1. www.eec.mn
Л.ЭНХ-АМГАЛАН
уих-ЫН ГИШ Н
ОЮУТАН Д НАРТАА
Х РГЭХ З ВЛ Г

2. 14201 Óëààíáààòàð õîò, Òºðèéí îðäîí, Ñ¿õáààòàðûí òàëáàé 6
óòàñ: 267156, ôàêñ: 322213
Âýá õàÿã: enkhamgalan.parliament.mn
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÃÈد¯Í
Ëóâñàíöýðýíãèéí ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
LEnkhAmgalan enkhamgalanmp

3. Мэндчилгээ
Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë ýçýìøèæ, ººðèéí õ¿ñýë
ñîíèðõîëîîð àìüäðàëûíõàà àíõíû àëõàìûã õèéõ ãýæ
áóé íóòãèéí ä¿¿ íàðûíõàà àìðûã ýðýí ìýíä÷èëüå. Òà
á¿õýíä ººðèéí õ¿ññýí ìýðãýæëýý ñîíãîõ, öààøäûí
èðýýä¿éãýýòîäîðõîéëîõýãçýãòýéìº÷òóëæèðýýäáàéíà.
Ìýäýýæ õýðýã ººðèéí õ¿ñýë ñîíèðõîë, àëü õè÷ýýëä
ò¿ëõ¿¿ ñóóðèëæ ýëñýëòèéí øàëãàëòàä áýëòãýñýí çýðýã
õ¿÷èí ç¿éë áèé áîëîâ÷ èðýýä¿éä ÿìàð ìýðãýæèë èë¿¿
ýðýëò õýðýãöýýòýé áàéõ âý, òºãñººä àæëûí áàéðòàé
áîëæ ÷àäàõ óó, ýöýã ýõèéíõýý õºäºëìºðëºæ îëñîí
ìºí㺺ð õèéñýí ñóðãàëòûí òºëáºðèéí ¿ð øèìèéã
ãàðãàæ ÷àäàõ óó çýðýã îëîí àñóóäàë áàéãààã ñàéòàð
òóíãààæ, çºâ øèéäâýð ãàðãààðàé õýìýýí õýëýõèéã õ¿ñ÷ áàéíà.
̺í õ¿í á¿ð Èõ, äýýä áîëîâñðîë ýçýìøèõ àëáàã¿é. ªíººäºð ñóðãóóëü òºãññºí
äèïëîìîîñ ãàäíà ìýðãýæëèéí ºíäºð óð ÷àäâàð, àðãà òóðøëàãà á¿õèé ñàéí
ìýðãýæèëòýé àæèëòíóóäûí ýðýëò õýðýãöýý ºññººð áàéíà. Öààøèä ýíý õýðýãöýý
óëàì íýìýãäýõ ÷èã õàíäëàãà àæèãëàãäàæ áàéãàà.
Ìèíèé áèå ãàäààäàä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí áîëîâñðîë ýçýìøñýí õ¿íèé
õóâüä ýõíèé ýýëæèíä áàãø, ñóðàã÷äûã ò¿ðãýí øóóðõàé ìýäýýëýë àâàõ, áîëîâñðîë
ìýäëýãýý äýýøë¿¿ëýõýä àíõààð÷ öàõèì îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõýýð “Öàõèì Õºâñãºë”
õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Õºâñãºë àéìãèéí á¿õ ñóìàíä øèëýí êàáåëü òàòëàà.
Ñóðãóóëèóäûã öàõèì áîëãîõ àæèë ¿å øàòòàé ÿâàãäàæ, àéìãèéí ìýäýýëýë ç¿éí
îëèìïèàäûã æèë á¿ð çîõèîí áàéãóóëäàã áîëëîî. Ýíý áîë íýã òàëààñ Öàõèì
Õºâñãºë õºòºëáºðèéã öààøèä ¿ðãýëæë¿¿ëýí àâ÷ ÿâàõ èðýýä¿éí áîëîâñîí õ¿÷íýý
áýëäýæ áàéãàà õýðýã þì.
պ人ãèéí îþóòàí çàëóóñ ñóðàëöàõ õóãàöààíäàà ààâ ýýæ, ãýð á¿ëòýéãýý øóóä
õàðüöäàã áàéõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõèéí òóëä àéìãèéíõàà õºäººãèéí 88 áàãò
¿¿ðýí õîëáîîíû ñ¿ëæýý îðóóëàõ àæëûã ýõë¿¿ëëýý. Ýíý àæëàà îéðûí õóãàöààíä
ã¿éöýòãýæ äóóñãàõààð òºëºâëºæ áàéíà. Æèë á¿ð äîòîîäûí èõ äýýä ñóðãóóëüä
10.000 ãàðóé îþóòàí Õºâñãºë àéìãààñ ñóðàëöäàã. ¯¿íèé 3000 îð÷èì íü øèíýýð
îþóòàí áîëæ èðæ áàéíà. Îþóòíóóäûí ìààíü àð ãýðèéí àìüäðàë àõóé õàðèëöàí
àäèëã¿é áàéäãààñ õ¿íäðýë áýðõøýýë èõ ãàðäàã. Äýìæèõ òóñëàõ õ¿íã¿é ¿å ÷ îëîí
ãàðäàã. Ýíý áàéäëûã ñóäàëæ 2012 îíä 100 îþóòàíä òýòãýëýã îëãîæ “Îþóíëàã
Õºâñãºë÷¿¿ä” õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëëýý. 2013 îíä ýíý õºòºëáºðºº ¿ðãýëæë¿¿ëæ
3ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ

4. 4 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
òóõàéí ñóì, áàãèéí ÈÒÕ-ààð õýëýëö¿¿ëýí òýòãýëýãò õàìðàãäàõ îþóòíóóäûã
øàëãàðóóëàõààð áîëñíûã ýíý äàøðàìä äóóëãàÿ.
̺í æèë á¿ðèéí íàìàð Óëààíáààòàð õîòíîî “Õºâñãºë àéìãèéí îþóòàí
çàëóó÷óóäûí ñïîðòûí íààäàì”-ûã çîõèîí áàéãóóëäàã óëàìæëàë òîãòîîëîî.
Áè òà íàðûí ë íýãýí àäèë 10 äóãààð àíãèà òºãñººä Èõ äýýä ñóðãóóëüä
ñóðàëöàõààð äîãäîëæ ÿâñàí. 1987 îíä ̺ðºíãèéí 2-ð àðâàí æèëèéí ñóðãóóëèéã
òºãñºæ îäîîãèéí ÎÕÓ-ûí Ñàíêòïåòåðáóðãèéí Èõ ñóðãóóëèéí Îëîí Óëñûí ñýòã¿¿ë÷
ìýðãýæëýýð ñóðàëöàõààð õóâààðü àâ÷ ýðäìèéí àÿíä ìîðäîæ áàéñíàà òîäõîí
ñàíàæ áàéíà.
Òýð öàã ¿åèéã ºíººäðèéí òà á¿õíèé ñóð÷ áîëîâñîð÷ áàéãàà öàã ìº÷òºé
õàðüöóóëàõàä òýíãýð ãàçàð øèã õîë ÿëãààòàé áàéñàí þì. Òà á¿õíèéã ñàéõàí
èðýýä¿é, ìýäýýëëèéí àñàð òîì îð÷èí õ¿ëýýæ áàéíà. Ãàãöõ¿¿ àìæèëòàä õ¿ðýõèéí
òºëºº õóâü õ¿í ººðºº ë ÷àðìàéí ç¿òãýæ, ìýäëýã áîëîâñðîëäîî àíõààðàõ õýðýãòýéã
àõûí õóâüä çàõèæ õýëýõèéã õ¿ñ÷ áàéíà. Õºâñãºë íóòãèéí ìèíü õºãæëèéí èðýýä¿é
òà á¿õíèé ãàðò áàéãààã ÿìàãò ñàíàæ, íóòãàà ãýñýí ñýòãýëòýé, ñóðñàí ìýäñýíýý
íóòãèéíõàà òºëºº çîðèóëàõ ÷èí õ¿ñýë çîðèëãîòîé áàéõûã íóòãèéí ýðõýì ä¿¿
íàðààñàà õ¿ñýõ áàéíà.
Ýðõýì ä¿¿ íàðûíõàà ýðäýì íîìûí èõ àÿíä àìæèëò õ¿ñ÷,
çîðèëãîäîî õ¿ðýõèéí òºëºº õè÷ýýí ñóðàëöàõûã õ¿ñýí åðººå.
ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í
Ëóâñàíöýðýíãèéí ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ

5. 5ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Мэргэжил
Холч ухаан
сонголт

6. 6 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Мэргэжил сонголт
Холч ухаан
Òîì áîëîîä ÿìàð ìýðãýæèëòýé áîëîõ âý? Ãýæ äºðºâ, òàâàí
íàñòàé õ¿¿õäýýñ àñóóõàä õ¿éñýýñýý õàìààðààä èõýíõ íü ýì÷
ýñâýë êîìïàíèé çàõèðàë áîëíî ãýæ õàðèóëäàã. Õàðèí åðºíõèé
áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí àõëàõ àíãèéí ñóðàã÷äûí ìýðãýæèë
ñîíãîëòûí òàëààðõ ñàíàëûã íü ñîíñîõîä ýì÷, ýäèéí çàñàã÷, ñýòã¿¿ë÷, ýðõ ç¿é÷,
èíæåíåð ãýõ. Òýä ìýðãýæèë ñîíãîëòûí òàëààð äºðºâ, òàâàí íàñòàé õ¿¿õäýýñ íýã
èõ ÿëãààã¿é þì óó äàà ãýìýýð...
ªíãºðñºí 12 äóãààð ñàðä Ìîíãîë Óëñûí Õºäºëìºðèéí òºâ áèðæèéí Òºëºâëºëò,
õºãæèë, ñóðãàëòûí àëáàíààñ Áàãàíóóð ä¿¿ðãèéí ÿíãàëóóòàé öîãöîëáîð
ñóðãóóëèéí 107 á¿ëãèéí 34 ñóðàã÷äààñ àâñàí ìýðãýæèë ñîíãîëòûí òàëààð áÿöõàí
ñóäàëãàà õèéæýý. Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ñóðàã÷äûí 60 ãàðóé õóâü íü èðýýä¿éí
ìýðãýæëýý ñîíãîñîí ãýñýí õàðèóëòûã ºãñºí áºãººä òýäíèé 50 øàõàì õóâü áóþó
16 õ¿¿õýä íü ýöýã ýõèéí çºâëºñíººð, 18 íü ººðèéí õ¿ññýíýýð ìýðãýæëýý ñîíãîñîí
ãýæ õàðèóëñàí áàéíà. Ãýõäýý òýä 100 õóâü äýýä ìýðãýæëèéã ñîíãîñîí áºãººä
ýäèéí çàñàã÷, ýì÷, èíæåíåð ãýñýí 3 òºðëèéí ìýðãýæëèéã 34 õ¿¿õäèéí 23 íü áóþó
60 ãàðóé õóâü íü ñîíãîæýý. ¯ëäñýí õóâü íü ñýòã¿¿ë÷, áàíêíû ìýðãýæèëòýí ãýñýí
õàðèóëòûã ºã÷, ãàíö íýãõýí íü ýëåêòðîíèêèéí ÷èãëýëýýð ñóðíà ãýñýí áàéäàëòàé
áàéëàà.
Ãýòýë äýëõèé äýýð 5000, 7000, 10000 õ¿ðòýë òºðëèéí ìýðãýæèë áàéäàã ãýæ
ÿðüäàã. Ãýõäýý õºãæ뺺 äàãààä çàðèì íü óñòàæ, áàñ çàðèì íü øèíýýð ãàð÷ áàéäàã
áàéíà. Òèéìýýñ äýýðõ òîî òèéì ÷ áàðüöòàé áèø ÷ ãýëýý ÿìàð÷ áàéñàí ìýðãýæèë
ñîíãîëòûí õóâüä õýäýí ìÿíãààð ë ëàâ òîîëîãäîõ íü. Õàðèí ìàíàé óëñûí õóâüä
ÿðèãäàõ 4000 øàõàì ìýðãýæëýýñ áàéíãà ñîíãîäîã íü ãàðûí 10 õóðóóíä áàãòàæ
áàéíà. Äààí÷ ýíý õýäõýí ìýðãýæëèéí èõýíõ íü èë¿¿äýëòýéä òîîöîãäîæ, àæëûí
áàéðã¿é áîëñíûã ýöýã, ýõ, áàãø, ñóðàã÷ àëü àëü íü àíçààðàõã¿é ñîíãîñîîð ë,
ñóðãóóëü íü ýëñýëòýý àâñààð ë áàéíà. Èíãýýä áîäîõîîð ìàíàéõàí äýýð, äîîð,
õààíà õààíàà áîäîëöîæ ìýðãýæèë ñîíãîëò ãýäãèéã ýðãýæ íýã õàðìààð ñàíàãäàíà.
Áàñ íýãýí æèøýý. Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîëûí Èõ ñóðãóóëèéí Áàãøèéí
ñóðãóóëèéí 22-ð àíãèéí 22 îþóòíààñ àâñàí ñóäàëãààíû ìýðãýæëýý õýðõýí ñîíãîñîí
áý ãýñýí àñóóëòàíä 11 îþóòàí ýöýã, ýõèéí çºâëºñíººð, 9 íü ººðèéí õ¿ñýëòýýð,
3 íü øàëãàëòûí îíîî õ¿ðñýí áîëîõîîð ãýæ õàðèóëñàí áàéíà. Ýäãýýð áè÷èë
ñóäàëãààíààñ õàðàõàä õ¿¿õýä èðýýä¿éí ìýðãýæëýý ñîíãîõîä ººðèéí ñîíèðõëîîñ
èë¿¿òýéãýýð ãýð á¿ë, ýöýã ýõ íü èõýýõýí îðîëöäîã, ìºí øàëãàëòûí îíîîíîîñ

