καί οἱ Ἀπόστολοι ἦρθαν σέ ἐπικοινωνία μέ τούς Ἕλληνες καί τόν Ἑλληνικό πολιτισμό. Εἶναι γνωστό τό περιστατικό Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι ἤθελαν νά συναντήσουν τόν Ἰησοῦ. Καί εἶναι γνωστή ἡ ἀπάντηση τοῦ Ἰησοῦ: «ἐλήλυθε ἡ ὥρα ἵνα δοξα- σθῆ ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου». Οὔτε τά λόγια του Ἰησοῦ εἶναι χωρίς σημασία, οὔτε καί ἡ ἐπιγραφή πού ἔθεσε ὁ Πι-
- 23. 21 Πρωτοπρεσβύτερος Ἀναστάσιος Παρούτογλου Ἐκπαιδευτικός O ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ Κ ΑΠΠΑΔΟΚΙΑ O ̔ Χριστιανισμός στήν Ὁ Λογγῖνος ἦταν ὁ ἐπικεφαλής Καππαδοκία εἶναι ἕνα τε- τοῦ τάγματος, πού πῆραν τόν Ἰησοῦ ράστιο κεφάλαιο. Ἡ συμ- καί τόν ὁδήγησαν στή σταύρωση. «Ὁ βολή τῶν Καππαδοκῶν δέ ἑκατόνταρχος καί οἱ μετ̓ αὐτοῦ στή διάδοση καί ἐξάπλωση τοῦ τηροῦντες τόν Ἰησοῦν ἰδόντες τόν Εὐαγγελικοῦ μηνύματος εἶναι πολύ σεισμόν καί τά γενόμενα ἐφοβήθησαν μεγάλη. Στήν ἱερή γῆ τῆς Καππαδοκί- σφόδρα, λέγοντες, ἀληθῶς Θεοῦ Υἱός ας, τή γεμάτη ὑπόγειους καί ἀνώγειους ἦν οὗτος» (Ματθ. 27,54). Κατόπιν οἴκους τοῦ Θεοῦ, γαλουχήθηκαν ἐπέστρεψε ὁ Λογγῖνος στήν πατρί- πολλοί ἅγιοι τῆς Χριστιανικῆς πίστε- δα του τήν Καισάρεια καί κήρυξε ως, πού διέδωσαν καί στερέωσαν τό τό Εὐαγγέλιο. Ἀργότερα χειροτο- λόγο τοῦ Χριστοῦ ἀπό τά πρῶτα ἤδη νήθηκε ἀπό τόν Ἀπόστολο Πέτρο ἀποστολικά χρόνια. Ὁ Τεξιέρος γρά- καί θεωρεῖται ὅτι εἶναι ὁ πρῶτος φει ὅτι «... ἡ Καππαδοκία παρά πᾶσαν ἐπίσκοπος Καισαρείας. Μαρτύρη- ἄλλην χώραν ἥν διατεθειμένη νά σε καί πέθανε γιά τήν πίστη του μέ δεχθῇ τόν Χριστιανισμόν» 1. ἀποκεφαλισμό. Ἡ διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ στήν Κατά τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, περιοχή ἔγινε σχετικά εὔκολα. Λόγῳ μετά τήν ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου τῆς θρησκευτικῆς πολυμορφίας πού Πνεύματος, ὅπως ἀναφέρεται στίς ὑπῆρχε στόν τόπο, τῆς ἑλληνικῆς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, ἀνάμεσα σ̓ γλώσσας καί τοῦ γεγονότος ὅτι οἱ τα- αὐτούς πού ἄκουσαν τήν ὁμιλία τῶν Ἡ διάδοση τοῦ χριστιανισμοῦ στήν Καππαδοκία ἔγινε πολύ νωρίς καί χωρίς πολλή αντίσταση. Σ̓ αὐτό συνέτεινε ἡ πρό πολλῶν ἐτῶν διάδο- ση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί ἡ μεγάλη ἀδιαφορία γιά τήν ψεύτικη εἰδωλολατρική θρησκεία. λαιπωρημένοι ἄνθρωποι τῆς φτωχῆς Ἀποστόλων καί πίστεψαν, ἦταν καί αὐτῆς χώρας βρῆκαν στή χριστιανική Καππαδόκες. «Πάρθοι,καί Μῆδοι καί πίστη διέξοδο, καταφυγή κι ἐλπίδα. Ἑλαμῖται καί οἱ κατοικοῦντες τήν Πρῶτος τόν Χριστιανισμό διέδωσε Μεσοποταμίαν, τήν Ἰουδαίαν τε καί στήν Καππαδοκία ὁ ἅγιος Λογγῖνος ὁ Καππαδοκίαν, τόν Πόντον καί τήν Ἑκατόνταρχος ὁ ἐπί τοῦ Σταυροῦ. Ἀσίαν», οἱ ὁποῖοι ὅταν ἐπέστρεψαν
