Status prawny samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i jego prywatyzacja - ebook
•
0 gefällt mir•1,839 views
Empfohlen
Empfohlen
Weitere ähnliche Inhalte
Was ist angesagt?
Was ist angesagt? (18)
Andere mochten auch
Andere mochten auch (14)
Ähnlich wie Status prawny samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i jego prywatyzacja - ebook
Ähnlich wie Status prawny samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i jego prywatyzacja - ebook (20)
Mehr von e-booksweb.pl
Mehr von e-booksweb.pl (20)
Status prawny samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej i jego prywatyzacja - ebook
- 2. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym e-booksweb.pl - audiobooki, e-booki.
- 3. Przedawnienie Status prawny samodzielnego roszczeń publicznego zakładu deliktowych opieki zdrowotnej i jego prywatyzacja Przemysław Sobolewski Michał Warciński
- 5. Dozór Policji Status prawny samodzielnego jako środek publicznego zakładu zapobiegawczy opieki zdrowotnej iw polskim jego prywatyzacja procesie karnym Jacek Kosonoga Agnieszka Zemke-Górecka Warszawa 2010
- 6. Stan prawny na dzień 28 lutego 2010 r. Recenzent: Prof. dr hab. Stanisław Prutis Wydawca: Izabella Małecka Redaktor prowadzący: Joanna Maź Opracowanie redakcyjne: Elżbieta Jóźwiak Korekta: Aneta Smolarek Skład, łamanie: JustLuk, Justyna Szumieł, Łukasz Drzewiecki © Copyright by Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2010 ISBN: 978-83-264-0161-9 ISSN: 1897-4392 Wydane przez: Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o. Redakcja Książek 01-231 Warszawa, ul. Płocka 5a tel. (022) 535 80 00, (022) 535 82 00 31-156 Kraków, ul. Zacisze 7 tel. (012) 630 46 00 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl Księgarnia internetowa www.profinfo.pl
- 7. Pamięci mojego najdroższego Ojca 5
- 8. 6
- 9. Spistreści Spis treści Wykaz skrótów................................................................................................... 11 Wstęp.................................................................................................................... 15 Rozdział 1 Zakład opieki zdrowotnej w systemie zdrowotnym w Polsce................. 21 1.1.. Wprowadzenie........................................................................................... 21 1.2.. Tworzenie.systemu.zdrowotnego.w.Polsce.po.odzyskaniu. niepodległości............................................................................................. 23 1.3.. Konstrukcja.systemu.zdrowotnego.w.latach.1945–1991..................... 29 . 1.4.. Zmiany.instytucjonalno-organizacyjne.systemu. zdrowotnego.po.1989.r.............................................................................. 35 1.5.. Zmiana.modelu.służby.zdrowia.na.ubezpieczenie.zdrowotne......... 43 1.6.. Publiczne.i.niepubliczne.zakłady.opieki.zdrowotnej.w.roli. instytucjonalnych.partnerów.kas.chorych............................................ 49 . 1.7.. Nowa.wersja.ubezpieczenia.zdrowotnego............................................ 55 1.8.. System.powszechnego.ubezpieczenia.zdrowotnego.po. orzeczeniu.Trybunału.Konstytucyjnego.K.14/03................................... 58 1.9.. Wnioski........................................................................................................ 61 Rozdział 2 Relacje SPZOZ i organu założycielskiego.................................................... 67 2.1.. Przekształcenia.organizacyjno-prawne.zakładów.opieki. zdrowotnej.w.związku.z.reformą.systemu.zdrowotnego. w.1999.r.................................................................................................... 67 2.2.. Uprawnienia.organu.założycielskiego.w.procesie.tworzenia,. przekształcenia.oraz.likwidacji.SPZOZ.................................................. 70 7
- 10. Spistreści 2.2.1..Utworzenie.zakładu.publicznego.oraz.uzyskanie. osobowości.prawnej.przez.SPZOZ............................................... 70 2.2.2..Likwidacja.zakładu.......................................................................... 76 2.2.3..Przekształcenia.organizacyjno-prawne.zakładu......................... 84 2.3.. Kreowanie.organów.zakładu................................................................... 91 2.3.1..Umocowanie.prawne.kierownika.SPZOZ................................... 91 2.3.2..Powołanie.rady.społecznej.............................................................. 99 2.4.. Nadzór.nad.działalnością.SPZOZ......................................................... 