Εικαστική Παιδεία ετήσιο περιοδικό της Ένωσης Εκπαιδευτικών Εικαστικών Μαθημάτων, τεύχος 33 ISSN 2241-6757 περιέχονται: 1) αποσπάσματα από την "7η διάλεξη" του Άγγλου ζωγράφου του 18ου αιώνα, Τζόσουα Ρέυνολτς προς τους σπουδαστές, όπου αναλύει τις αντιλήψεις του για την Τέχνη. 2) Απομαγνητοφωνημένη ομιλία της Ευφροσύνης Δοξιάδη για την τετραχρωμία και τον χρωματισμό των αγαλμάτων από μάρμαρο στην Αρχαία Ελλάδα. 3) αφιέρωμα για το έργο των εικαστικών δασκάλων που έφυγαν πρόσφατα: Γ.Λάππα, Δ.Μυταρά, Γ.Μανιατάκο, Γ.Βαλαβανίδη, Α.Πυρουνίδη, Γ.Κουνέλη. 4)Παρουσιάσεις εργασιών των εικαστικών εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στα Σεμινάρια Αθήνας και Θεσσαλονίκης για τη χρονιά 2016-17, δραστηριότητες της Ένωσης και εργασιακά θέματα που αφορούν τους εικαστικούς εκπαιδευτικούς

1. <3 69248.6C@89<> 68943@89<> / <
3 2 .

2. 1
EIKAΣTIKH ΠAIΔEIA
Tα κείμενα της «Eικαστικής Παιδείας»
Στο περιοδικό μας, δημοσιεύονται με ευθύνη του Δ.Σ., μετά από έγκριση της συντακτικής
επιτροπής, τα κείμενα που έχουν κατατεθεί και τα οποία έχουν γραφεί από συναδέλφους μέ-
λη της Ένωσής μας.
Δημοσιεύονται επίσης κείμενα, που αναφέρονται στην Tέχνη και την Eκπαίδευση Tέχνης ή σε
Παιδαγωγικά κ.ά. θέματα, που έχουν γραφεί από μη καλλιτέχνες, επιστήμονες άλλων κλάδων
κ.λπ., οι οποίοι συνήθως έχουν προσκληθεί και μιλήσει σχετικά στα ετήσια σεμινάριά μας.
Eίναι αυτονόητο ότι οι απόψεις που διατυπώνονται σ’ αυτά και ειδικά οι προτάσεις που αφο-
ρούν ζητήματα τα οποία εμπίπτουν στον κύκλο συνδικαλιστικού τύπου διεκδικήσεων, δεν εκ-
φράζουν απαραίτητα την Ένωσή μας, την άποψη δηλ. και τη θέση την οποία έχουμε διαμορ-
φώσει συλλογικά στις αποφάσεις, συνελεύσεις μας κ.ο.κ. Eκφράζουν αποκλειστικά το συγ-
γραφέα τους.
Επιμέλεια έκδοσης -
Καλλιτεχνική επιμέλεια:
Ζωή Χατζή
Παπαναστασίου 49, 104 45 ΑΘΗΝΑ
τηλ. 210 8321783
e-mail: enoshkkm@otenet.gr
web: www.art-teachers.com
Συντακτική Επιτροπή
του περιοδικού:
Ζωή Χατζή
Νότα Παληοκώστα
Kώστας Eυαγγελίου
για την έκοδση συνεργάστηκαν επίσης:
Ναταλία Βάβουρα, Ιωάννα Ομορφοπούλου
Παραγωγή:
ΓΡΑΦΟΠΡΙΝΤ Α.Β.Ε.Ε.
Αίμωνος 71 & Κρέοντος - Ακ. Πλάτωνος
Tηλ.: 210 5144160
Nο 33
ETOΣ 2017
EKΔIΔETAI AΠO TO Δ.Σ. THΣ ENΩΣHΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙKΩN MAΘHMATΩN
Eξώφυλλο:
Ανδρικό πορτρέτο σε φυσικό μέγεθος (περ. 125-150 μ.Χ.)