7. 7ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
õàìààðäàã áîëîõ íü àæèãëàãäàæ áàéãàà þì. ¯¿íýýñ ãàäíà ºìíºõ ñóäàëãààíä
ñîíãîãäñîí ìýðãýæë¿¿ä ÿã õºðñºí äýýýðýý ìàíàé óëñûí õóâüä, áàãø, òýð äóíäàà
áàãà àíãèéí áàãøèéí ìýðãýæëèéã ýñ òîîöâîë èë¿¿äýëòýé ìýðãýæèëä òîîöîãäîæ
áàéãàà þì. Áàñ íýã àñóóäàë íü õ¿¿õä¿¿ä èõýâ÷ëýí ñîíãîîä, ñîíãîõ ãýýä áàéãàà
ýäãýýð õýäõýí ìýðãýæëýý õýò åðºíõèé ìýäýõýýñ áèø ÿã ÿìàð ÷èãëýëèéí ýì÷,
ÿìàð èíæåíåð ãýäãýý òîäîðõîé ìýäýõã¿é áàéãàà íü àíçààðàãäàæ áàéíà. Ýíý íü
ºíººäºð ìàíàéõíû äýýä ìýðãýæëèéã èë¿¿ä ¿çýæ, òàõèí ø¿òýæ, äýýä ìýðãýæëèéí
äèïëîìòîé ë áîëæ áàéâàë öààøàà õýðõýõ íü õàìààã¿é ìýò òàøàà îéëãîëòòîé
õîëáîîòîé þì. Ò¿¿íýýñ ãàäíà àæèë, ìýðãýæëèéí òàëààð ýöýã ýõ, áàãø, ñóðàã÷èä
íü àëü àëü íü ìýäëýã õîìñ, ñóðãóóëüä íü ýíý ÷èãëýëýýð ìýäýýëýë îëãîõ öàã
áàéäàãã¿éãýýñ áàñ øàëòãààëæ áàéíà.
Åð íü õ¿¿õäèéí ìýðãýæèë ñîíãîëòîíä òºð, íèéãýì, àëü ÷ òàëààñàà òýð á¿ð
àíõààðäàãã¿éí èëðýë íü ýíý ÷èãëýëýýð õèéñýí ñóäàëãàà, òîäîðõîé òîî, áàðèìò
õîâîð áàéäãààñ õ¿ðòýä õàðàãäàæ áàéíà. Íýëýýä ýðæ õàéñíû ýöýñò Áàÿíãîë ä¿¿ðãèéí
28-ð ñóðãóóëèéí áàãø Ýðäýíýáÿìáûí “ÅÁÑ-èéí àõëàõ àíãèéíõàíä ìýðãýæëèéí
÷èã áàðèìæàà îëãîõ çàðèì àñóóäëóóä” ñýäýâò ìàãèñòðûí àæèëäàà àøèãëàõ ãýæ
àâñàí æèæèã ñóäàëãààíû õýñãýýñ îëñîí þì. Òýðáýýð òóñ ñóäàëãààíäàà Ìîíãåíè
öîãöîëáîð áîëîí Áàÿíãîë ä¿¿ðãèéí 28-ð ñóðãóóëèéí 11-ð àíãèéí 60 ñóðàã÷, 40
áàãø, ýöýã ýõèéí òºëººëºë 18 õ¿íèéã õàìðóóëñàí áàéíà.
Óã ñóäàëãààíû ìýðãýæëèéí òàëààðõ ìýäýýëëèéã ÿìàð ýõ ñóðâàëæààñ àâäàã âý?
Ãýñýí àñóóëòàíä õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýñ Ìîíãåíè 40 õóâü, 28-ð ñóðãóóü 30
õóâü, èõ äýýä ñóðãóóëèéí òàíèëöóóëãà, Áîëîâñðîëûí ¿çýñãýëýí ÿàðìàã, áîëîâñðîë
ñî¸ëûí ãàçðààñ ãýñýí íü íèéò õ¿¿õäèéí 17-30 õóâü íü, Õºäºëìºðèéí òºâ áèðæ
áîëîí áóñàä ãýäýã íü 10 îð÷èì õóâü áàéæýý. Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí õî¸ð
ñóðãóóëèéí 60 ñóðàã÷èéí ìýðãýæèë ñîíãîëòûã õàðàõàä ìºí ë áàðàã 100 õóâü äýýä
ìýðãýæëèéã ñîíãîñîí áàéëàà.

8. 8 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Ãýòýë ìàíàé óëñàä 90 ãàðóé èõ, äýýä ñóðãóóëèéã æèëäýý 30 ãàðóé ìÿíãàí
îþóòàí òºãñºæ, òýäíèé ãóðàâíû íýã íü 4-6 æèë ñóð÷ ýçýìøñýí ìýðãýæëýýðýý
àæèëëàäàã ãýñýí òîîã Ìîíãîëûí îþóòíû õîëáîîíîîñ ãàðãàñàí áàéíà. Õàðèí 71
Ìýðãýæèë Ñóðãàëò ¿éëäâýðëýëèéí Òºâèéã æèëä 40 îð÷èì ìÿíãàí îþóòàí òºãñºæ,
òýäíèé 80 õóâü íü ìýðãýæëýýðýý àæèëëàæ 20 õóâü íü äýâøèí ñóðàëöàæ áàéíà.
Òýãâýë Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí òàëààðõ îëîí íèéòèéí îéëãîëò,
õàíäëàãûã òîäðóóëàõ çîðèëãîîð Ìîíãîëûí ìÿíãàíû ñîðèëûí ñàíãèéí
Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí òºñëèéí õ¿ðýýíä 2010 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðààñ
7 äóãààð ñàðûí õîîðîíä ¯íäýñíèé õýìæýýíèé ñóäàëãààã õèéæýý. Ñóäàëãàà íü
Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûí òàëààðõ îëîí íèéòèéí îéëãîëò, õàíäëàãàä òóñ
òºñºë õýðýãæèõ õóãàöààíä ÿìà𠺺ð÷ëºëò ãàðàõ âý ãýäãèéã òîäðóóëàõ çîðèëãîòîé
áàéñàí. Ñóäàëãààíä Óëààíáààòàð õîò áîëîí 12 àéìãèéí íóòàã äýâñãýðò àìüäàð÷
áóé, òóñ á¿ð íýã ºðõ òºëººëñºí 2500 èðãýíòýé ãàíöààð÷èëñàí ÿðèëöëàãà õèéñýí
áàéíà. Ñóäàëãààíû õàðèóíààñ õàðàõàä Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë, ñóðãàëòûã
ñîíèðõîõ ñîíèðõëûí õóâüä ìóó áèø áàéñàí÷ ñóðãàëòûí ÷àíàð ìóó, òºãñººä àæèë
îëäîõã¿é ãýñýí õàíäëàãà ò¿ãýýìýë áàéëàà. Ò¿¿í÷ëýí Ìýðãýæëèéí áîëîâñðîë,
ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûã òºãñººä àìüæèðãàà íü ñàéæèðñàí, ºíäºð öàëèíòàé àæèëä
îðñîí òóõàé ìýäýýëë¿¿ä, ÿìàð ìýðãýæë¿¿ä ºíäºð ýðýëòòýé áàéãààã ñòàòèñòèê òîîí
¿ç¿¿ëýëòýýð õ¿ì¿¿ñò õ¿ðãýõ õýðýãòýé áàéíà ãýõ ìýò åðºíõèé ä¿ãíýëòýä õ¿ð÷ýý.
Õýçýýíýýñýý ë ýäèéí çàñãèéí èõ õºø¿¿ðýã áîëæ, ýõ îðíû á¿òýýí áàéãóóëàëòûã
áîñãîëöîæ èðñýí Ìýðãýæèë Ñóðãàëò ¿éëäâýðëýëèéí Òºâ ãýõ ýíý èõ ìýäëýã
÷àäâàðûí óóðõàéã ýöýã ýõ, áàãø, ñóðàã÷èéí õýí íü ÷ îëæ õàðäàãã¿é, íýðëýæ
çàíøñàíààðàà íºãºº ë Òåõíèê ìýðãýæëèéí ñóðãóóëü /ÒÌÑ/ ãýñýí áàéäëààð õýò
¿íýëýìæã¿é õàíäàæ áàéãàà íü õàðàìñàëòàé. Õàðèí õ¿¿õä¿¿ä íü ýëñýëòèéí åðºíõèé
øàëãàëò ºãººä àçààð÷ áàé, ÷àäëààðàà ÷ áàé àëü íýã èõ äýýä ñóðãóóëèéí îíîîíä
ä¿éæ ë áàéâàë ººðèéí äóð ñîíèðõîë, çàí áàéäàë, áîëîìæèéí ¿ë õàðãàëçàí
“í¿äýý àíèàä” ë ñîíãîäîã. Ýíý ìàø áóðóó.
Ìýðãýæèë ñîíãîëò ãýäýã òàíû àìüäðàëûí õàìãèéí ÷óõàë ¿å. ªíººäºð Òàíû çºâ
ñîíãîñîí ìýðãýæèë íàñàí òóðøèéí òàíü áàòàëãàà áîëîõ ó÷ðààñ ìýðãýæèë ñîíãîëò
ãýäãèéã íýã ¸ñîíäîî øèíæëýõ óõààíû óõàãäàõóóí ãýæ õýëæ áîëîõ þì. Òèéìýýñ
ìýðãýæèë ñîíãîëòûã õýí íýãíèé çºâëºñíººð, òóõàéí ¿åèéí ñýòããýë õºäëºë, ýñâýë
¸íäîîãîîð ñîíãîäîã ç¿éë îãòõîí÷ áèø. Òîäîðõîé äàðààëàë, àëõàìóóä áàéõ
õýðýãòýé ãýäãèéã Ìîíãîë Óëñûí Õºäºëìºðèéí òºâ áèðæèéí Òºëºâëºëò, õºãæèë,
ñóðãàëòûí àëáàíû ìýðãýæèëòýí Ø.Ñîñîðáàðàì õýëæ áàéíà. Ò¿¿íèé çºâëºæ
áóéãààð òà ìýðãýæëýý ñîíãîõäîî òîäîðõîé àëõàìààð ÿâàõ õýðýãòýé ãýíý.
Íýãä¿ãýýðò: Áè õýí áý? ãýäãýý ìýäýõ áóþó ººðèé㺺 òàíèõ, çàí áàéäëàà
òîäîðõîéëîõ àëõàì þì. Áè ÿìàð çàí ààøòàé þì áý, ìèíèé ñîíèðõîë þó áèëýý,
þó õ¿ñýæ ìºðººäºæ, þó õèéæ ÷àääàã áèëýý? Áè åð íü õýí áý ãýäãýý ìýäýæ,

9. 9ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
ººðèé㺺 ¿íýëýõ áàéäàã. Åð íü õ¿íèéã çàí áàéäëûíõ íü õóâüä äºðâºí òºðºëä
õóâààäàã áºãººä ýíý íü ººðèé㺺 òàíèõ, óëìààð ìýðãýæèë ñîíãîëòîíä ÷ èõýýõýí
íºëººëäºã áàéíà.
Õî¸ðäóãààðò: çàí áàéäëàà òîäîðõîéëñíèé äàðàà ººðòºº ÿìàð ìýðãýæèë
òîõèðîõ âý? Ãýäãýý áîäîæ, ìèíèé ñîíãîõ ìýðãýæèë íèéãýìä ýðýëòòýé áàéíà óó,
èë¿¿äýëòýé áàéíà óó ãýäãèéã ìýäýõ, ìºí ýíý ìýðãýæëýýð õýäýí æèë ñóðààä õààíà,
ÿìàð íºõöºëä õýäèé õýìæýýíèé öàëèíòàé àæèëëàæ áîëîõ âý ãýõ ìýòèéã ìàø
ñàéí áîäîæ ¿çñýíèé ýöýñò øèéäýëä õ¿ðýýä, ºìíºº çîðèëãî òàâèõ. Äàðàà íü òýð
çîðèëãîäîî õ¿ðýõ ÷àäâàðûã ýçýìøèõ íü ÷óõàë þì áàéíà.
Ýíý ìýòýýð ìýðãýæèë ñîíãîëòîî ýðòíýýñ òºëºâëºõã¿éãýýð, ººðèéí õ¿ñýýã¿é
ìýðãýæëèéã áóñäûí õýëñíýýð, ýñâýë òóõàéí ¿åèéí ñýòãýë õºäëºëººð ñîíãîñíîîð
áàãàã¿é àñóóäàëòàé òóëãàðäàã. Æèøýýëáýë, ýëñýæ îðñîí ñóðãóóëüäàà ñóðàõ
ñîíèðõîëã¿é áîëæ äóíäààñ íü îðõèõ, öàã õóãàöàà áîëîí ýäèéí çàñãèéí àëäàãäàëä
îðîõ, ÿìàð íýã àðãààð òºãñººä àæëûí áàéðàíä î÷èõ ãýòýë òóõàéí àæëûí áàéð
îëäîõã¿é, îëäëîî ãýõýä ººðºº àæèëëàõ ñîíèðõîëã¿é áîëîõ çýðýã àñóóäëóóä
ãàðäàã. Èíãýýä ë àæèëã¿é÷¿¿äèéí ýãíýýíä øèëæèíý ãýñýí ¿ã. Ãýòýë òýð ñîíãîñîí
ñóðãóóëèàñ íü èë¿¿ áîëîìæòîé, òºãñººä ë àæëûí áàéðòàé, öàëèí ºíäºðòýé,
õºäºëìºðèéí çàõ çýýëä ýðýëòòýé áàéãàà ìýðãýæëýýð ÷àäâàðòàé, ìýðãýæèëòýé
àæèëòàí áýëòãýí ãàðãàäàã 70 ãàðóé ÌѯÒ, êîëëåæ áàéíà. Ñàð á¿ð òýòãýëýã ºã÷,
öàëèíòàé ñóðãàæ áàéíà. Àæèë îëãîã÷èä ìýðãýæèëòí¿¿äýý òýíä çàõèàëæ , àæèëëàæ
áàéãàà àæèëòíóóäàà ìºí ë òýíä äàõèí ñóðãàëòàíä õàìðóóëæ áàéíà.
Õàðèí àæèë õàéã÷èä õèé äýìèé äýýä áîëîâñðîë ãîðèëîæ, ÌÑ¯Ò áîë ñàíõ¿¿ãèéí
áîëîìæ äóòìàã, ýñâýë ñóðëàãà òààðóó õ¿¿õäèéí ñîíãîäîã ñóðãóóëü ãýñýí ñºðºã
îéëãîëòîî ãýýõã¿é áàéíà. Ìîíãîë çàëóóñ á¿ãä ¿çýã áàðüæ, êîìïüþòåðèéí äýëãýö
øèðòýí, øèëýí öîíõíû öààíà äîíæèð÷ ñóóíà ãýâýë õýí íü õ¿ðç áàðüæ öàõèëãààíû
óòàñ íèéë¿¿ëæ, áèäíèé òîõü òóõòàé îðîí ñóóöûã áàðüæ, õàëóóí äóëààí, öýâýð
áîõèðûã øèéäýõ þì áý? àæèë ìýðãýæëèéí òàëààðõ ãàçàð òýíãýð øèã ýíý èõ çºð¿¿ã
1. Õîëåðèê òåìïåðàìåíò-Øàðàëõóó çàí áàéäàëòàé áºãººä óäèðäàõ,
ìàíëàéëàõ àæèë õèéâýë èë¿¿ àìæèëòàíä õ¿ðäýã.
2. Ñàíãâèíèê òåìïåðàìåíò-Ñýðãýëýí çàí áàéäàëòàé áºãººä øèíèéã
ñàíàà÷ëàõ àæèëä èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé.
3. Ôëåãìàòèê òåìïåðàìåíò-Òàéâàí áºãººä õýðýãæ¿¿ëýõ, ã¿éöýòãýëèéí
àæëûã ìàø ñàéí õèéäýã.
4. Ìåëàíõîëèê òåìïåðàìåíò-Ýìçýã çàí áàéäàëòàé õýðíýý õÿíàëòûí
àæèëä ìàø íàéäâàðòàé õ¿ì¿¿ñ áàéäàã ãýíý.

