2. Een stukje geschiedenis
Etienne Vermeersch spreekt over euthanasie (sinds de jaren 70)
eerste BRT debat 1971
ADMD opgericht in 1980 en RWS in 1983
eerste wetgevende stukken 1996-1996
Wim Distelmans: eerste interviews 1993
eerste debatten in de Senaat (december 1997)
het advies van het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek
de eerste partijstandpunten
maar(!) geen wetgevend werk omdat het regeerakkoord 1995 dit niet
toeliet!
3. Legislatuur 1999-2003
het paars-groene regeerakkoord legt ethische dossiers in de schoot
van het parlement
wetsvoorstellen van de partijen
gemeenschappelijke voorstel van de coalitiepartners
(20 december 1999)
agendering van het wetsvoorstel in de gemengde commissie justitie
en sociale aangelegenheden van de Senaat
44 hoorzittingen
op 5 november 2001 wordt het geamendeerde en gestemde stuk
doorgestuurd naar de Kamer van Volksvertegenwoordigers
de wet wordt gestemd op 16 mei 2002
4. Levenseindebeslissingen
(bijna 50% van alle sterfgevallen)
1. stoppen met behandeling
2. niet opstarten van behandeling
3. aanpassen pijnstilling / palliatieve sedatie
4. levensbeëindiging zonder verzoek
5. hulp bij zelfdoding
6. euthanasie (1900 mensen per jaar) } in 2 %
}
op verzoek
zonder verzoek
in 44 % (44.000
mensen per jaar)
} in1,8%
5. Wat is euthanasie?
het opzettelijk beëindigen van een leven
door een derde
beleidsadvies: ‘hulp bij zelfdoding’ toevoegen aan de wet?
ja: - verduidelijkt de wet (alhoewel HBZ in België niet strafbaar is)
- vooral psychiaters zijn vragende partij
neen: - gelijktrekking met wet in Nederland hoeft niet (in NL is HBZ strafbaar)
- federale evaluatie- en controlecommissie laat (medische) HBZ nu al toe
- gevaar is dat HBZ strafbaar gesteld zou kunnen worden bij wet in België
op vraag van de patiënt
6. Wie kan om euthanasie vragen?
je moet meerderjarig zijn
beleidsadvies: uitbreiding van de wet voor minderjarigen
- geen leeftijdsgrens ( <-> Nederland)
- het medisch team bepaalt de ‘maturiteit’ (oordelingsbekwaamheid) van de jongere
- overleg met de ouders
- geen ingewikkelde criteria opleggen
- beslissing op basis van een individuele casus (niet via de ethische commissie)
- geen externe expert (psycholoog, magistraat,…) betrekken in de vaststelling en beslissing
je moet handelingsbekwaam zijn
je moet bewust zijn op het ogenblik van de vraag
er moet een vrijwillig, weloverwogen, herhaalde en schriftelijke vraag zijn
(datum, handtekening)
je moet ongeneeslijk ziek zijn
de situatie moet uitzichtloos zijn
de aandoening moet een medische oorzaak hebben of het gevolg van
een ongeval
het kan gaan om een lichamelijk en/of geestelijk lijden
7. Welke procedure moet er op voorhand
gevolgd worden?
informeren over zijn/haar huidige en toekomstige toestand
informeren over de therapeutische mogelijkheden
informeren over de palliatieve mogelijkheden
beleidsadvies: geen palliatieve filter toevoegen
verifiëren of de (schriftelijke) vraag (= verzoek om euthanasie) echt
en vrijwillig is
meerdere gesprekken
overleg met medische team
eventueel overleg met naasten / anderen
beleidsadvies: geen familiale filter toevoegen
8. Drie mogelijk procedures:
1. voor wilsbekwame patiënten die binnen afzienbare tijd zullen
sterven (terminalen)
beleidsadvies: ook voor minderjarigen (en verlengd minderjarigen)
2. voor wilsbekwame patiënten die niet binnen afzienbare tijd zullen
sterven (niet-terminalen)
beleidsadvies: ook voor minderjarigen (en verlengd minderjarigen)
3. voor wilsonbekwame patiënten na een wilsverklaring euthanasie
dus: ook voor psychisch lijden alhoewel de toepasbaarheid uitzonderlijk zal zijn.