100 Rozdział 3 Samodzielność organizacyjna SPZOZ......................................................... 110 3.1.. Osobowość.prawna.SPZOZ................................................................... 110 3.2.. Istota.i.uprawnienia.organów.SPZOZ.................................................. 115 3.2.1..Uprawnienia.kierownika.zakładu............................................... 118 3.2.2..Zadania.rady.społecznej............................................................... 124 . 3.2.3..Personel.zakładu............................................................................. 126 3.3.. Normy.statutowe.i.regulaminowe.w.działalności.SPZOZ............... 130 . Rozdział 4 Relacje SPZOZ z pacjentem........................................................................... 144 4.1.. SPZOZ.w.roli.zakładu.publicznego...................................................... 144 4.2.. Źródła.powstania.stosunku.zakładowego........................................... 145 4.3.. Istota.władztwa.zakładowego.w.SPZOZ............................................. 155 4.4.. Istota.świadczenia.zakładowego.w.SPZOZ......................................... 158 4.5.. Ochrona.praw.pacjenta.–.użytkownika.zakładu................................ 162 Rozdział 5 Samodzielność majątkowa SPZOZ.............................................................. 187 5.1.. Własność.i.inne.prawa.majątkowe.SPZOZ......................................... 187 . 5.2.. Zasady.gospodarowania.majątkiem..................................................... 192 5.3.. Odpowiedzialność.odszkodowawcza.SPZOZ.................................... 196 5.3.1..Ewolucja.odpowiedzialności.odszkodowawczej. z.tytułu.czynów.niedozwolonych.w.publicznych. zakładach.opieki.zdrowotnej....................................................... 197 5.3.2..Determinanty.i.podstawy.prawne.odpowiedzialności. odszkodowawczej.SPZOZ.w.świetle.obowiązującego. stanu.prawnego.............................................................................. 203 5.3.3..Odpowiedzialność.deliktowa.a.odpowiedzialność. kontraktowa..Zbieg.podstaw.odpowiedzialności.(art..443.k.c.).206 8
- 11. Spistreści 5.3.4..Przesłanki.odpowiedzialności.odszkodowawczej.................... 210 5.3.5..Roszczenia.odszkodowawcze...................................................... 220 . Rozdział 6 Relacje SPZOZ z podmiotem finansującym świadczenia zdrowotne ze środków publicznych............................................................ 230 6.1.. Podmioty.finansujące.świadczenia.zdrowotne.. ze.środków.publicznych......................................................................... 230 6.2.. Status.SPZOZ.jako.świadczeniodawcy................................................ 232 6.3.. SPZOZ.w.roli.administratora.kolejki.ubezpieczonych...................... 235 6.4.. Umowa.o.udzielenie.świadczenia.opieki.zdrowotnej....................... 237 6.4.1..Treść.umowy.................................................................................... 238 6.4.2..Zasady.zawierania.umów............................................................. 241 6.4.3..Sposoby.zawierania.umowy.o.udzielenie.. świadczenia.opieki.zdrowotnej.................................................... 242 6.5.4..Środki.odwoławcze.w.postępowaniu.o.zawarcie. umowy.o.świadczenia.opieki.zdrowotnej................................. 245 . Rozdział 7 Samodzielność finansowa SPZOZ............................................................... 247 7.1.. Zasady.autonomiczności.finansowej.SPZOZ...................................... 247 7.2.. Źródła.pozyskiwania.środków.finansowych.i.ich. wydatkowanie.w.SPZOZ........................................................................ 253 7.3.. Postulaty.delegeferenda............................................................................ 255 Rozdział 8 Prywatyzacja samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej......................................................................................................... 258 8.1.. Pojęcie.prywatyzacji.w.ochronie.zdrowia............................................ 258 8.2.. Prywatyzacja.organizacyjna.–.modele................................................. 265 8.3.. Wnioski...................................................................................................... 275 Zakończenie...................................................................................................... 277 Bibliografia........................................................................................................ 287 Wykaz aktów prawnych................................................................................. 303 Orzecznictwo.................................................................................................... 309 9