10. 10 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
õýí, õýçýý, ÿàæ ººð÷ëºõ âý? Ìýðãýæèë ñîíãîëòûã àëñààñ õàðæ, õîë÷ óõààíààð
òóíãààãààñàé ãýæ äýýð, äîð ñóóõ õýí á¿õíýýñ õ¿ñýõ áàéíà.
Íèéòëýëèéíõýý òºãñãºëä 2012 îíä ÌÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðààñ õîëáîãäîõ ÿàì,
àãåíòëàã, ãàçðóóäààðàà äàìæóóëàí ñóäàëãàà àâàõàä ñ¿¿ëèéí 4 æèëäýý ýðýëò èõòýé
20 ìýðãýæëèéã òîäîðõîéëñíûã õ¿ðãýæ áàéíà.
1. Àâòî çàìûí áàðèëãà
2. Áàãà àíãèéí áàãø
3. Ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí áàãø
4. Áàéãàëèéí óõààíû ÷èãëýëèéí áàãø
5. Ãåîëîãè
6. Ãèäðî ãåîëîãè
7. Òèäðî ìåõàíèê èíæåíåð
8. Óñíû íººö ýêîëîãè
9. Óóë óóðõàéí àøèãëàëòûí òåõíîëîãè
10. Óóë óóðõàéí ìàøèí, òîíîã òºõººðºìæ
11. Ìàëûí ýì÷
12. Ìýäýýëëèéí ñèñòåì
13. Ãàçðûí òîñíû õàäãàëàëò, òýýâýðëýëò
14. Ñàíòåõíèê, èíæåíåðèéí áàéãóóëàìæ
15. Ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷
16. Íàíî èíæåíåð÷ëýë
17. Áèî òåõíîëîãè
18. Öºìèéí ýð÷èì õ¿÷
19. Îíîø ç¿é
20. Ýìíýë ç¿éí øèíæëýõ óõààí ñóäëàë

11. 11ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
ЭЕШ-ын
шалгалтын
систем

12. 12 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
ЭЕШ-ын шалгалтын
систем
Á¯Ò íü Ýëñýëòèéí åðºíõèé øàëãàëòûí áýëòãýëèéã õàíãàõ,
çîõèîí áàéãóóëàõäàà øóäàðãà, íýýëòýé, èë òîä áàéëãàõûã
ýðõýìä ¿çýõýýñ ãàäíà àëäàà, ýðñäýë ãàðãàõã¿é áàéõ, ºðòºã çàðäëûã àëü áîëîõ
áàãàñãàõ, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí øèéäëèéã çºâ àøèãëàõûã çîðüæ áàéíà.
Ýíý æèë Ýëñýëòèéí Øàëãàëòûí ñèñòåìä SMS áóþó ìýññýæ ¿éë÷èëãýýã
íýâòð¿¿ëñíýýð øàëãóóëàã÷èä öàã õóãàöàà, îðîí çàéí õàìààðàëã¿éãýýð øàëãàëòûí
ä¿í ìýäýý, õóâààðü, õóâèéí ìýäýýëýë áîëîõ íóóö ¿ã, á¿ðòãýëèéí äóãààð çýðãèéã
ìýññýæ èëãýýí àâàõ áîëîìæòîé áîëæ áàéãàà þì. 2013 îíû Ýëñýëòèéí åðºíõèé
øàëãàëòûí ñèñòåìèéí åðºíõèé á¿òöèéã äàðààõ áàéäëààð òîìú¸îëæ áàéíà.
ÝÅØ-èéí á¿òýö
ÝÅØ-ÛÍ Ñèñòåìèéí äàðààëàë (òîéì)
Øàëãàëòûí
áýëòãýë àæèë
Ä¿í ìýäýý
ãàðãàí òàéëàí
áîëîâñðóóëàõ
Øàëãàëòûí
ìàòåðèàë çàñàõ, ¿íýëýõ,
¿ð ä¿íã ìýäýýëýõ
Øàëãàëòûã
çîõèîí áàéãóóëàõ
Ñóðãàëò õèéõ, õ¿íèé
íººö áýëòãýõ
Øàëãàëòûí
ñýäýâ áîëîâñðóóëàõ
Øàëãàëòûí
ñýäýâ áýëòãýõ
Îíëàéí
á¿ðòãýë

13. 13ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Á¯ÐÒï¯ËÝÃ×ÄÝÄ ÇªÂ˪ÌÆ
ÝÅØ-èéíá¿ðòãýëýõýëæáàéíàãýäýãáîë11-ðàíãèòºãñºã÷äèéí
õóâüä öààøèä ýçýìøèõ ìýðãýæëèéí áàðèìæààíäàà
¿íäýñëýæ ÝÅØ-ààð øàëãóóëàõ õè÷ýýë¿¿äèéí ñîíãîëòîî
õèéäýã áèëýý. Øàëãóóëàõ õè÷ýýëèéíõýý àãóóëãûã íàðèéí
ñóäëàæ, åðºíõèé øàëãàëòûí äààëãàâðûí ýìõýòãýë¿¿ä áîëîí
áóñàä õýðýãëýãäýõ¿¿íòýé ÷àíàðòàé àæèëëàõ ÷àäâàð íü òà
á¿ãäèéí õóâüä ºíäºð àìæèëò ¿ç¿¿ëýõ íºõöºë á¿ðäýõ ó÷èðòàé. ͺ㺺 òàëààð ÝÅØ
íü áîëîâñðîëûí ñòàíäàðò õàíãàëòûã òîãòîîõ çîðèëãî àãóóëäàãã¿é õàðèí öààøèä
àõèñàí ò¿âøèíä ñóðàëöàõ ÷àäâàðûã ¿íýëæ ä¿ãíýõ çîðèëãî ÷èãëýëòýé áàéäàã
ó÷èð øàëãàëòûí äààëãàâàð íü õàðüöàíãóé õ¿íäýâòýð, õàðèóöëàãàòàé ò¿âøèíä
çîõèîãääîã ãýäãèéã ýðõýì òà á¿õýíäýý ñàíóóëàõ íü ç¿éòýé áîëîâ óó. Èíãýýä òà
á¿õýíä ÝÅØ-äàà õýðõýí á¿ðòã¿¿ëýõ, þóíä àíõààðàõ òàëààð áàãàõàí çºâëºìæ ºãüå.
1. Îíëàéí á¿ðòãýëèéí õàìãèéí ýõíèé àëõàì áîë “Îäîî ÅÁÑ-ä ñóðàëöäàã ýñýõ
àñóóëãà”-ààñ ñîíãîëò õèéõ þì. 2013 îíîîñ ºìíºõ îíû òºãñºã÷èä ýíýõ¿¿
Ýëñýëòèéí åðºíõèé øàëãàëòûã äàðààõ äàðààëëûí äàãóó çîõèîí
áàéãóóëíà.
1. ÝÅØ-ûí áýëòãýë àæëûã õàíãàõ
2. Á¿ðòãýõ ¿éë àæèëëàãàà
3. Á¿ðòãýëèéí áààçààñ øàëãóóëàã÷äûí çààëíû õóâààðü ãàðãàõ, ñóóäëûí
õóâààðü õýâëýõ, òàðààõ
4. Áàãàíàí êîä õýâëýõ, óóòëàõ, áèò¿¿ìæëýõ
5. Ãýðýýíèé õóóäàñ õýâëýõ, óóòëàõ
6. Õàðèóëòûí õóóäàñíû çàãâàð ãàðãàõ, õÿíàõ, õýâëýõ
7. Ñóðãàëò ¿å øàòòàé çîõèîí áàéãóóëàõ
8. Øàëãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ
9. Øàëãàëòûí ìàòåðèàë òºâëºð¿¿ëýõ
10. Øàëãàëòûí ìàòåðèàëûã çàñàõ, ¿ð ä¿íã ìýäýýëýõ
11. Øàëãóóëàã÷äèéí ºðãºäºë, ãîìäîë õ¿ëýýí àâàõ, õàðèó ºãºõ
12. ÝÅØ-ûí ä¿í ìýäýýã áîëîâñðóóëàõ, òàéëàí áè÷èõ
13. Ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàãà õóðàë çîõèîí áàéãóóëàõ

14. 14 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
àñóóëãàä îäîî ñóðàëöàæ áóé èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèéã îäîî ñóðàëöàæ
áóéä îðóóëàõã¿éã àíõààðààðàé.
2. “Õóâèéí ìýäýýëýë” îðóóëàõ àëõàìä ñóðàëöàã÷èä îíöãîé àíõààðàë òàâèõ
õýðýãòýé. Ó÷èð íü ýíýõ¿¿ õóâèéí ìýäýýëýë “áàòëàìæ õóóäàñ” áîëîí øàëãàëòûí
áóñàä ìàòåðèàëä òàâèãäàõ òóë àëäààòàé ìýäýýëýë îðóóëàõààñ ñýðãèéëýýðýé.
Òóõàéëáàë: ñóðàëöàæ áóé ñóðãóóëü, àéìàã ä¿¿ðýã, îâîã íýð, ðåãèñòðèéí
äóãààð, õ¿éñ, è-ìàéë õàÿã óòàñíû äóãààðàà ¿íýí çºâ áè÷ýýðýé. Ýíä àëäàà
ãàðãàñíààñ áîëæ ñóðàëöàã÷èä ººðñºä人 íýëýýä òºâºã ó÷ðóóëäàã þì ø¿¿.
3. Õè÷ýýë ñîíãîëò õèéõäýý ààâ ýýæ, áàãø íàðòàéãàà ñàéòàð çºâëºë人ðýé.
Ó÷èð íü á¿ðòã¿¿ëýã÷èä á¿ðòãýëèéí õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº õè÷ýýë íýì¿¿ëýõ
áîëîìæòîé áà õè÷ýýë ñîëèõ, õàñóóëàõ áîëîìæ áàéäàãã¿éã ñàéòàð àíõààðààðàé.
̺í øàëãàëòûí á¿ðòãýëýý öóöëàõàä á¿ðòãýëèéí õóðààìæèéí 50 õóâèéã
ñóóòãàäàã áîëîõûã àíõààðíà óó?
4. Á¿ðòãýëèéí äàðààãèéí àëõàì íü õè÷ýýë çààäàã áàãøèéã ñîíãîõ þì. Á¯Ò-
èéí ìýäýýëëèéí áààçàä íèéò ÅÁÑ-èéí ÝÅØ- ºãäºã õè÷ýýë çààäàã á¿õ áàãø
íàðûí ìýäýýëýë îðñîí áàéãàà áîëíî. Õýðâýý õè÷ýýë çààäàã áàãøèéí ìýäýýëýë
áàéõã¿é áîë “áàéõã¿é áàéíà” ãýñýí í¿äèéã ñîíãîæ áàãøèéí ìýäýýëëèéã íýìæ
îðóóëæ áîëíî. Õàðèí ºìíºõ îíû òºãñºã÷èä èéì ñîíãîëò õèéõã¿é áîëíî.
5. Äàðààãèéí àëõàìä “õóâèéí ìýäýýëýë”-ýý íÿãòëàí øàëãààä “áàòëàõ” òîâ÷èéã
äàðààðàé. Õýðâýý ÿìàð íýã õóâèéí ìýäýýëýë áóðóó îðñîí áîë “øèíýýð
á¿ðòã¿¿ëýõ” òîâ÷èéã äàðæ á¿ðòãýëèéã äàõèí ýõë¿¿ëæ áîëíî. “Áàòëàõ” òîâ÷èéã
äàðñàí òîõèîëäîëä òàíä Á¯Ò-ººñ è-ìàéë õàÿãèéí áàòàëãààæèëò î÷èõ áºãººä
õàðèó áè÷èõ øààðäëàãàã¿é áîëíî. Õàðèí èéì áàòàëãààæèëò èðýõã¿é áîë
ººð è-ìàéë õàÿãààñ äàõèí á¿ðòã¿¿ëýýðýé. Òàíä èð¿¿ëñýí è-ìàéë õàÿãèéí
áàòàëãààæèëòàä òàíû îðóóëñàí á¿õ ìýäýýëýë áàéãàà áºãººä ¿ðãýëæë¿¿ëýõ
õîëáîîñ äýýð äàðñíààð “òºëáºðèéí õýñýã”-ò øèëæèõ áîëíî.
6. 2013 îíû ÝÅØ-ûí íýã õè÷ýýëèéí á¿ðòãýëèéí õóðààìæ 4800 òºãðºã, õýäýí ÷
øàëãàëò ºãºõººð ñîíãîñîí íýã áàòëàìæ àâàõ òóë áàòëàìæ õóóäàñíû 700 òºãðºã
òóñ á¿ðèéã àëü ÷ àðèëæààíû áàíêíû ìàñòåð áîëîí âèçà êàðòàä á¿ðòãýëýýñ
ºìíº /2 öàãààñ ºìíº/ áàéðøóóëñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíýõ¿¿ áàíêíû
êàðò íü çºâõºí á¿ðòã¿¿ëýã÷èéíõ áàéõ àëáàãø¿é áà áóñäûã áàíêíû êàðòûã
çºâøººðºëã¿é àøèãëàæ áîëîõã¿éã àíõààðíà óó. Á¿ðòãýëèéí õóðààìæèéã
òºëºõ人 áàíêíû êàðòàí äýýðõ ìýäýýëëèéã çîõèõ ãàçàðò íü ¿íýí çºâ îðóëàõàä
õàíãàëòòàé áºãººä òà àëü íýã áàíê äýýð î÷èõ, áýëýí ìºí㺠òóøààõ øààðäëàãàã¿é
áîëíî. Õàðèí õºäºº îðîí íóòãèéí á¿ðòã¿¿ëýã÷äèéí õóâüä Á¯Ò-èéí PAY CODE
àøèãëàäàã òóë îðîí íóòãèéí á¿ðòãýã÷èéí çºâëºìæèéã äàãààðàé.