Οπισθόφυλλο:
Πορτρέτο γυναίκας περιόδου Αντωνίνων (περ. 138-192 μ.Χ.)
Εγκαυστική σε λινό
TIMH 12 EYPΩ

3. 2
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Οι ορίζοντες του κόσμου 3
Νέα από το πουθενά 3
Ετήσιο Πανελλαδικό Συνέδριο 2016 4-7
Τριήμερο Εικαστικό – Παιδαγωγικό Σεμινάριο 8- 9
Διήμερο Σεμινάριο Β. Ελλάδας στη Θεσσαλονίκη 11-13
Ομαδικές μαθητικές εκθέσεις την Άνοιξη 2017 14-17
Έκβαση Ομαδικής Μαθητικής Έκθεσης στη Γαλλία (2016-17) 18-19
ΖΩΗΣ ΧΑΤΖΗ Διαφύλαξη και ενίσχυση του ρόλου της Ένωσης 20-21
Προτάσεις της Ένωσης Στη Βουλή για τα Εικαστικά στο Νέο Λύκειο 22-23
Αναθέσεις εικαστικών μαθημάτων στην εκπαίδευση 23-25
Ψήφισμα των Ενώσεων στο Συνέδριο της ΔΟΕ 26
ΦΟΙΒΟΥ ΣΟΦΙΚΙΤΗ Το συνδικαλιστικό κίνημα στην εποχή της μεταμοντέρνας
Διοίκησης και ο ρόλος της ΕΝ.ΕΚ.Ε.Μ. 27-33
Γ. ΖΩΓΑΚΗ – Φ. ΣΟΦΙΚΙΤΗ Συνεργατικές διαδικτυακές κοινότητες και δίκτυα
Ανταλλαγής γνώσης για την υποστήριξη και προβολή του έργου
των εικαστικών εκπαιδευτικών 34-37
«Σκέψεις πάνω στην τέχνη» Σερ Τζόσουα Ρέυνολντς (1723-1792) 38-48
ΕΥΦΡΟΣΥΝΗΣ ΔΟΞΙΑΔΗ Η τετραχρωμία και ο χρωματισμός των αγαλμάτων
από μάρμαρο στην αρχαία Ελλάδα 49-59
ΙΩΑΝΝΑΣ ΟΜΟΡΦΟΠΟΥΛΟΥ Οι υποκειμενικές χρωματικές αρμονίες και η σημασία τους 60-67
ΟΛΓΑΣ ΖΙΡΩ Το χρώμα των γλυπτών 68-71
ΜΑΝΩΛΗ ΦΡΑΓΓΙΔΗ Πως δεν παρουσιάζουμε μια παρουσίαση 72-76
ΕΛΕΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΤΟΥ Διαθεματική εργασία Εικαστικών-Πληροφορικής με θέμα: Το ψηφιδωτό 77-80
ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΧΑΤΖΗΠΑΠΑ Σχεδίαση και ανάπτυξη ηλεκτρονικών παιχνιδιών 81-82
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΛΙΑΤΣΙΟΥ Κοινωνικός αποκλεισμός και αποδόμηση στερεοτύπων 83-85
ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΕΛΙΟΥ Η προσωπογραφία 86-87
ΝΙΚΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗ Χτίζοντας την ομάδα: Πως μια σχολική τάξη αποκτά ομαδικό πνεύμα 88-91
ΜΑΡΙΒΑΣ ΖΑΧΑΡΩΒ Η χαρά της δημιουργίας με τα παιδιά του Μπαγκλαντές 92-94
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΤΣΕΤΟΥΛΙΔΟΥ Οι πίνακες τραγουδούν 95-98
ΕΛΕΝΗΣ ΤΣΑΛΔΙΡΗ Το πράσινο πάρτι, το μπλε σύννεφο και η κόκκινη σούπα 99-102
ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΤΖΩΤΖΙΟΥ Προσωπική έκφραση και ομαδική εικαστική εργασία 103
ΕΛΕΝΗΣ ΔΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Η έννοια της Ελευθερίας μέσα από τα μάτια των παιδιών 104-108