- 24. 22 στίς χῶρες τους μετάδωσαν τό μή- συνέτεινε ἡ πρό πολλῶν ἐτῶν διά- νυμα τοῦ Εὐαγγελίου στούς συ- δοση τῆς ἑλληνικῆς γλῶσσας καί ἡ μπατριῶτες τους. μεγάλη ἀδιαφορία γιά τήν ψεύτικη Μετά ἀπό αὐτό τό θαῦμα, ὅταν οἱ εἰδωλολατρική θρησκεία καί τή λα- Ἀπόστολοι βγῆκαν στό κήρυγμα ὁ τρεία τῶν ἑλληνικῶν καί ἀσιατικῶν Πέτρος, ἐκτός τῶν ἄλλων, ἐκήρυξε θεῶν, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ἐπιβάλ- καί στήν Καππαδοκία, ὅπως ἀναφέ- λονταν μέχρι καί ἀνθρωποθυσίες. ρει ὁ Καισαρείας Εὐσέβιος: «ὁ Πέτρος Ἐκτός τούτων οἱ Καππαδόκες ἐν Πόντῳ καί Γαλατίᾳ καί Βιθυνίᾳ, ἀπό πολλῶν χρόνων βρίσκονταν σέ Καππαδοκίᾳ τε καί Ἀσίᾳ κεκηρυκέ- σκληρή δουλεία. Λέγεται πώς ἡ χώρα ναι τοῖς ἐν διασπορᾷ Ἰουδαίοις ἔοικεν», αὐτή ἦταν τό φυτώριο τῶν δούλων πρός τούς ὁποίους ἔγραψε ὕστερα καί τῆς Ρώμης. «Ἐκ τούτου δέ δυνάμεθα τήν Α΄ Καθολική Ἐπιστολή του 2. νά συμπεράνωμεν μεθ̓ οἵας χαρᾶς οἱ Ὁ Ἀπόστολος Ἀνδρέας, ἀφοῦ κήρυ- δυστυχεῖς οὗτοι, μή ἔχοντες ἐλπίδα ξε πρῶτα στή Σκυθία, ἦλθε ὕστερα μήτε ἐν τῷ δέ τῷ βίῳ μηδέ ἐν τῷ μέλ- στή Μικρά Ἀσία καί δίδαξε στήν λοντι, ἐδέξαντο τήν ἀγγελίαν τῆς Καππαδοκία, τή Γαλατία, τή Βιθυ- λυτρώσεως, οὐκ ὀλίγον συνέδραμεν νία καί τόν Πόντο. Τό ἴδιο συνέβη εἰς τήν διάδοσιν τῆς νέας θρησκείας καί μέ τόν Ἀπόστολο Ματθία ὁ ὁποῖος καί τό γενέσθαι τήν χώραν ταύτην ἐκήρυξε πρῶτα τό Εὐαγγέλιο στήν ἐπαρχίαν Ρωμαϊκήν» 4. Ἰουδαία καί ὕστερα στήν Καππα- Ἡ Καππαδοκία ἀποτελεῖ ἕναν ἀπό δοκία, τόν Πόντο καί τήν Κολχίδα, τούς βασικότερους χώρους, ὅπου ὅπου κατά τήν παράδοση μαρτύρησε. σμιλεύτηκε καί σφυρηλατήθηκε ἡ Κατά τόν Τεξιέρο καί ὁ διδάσκαλος τῶν Ὀρθόδοξη Χριστιανική πίστη καί Θε- Ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλος «ἐφώτισε ολογία. Αὐτό ἐνόχλησε ἰδιαίτερα τούς τῇ διδασκαλίᾳ Θράκας καί Ποντικούς διῶκτες τῶν ὁπαδῶν τοῦ Ναζωραίου, καί Καππαδόκας» 3. οἱ ὁποῖοι προσπάθησαν μέ μύριους τρόπους νά ξεριζώσουν τή θρησκεία Ἡ διάδοση τοῦ χριστιανισμοῦ ἀπό τήν περιοχή 5. Ὅμως οἱ Καππα- στήν Καππαδοκία ἔγινε πολύ νωρίς δόκες, πού ἀντλοῦσαν ἰσχυρές ἠθικές καί χωρίς πολλή αντίσταση. Σ̓αὐτό δυνάμεις ἀπό τή νέα πίστη τους, μέ