15. 15ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
7. Çóðãàà õýðõýí îðóëàõ âý? 150*200 ïèêñýëü õýìæýýòýé, 75 dfi íÿãòðàëòàé,
öàéâàð ôîííû ºìíº íàðíû øèë, ìàëãàéã¿éãýýð öýõ ñóóæ ñ¿¿ëèéí 3 ñàðä
àâõóóëñàí çóðãàí ôàéëûã çààâðûí äàãóó òàòàæ îðóóëíà. Øààðäëàãà õàíãààã¿é
çóðàã îðóóëñàí òîõèîëäîëä øàëãàëòàä îðóóëäàãã¿é¿ àíõààðààðàé.
8. Ýíý á¿õíèé ýöýñò òàíû è-ìàéë õàÿãàíä á¿ðòãýëèéí äóãààð íóóö ¿ã î÷èõ áºãººä
øàëãóóëàã÷èéí áóëàíä òýäãýýðèéã àøèãëàí íýâòýð÷ “á¿ðòãýëèéí õóóäàñ”-àà
õýâëýí àâñíààð á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãàà äóóñíà.
Элсэлтийн ер нхий шалгалт
зохион байгуулах журам
Íýã. Íèéòëýã ¿íäýñëýë
1.1. Ýíýõ¿¿ æóðìààð Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèä
ýëñýã÷äèéí ñóðàõ åðºíõèé ÷àäâàð, ìýäëýãèéí ò¿âøèíã òîãòîîõ çîðèëãî
á¿õèé Ýëñýëòèéí åðºíõèé øàëãàëò /öààøèä ÝÅØ ãýõ/-ûã çîõèîí áàéãóóëæ
ÿâóóëàõòàé õîëáîãäñîí õàðèëöààã çîõèöóóëíà.
1.2. Èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèä ýëñýã÷äýýñ àâàõ ÝÅØ-ûã çîõèîí áàéãóóëàõàä
ÁÑØÓ-íû ñàéäûí 2005 îíû 422 äóãààð òóøààëààð áàòëàãäñàí “Îþóòàí
ýëñ¿¿ëýõ ¿ëãýð÷èëñýí æóðàì” áîëîí õîëáîãäîõ áóñàä ýðõ ç¿éí àêòûã äàãàæ
ìºðäºíº.
1.3. ÝÅØ-ûã 2013 îíä á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë ýçýìøñýí èðãýí /öààøèä ýíý îíä
òºãññºí øàëãóóëàã÷ ãýõ/, 2013 îíîîñ ºìíº á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë ýçýìøñýí
áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø áîëîâñðîëòîé èðãýí /öààøèä ºìíºõ îíä òºãññºí
øàëãóóëàã÷ ãýõ/ ºãíº.
1.4. Øàëãóóëàã÷ íü ìîíãîë õýë, àíãëè õýë, îðîñ õýë, ìàòåìàòèê, ôèçèê, õèìè,
áèîëîãè, ãàçàð ç¿é, ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ, íèéãìèéí òóõàé ìýäëýã õè÷ýýë¿¿äýýñ
ñîíãîí øàëãóóëíà.
1.5. ÝÅØ-ûí ñýäýâ äààëãàâðóóä íü ýíýõ¿¿ æóðìûí 1.4-ò çààñàí õè÷ýýë¿¿äèéí
ñòàíäàðòûí àãóóëãà, òàíèí ìýäýõ¿éí ò¿âøèíä òîõèðñîí øàëãóóëàã÷èéí
ìýäëýã, ñóðàõ åðºíõèé ÷àäâàðûã øàëãàõààð áîëîâñðóóëàãäñàí áàéíà.
1.6. ÝÅØ íü ñîíãîí àâñàí èõ, äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæ áîëîí ÅÁÑ-èéí õè÷ýýëèéí
àíãè òàíõèì, cóðãàëòûí áàéð /öààøèä ÝÅØ-ûí áàéð ãýõ/-íä ÿâàãäàíà.
̺í ÝÅØ àâàõ ÿâöûí áîäèò ÷àíàð, èë òîä áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð
øàëãàëòûí áàéðàíä õÿíàëòûí äóðàí ñóóðèëóóëæ áîëíî.
1.7. Àéìàã,íèéñëýë(ñóì,ä¿¿ðýã)-èéíÝÅØ-ûíáàéðàíäÁîëîâñðîëûí¿íýëãýýíèé
òºâ (öààøèä Á¯Ò ãýõ)-ººñ òîìèëñîí ÝÅØ-ûã çîõèîí áàéãóóëàõ êîìèññ

16. 16 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
àæèëëàõ áà êîìèññ áàòëàãäñàí óäèðäàìæèéí äàãóó ¿éë àæèëëàãààãàà
ÿâóóëíà.
1.8. ÝÅØ-ûí òàëààðõ øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã òóõàé á¿ðä íü õýâëýë
ìýäýýëëèéí õýðýãñýë áîëîí Á¯Ò-èéí îëîí íèéòòýé õàðèëöàõ àæèëòíóóä,
Ýëñýã÷èéí ñîíèí, www.eec.mn âåáñàéòààð îëîí íèéòýä õ¿ðãýíý.
1.9. ÝÅØ-ûí ñýäýâ, äààëãàâðûã Á¯Ò-èéí äààëãàâðûí ñàíãààñ áëóïðèíòýýð
çîõèöóóëàí ñîíãîæ òóõàéí õè÷ýýë òóñ á¿ðýýð àâàõ øàëãàëòûí ñýäâèéã
áýëòãýíý.
1.10. ÝÅØ-ûí ñýäýâ äààëãàâàð áýëòãýõ, õóâèëàõ, õ¿ðã¿¿ëýõ, øàëãàëòûí
ìàòåðèàëûã òºâëºð¿¿ëýí òàòàõ, çàñàõ, ¿íýëýõòýé õîëáîîòîé íóóöëàëûã Á¯Ò
õàðèóöíà.
Õî¸ð. ÝÅØ-ûí á¿ðòãýë
2.1. ÝÅØ-ûí øàëãóóëàã÷äûí á¿ðòãýë îðîí äàÿàð Óëààíáààòàð õîòûí öàãààð
2013 îíû 2 äóãààð ñàðûí 1-íû ºã뺺 09:00 öàãò ýõýëæ, 2013 îíû 4 ä¿ãýýð
ñàðûí 15-íû îðîé 18:00 öàãò äóóñíà. Õóãàöàà, öàãèéã ñóíãàõã¿é áà íýìýëò
á¿ðòãýë õèéõã¿é áîëíî.
2.2. ÝÅØ-ûí øàëãóóëàã÷äûã èíòåðíýò /öààøèä îíëàéí ãýõ/-ýýð áîëîí Á¯Ò-ººñ
òóñãàéëàí ýðõ îëãîñîí á¿ðòãýã÷èä áèå÷ëýí á¿ðòãýíý.
2.2.1. Îíëàéí á¿ðòãýë www.eec.mn âåá ñàéòààð ÿâàãäàíà.
2.2.2. Îíëàéíààð á¿ðòã¿¿ëýõòýé õîëáîîòîé á¿ðòãýëèéí çààâðûã ýíýõ¿¿ æóðìûí
1.8-ä çààñàí ìýäýýëëèéí ýõ ñóðâàëæààñ àâ÷ áîëíî.
2.2.3. Îðîí íóòãèéí á¿ðòã¿¿ëýã÷ õóâèéí ìýäýýëýëòýé õîëáîîòîé ãàðñàí àëäààã
òóõàéí àéìãèéí á¿ðòãýã÷èä õàíäàí øèéäâýðë¿¿ëíý.
2.3. Á¿ðòã¿¿ëýã÷èä íü äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã á¿ðä¿¿ëñýí áàéíà. ¯¿íä:
2.3.1. Èðãýíèé ¿íýìëýõ áîëîí ò¿¿íòýé àäèëòãàõ áàðèìò áè÷èã /òºðñíèé ãýð÷èëãýý,
ãàäààä ïàñïîðò, öàãäààãèéí ¿íýìëýõ, ìºí ãàäààäûí èðãýí, õàðúÿàëàëã¿é
õ¿íèé Ìîíãîë Óëñàä îðøèí ñóóõ ¿íýìëýõ/-òýé áàéíà.
2.3.2. ªíãºò öýýæ çóðàã /öýýæ çóðàã íü ñ¿¿ëèéí 3 ñàðûí äîòîð àâàõóóëñàí, 150õ200
ïèêñåëü õýìæýýòýé, 75 dpi íÿãòàðøèëòàé, óðàãøàà õàðàí öýõ ñóóñàí, àðûí
ôîí íü öàéâàð öóëãóé ºíãèéí, í¿äíèé øèë áîëîí ìàëãàéã¿é áàéíà/.
Á¿ðòã¿¿ëýõäýý çóðãèéã çºâõºí íýã óäàà îðóóëàõ áà çóðàã îðóóëààã¿é áîëîí
øààðäëàãà õàíãààã¿é çóðàã îðóóëñàí òîõèîëäîëä øàëãàëòàä îðóóëàõã¿é
áîëíî.
2.3.3. Ýíý îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷ á¿ðòãýëä îðóóëñàí çóðãèéí 1 õóâèéã òóõàéí
ä¿¿ðãèéí áîëîí õºäºº îðîí íóòãèéí ÝÅØ õàðèóöñàí àæèëòàíä õóðààëãàíà.
2.3.4. Øàëãàëòûí õóðààìæèéí ã¿éëãýý õèéõ (ýíý æóðìûí 2.9-ä çààñàí áàíê)
èíòåðíýò ã¿éëãýý õèéõ ýðõòýé òºëáºðèéí ìàñòåð áîëîí âèçà êàðò.

17. 17ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
2.3.5. Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí ¿íýìëýõ ò¿¿íýýñ äýýø áîëîâñðîë ýçýìøñýíèéã
ãýð÷èëñýí áàðèìò áè÷èã /öààøèä á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí ¿íýìëýõ,
ò¿¿íýýñ äýýø áîëîâñðîëûí áàðèìò áè÷èã ãýõ áà ýíýõ¿¿ çààëò íü çºâõºí
ºìíºõ îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷èä õàìààðíà/.
2.4. Ãàäààäàä á¿ðýí äóíä áîëîâñðîë áóþó ò¿¿íýýñ äýýø áîëîâñðîë ýçýìøñýí
èðãýí ÝÅØ-ä á¿ðòã¿¿ëýõäýý ýíý æóðìûí 2.3.5 äýõ çààëòàä çààñàí
áîëîâñðîëûí áè÷èã áàðèìòûã ÁØÓß-ààð áàòàëãààæóóëæ, Á¯Ò-ä èðæ
á¿ðòã¿¿ëíý.
2.5. Õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýä øàëãàëòàä õàìðàãäàõààð á¿ðòã¿¿ëñýí áîë
õîëáîãäîõ áè÷èã áàðèìòûã Á¯Ò-ä èð¿¿ëíý.
2.6. Øàëãóóëàã÷ íü á¿ðòã¿¿ëñýí ¿¿ðýí òåëåôîíû äóãààðàà àøèãëàí ººðèéí
ìýäýýëëèéã SMS ¿éë÷èëãýýãýýð àâàõ áîëîìæòîé. /íóóö äóãààð, á¿ðòãýëèéí
äóãààð, øàëãàëòûí õóâààðü, ñóóäëûí õóâààðü, ä¿íãèéí ìýäýýëýë/
2.7. Øàëãóóëàã÷ îíëàéí á¿ðòãýëèéí õóãàöààíä øàëãàëò ºãºõººð ñîíãîñîí
õè÷ýýëýý íýìýõ áîëîìæòîé áîëíî.
2.8. ÝÅØ-ûí õóðààìæ øàëãàëò á¿ðò 4800 òºãðºã, áàòëàìæ êàðò 700 òºãðºã
(öààøèä õàìòàä íü øàëãàëòûí õóðààìæ ãýõ) áàéíà. Øàëãóóëàã÷ õýäýí ÷
øàëãàëò ºãñºí íýã áàòëàìæ õóóäàñòàé áàéíà.
2.9. Îíëàéíààð á¿ðòã¿¿ëæ áóé øàëãóóëàã÷ øàëãàëòûí õóðààìæèéã Ãîëîìò áàíê,
Õóäàëäàà õºãæëèéí áàíê, Õàäãàëàìæ áàíê, Êàïèòðîí áàíê, Òºðèéí áàíê,
Óëààíáààòàð áàíê, Õàñ áàíêíû èíòåðíýò ã¿éëãýýíèé ýðõòýé òºëáºðèéí
ìàñòåð êàðò áîëîí âèçà êàðòààð øèëæ¿¿ëíý. Õààí áàíêíû á¿õ òºëáºðèéí
õýëáýðèéã àøèãëàí ã¿éëãýý õèéæ áîëíî./ìîáàéë áàíê, èíòåðíýò áàíê,
ÀÒÌ, áýëíýýð äàíñàíä òóøààõ/
2.10. պ人 îðîí íóòàãò paycode-èéí ñèñòåì àøèãëàí á¿ðòã¿¿ëæ áóé øàëãóóëàã÷
øàëãàëòûí õóðààìæèéã Ãîëîìò áàíê äàõü Áîëîâñðîëûí ¯íýëãýýíèé Òºâèéí
1105038452 òîîò äàíñàíä òóøààíà.(paycode-äîòîîä òºëáºðèéí ñèñòåì)
2.11. ÝÅØ-ûí á¿ðòãýëèéí õóãàöààíä á¿ðòãýëýý öóöëàõ òîõèîëäîëä øàëãàëòûí
õóðààìæèéí 70%-èéã ýðã¿¿ëýí îëãîõ áà á¿ðòãýë äóóññàíû äàðàà ÿìàð
íýãýí øàëòãààíààð øàëãàëòàíä îðîîã¿é òîõèîëäîëä øàëãàëòûí õóðààìæèéã
ýðã¿¿ëýí îëãîõã¿é, áóñäàä øèëæ¿¿ëýí òîîöîõã¿é.
2.12. ªìíºõ îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷èä øàëãàëò ºãºõ îðîí íóòãàà ººðºº ñîíãîæ
á¿ðòã¿¿ëíý.
2.13. Á¿ðòãýëèéã àìæèëòòàé õèéñíèé äàðàà á¿ðòãýëèéí õóóäñûã õýâëýæ
ñóðãóóëèéí çàõèðëààð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàí, òàìãà äàðóóëæ áàòàëãààæóóëíà.
Õàðèí ºìíºõ îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷ Óëààíáààòàð õîòûí áîëîí õºäºº îðîí
íóòãèéí ÝÅØ-ûã õàðèóöñàí àæèëòíààð ãàðûí ¿ñýã çóðóóëàí áàòàëãààæóóëæ
àâíà.

18. 18 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Ãóðàâ. ÝÅØ-ûí õóãàöàà, çîõèîí áàéãóóëàëò
3.1. 2013 îíä ÅÁÑ òºãñºæ áóé øàëãóóëàã÷èä øàëãàëò ºãºõ ÝÅØ-ûí áàéð,
àíãè òàíõèì, ñóóäëûí õóâààðèéã áàòàëãààæóóëñàí øàð ºíãèéí õóóäàñ /
öààøèä ñóóäëûí õóâààðü ãýõ/-ûã øàëãàëò ýõëýõýýñ ºìíº òóõàéí õàðúÿàíû
Áîëîâñðîë, ñî¸ëûí ãàçàð (õýëòýñ)-ààð äàìæóóëàí õ¿ëýýí àâíà.
3.2. Óëààíáààòàð õîòûí ºìíºõ îíû øàëãóóëàã÷èä ñóóäëûí õóâààðèà Á¯Ò-èéí
îëîí íèéòòýé õàðèëöàõ àæèëòíààñ, õàðèí õºäºº îðîí íóòãèéí ºìíºõ
îíû øàëãóóëàã÷èä ñóóäëûí õóâààðèà ººðèéí àéìãèéí ÁÑÃ-ûí ÝÅØ-ûã
õàðèóöñàí àæèëòíààñ õ¿ëýýí àâíà.
3.3. Ýíý îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷ òºãñ÷ áóé ñóðãóóëèéíõàà õàðúÿàëàãäàõ ÝÅØ-
ûí áàéðàíä øàëãàëò ºãíº.
3.4. ªìíºõ îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷èä á¿ðòã¿¿ëýõäýý ººðèéí ñîíãîñîí îðîí
íóòãèéí ÝÅØ-ûí áàéðàíä øàëãàëò ºãíº.
3.5. Õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýä òóñãàéëàí áýëòãýñýí òàíõèìä øàëãàëò ºãíº.
3.6. Øàëãàëòàä îðîõäîî øàëãóóëàã÷èä äàðààõ ìàòåðèàëóóäûã á¿ðä¿¿ëñýí
áàéíà. ¯¿íä:
3.6.1. Á¿ðòãýëèéí õóóäàñ /áàòàëãààæóóëñàí áàéõ/
3.6.2. Ñóóäëûí õóâààðü
3.6.3. Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí ¿íýìëýõ, ò¿¿íýýñ äýýø áîëîâñðîëûí áàðèìò áè÷èã
3.6.4. Èðãýíèé ¿íýìëýõ áîëîí ìºí ò¿¿íòýé àäèëòãàõ áàðèìò áè÷èã
a. Èðãýíèé ¿íýìëýõ àâàõ íàñàíä õ¿ðýýã¿é áóþó 2013 îíû 6 äóãààð ñàðûí 1-ýýñ
õîéø 16 íàñàíä õ¿ðýõ øàëãóóëàã÷èä ººðèéí îðøèí ñóóæ áóé îðîí íóòãèéí
Çàñàã äàðãà ýñâýë ñóð÷ áóé ñóðãóóëèéí çàõèðëûí ãàðûí ¿ñýã, òàìãààð
áàòàëãààæóóëñàí, ñ¿¿ëèéí 3 ñàðûí äîòîð àâàõóóëñàí ºíãºò öýýæ çóðàãòàé
ëàâëàãààã òºðñíèé ãýð÷èëãýýíèé õàìò øàëãàëòàä àâ÷ èðíý.
3.7. ÝÅØ-ûí õóâààðèéã ÁØÓ-íû ñàéä çàðëàõ áºãººä îðîí äàÿàð Óëààíáààòàð
õîòûí öàãààð íýãýí çýðýã ÿâàãäàíà.
3.8. Øàëãóóëàã÷ øàëãàëòûí áàéðàíä øàëãàëò ýõëýõýýñ 1 öàãèéí ºìíº èðñýí
áàéõ øààðäëàãàòàé áºãººä øàëãàëò ºãºõ àíãè, òàíõèìä 10 ìèíóòûí ºìíº
ñóóäëàà ýçýëñýí áàéíà. Äóðäñàí õóãàöààíààñ õîæèìäñîí õ¿íèéã øàëãàëòàä
îðóóëàõã¿é.
3.9. Øàëãàëòûí àíãè òàíõèìä ãàð óòàñ, òîîíû ìàøèí, òàáëèö, òîìú¸îíû
õóðààíãóé, íîì, äýâòýð, íîîðîã öààñ, ãàðûí àâëàãà, öààñàí áîëîí ýëåêòðîí
òîëü áè÷èã, êîìïüþòåð MP3, MÐ4, äóó õóðààãóóð áîëîí áóñäàä ñààä áîëîõ,
õóóðàí ìýõëýõ çîðèëãîòîé ÿìàðâàà íýã ç¿éëèéã àâ÷ îðîõûã õîðèãëîíî.
3.10. Ãýðýýíèé õóóäàñ íü øàëãóóëàã÷èéí çóðàãòàé ìýäýýëýë á¿õèé øàëãàëòàä
îðñíûã ãýð÷ëýõ õóóäàñ áºãººä øàëãóóëàã÷ ãýðýýíèé õóóäñàíä áè÷èãäñýí