beleidsadvies: ook voor verworven wilsonbekwaamheid zoals dementie
9. 1. procedure bij terminalen
een onafhankelijk arts raadplegen
beleidsadvies: liefst een LEIF-arts die op de hoogte is van alle aspecten van het levenseinde
het medische team informeren en bestrekken
mogelijkheid geven om met naasten en anderen te spreken
de vraag om euthanasie moet nog eens gesteld en beantwoord
worden net voor de uitvoering
alles vastleggen in het medische dossier
10. 2. procedure bij niet-terminalen
procedure 1 +
een tweede, onafhankelijke arts, psychiater of specialist in de
aandoening raadplegen
minstens een maand tussen het schriftelijke verzoek en de
uitvoering van de euthanasie
11. 3. procedure voor de niet bewuste patiënt
er moet voorafgaandelijk een wilsverklaring euthanasie opgesteld
zijn
2 getuigen
Eventueel vertrouwenspersonen
Slechts 5 jaar geldig
beleidsadvies: onbeperkt geldig
identiek aan procedure 1 (terminalen)
raadplegen van de vertrouwenspersoon
is enkel geldig voor onomkeerbare coma (NIET voor dementie!)
beleidsadvies: ook bij ‘verworven niet omkeerbare wilsonbekwaamheid’
een wilsverklaring euthanasie vraagt regelmatig overleg en duidelijkheid tussen de
behandelende arts, de vertrouwenspersoon en de patiënt
->vooraf zo duidelijk mogelijk aangeven welke vorm van ‘dementie’ bedoeld wordt
12. De procedure achteraf
alle info moet in het medische dossier
de arts die de euthanasie uitvoerde vult twee registratiedossiers in:
een anonieme en een gepersonaliseerde versie (binnen de 4 dagen)
de evaluatie- en controlecommissie euthanasie bestudeert het
anonieme dossier
enkel bij onduidelijkheden wordt de anonimiteit opgeheven
bij vaststellen van problemen, na een stemming, doorsturen naar de
Procureur des Konings
13. En dan nog dit…
elke arts heeft de morele vrijheid euthanasie te weigeren
beleidsadvies: doorverwijsplicht door de weigerende arts afdwingbaar maken
de motivatie hiervoor is de continuïteit van het zorgtraject dat door de arts gegarandeerd moet
worden, rekening houdende met elke geldende regelgeving (ook de euthanasiewet)
verpleegkundigen kunnen niet verplicht worden deel te nemen aan
de voorbereidingen
arts moet weigering gemotiveerd mededelen aan de patiënt
beleidsadvies: arts garandeert de opvolging van de euthanasievraag door een ander arts
arts blijft de eindverantwoordelijke
een dood door euthanasie geldt als natuurlijke dood (verzekering)
14. Verfijning en uitbreiding nodig!
wilsverklaring onbeperkt geldig
doorverwijsplicht door de arts:
juristen zijn het niet eens of een doorverwijzing wettelijk verplicht kan worden
ook voor wilsbekwame minderjarigen
ook voor “verworven wilsonbekwaamheid”
(dementie, alzheimer, onomkeerbare hersenaandoening, …)
15. ???
de toepasbaarheid bij psychiatrische patiënten
psychiatrie is in handen van de Broeders van Liefde die ‘euthanasie’ wel bespreekbaar maken
maar niet willen toepassen binnen hun muren
het voltooide leven (levensmoeheid)
andere beslissingen rond het levenseinde ook aangeven en
registreren
palliatieve sedatie versus euthanasie
weigering door een zorginstelling
ook hierover is er geen eensgezindheid bij de juristen:
verzekeren van een zorgtraject voor de patiënt > de vrijheid van de instelling