- 25. 23 μιά σειρά ἀπό μάρτυρες συμμετεῖχαν κλησίες ἔγιναν καταφύγιο χιλιά- ἐνεργά καί καίρια στήν μεταλα- δων φλογερῶν πιστῶν. Πλῆθος ἀπό μπάδευση τοῦ χριστιανικοῦ φωτός. ἄνδρες καί γυναῖκες μόναζαν στά Πλῆθος μαρτύρων ἀναφέρονται στίς μοναστήρια της, πού ἀναδείχθηκαν ἁγιολογικές πηγές. Περί τούς χίλιους ὡς «Φάροι τῆς Ὀρθοδοξίας» στα δύ- καί πλέον Καπππαδόκες μάρτυρες σκολα χρόνια τῶν διωγμῶν και τῶν τιμᾶ σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας 6. αἰρέσεων. Οἱ θρησκευτικές μνῆμες, οἱ ἀποτυπωμένες στίς λαξευτές ἐκ- κλησίες, στά πετρομονάστηρα καί στίς ἀπομακρυσμένες ἐκκλησίες τῆς Καππαδοκίας δέν ἔχουν τελειωμό. Οἱ τοιχογραφίες στούς χώρους αὐτούς χαρακτηρίζονται ὡς πρωτότυπες καί εἶναι δείγματα θαυμάσιας βυζαντινῆς τέχνης. Ἡ γῆ τῆς Καππαδοκίας δέν ἔπαψε ποτέ νά γεννᾶ ἁγίους, ὁσίους καί μάρτυρες ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς διάδοσης τοῦ Χριστιανισμοῦ μέχρι τήν ἀνταλλαγή τῶν πληθυσμῶν κι Ἰδιαίτερα σπουδαῖο καί ξεχωρι- ἀκόμα πιό πρόσφατα. Ἀπό τον πρῶτο στό εἶναι τό ἔργο τῶν τεσσάρων της ἐπίσκοπο καἰ μάρτυρα Λογγῖνο Καππαδοκῶν πατέρων καί διδα- μέχρι τό νεομάρτυρα Παναγιώτη τόν σκάλων τῆς Οἰκουμένης. Τοῦ Με- Καισαρέα καί μέχρι τόν ὅσιο Ἀρσένιο γάλου Βασιλείου, τοῦ Γρηγορίου τόν Καππαδόκη καί τόν σύγχρονο τοῦ Θεολόγου, τοῦ Γρηγορίου Νύσ- ὅσιο Γέροντα Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη. σης και τοῦ Ἀμφιλοχίου Ἰκονίου, οἱ ὁποῖοι χρησιμοποίησαν τή σοφία ΠΑΡΑΠΟΜΠEΣ τοῦ οἰκουμενικοῦ ἑλληνικοῦ πνεύ- 1. Τεξιέρος, Περιγραφή Μικρᾶς ματος καί τή συμφιλίωσαν μέ τό Ἀσίας. χριστιανικό μήνυμα τῆς σωτηρίας 2. Εὐσεβίου, Ἐκκλησιαστική τῶν ἀνθρώπων. Οἱ πατέρες αὐτοί τῆς Ἱστορία, Βιβλ. α΄. Ἐκκλησίας μας εἶχαν ξέχωρη ἀγάπη 3. Τεξιέρος, ὅ. π. γιά τήν ἰδιαίτερη πατρίδα τους καί 4. Ἀναστασίου Λεβίδου, Ἱστορικόν τούς συμπατριῶτες τους. Οἱ ἀγῶνες Δοκίμιον, ἐν Ἀθῆναις 1883. τους γιά τά κοινωνικά ἤ προσωπικά 5. Συμεών Κοιμίσογλου, Καππαδο- προβλήματά τους καί γιά κοινωνική κία, Θεσσαλονίκη, 2005. δικαιοσύνη ἦταν συνεχόμενοι. 6. Ἄννα Σ, Καραμανίδου, Μάρτυρες στήν Καππαδοκία κατά τήν ἐποχή Ἡ Καππαδοκία ἐξελίχθηκε σ̓ ἕνα τῶν διωγμῶν, Α.Π.Θ., ΚΑΠΠΑΔΟ- ἀπό τά πιό μεγάλα ὀρθόδοξα μονα- ΚΙΑ, Α΄ Πανελλήνιο Ἐπιστημονικό στικά κέντρα. Τά ἡσυχαστήρια, οἱ Συνέδριο, Θεολογική Σχολή, Θεσσα- κατακόμβες και οἱ λαξευμένες ἐκ- λονίκη, 2002.