19. 19ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
øàëãàëòûí àíãè òàíõèìä ìºðäºõ äýãèéã ¸ñ÷ëîí áèåë¿¿ëýõýý ãàðûí ¿ñýã
çóðæ áàòàëãààæóóëíà.
3.11. ÝÅØ-ûí ìàòåìàòèê, ôèçèê, õèìèéí õè÷ýýëèéí äààëãàâðûí ã¿éöýòãýõ
õóãàöàà 100 ìèíóò, õàðèí ìîíãîë õýë, àíãëè õýë, îðîñ õýë, áèîëîãè,
ãàçàðç¿é, ìîíãîë óëñûí ò¿¿õ, íèéãìèéí òóõàé ìýäëýã õè÷ýýëèéí äààëãàâðûí
ã¿éöýòãýõ õóãàöàà 80 ìèíóò áàéíà.
3.12. Õàðèóëòûí õóóäñûã ñàíàìæèéí äàãóó õàð ýñâýë öýíõýð ºíãèéí ¿çãýí áîëîí
òîñîí áàëààð òîä çàñâàðã¿é áºãëºíº.
3.13. Øàëãàëòûí äýâòýð áà õàðèóëòûí õóóäàñ /öààøèä øàëãàëòûí ìàòåðèàë ãýõ/-
ûã òàðààñíààñ õîéø øàëãàëòûí àíãè òàíõèìä õ¿í îðæ, ãàðàõûã õîðèãëîíî.
3.14. Øàëãóóëàã÷ áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäëààñ áîëîí áóñàä øàëòãààíààð
øàëãàëòûí àíãè, òàíõèìààñ ãàðñàí áîë øàëãóóëàã÷èéí ãàðàõ õ¿ðòëýý õèéñýí
äààëãàâðûã ä¿ãíýæ çîõèõ îíîîã ºãíº.
3.15. Øàëãóóëàã÷ õÿíàã÷ áàãøèéí çààâðààð õîñ áàãàíàí êîäûã òàñàðõàé øóãàìûí
äàãóó õóâààí íýã õýñãèéã “ãýðýýíèé õóóäàñ” äýýð, íºãºº õýñãèéã õàðèóëòûí
õóóäàñíû “áàãàíàí êîä íààõ õýñýã”-ò íààíà. ÝÅØ-ûí çîõèîí áàéãóóëàõ
êîìèññûí ãèø¿¿ä õàðèóëòûí õóóäàñ, ãýðýýíèé õóóäñûã øàëãóóëàã÷äûí
ºìíº òóñãàéëàí áýëòãýñýí äóãòóéä õèéæ áèò¿¿ìæëýí àâíà.
ĺðºâ . ÝÅØ-ûí ä¿í ìýäýý
4.1. Á¿õ øàëãóóëàã÷äûí ãýðýýíèé õóóäàñ, õàðèóëòûí õóóäñûã Á¯Ò äýýð
òºâëºð¿¿ëýí, øàëãàã÷ ìàøèíààð çàñàæ ä¿í, îíîîã ãàðãàíà.
4.2. Ìàøèíààð çàñàãäñàí íèéò õàðèóëòûí õóóäàñíû 5-ààñ äîîøã¿é õóâèéã
ñàíàìñàðã¿é áàéäëààð ñîíãîí äàõèí õÿíàëòàä îðóóëæ áàòàëãààæóóëíà.
4.3. Øàëãàëòûí äààëãàâðûí çºâ õàðèóëòûã ñ¿¿ëèéí øàëãàëò ÿâàãäàæ äóóññàí
ºäðººñ õîéø 7 õîíîãèéí äàðàà www.eec.mn âåáñàéò áîëîí ºäºð òóòìûí
ñîíèíä õýâëýí íèéòýëíý.
4.4. ÝÅØ-ûí ä¿í, îíîî, æàãñààëòûã 2013 îíû 07 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðèéí
09:00 öàãò www.eec.mn âåáñàéòàä áàéðëóóëíà.
4.5. 2013 îíû 07 äóãààð ñàðûí 01-05-íû ºäð¿¿äýä øàëãóóëàã÷äûí áàòëàìæ
õóóäñûã òàðààíà.
4.6. Øàëãóóëàã÷ øàëãàëòûí ä¿í, îíîîã ººðèéí á¿ðòãýëèéí äóãààð áîëîí íóóö
êîä àøèãëàí www.eec.mn âåáñàéò-ààñ ¿çýæ áîëíî.
4.7. Óëààíáààòàð õîòûí ýíý îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷èä ÝÅØ-ûí ä¿íãèéí
áàòëàìæ õóóäñûã ñóð÷ áóé ñóðãóóëèéí çàõèðãààíààñ òîìèëîãäñîí áàãø,
àæèëòíààñ õ¿ëýýí àâíà.
4.8. պ人 îðîí íóòãèéí íèéò øàëãóóëàã÷èä ÝÅØ-ûí ä¿íãèéí áàòëàìæ õóóäñûã
àéìãèéí Áîëîâñðîë ñî¸ëûí ãàçðûí ÝÅØ õàðèóöñàí àæèëòíààñ àâíà.

20. 20 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
4.9. Óëààíáààòàð õîòûí ºìíºõ îíä òºãññºí øàëãóóëàã÷èä ÝÅØ-ûí ä¿íãèéí
áàòëàìæ õóóäñûã Á¯Ò-èéí îëîí íèéòòýé õàðèëöàõ àæèëòíààñ õ¿ëýýí àâíà.
4.10. Øàëãóóëàã÷äûí ìýäýýëëèéã Á¯Ò äýýð ýëåêòðîí ñàí á¿ðä¿¿ëýí àðõèâëàíà.
4.11. ÝÅØ-ûí áàòëàìæ õóóäàñ íü 2 æèëèéí õóãàöààíä õ¿÷èí òºãºëäºð áàéõ
áºãººä ¿ðýãä¿¿ëñýí òîõèîëäîëä äàõèí îëãîõã¿é áîëíî.
Òàâ. ÝÅØ-ûí ºðãºäºë, ãîìäîë õ¿ëýýí àâàõ, øèéäâýðëýõ
5.1. Èðãýäýýñ èðñýí ÝÅØ-òàé õîëáîîòîé ºðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýõ 5-7
õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé êîìèññ àæèëëàíà.
5.2. Á¿ðòãýë áîëîí øàëãóóëàã÷èéí õóâèéí ìýäýýëýëòýé õîëáîîòîé ºðãºäºë /
îâîã íýð, ðåãèñòðèéí äóãààð, öýýæ çóðàã/-èéã á¿ðòãýëèéí õóãàöààíä Á¯Ò-
èéí 70119498, 70118486 äóãààðûí óòàñ, è-ìýéë, îíëàéí ÷àò ¿éë÷èëãýýãýýð
but@eec.mn õàÿãààð õ¿ëýýí àâíà. Ìºí ººðèéí áèåýð áè÷èã áàðèìòòàéãàà
ýíýõ¿¿ æóðìûí 5.3-ò çààñàí õàÿãààð èðæ øèéäâýðë¿¿ëæ áîëíî.
5.3. Øàëãóóëàã÷ øàëãàëòûí ä¿í, îíîîòîé ñàíàë íèéëýõã¿é áàéãàà áîëîí
äààëãàâðûí õàðèóëòòàé õîëáîîòîé ºðãºä뺺 áè÷ãýýð ãàðãàæ, øàëãàëòûí
ä¿í, îíîî çàðëàãäñàíààñ õîéø àæëûí 5 ºäºðò áàãòààí Óëààíáààòàð õîò,
Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã, 8-ð õîðîî, áàãà òîéðóó-44, Çàñãèéí ãàçðûí III áàéð
ãýñýí õàÿãààð Á¯Ò-ä èð¿¿ëíý.
5.4. ªðãºäëèéã õóóëèéí õóãàöààíä áàãòààí øèéäâýðëýæ õàðèóã áè÷ãýýð ºãíº.
5.5. Øàëãóóëàã÷èéí áóðóóòàé ¿éëäëýýñ øàëòãààëñàí çºð÷èëòýé õîëáîîòîé
ºðãºäëèéã õ¿ëýýí àâ÷ øèéäâýðëýõ áîëîìæã¿é áºãººä øàëòãààíàà òîäîðõîé
çààãààã¿é áîëîí áóöàõ õàÿãã¿é ºðãºäëèéã ìºí õ¿ëýýí àâàõã¿é áîëíî.
Çóðãàà. Æóðàì çºð÷èã÷äºä õ¿ëýýõ õàðèóöëàãà
6.1. Á¿ðòã¿¿ëýõäýý áóñäûí êàðòûí ìýäýýëëèéã õóóëü áóñààð àøèãëàí ã¿éëãýý
õèéñýí òîõèîëäîëä òóõàéí øàëãóóëàã÷èéã øàëãàëòàä îðóóëàõã¿é.
6.2. Ýíýõ¿¿ æóðìûí 3.8-ä çààñàí õóãàöàà (öàã, ìèíóò)-ààñ õîöîðñîí áîëîí ìºí
æóðìûí 2.13-ä çààñíû äàãóó áàòàëãààæóóëàëò õèéãäýýã¿é, ººðèéí õóâèéí
ìýäýýëýë, çóðãèéã áóðóó îðóóëñàí, áàãàíàí êîäã¿é á¿ðòãýëèéí õóóäñûã
õ¿÷èíã¿éä òîîöîæ øàëãóóëàã÷èéã øàëãàëòàä îðóóëàõã¿é.
6.3. Øàëãóóëàã÷ øàëãàëòûí äààëãàâðûã ã¿éöýòãýõäýý áóñäààñ äýìæëýã àâñàí,
ýíýõ¿¿ æóðìûí 3.9-ä õîðèãëîñîí ç¿éëèéã àøèãëàñàí, áóñäàä òóñàëñàí,
áóñäààñ òóñëàìæ àâñàí, õîîðîíäîî ÿðèëöàõ çýðãýýð áóñäàä ñààä ó÷ðóóëñàí
áîë øàëãàëòûí æóðàì çºð÷ñºíä òîîöîæ, òóõàéí øàëãàëòûí ìàòåðèàëûã
õ¿÷èíã¿é áîëãîíî.
6.4. Øàëãàëòàä ººðèéíõºº îðîíä õ¿í îðóóëñàí, áè÷èã áàðèìòûã õóóðàì÷ààð
¿éëäýí õóóðàí ìýõëýõèéã îðîëäñîí òîõèîëäîëä òóõàéí øàëãóóëàã÷èéí

21. 21ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
á¿ðòã¿¿ëñýí áîëîí ºãñºí á¿õ øàëãàëòûã õ¿÷èíã¿é áîëãîíî.
6.5. ÝÅØ-ä á¿ðòã¿¿ëýõ, øàëãàëòàä îðîõîä øààðäëàãàòàé áè÷èã áàðèìòûã
øàëãóóëàã÷ õóóðàì÷ààð ¿éëäñýí íü íîòëîãäñîí òîõèîëäîëä õîëáîãäîõ
õóóëèéí õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý.
Äîëîî. Áóñàä
7.1. Á¯Ò íü ÝÅØ-ûí ä¿í, îíîî, òàéëàí, ¿ð ä¿íã îëîí íèéòýä ¿íý òºëáºðã¿é
õ¿ðãýíý.
7.2. ÝÅØ-ûí ¿ð ä¿íãèéí òàëààðõ ìýäýýëýë àâàõ õ¿ñýëòýý òóõàéí áàéãóóëëàãà
àëáàí áè÷ãýýð Á¯Ò-ä èð¿¿ëíý. Á¯Ò íü á¿õ øàòíû áîëîâñðîëûí áîëîí
ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãàä øàëãóóëàã÷äûí ñòàòèñòèê ä¿í ìýäýý,
øàëãàëòûí õè÷ýýë òóñ á¿ðèéí äóíäàæ ä¿í îíîîã ãàðãàæ ºãíº.
7.3. Ýíýõ¿¿ æóðìûã Á¯Ò-èéí çàõèðëûí òóøààëààð áàòëàãäñàí ºäðººñ ýõëýí
ÝÅØ-ûí ¿éë àæèëëàãààíä äàãàæ ìºðäºíº.
7.4. Á¯Ò-èéí çàõèðëûí òóøààëààð æóðàìä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëæ áîëíî.
2013 оны ЭЕШ-ын хуваарь
Ñàð, ºäºð Öàã ìèíóò Øàëãàëò
06 ñàðûí 14
10:00-11:20 Îðîñ õýë
13:00-14:40 Õèìè
16:00-17:20 Àíãëè õýë
06 ñàðûí 15
08:30-09:50 Ìîíãîë Óëñûí ò¿¿õ
11:30-13:10 Ìàòåìàòèê
14:30-15:50 Áèîëîãè
17:00-18:20 Ìîíãîë õýë
06 ñàðûí 16
08:30-09:50 Ãàçàð ç¿é
11:30-12:50 Íèéãìèéí òóõàé ìýäëýã
14:20-16:00 Ôèçèê