ΝΙΚΟΥ ΕΞΑΡΧΟΥ Εκπαίδευση και Μουσειακή Αγωγή 109-112
ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΚΑΛΑΜΑΡΑ Φύση και εικαστικός δημιουργός 113-115
ΕΛ. ΔΑΦΝΟΥ - Θ.ΚΕΦΑΛΑ Οι Εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας 116-117
ΕΛΕΝΗΣ ΤΖΕΚΟΥ Μια μικρή ιστορία ξεριζωμού 118-119
«Αφιέρωμα στους εικαστικούς δασκάλους Γιώργος Λάππας (1950-2016) 120-123
που έφυγαν πρόσφατα» Δημήτρης Μυταράς (1934-2017) 124-127
Γιάννης Μανιατάκος (1935-2017) 128-133
Γιάννης Βαλαβανίδης (1939-2017) 134-135
Άκης Πειρουνίδης (1948-2017) 136-137
Γιάννης Κουνέλης (1936-2017) 138-141
Ν. ΤΑΜΟΥΤΣΕΛΗ - Α. ΒΑΪΤΣΑΚΗ Λιθόγλυπτα αποτυπώματα της Φλώρινας 142-148
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ ΤΡΑΝΟΥ Το αδαμάντινο σώμα 149-152
Οι ατομικές και ομαδικές εκθέσεις των μελών της Ένωσης, καθώς επίσης και οι ανταποκρίσεις από τις δραστηριότητες στα σχολεία,
που παρουσιάζονταν στις τελευταίες σελίδες της Εικαστικής Παιδείας, αναστέλλονται και γι’ αυτήν τη χρονιά.
Η ανάγκη παρουσίασής τους με χρώμα ανεβάζει το κόστος του περιοδικού, γεγονός το οποίο αδυνατούμε να αντιμετωπίσουμε.
Ωστόσο αυτές οι δραστηριότητες καλύπτονται στο face-book και την ιστοσελίδα της Ένωσης πολύ πιο ζωντανά, σε μεγαλύτερη
έκταση και προ πάντων με την άμεση και επίκαιρη ενημέρωση του φιλότεχνου κοινού.

4. 3
«Είδα τις παλιές μέρες, βλέπω και τις τωρινές, αγαπητέ μου σπουδαγμένε κύριε.
Είναι αλήθεια πως τα σημάδια έχουν αλλάξει, αλλά το κρασί είναι το ίδιο που ήταν πάντα.
Το σήμερα είναι ο μικρότερος αδερφός του χτες. Τίποτ’ άλλο!... Είτε ο άρχοντας μας παίρνει
το καλύτερο κομμάτι απ’ ό,τι βγάζουμε είτε ο φοροεισπράκτορας, το πράγμα δεν αλλάζει: εμάς
πάντα μας βγαίνει η πίστη ανάποδα…»
(Μπαλζάκ, Οι χωριάτες)
1η Αυγούστου, μέρα που «κλείνει» η ύλη του περιοδικού και γράφονται οι τελευταίες αυτές
γραμμές. Σημαδιακή μέρα… Μην ξεχάσεις να πληρώσεις την πρώτη δόση!
*********
Ξεφυλλίζοντας κάποια έκδοση για τους Προραφαηλίτες, πέφτει το μάτι στον τίτλο του βιβλίου
του ζωγράφου, ποιητή (και ιδρυτή της «Σοσιαλιστικής Λίγκας») Γουίλιαμ Μόρις: «Νέα από το
πουθενά» (1892). Αναπόφευκτοι οι συνειρμοί. Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τον Οκτώ-
βρη του 1917…
Στη Βουλή συζητιέται ο νόμος Γαβρόγλου για τα ΑΕΙ. Αλοίμονο, το λουστράρισμα της πρόσοψης
δεν αλλάζει σε τίποτε στην πραγματικότητα της γενικής καταβύθισης των ΑΕΙ (και όλης της
Εκπαίδευσης) στο αναπαραγόμενο μνημονιακό τέλμα….