- 26. 24 Πρεσβύτερος π. Κωνσταντῖνος Η ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ Μ ετά φόβου Θεοῦ ἀλλά Κάλεσαν κι ἐμένα. Κατά τή συζήτηση καί μέ θερμή παράκληση μέ ρώτησε ἄν θέλω νά γίνω ἱερέας. πρός τόν Θεό νά μέ φω- Ἀπάντησα ἀρνητικά. Παρόλο πού μέ τίσει νά ἐκφράσω σω- συγκίνησε ἡ πρόταση, ἀρνήθηκα. στά τό πιό σημαντικό βίωμά μου· τή Σπούδασα ἰατρική στό Πανεπι- μεταστροφή μου στήν Ὀρθοδοξία. στήμιο Θεσσαλονίκης καί νυμφεύ- Ὁ παπποῦς μου, Ἰταλός στήν κα- τηκα Ἑλληνίδα ὀρθόδοξη. Ἡ ἀλήθεια ταγωγή, ἀπό τήν Σικελία καί ἀ- εἶναι ὅτι δέν εἴχαμε προστριβές ἐξ- ρχιτέκτονας στό ἐπάγγελμα βρέθηκε αιτίας τῆς διαφορετικότητάς μας στό στήν Κωνσταντινούπολη. Στά τέλη δόγμα. Μετά τόν γάμο βρεθήκαμε τοῦ 19ου αἰώνα ὁ Σουλτάνος τόν στήν Ἑλβετία, ὅπου ἄνοιξα ἱατρεῖο. ἔστειλε στή Θεσσαλονίκη γιά νά Ἐκεῖ ἀποκτήσαμε δύο κόρες οἱ ὁποῖες κτίσει δημόσια κτήρια. Στή Θεσ- βαπτίστηκαν καθολικές. Συνολικά Ὁ φιλεύσπλαχνος Θεός µᾶς λυπήθηκε, µᾶς κάλεσε κοντά Του, καί µᾶς ὑπενθύµισε ὅτι δίχως ἀγώνα θά µείνουµε ἐκτός νυµφῶνος. σαλονίκη, ἡ ὁποία ἀνῆκε τότε στήν ζήσαμε στήν Ἑλβετία ἕνδεκα χρόνια. Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία, ἔζησε ἕως Ἀποτέλεσμα τῆς διαμονῆς μας στήν τό τέλος τῆς ζωῆς του. Ἕνα ἀπό τά Ἑλβετία ἦταν νά χαλαρώσουμε κάπως ὀκτώ παιδιά του ἦταν ὁ πατέρας μου. στά θρησκευτικά μας καθήκοντα. Κι ἐγώ γεννήθηκα στή Θεσσαλονί- Ὁ φιλεύσπλαχνος Θεός ὅμως μᾶς κη, ὅπου σπούδασα καί δημιούργησα λυπήθηκε, μᾶς κάλεσε κοντά Του, οἰκογένεια. Ἀπό παιδί προσπαθοῦσα καί μᾶς ὑπενθύμισε ὅτι δίχως ἀγώνα νά ἀνταποκρίνομαι στά θρησκευτικά θά μείνουμε ἐκτός νυμφῶνος. Ἀλλά μου καθήκοντα. πῶς μᾶς κάλεσε, ἄς μέ φωτίσει ὁ Πα- Καθώς φοιτοῦσα στό γαλλικό νάγαθος, νά σᾶς τό μεταφέρω σωστά σχολεῖο Δελασάλ, ἡ κατήχηση ἦταν στή συνέχεια. ἀπαραίτητη, διότι τήν ἐπιμέλεια Ἔπειτα ἀπό ἕνδεκα χρόνια ξενι- τοῦ σχολείου τήν εἶχαν μοναχοί κα- τειᾶς ἐπιστρέψαμε στήν πατρίδα. Κα- θολικοί. Κάποια ἡμέρα κατέφθασε τοικία καί ἰατρεῖο στή Θεσσαλονίκη. ἕνας καθολικός ἱερέας καί ἔκανε Παρόλο πού ὅλα πήγαιναν πολύ συζήτηση μέ ἔφηβους καθολικούς. καλά, μετά ἀπό τέσσερα χρόνια