22. 22 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Асуулт, хариулт
1. Òºëáºð õàñàãäààä á¿ðòãýëèéí äóãààð, íóóö ¿ã èðýýã¿é?
Õàðèóëò: 2013 îíîîñ çóðàã îðóóëñàíû äàðàà á¿ðòãýëèéí äóãààð, íóóö ¿ã
èëãýýãääýã áîëñîí.
Çóðàã îðóóëàõäàà ºìíº íü /àëõàì 4/ äýýð î÷ñîí ÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÑÝà õîëáîîñ
äýýð äàðæ îðóóëíà.
Õýðýâ äàõèí òºëáºð òºëºõ õóóäàñ ãàð÷ èðýýä áàéâàë ªªÐÈÉÍ ÁÈÅÝÐ èðæ
ëàâëàíà óó.
2. Áóðóó õóâèéí ìýäýýëýë áîëîí áóðóó çóðàã îðóóëñàí. ßàæ çàñóóëàõ âý?
Õàðèóëò: Äîîðõè ìýäýýëëèéã ºðèéí áèåýð Á¯Òºâ äýýð èðæ ºðãºäºë ãàðãàí
çàñóóëíà.
I. Õóâèéí ìýäýýëýë
II. Çóðàã
III. Õè÷ýýë íýì¿¿ëýõ
3. ÕÀÀÍ Áàíêíû òºëáºðèéí ñèñòåìèéã àøèãëàí òºëáºðºº õèéòýë, èìýéë
èðýýã¿é?
Õàðèóëò: 2013 îíîîñ ÕÀÀÍ Áàíêíû òºëáºðèéí ¿éë÷èëãýýí¿¿äýýð õèéõ áîëñîí.
Òà ïÉËÃÝÝÍÈÉ ÓÒÃÀ õýñýãò çºâõºí ñèñòåìýýñ ºãñºí 10 îðîíòîé òîîã àëäààã¿é,
çºâ áè÷íý ¿¿.
Áóðóó ýñâýë ÿìàð íýãýí òýìäýãò èë¿¿ áè÷âýë òàíû á¿ðòãýë áàòàëãààæèõã¿é
áîëíî.
4. Çóðàã øààðäëàãà õàíãààã¿é, äàõèí îðóóëòàë õóó÷èí çóðàã õýâýýðýý
áàéíà?
Õàðèóëò: Òóõàéí âýá õºòº÷ /Browser/ äýýð çóðàã õàäãàëàãäàæ áàéäàã.
Òà ãàðíû F5, ýñâýë âýá õºòº÷ºº REDIRECT / REFRESH õèéâýë øèíý çóðàã
õàðàãäàõ áîëíî.
ÕÀßÃ: ÓÁ, Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã, Íýãäñýí ¿íäýñòíèé ãóäàìæ,
18-ð áàéð, ÁÍÊÓ-ûí ÝÑß-íû áàéðíû ç¿¿í æèã¿¿ð.
ÓÒÀÑ: 70119498, 70119484
ÔÀÊÑ: 70119409
È-ìýéë : info@eec.mn
?

23. 23ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Элсэлтийн ер нхий
шалгалт 2013
Îíëàéí á¿ðòãýë www.eec.mn
Чанартай багш бэлтгэх
бодлого хэрэгж лнэ
Øàâèéí ýðäýì áàãøààñ ãýäýã. Ýðäýìòýé, ÷àäàëòàé áàãø áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí
àìèí ñ¿íñ. 2012-2013 îíä ýëñýã÷äèéí åðåíõèé øàëãàëòûí ¿ç¿¿ëýëòýýñ õàðàõàä
Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîëûí èõ ñóðãóóëèéí ýëñýã÷äèéí 59.5, Õîâä èõ ñóðãóóëèéí
ýëñýã÷äèéí 88.5, Äîðíîä äýýä ñóðãóóëèéí ýëñýã÷äèéí 96.8 õóâü íü 600-ãààñ
äîîø îíîî àâ÷ýý. Ýíý íü òóí õàíãàëòã¿é ¿ç¿¿ëýëò.
Áàãø áîëîõ õ¿ñýë ñîíèðõîëòîé, áàãøëàõ àâüÿàñ ÷àäâàðòàé ýëñýã÷äèéã ñîíãîí
øàëãàðóóëàõ ìåõàíèçìã¿éãýýñ èéíõ¿¿ òààðóó ñóðëàãàòíóóä áàãøèéí ìýðãýæëèéã
ñîíãîõ áîëæýý. Àíõààðàë õàíäóóëàõ ¸ñòîé ººð íýã àñóóäàë áîë ýëñýã÷äèéí
õ¿éñèéí õàðüöàà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä øèíýýð áýëòãýãäñýí áàãø íàðûí 6-24% íü
ë ýðýãòýé áàéíà. Èéìä áàãø áýëòãýäýã èõ, äýýä ñóðãóóëèéí ýëñýëòèéí ÷àíàðò
áîäëîãûí çîõèöóóëàëò õèéõ øèéäâýðèéã 2013 îíû 5 äóãààð ñàðûí 18-íû ºäðèéí
Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààñ ãàðãàëàà. Òºãñººä åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëü,
öýöýðëýãò 5-ààñ äîîøã¿é æèë òîãòâîð ñóóðüøèëòàé àæèëëàõ ¿íäñýí íºõöºëòýéãýýð
áàãø áýëòãýäýã òºðèéí ºì÷èéí èõ äýýä ñóðãóóëüä ýëñýã÷èéã ýëñýëòèéí åðºíõèé
øàëãàëòàä 650-750 îíîî àâáàë ñóðãàëòûí òºëáºðèéí 70%, ò¿¿íýýñ äýýø îíîî
àâáàë 100% ÷ºëººëíº. ̺í ýëñýã÷äèéí 10-ààñ äîîøã¿é õóâèéã ýðýãòýé áàéëãàõ
÷èãëýë áàðèìòàëíà.
Îþóòíóóäûí áàãøëàõ äàäëàãûã çºâõºí íèéñëýë áîëîí òóõàéí ñóðãóóëü áàéðëàõ
ãàçðóóäàä õèéõ íü à÷ààëàë íýìæ, ÷àíàðûã áóóðóóëäàã. Òèéìýýñ áàãøëàõ äàäëàãûã
õºäºº îðîí íóòàãò õèéõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé ãýæ ¿çýí äàäëàãàä õàìðàãäàõ îþóòàí,
áàãøèéí òîìèëîëò, óíààíû çàðäàë, óðàìøóóëëûã óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ
øèéäâýð ãàðãàëàà. 2012-2013 îíû õè÷ýýëèéí æèëä áàãø áýëòãýäýã òºðèéí ºì÷èéí
ãîë ãóðâàí ñóðãóóëüä 2550 îð÷èì îþóòàí ýëñýí ñóðàëöæýý. Îäîîãèéí áàéäëààð
Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîëûí èõ ñóðãóóëèéí 12 ñàëáàð ñóðãóóëüä 40 ìýðãýæëýýð,
Õîâä èõ ñóðãóóëüä 18 ìýðãýæëýýð, Äîðíîä äýýä ñóðãóóëüä 7 ìýðãýæëýýð áàãø
áýëòãýæ áàéíà.

24. 24 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
1
Эрхэм хүндэт шалгуулагч та бүхэнд амжилт хүсье.
Шалгалтын бодлого бодоход ашиглагдах зарим томьёонууд
1. 𝑥𝑥 𝑥𝑥 𝑥𝑥 ; 𝑥𝑥 ;
Үүнд: 𝑥𝑥 нь x тооны бүхэл хэсэг; 𝑥𝑥 нь x тооны бутархай хэсэг
2. 𝑎𝑎 𝑛𝑛 𝑏𝑏 𝑚𝑚 𝑚𝑚
𝑛𝑛 𝑎𝑎 𝑏𝑏
3. ≤ 𝛼𝛼 ≤ 𝜋𝜋 байхад arccos 𝛼𝛼 𝛼𝛼; 𝑎𝑎𝑟𝑟𝑐𝑐𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 −𝑥𝑥 𝜋𝜋 − 𝑎𝑎𝑟𝑟𝑐𝑐𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠𝑥𝑥
4. ч 𝑆𝑆𝑛𝑛
𝑎𝑎 𝑎𝑎 𝑛𝑛
∙ 𝑛𝑛
∙∙
∙∙
𝑆𝑆
𝑏𝑏
−𝑞𝑞
5. 𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠𝜑𝜑
𝑎𝑎 𝑏𝑏
𝑎𝑎 𝑏𝑏
6. A(𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑧𝑧 ); B(𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑧𝑧 ) бол AB= 𝑥𝑥 − 𝑥𝑥 𝑦𝑦 − 𝑦𝑦 𝑧𝑧 − 𝑧𝑧
7. 𝑦𝑦 𝑓𝑓 𝑥𝑥 -ийн графикийн 𝑀𝑀 𝑥𝑥 𝑦𝑦 цэгт татсан шүргэгч нь
𝑦𝑦 − 𝑦𝑦 𝑓𝑓𝐼𝐼
𝑥𝑥 𝑥𝑥 − 𝑥𝑥 байна.
8. Пирамидын эзэлхүүн 𝑉𝑉
𝑆𝑆су∙𝐻𝐻
9. 𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 𝛼𝛼
𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 𝛼𝛼

25. 25ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
2
А хувилбар
− − утгыг ол. (3 оноо)
A. 7,6 B.3 C. 1,9 D. 2,9 E. 8
∙ − ∙ үйлдлийг дөт аргаар гүйцэтгэ. (3 оноо)
A. 2 B.24681 C. 24661 D. 24691 E. 24601
3. 𝑎𝑎 − 𝑏𝑏 𝑎𝑎 𝑏𝑏𝜖𝜖𝑁𝑁 бол 𝑎𝑎 ∙ 𝑏𝑏 −г ол. (3 оноо)
A. 72 B.56 C. 45 D. 90 E. 54
𝑎𝑎 ∙ 𝑏𝑏 𝑏𝑏𝑐𝑐 𝑐𝑐 − 𝑎𝑎 байх 𝑎𝑎 𝑏𝑏 𝑐𝑐 тоонуудын эрэмбэ аль вэ (3 оноо)
A. 𝑎𝑎 𝑏𝑏 𝑐𝑐 B. 𝑐𝑐 𝑎𝑎 𝑏𝑏 C. b 𝑐𝑐 𝑎𝑎 D. b 𝑎𝑎 𝑐𝑐 E. 𝑐𝑐 𝑏𝑏 𝑎𝑎
5. 𝑥𝑥 − 𝑦𝑦 𝑧𝑧 бол x+y+z=? (3 оноо)
A. 1 B. -1 C. 2 D. 3 E. 5
6. ∙ = үйлдлийг гүйцэтгэ. (3 оноо)
A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5
7. 3 + 𝑥𝑥
𝑥𝑥−
бол x=? (3 оноо)
A. B. C. D. − E. −
8. ≤
𝑥𝑥−
тэнцэтгэлбишийн шийдийг ол. (3 оноо)
A. 𝐵𝐵 − 𝐶𝐶 − 𝐷𝐷 𝐸𝐸
9. A(-2, 4, 6); B(6, 2, 4); C( 1, -1, -3) цэгүүдэд оройтой ABC гурвалжны
C оройгоос татсан медианы уртыг ол. (3 оноо)
A. B. 6 C. 8 D. 9 E. 10

26. 26 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
3
10. arccos(cos2000
)- ийг градусаар илэрхийл. (3 оноо)
A. 1000
B.1100
C. 1300
D. 1600
E. 2000
11. Сурагч эхний өдөр нийт асуултын хэсэг ба 8 асуулт, 2 дахь өдөр үлдсэн
асуултын 40% ба 3 асуулт, 3 дахь өдрийн үдээс өмнө үлдсэн асуултынхаа
хэсгийг боловсруулахад 7 асуулт боловсруулаагүй үлдсэн бол шалгалт хэдэн
асуулттай байсан бэ? (4 оноо)
A. 40 B. 60 C. 65 D. 70 E. 80
12. 1, 2, 3, 4, 5, 6 цифрүүдийг ашиглан цифр давталгүй, 2 ба 4 цифр зэрэгцэн
орсон байх таван оронтой хичнээн тоо үүсгэж болох вэ (4 оноо)
A. 8∙ B. ∙ C. 2∙ D. 5 E. 2С
13. 𝐴𝐴 ∙∙∙ 𝐵𝐵 ∙∙∙ бол
𝐴𝐴
𝐵𝐵
(4 оноо)
A. B. C. D. 6 E.
14. 23
4 3
lim
9x
x x
x
 

= хязгаарыг бод. (4 оноо)
A. B. C. D.− E.-
15. 𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 𝑥𝑥 тэнцэтгэлбишийн шийдийн олонлог аль вэ? (4 оноо)
A. −
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘 B. −
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘 C.
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘 𝜋𝜋 𝜋𝜋𝑘𝑘
D.
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘 𝜋𝜋𝑘𝑘 𝜋𝜋 E.
𝜋𝜋
𝜋𝜋𝑘𝑘 𝜋𝜋𝑘𝑘 𝜋𝜋

27. 27ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
4
16. 𝑦𝑦
⁡
𝑥𝑥
−
−𝑥𝑥
функцийн тодорхойлогдох мужийг ол. (4 оноо)
A. B. − C. D. E.
17. 𝑎𝑎 𝑏𝑏= (1, 3, 2) . 𝑎𝑎 𝑏𝑏= (3, 4, 1) байх 𝑎𝑎 ба 𝑏𝑏 векторын
хоорондох өнцгийн косинусыг ол. (4 оноо)
A. B.− C.− D.− E.
18. 𝑥𝑥 𝑥𝑥
− 𝑥𝑥
тэгшитгэлийн язгууруудын нийлбэрийг ол.
(4оноо)
A. 4 B. 5 C. 6 D. 7 E. 8
19. Бүх талс нь будагтай кубыг 1000 ширхэг тэнцүү кубэд хуваав. Эдгээр кубүүдээс
таамгаар 1-г сонгоход ядаж 2 талс нь будагтай куб таарах магадлалыг ол. (4 оноо)
A. B. C. D. E.
20. Адил хажуут трапецийн сууриуд 8 ба 16 нэгж урттай бөгөөд диагональ нь
суурийн өнцгөө таллан хуваадаг бол трапецийн талбайг ол. (4оноо)
A. B. C. 72 D. E. 80
21. 𝑦𝑦 𝑥𝑥 𝑦𝑦 𝑥𝑥 шугамуудаар хязгаарлагдсан дүрсийн талбайг ол. (4 оноо)
A. B. C. D. E.