Και έπεται μετά τη δεύτερη, οσονούπω και τρίτη αξιολόγηση. Κι όποιος αντέξει.
*********
Αλλάζεις κανάλι, αλλά δεν υπάρχει έλεος. Ξανά και ξανά, παντού, οι ίδιες φάτσες, τα ίδια
μούτρα, τα ίδια κρωξίματα, οι ίδιες αερολογίες. Οι παλιοί μνημονιόδουλοι ντύθηκαν παρτιζάνοι
και πολεμούν υπέρ πάρτης, λογαριάζοντας να ανακτήσουν το χαμένο τους Παράδεισο. Οι νε-
όκοποι μιμητές τους, από τους θώκους της κλυδωνιζόμενης εξουσίας τους, αναμασούν πλέον
πολύ πληκτικά όσα οι ίδιοι άλλοτε αποδοκίμαζαν και κατακεραύνωναν. Εναλλάσσονται καθώς
βλέπουμε στους ρόλους, μετατρέποντας φτηνιάρικα την τραγωδία σε φάρσα, που με τη σειρά
της απειλεί να μετασχηματιστεί σε ακόμα μεγαλύτερη τραγωδία.
*********
Σημαδιακή μέρα. 1η Αυγούστου 1914 ξεκίνησε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Εκατομμύρια θύματα, ερήμωση, εξόντωση, προσφυγιά. Κάτι μας θυμίζουν αυτά.
Ηχούν μάλλον πολύ επίκαιροι οι οργισμένοι στίχοι του Μαγιακόφσκι:
Η γη δεν θα έχει πια μέλη ακηλίδωτα
και αύριο η ψυχή θα έχει ποδοπατηθεί από ξένα πόδια
κι όλα αυτά γιατί ένας τυχαίος ασήμαντος
μπορεί να απλώσει τα χέρια
πάνω από κάποια Μεσοποταμία…
Νέα από το πουθενά

5. <3 69248.6C@89<> 68943@89<> / <
EIKAΣTIKH ΠΑΙΔΕΙΑΕΝΩΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
PENAΣ ANOYΣH
3 2 .
<3 / - < 00 < / < 3 3 2 . 3 3
3 2 .
<3 / - < 00 < / < 3 3 2 . 3 3
3 2 .
<3 / - < 00 < / < 3 3 2 . 3 3
I [YGI WYX[I [MH_O V V V E_V`U MQIU[SOMG
WV` I JYMG[M [OU
2IWIUIZ[IZGV` FUI
[OS ,
% "$ &')!##% '* & * (
+ +++ (* * ! () '%
4_PSSEI^ 3GTV^ A6> 4/7>483B
:I`YVRVYL=[V` 4FUI
@OS

6. Pάινερ K. Bικ
Γιοχάννες Ίττεν
H εικαστική παιδαγωγικήως ολιστική παιδαγωγική
KEIMENΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ 6
!& $ #!
#$ '$ ! $
"$# ! % %
! &
<3 69248.6C@89<> 68943@89<> / <
7 6160817 @73 68943@8973 396;73
6><37 94/7-7@<> 94008@6D>89<> :4/7:4@<>
-' '" # " * #,"# /
$$", 0&"# / " +# $ /
&.+! -! !,)&
$$", 0&"#)& -!% ,.&
* +, *"
'+% % ,'/
*,' $1(,"# /
'
,'/
3MPY= N][MPUXU LPINIUMPXU
ZM KONPIRF TVYNF
2IWIUIZ[IZGV` FUI [OS ,
% "$ &')!##% '* & * ( + +++ (* * ! () '%
4_PSSEI^ 3GTV^ A6> 4/7>483B :I`YVRVYL=[V` 4FUI @OS
?2@89?49?C3@894 5?7/7:4@4
3MPY=
A:EVLVP RIP
WYIR[PRE^
RISSP[M_UPRF^
LPLIZRISGI^B