28. 28 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
5
Хоёрдугаар хэсэг
2.1 𝐴𝐴 − − бол
𝑎𝑎 𝑏𝑏 (2 оноо)
2. 𝑐𝑐 𝑏𝑏 (2 оноо)
3. 0,1(6)=
𝑑𝑑
𝑒𝑒
байх тул (1 оноо)
4. A=
𝑓𝑓
𝑔𝑔
байна. (1 оноо)
2.2 𝑦𝑦
𝑥𝑥
𝑦𝑦 𝑥𝑥
− 𝑥𝑥 муруйнуудын
1. Огтлолын цэг М( 𝑎𝑎 𝑏𝑏 𝑎𝑎 ) (2 оноо)
2. М цэгт татсан шүргэгчүүдийн өнцгийн коэффициент харгалзан
𝑘𝑘 −
𝑐𝑐
; 𝑘𝑘 − 𝑑𝑑 (2 оноо)
3. Шүргэгч шулуунуудын ОХ тэнхлэгийн эерэг чиглэлтэй үүсгэх
өнцгүүдийн ялгавар нь ∝ −∝
𝜋𝜋
𝑒𝑒
, (1 оноо)
4. 𝑓𝑓 𝑥𝑥
𝑥𝑥
функцийн графикийн М цэгт татсан шүргэгчийн тэгшитгэл нь
𝑦𝑦 −
𝑐𝑐
𝑥𝑥 𝑓𝑓 𝑔𝑔 байна. (2оноо)
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
2.3 𝑓𝑓 𝑥𝑥 𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 𝑥𝑥 𝑥𝑥 𝜋𝜋 − функцийн хувьд
1. Үндсэн үе 𝑇𝑇 𝑎𝑎 𝜋𝜋 (1оноо)
2. Хамгийн их утга 𝑏𝑏 (2оноо)
3. Хамгийн бага утга -
𝑐𝑐
𝑑𝑑
(1оноо)
тэгшитгэлийн шийд 𝑥𝑥 𝑒𝑒 𝜋𝜋𝑘𝑘 (1оноо)
𝑥𝑥
𝜋𝜋
𝑓𝑓
𝜋𝜋𝑘𝑘 (k∈ 𝑍𝑍) байна. (1оноо)
2.4 Гурвалжин пирамидын суурь нь 300
хурц өнцөгтэй тэгш өнцөгт гурвалжин бөгөөд
уг пирамидын хажуу ирмэгүүд нь тэнцүү 6 нэгж урттай ба суурийн хавтгайтай 450
өнцөг үүсгэнэ.
5
Хоёрдугаар хэсэг
2.1 𝐴𝐴 − − бол
𝑎𝑎 𝑏𝑏 (2 оноо)
2. 𝑐𝑐 𝑏𝑏 (2 оноо)
3. 0,1(6)=
𝑑𝑑
𝑒𝑒
байх тул (1 оноо)
4. A=
𝑓𝑓
𝑔𝑔
байна. (1 оноо)
2.2 𝑦𝑦 𝑥𝑥
𝑦𝑦 𝑥𝑥
− 𝑥𝑥 муруйнуудын
1. Огтлолын цэг М( 𝑎𝑎 𝑏𝑏 𝑎𝑎 ) (2 оноо)
2. М цэгт татсан шүргэгчүүдийн өнцгийн коэффициент харгалзан
𝑘𝑘 −
𝑐𝑐
; 𝑘𝑘 − 𝑑𝑑 (2 оноо)
3. Шүргэгч шулуунуудын ОХ тэнхлэгийн эерэг чиглэлтэй үүсгэх
өнцгүүдийн ялгавар нь ∝ −∝
𝜋𝜋
𝑒𝑒
, (1 оноо)
4. 𝑓𝑓 𝑥𝑥 𝑥𝑥
функцийн графикийн М цэгт татсан шүргэгчийн тэгшитгэл нь
𝑦𝑦 −
𝑐𝑐
𝑥𝑥 𝑓𝑓 𝑔𝑔 байна. (2оноо)
МАТЕМАТИКИЙН ШАЛГАЛТЫН МАТЕРИАЛ А ХУВИЛБАР
2.3 𝑓𝑓 𝑥𝑥 𝑐𝑐𝑜𝑜𝑠𝑠 𝑥𝑥 𝑥𝑥 𝜋𝜋 − функцийн хувьд
1. Үндсэн үе 𝑇𝑇 𝑎𝑎 𝜋𝜋 (1оноо)
2. Хамгийн их утга 𝑏𝑏 (2оноо)
3. Хамгийн бага утга -
𝑐𝑐
𝑑𝑑
(1оноо)
тэгшитгэлийн шийд 𝑥𝑥 𝑒𝑒 𝜋𝜋𝑘𝑘 (1оноо)
𝑥𝑥
𝜋𝜋
𝑓𝑓
𝜋𝜋𝑘𝑘 (k∈ 𝑍𝑍) байна. (1оноо)
2.4 Гурвалжин пирамидын суурь нь 300
хурц өнцөгтэй тэгш өнцөгт гурвалжин бөгөөд
уг пирамидын хажуу ирмэгүүд нь тэнцүү 6 нэгж урттай ба суурийн хавтгайтай 450
өнцөг үүсгэнэ.
1. Пирамидын өндөр 𝑎𝑎 𝑏𝑏 (2оноо)
2. Суурийн гурвалжны талбай 𝑐𝑐 𝑑𝑑 (2оноо)
3. Пирамидын эзэлхүүн 𝑒𝑒 𝑓𝑓 (1оноо)
4. Пирамидыг багтаасан бөмбөрцгийн радиус нь 𝑔𝑔 𝑕𝑕 байна. (2оноо)

29. 29ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Тэтгэлэг
Сургалтын
т лб рийн
зээл

30. 30 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Øèíýýð îþóòàí áîëæ áàéãàà Òà äàðààõ òýòãýëã¿¿äèéí áîëçëûã
õàíãàñàí òîõèîëäîëä õàìðàãäàõ áîëîìæòîé.
Ìîíãîë Óëñûí àòòåñòàò÷èëàãäñàí äýýä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä
çîõèõ æóðìûí äàãóó ýëñýæ, ñóðàëöàõ ÷àäâàð, èäýâõ ñàíàà÷èëãà, òºëºâø뺺
èëòãýí õàðóóëñàí ºäðèéí àíãèéí ñóðàëöàã÷èä ¿íäýñíèé òýòãýëýã îëãîíî.
Х нг лттэй зээл
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÄÝÝÄ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀÄ ÑÓÐÀËÖÀÃ×ÈÄ
Õýí õàìðàãäàõ âý?
Ýëñýëòèéí åðºíõèé øàëãàëòàä 600 áà ò¿¿íýýñ äýýø îíîî àâñàí øèíý ýëñýã÷, ãîë÷
íü 2,8 áà ò¿¿íýýñ äýýø ä¿íòýé ñóðàëöàæ áàéãàà äàðààõü ñóðàëöàã÷;
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒÝÒÃÝËÝÃ
Íèéòëýã øààðäëàãà:
Àòòåñòàò÷èëàãäñàí ñóðãóóëüä çîõèõ æóðìûí
äàãóó ýëññýí ºäðèéí àíãèéí äèïëîì, áàêàëàâð,
ìàãèñòð, äîêòîðûí àíãèéí ñóðàëöàã÷
ÑÓÐÃÓÓËÜ
Ñàíõ¿¿æèëòèéã óëèðëààð
òîîöîí øèëæ¿¿ëýõ
Ñóðàëöàã÷äûí ñóäàëãààã
óëèðàë á¿ð ºãºõ
Íýã õè÷ýýëèéí
æèëä
10 õ¿ðòýëõ
ñàðûí òóðø
Îëãîõ
õóãàöàà ÑÓÐÃÀËÒÛÍ
ÒªÐÈÉÍ
ÑÀÍ
Îëãîõ
õýìæýý
Õºäºëìºðèéí
õºëñíèé äîîä
õýìæýýíèé
50%

31. 31ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
1. Õàãàñ ºí÷èí ñóðàëöàã÷;
2. Ìàë÷èí ºðõèéí ñóðàëöàã÷;
3. ªðõèéí íýã ãèø¿¿íä íîãäîõ îðëîãî íü ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîîíîîñ
òîãòîîñîí á¿ñèéí àìüæèðãààíû ò¿âøèíãýýñ äîîãóóð îðëîãîòîé ºðõèéí
ñóðàëöàã÷;
4. Ãýðýýò öýðãèéí àëáûã 2 æèëýýñ äîîøã¿é õóãàöààãààð õààñàí ñóðàëöàã÷.
ßìàð áè÷èã áàðèìò á¿ðä¿¿ëýõ âý?
► ºðãºäºë;
► ýöýã ýõ, àñðàí õàìãààëàã÷èéí áîëîí ñóðàëöàã÷èéí èðãýíèé ¿íýìëýõèéí
õóóëáàð;
► á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð;
► Áîëîâñðîëûí ¿íýëãýýíèé òºâèéí áàòëàìæ;
► ñóðãóóëüä çîõèõ æóðìûí äàãóó ýëññýíèéã ãýð÷ëýõ ýðõèéí áè÷èã;
► ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñóðàëöàã÷èéí ä¿íãèéí òîäîðõîéëîëò;
► ýöýã, ýõèéí àëü íýã íü íàñ áàðñíû ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð /1-ä çààñàí
ñóðàëöàã÷èéí õóâüä/;
► ìàë÷èí ºðõ áîëîõûã íîòëîõ õàðüÿàëàõ ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãààñ
áàòàëãààæóóëñàí àëáàí ¸ñíû áè÷èã áàðèìò /2-ò çààñàí ñóðàëöàã÷èéí õóâüä/;
► õàðüÿàëàõ ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãààñ áàòàëãààæóóëñàí àëáàí ¸ñíû áè÷èã
áàðèìò /3-ò çààñàíñóðàëöàã÷èéí õóâüä/;
► 2 æèëýýñ äîîøã¿é õóãàöààãààð ãýðýýò öýðãèéí àëáà õààñíûã òîäîðõîéëñîí
õàðüÿàëàõ ñóì, ä¿¿ðãèéí Çàñàã äàðãààñ áàòàëãààæóóëñàí àëáàí ¸ñíû áè÷èã
áàðèìò /4-ò çààñàí ñóðàëöàã÷èéí õóâüä/;
► çýýëèéí áàòàëãàà;
Урамшууллын тэтгэлэг
Ìîíãîë Óëñûí äýýä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãàä ñóðëàãûí ºíäºð
àìæèëò ãàðãàí ñóðàëöàæ áàéãàà áîëîí ýðýëò èõòýé ìýðãýæëýýð ºäðèéí àíãèä
àìæèëòòàé ñóðàëöàæ áàéãàà ñóðàëöàã÷èä óðàìøóóëëûí òýòãýëýã îëãîíî.

32. 32 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
ÓÐÀÌØÓÓËËÛÍ ÒÝÒÃÝËÝÃ
Íèéòëýã øààðäëàãà:
Àìæèëòòàé ñóðàëöàæ áàéãàà áîëîí ýðýëò èõòýé ìýðãýæëýýð ñóðàëöàã÷èä
ªÐêĪË
Ñàíõ¿¿æèëò Ñàíõ¿¿æèëò
Ãîë÷ ä¿í
øààðäëàãà
õàíãààã¿é
çîãñîîõ
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ
ÒªÐÈÉÍ
ÑÀÍ îëãîõ
Ãîë÷ ä¿í
øààðäëàãà
õàíãàñàí
ÑÓÐÃÓÓËÜ
Äýýä áîëîâñðîëûí ñóðãàëòûí áàéãóóëëàãûí çàõèðëûí
òóøààëààð òîìèëñîí êîìèññ õàðèóöàí àæèëëàíà.
Óðàìøóóëëûí òýòãýëãèéã ¿íäýñíèé òýòãýëãèéí õýìæýýíýýñ
äàðààõü õóâèàð òîîöîí îëãîíî.
50% 50% 100%
3.2 áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø ãîë÷
ä¿íòýé ñóðàëöàæ áàéãàà
äèïëîì, áàêàëàâðûí çýðãèéí
ñóðàëöàã÷
Ýðýëò èõòýé ìýðãýæëýýð ÝÅØ-ä
720 äýýø îíîî àâñàí øèíýýð
ýëñýã÷, 3.0 äýýø ãîë÷ ä¿íòýé
ñóðàëöàã÷
ÎÓ-ûí ìàãàäëàí èòãýìæëýãäñýí
õºòºëáºð, õàìòàðñàí õîñ
õºòºëáºðººð 3.0 äýýø ãîë÷
ä¿íòýé ñóðàëöàã÷
3.5 áîëîí ò¿¿íýýñ
äýýø ãîë÷ ä¿íòýé
ñóðàëöàæ áàéãàà,
äèïëîì, áàêàëàâð,
ìàãèñòð, äîêòîðûí
çýðãèéí ñóðàëöàã÷
Óëñûí îëèìïèàäàä
îðîëöîæ ýõíèé ãóðâàí
áàéðàíä øàëãàðñàí
øèíýýð ýëñýã÷
Îëîí óëñûí îëèìïèàäàä
îðîëöîæ øàãíàëò áàéðàíä
øàëãàðñàí øèíýýð ýëñýã÷

33. 33ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Ãýðýýã
øèíýýð õèéõ,
ñóíãàõ, ñýðãýýõ
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËÁªÐÈÉÍ ÇÝÝË
ÑÓÐÃÓÓËÜ
Õóãàöàà: 9 ñàðûí 1-íèé äîòîð ñóðãóóëüäàà ºãíº.
Ìàòåðèàë á¿ðä¿¿ëýëò
Íèéòëýã:
Ñîíãîí øàëãàðóóëàëò
ÁØÓûí ñàéä, Ñàíãèéí ñàéäûí õàìòàðñàí òóøààëààð
áàòàëñàí õÿíàëòûí òîîíä áàãòààí ñóðãóóëü, ýöýã, ýõ,
îþóòíû òºëººëºë á¿õèé êîìèññ øèéäíý.
Õóãàöàà: 9 ñàðûí 15-íû äîòîð ñóðãóóëüäàà ºãíº.
Ãýðýýã
ò¿òãýëç¿¿ëýõ
Íèéòëýã øààðäëàãà
õàíãàñàí
òîõèîëäîëä
Íýìýëò á¿ðä¿¿ëýõ ìàòåðèàë:
Ýöýã, ýõèéí àëü íýã íü íàñ
áàðñíûã ãýð÷ëýõ áè÷èã áàðèìòûí
õóóëáàð
Ìàë÷èí ºðõ áîëîõûã íîòëîõ
ñóì, ä¿¿ðãèéí ÇÄ-ûí àëáàí
áè÷èã
Àìüæèðãààíû áàòàëãààæèõ
ò¿âøèíãýýñ äîîãóóð îðëîãîòîé
áîëîõûã òîäîðõîéëñîí ñóì,
ä¿¿ðãèéí ÇÄ-ûí àëáàí áè÷èã
Öýðãèéí àëáûã 2 æèëýýñ äîîøã¿é
õóãàöààãààð õààñàí òóõàé ÖØ-ûí
àëáàí áè÷èã
Õàãàñ ºí÷èí
Ìàë÷èí ºðõ
Íýí ÿäóó ºðõ
Ãýðýýò öýðýã
Íèéòëýã øààðäëàãà:
► ÝÅØ-ä 600 äýýø îíîî
àâñàí øèíý ýëñýã÷
► 2.8-ñ äýýø ãîë÷òîé
ñóðàëöàã÷
• ªðãºäºë
• Ýöýã, ýõ, àñðàí
õàìãààëàã÷èéí èðãýíèé
¿íýìëýõèéí õóóëáàð
• Á¿ðýí äóíä áîëîâñðîëûí
ãýð÷èëãýýíèé õóóëáàð
• Ñóðãóóëüä ýëññýíèéã íîòëîõ
òóõàé ýðõèéí áè÷èã
• Ñóðëàãûí ä¿íãèéí
òîäîðõîéëîëò
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ
ÒªÐÈÉÍ
ÑÀÍ
Íèéòëýã øààðäëàãà
õàíãààã¿é
òîõèîëäîëä
Ñàíõ¿¿æèëò

34. 34 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Ãýðýýã
øèíýýð õèéõ,
ñóíãàõ, ñýðãýýõ
ÑÓÐÃÓÓËÜ
Ñîíãîí øàëãàðóóëàëò
ÁØÓûí ñàéä, Ñàíãèéí ñàéäûí õàìòàðñàí òóøààëààð
áàòàëñàí õÿíàëòûí òîîíä áàãòààí ñóðãóóëü, ýöýã, ýõ,
îþóòíû òºëººëºë á¿õèé êîìèññ øèéäíý.
Õóãàöàà: 9 ñàðûí 15-íû äîòîð ñóðãóóëüäàà ºãíº.
Ãýðýýã
ò¿òãýëç¿¿ëýõ
Øàëãóóð
õàíãàñàí
òîõèîëäîëä
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ
ÒªÐÈÉÍ
ÑÀÍ
Êîìèññûí øèéäâýðèéí
õóãàöàà äóóññàí
òîõèîëäîëä
Ñàíõ¿¿æèëò
ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ÒªËÁªÐ ÎËÃÎÕ
Õóãàöàà: 9 ñàðûí 1-íèé äîòîð ñóðãóóëüäàà ºãíº.
Ìàòåðèàë á¿ðä¿¿ëýëò
Íèéòëýã:
Íýìýëò á¿ðä¿¿ëýõ ìàòåðèàë:
Ýöýã, ýõèéí íàñ áàðñíûã
íîòëîõ áàðèìòûí õóóëáàð
Õºãæëèéí áýðõøýýëòýé áîëîõûã
òîãòîîñîí ýìíýëýã õºäºëìºðèéí
ìàãàäëàõ êîìèññûí øèéäâýð
Õºäºëìºðèéí ÷àäâàðàà á¿ðýí
àëäñàíûã òîãòîîñîí ýìíýëýã
õºäºëìºðèéí ìàãàäëàõ
êîìèññûí øèéäâýð
Á¿òýí ºí÷èí
Õºãæëèéí
áýðõøýýëòýé
ýñõ¿ë ýöýã ýõ íü
õî¸óëàà õºãæëèéí
áýðõøýýëòýé
Õºäºëìºðèéí
÷àäâàðàà á¿ðýí
àëäñàí ãèø¿¿íòýé
ÑÓÐÀËÖÀÃ×
• ªðãºäºë
• Ýöýã, ýõ, àñðàí
õàìãààëàã÷èéí èðãýíèé
¿íýìëýõèéí õóóëáàð
• Ñóðãóóëüä ýëññýíèéã íîòëîõ
òóõàé ýðõèéí áè÷èã
• Ñóðëàãûí ä¿íãèéí
òîäîðõîéëîëò

35. 35ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ

36. 36 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº

37. 37ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ

38. 38 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº

39. 39ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
ä/ä Ñóðãóóëèéí íýð
¯éë àæèëëàãààíû
÷èãëýë
Áàéðøèë, øóóäàíãèéí
õàÿã
Óòàñ, ôàêñ È-ìýéë õàÿã
Âýá õóóäàñíû
õàÿã
Òºðèéí ºì÷èéí èõ ñóðãóóëü
1
Áàòëàí
õàìãààëàõûí
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210622, ÓÁ, ÁÇÄ, 16-ð
õîðîî, Óëààíõóàðàí,
ÌÓ-ûí áààòàð
Ä.Íÿíòàéñ¿ðýíãèéí
ãóäàìæ.
453164/121/,
458673, ôàêñ: 976-
11-480172
uerdenechimeg@
yahoo.com;
jambyamba@yahoo.
com
www.dum.gov.mn
2
Áîëîâñðîëûí
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210648, ÓÁ, ÑÁÄ, 8-ð
õîðîî, Áàãà òîéðóó-14.
322296, 326010,
323102, 311547,
ôàêñ: 976-11-322705
info@msue.edu.mn www.msue.edu.mn
3
Ìîíãîë óëñûí
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210646, ÓÁ, ÑÁÄ, Áàãà
òîéðóó, Èõ ñóðãóóëèéí
ãóäàìæ-1. ø/õ-337.
320160, 324385,
320892, 320518,
ôàêñ: 976-11-
320668
num@num.edu.mn www.num.edu.mn
4
Ñî¸ë, óðëàãèéí èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210646, ÓÁ, ÑÁÄ, Áàãà
òîéðóó-26.
324137, 320036,
ôàêñ: 976-11-325205
togos_88@yahoo.
com
www.rtds.mn
5
Óäèðäëàãûí
àêàäåìè
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210136, ÓÁ, ÕÓÄ,
×èíãèñèéí ºðãºí ÷ºëºº
70133043, 70132190,
70132094,
ôàêñ: 976-70134687
td@aom.edu.mn
pas@aom.edu.mn www.aom.edu.mn
6
Õîâä
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
Õîâä àéìàã, Æàðãàëàíò
ñóì.
01432-23861,
22500, ôàêñ: 976-
01-432-22038
hovd_uni@yahoo.
com
www.khu.edu.mn
7
պ人 àæ àõóéí
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÕÓÄ, 11-ð õîðîî,
Çàéñàí-170246.
341377, 341630,
ôàêñ: 976-11-341770,
976-11-341153
info@msua.edu.mn www.msua.edu.mn
8
Øèíæëýõ óõààí,
òåõíîëîãèéí èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò, ¿éëäâýðëýë
210646, ÓÁ, ÑÁÄ, 8-ð
õîðîî, Áàãà òîéðóó-34.
ø/õ-520
324319,324709,
325109, ôàêñ: 976-
11-324121
bsnsm@must.edu.mn
damdinsurenb@must.
edu.mn
www.must.edu.mn
9
Ýð¿¿ë ìýíäèéí
øèíæëýõ óõààíû
èõ ñóðãóóëü
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÑÁÄ, ×îéäîãèéí
ãóäàìæ-3, ÓÁ-46,
ø/õ-111
326894, 328894,
ôàêñ: 976-11-
321249
www.hsum-ac.
mn
Их дээд сургууль, коллежийн
хаяг, утасны жагсаалт

40. 40 îþóòàí 䯯 ÍÀÐÒÀÀ õ¿ðãýõ çºâëºãºº
Òºðèéí ºì÷èéí äýýä ñóðãóóëü
10
Äîðíîä äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâðûí
ñóðãàëò
Äîðíîä àéìàã, Õýðëýí
ñóì, 10-ð áàã.
01-582-21487,
21831, ôàêñ: 01-
582-21667
hohchono@yahoo.
com
www.dornod.
edu.mn
11
Òºìºð çàìûí
äýýä ñóðãóóëü
Áàêàëàâðûí
ñóðãàëò
210635, ÓÁ, ÁÃÄ, 2-ð
õîðîî, 2-ð õîðîîëîë,
Ýíõòàéâàíû ºðãºí
÷ºëºº-44. ø/õ-76
244260, 244261,
244262, ôàêñ:
976-11-244270
info@mrwi.mn www.mrwi.mn
12
Óðãàìàë, ãàçàð
òàðèàëàíãèéí
ñóðãàëò, ýðäýì
øèíæèëãýýíèé
õ¿ðýýëýí
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
Äàðõàí-Óóë àéìàã,
Äàðõàí ñóì, 13-ð áàã
.Òºâ øóóäàí, ø/õ-1225
01372-24307,
28831, ôàêñ:
01372-24132
darkhan_haais@
mongol.net
www.aud.edu.mn
13
¯íäýñíèé
òàãíóóëûí
àêàäåìè
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ×Ä, Õóäàëäààíû
ãóäàìæ-3À.
263304, 263914
tegds_mn@yahoo.
com;
www.gia.gov.mn
14
Õèëèéí öýðãèéí
äýýä ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
210535, ÓÁ, ÁÃÄ, 20-ð
õîðîî.
633943, 632740,
ôàêñ: 976-11-
633601
admin@bti.edu.mn www.bti.edu.mn
15
Öàãäààãèéí
àêàäåìè
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210332, ÓÁ, ÁÇÄ, 8-ð
õîðîî, Öàãäààãèéí
àêàäåìèéí ºðãºí
÷ºëºº, Õèë÷íèé
ãóäàìæ.
458559,
70155002,
70155008, ôàêñ:
976-11-458559
monko8888@
yahoo.com
www.policeacad-
emy.edu.mn;
Òºðèéí ºì÷èéí êîëëåæ
16
Õºãæèì
á¿æãèéí êîëëåæ
Áàêàëàâðûí
áîëîí
ìýðãýæëèéí
øàòàëñàí ñóðãàëò
ÓÁ, ÑÁÄ, 7-ð õîðîî,
Çàëóó÷óóäûí ºðãºí
÷ºëºº -26.
70110526, ôàêñ:
976-11-70110526
enkhjargalenk-
hee@yahoo.com
www.mongolian-
musiccollege.com
Òºðèéí áóñ ºì÷èéí èõ ñóðãóóëü
1
Èõ çàñàã èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210349, ÓÁ, ÁÇÄ, 4-ð
õîðîî, Óëñûí áààòàð
Á.Äîðæèéí ãóäàìæ,
ø/õ-349
70157770,
70157768,
ôàêñ: 976-11-
70155736
Ikhzasag@
Ikhzasag.edu.mn
www.Ikhzasag.
edu.mn
2
Îðõîí èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210136, ÓÁ, ÕÓÄ, 1-ð
õîðîî, ×èíãèñèéí
ºðãºí ÷ºëºº-36 ,
ø/õ-176
342496,
70110657, ôàêñ:
976-11-341276
info@orkhon.edu.
mn
www.orkhon.
edu.mn
3
Îòãîíòýíãýð èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210351, ÓÁ, ÁÇÄ,
Ýíõòàéâàíû ºðãºí
÷ºëºº, Æóêîâûí
ãóäàìæ-51, ø/õ-35
453933, 454560,
453944, ôàêñ:
976-11-458635
info@otgontenger.
edu.mn
www.otgon-
tenger.edu.mn
4
Õ¿ì¿¿íëýãèéí
óõààíû èõ
ñóðãóóëü
Ýðäýì
øèíæèëãýý,
áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóð,
äîêòîðàíòóðûí
ñóðãàëò
210646, ÓÁ, ÑÁÄ, 8-ð
õîðîî, Áàãà òîéðóó,
Ñ¿õáààòàðûí òàëáàé-4,
ø/õ-53
318524, 318527,
ôàêñ: 976-11-
322702
divaa79@yahoo.
com
www.humanities.
mn

41. 41ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í Ë.ÝÍÕ-ÀÌÃÀËÀÍ
Òºðèéí áóñ ºì÷èéí äýýä ñóðãóóëü
5
Àâàðãà äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÕÓÄ, 3-ð õîðîî,
×èíãèñèéí ºðãºí
÷ºëºº, Øàðàâûí
ãóäàìæ.
343392, 342053,
ôàêñ: 976-11-
343392
avarga_ds@yahoo.
com
6
À÷ äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÑÕÄ, 18-ð õîðîî,
Ýíõòàéâàíû ãóäàìæ-11,
Òàâàí øàðä /òºâ
áàéð/. 210535, ÁÃÄ,
Çàì÷äûí 5-ð ãóäàìæ,
Òºìºð çàìûí òºâ
ýìíýëýãò /2-ð áàéð/,
ø/õ-124
632358, 632312,
ôàêñ: 976-11-
632358
ach_auds@yahoo.
com
www.ach.mn
7
Áèëèã äýýä
ñóðãóóëü
(Õ¿ì¿¿íëýãèéí
èõ ñóðãóóëèéí
õàðúÿà)
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
260620À, ÓÁ, ÑÁÄ, 8-ð
õîðîî, Çàëóó÷óóäûí
ºðãºí ÷ºëºº-7/4.
321942, 70112160,
ôàêñ: 976-11-
321942/322160
bilig.edu@.mongol.
net;
www.bilig.mn
8
Áîëîâñðîë äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
210524, ÓÁ, ÁÃÄ, 14-ð
õîðîî, Àðä Àþóøèéí
ºðãºí ÷ºëºº, ø/õ-198
363839, 300913
eduinstitute@
mobinet,mn
www.bolovsrol.
edu.mn
9
Áóðõàí øàøíû
äýýä ñóðãóóëü
Áàêàëàâðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÁÃÄ, 16-ð õîðîî,
Áóðõàí øàøèíòíû òºâ
Ãàíäàíòýã÷èëýí õèéä
360164, ôàêñ:
976-11-360164
todgerelb@yahoo.
com
10
Ãàçàð÷èí äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÁÇÄ, 19-ð õîðîî,
Ãàçàð÷èí õîòõîí. ÓÁ-
46, ø/õ-578
450544, 450735,
ôàêñ: 976-11-
450544
info@gazarchin.
edu.mn
www.gazarchin.
edu.mn
11
Ãóðâàí-Ýðäýíý
áàãøèéí äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
210524, ÓÁ, ÁÃÄ,
17-ð õîðîî, Áàðóóí 4
çàì, Àìàðñàíààãèéí
ãóäàìæ-8, ø/õ-419
70111994, ôàêñ:
976-11-70111994
gurvanerdene@
yahoo.com
www.3erdene.
edu.mn
12
Ãëîáàë óäèðäàã÷
êîëëåæ
Áàêàëàâðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÑÁÄ, 11-ð õîðîî,
Íîãîîí íóóð-51
99011662,
99092956,
98905006, ôàêñ:
976-50008603
info@glu.edu.mn www.glu.edu.mn
13
Äàðõàí äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
Äàðõàí-Óóë àéìàã,
Äàðõàí ñóì, 4-ð áàã.
Äàðõàíû Òºâ øóóäàí,
ø/õ-520
01372-35652,
42667, 29728,
ôàêñ: 976-01372-
35652
darkhandeed@
hotmail.com
www.dark-
handeed.mn
14
Åâðî-Àçè äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÑÁÄ, 10-ð õîðîî.
ÓÁ-46, ø/õ-98
352009, 351993,
353632, ôàêñ:
976-11-354044
nyambat@yahoo.
com
www.euro-asia.
mn
15
Æîíîí äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÁÃÄ, 3-ð õîðîî,
Çàì÷äûí ãóäàìæ -72/2
262269, 242919,
88833789, ôàêñ:
976-11-326566
jonon@jonon.
edu.mn
www.jonon.edu.
mn
16
Çàñàãò õàí äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâð,
ìàãèñòðàíòóðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÁÇÄ, 12-ð
õîðîîëîë, 3-ð õîðîî,
Èõ òîéðóóãèéí ãóäàìæ
-3 "Â" áàéð.
461880, 461882,
ôàêñ: 976-11-
461882
zasagt_
khan_1999@
yahoo.com
www.zasagtkhan.
edu.mn
17
Çîõèîìæ äýýä
ñóðãóóëü
Áàêàëàâðûí
ñóðãàëò
ÓÁ, ÁÇÄ, 3-ð õîðîî,
12-ð õîðîîëîë,
Ñàíñàð, Èõ òîéðóó-
125À. ÓÁ-49 , ø/õ-806
461343,
70155585,
ôàêñ: 976-
70155585
enkhjin2007@
yahoo.com
www.zokhiomj.
mn