- 12. 10
- 13. Wykazskrótów Wykaz skrótów Źródła prawa k.c.. – ustawa.z.dnia.23.kwietnia.1964.r..–.Kodeks.cywil- ny.(Dz..U..Nr.16,.poz..93.z.późn..zm.) Konstytucja.RP – Konstytucja.Rzeczypospolitej.Polskiej.z.dnia.2.kwiet- nia.1997.r..(Dz..U..Nr.78,.poz..483.z.późn..zm.) k.p.. –. ustawa.z.dnia.26.czerwca.1974.r..–.Kodeks.pra- cy.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.1998.r..Nr.21,.poz..94. z.późn..zm.) k.p.a.. –. ustawa.z.dnia.14.czerwca.1960.r..–.Kodeks.postę- powania.administracyjnego.(tekst.jedn.:.Dz..U.. z.2000.r..Nr.98,.poz..1071.z.późn..zm.) k.p.k.. –. ustawa.z.dnia.6.czerwca.1997.r..–.Kodeks.po- stępowania. karnego. (Dz..U.. Nr.89,. poz..555. z.późn..zm.) k.s.h.. –. ustawa. z.dnia. 15.września. 2000.r.. –. Kodeks. spółek. handlowych. (Dz..U.. Nr.94,. poz..1037. z.późn..zm.) u.f.p.. –. ustawa.z.dnia.30.czerwca.2005.r..o.finansach.pub- licznych.(Dz..U..Nr.249,.poz..2104.z.późn..zm.) u.p.p.. –. ustawa.z.dnia.6.listopada.2008.r..o.prawach.pa- cjenta.i.Rzeczniku.Praw.Pacjenta.(tekst.jedn.:. Dz..U..z.2009.r..Nr.52,.poz..417.z.późn..zm.) u.p.u.n.f.z.. –. ustawa.z.dnia.23.stycznia.2003.r..o.powszechnym. ubezpieczeniu.w.Narodowym.Funduszu.Zdro- wia.(Dz..U..Nr.45,.poz..391.z.późn..zm.) 11
- 14. Wykazskrótów u.p.u.z.. –. ustawa.z.dnia.6.lutego.1997.r..o.powszechnym. ubezpieczeniu. zdrowotnym. (Dz..U.. Nr.28,. poz..153.z.późn..zm.) u.r.. –. ustawa.z.dnia.29.września.1994.r..o.rachunkowo- ści.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2009.r..Nr.152,.poz..1223. z.późn..zm.) u.s.g.. –. ustawa. z.dnia. 8.marca. 1990.r.. o.samorządzie. gminnym.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2001.r..Nr.142,. poz..1591.z.późn..zm.) u.s.p.. –. ustawa.z.dnia.5.czerwca.1998.r..o.samorządzie. powiatowym.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2001.r..Nr.142,. poz..1592.z.późn..zm.) u.s.w.. –. ustawa. z.dnia. 5.czerwca. 1998.r.. o.samorzą- dzie.województwa.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2001.r.. Nr.142,.poz..1590.z.późn..zm.) u.ś.o.z.. –. ustawa.z.dnia.27.sierpnia.2004.r..o.świadczeniach. opieki.zdrowotnej.finansowanych.ze.środków. publicznych.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2008.r..Nr.164,. poz..1027.z.późn..zm.) u.z.l.l.d.. –. ustawa.z.dnia.5.grudnia.1996.r..o.zawodach.leka- rza.i.lekarza.dentysty.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2008.r.. Nr.136,.poz..857.z.późn..zm.) u.z.o.z.. –. ustawa. z.dnia. 30.sierpnia. 1991.r.. o.zakładach. opieki.zdrowotnej.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2007.r.. Nr.14,.poz..89.z.późn..zm.) Organy orzekające ETPC. –. Europejski.Trybunał.Praw.Człowieka.w.Strasburgu NSA. –. Naczelny.Sąd.Administracyjny SA. –. Sąd.Apelacyjny SN. –. Sąd.Najwyższy SO. –. Sąd.Okręgowy TK. –. Trybunał.Konstytucyjny WSA. –. Wojewódzki.Sąd.Administracyjny 12
- 15. Wykazskrótów Czasopisma GP. –. Gazeta.Prawna KPP. –. Kwartalnik.Prawa.Prywatnego NP. –. Nowe.Prawo ONSA. –. Orzecznictwo.Naczelnego.Sądu.Administracyj- nego OSA. –. Orzecznictwo.Sądów.Apelacyjnych OSNAP. –. Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego..Izba.Admini- stracyjna,.Pracy.i.Ubezpieczeń.Społecznych OSNC. –. Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego..Izba.Cywilna OSNP. –. Orzecznictwo. Sądu. Najwyższego. Izba. Pracy,. Ubezpieczeń.Społecznych.i.Spraw.Publicznych OSP. –. Orzecznictwo.Sądów.Polskich OwSS. –. Orzecznictwo.w.Sprawach.Samorządowych OTK. –. Orzecznictwo.Trybunału.Konstytucyjnego PiM. –. Prawo.i.Medycyna PiP. –. Państwo.i.Prawo PiZS. –. Praca.i.Zabezpieczenie.Społeczne PS. –. Przegląd.Sądowy PUG. –. Przegląd.Ustawodawstwa.Gospodarczego Sam..Teryt.. –. Samorząd.Terytorialny SC. –. Studia.Cywilistyczne St..Praw.. –. Studia.Prawnicze Inne NFZ. –. Narodowy.Fundusz.Zdrowia KRUS. –. Kasa.Rolniczego.Ubezpieczenia.Społecznego SPZOZ. –. samodzielny.publiczny.zakład.opieki.zdrowotnej ZOZ. –. zakład.opieki.zdrowotnej ZUS. –. Zakład.Ubezpieczeń.Społecznych 13
- 16. Wykazskrótów 14
- 17. Wstęp Wstęp Dnia.30.sierpnia.1991.r..uchwalono.ustawę.o.zakładach.opieki.zdro- wotnej.(tekst.jedn.:.Dz..U..z.2007.r..Nr.14,.poz..89.z.późn..zm.),.która.stała.się. podstawą.zmian.w.państwowym.i.prywatnym.sektorze.ochrony.zdrowia.. Jednak.określenie.„zakład.opieki.zdrowotnej”,.pomimo.że.normatywnie. funkcjonowało.w.u.z.o.z.,.nie.było.ani.znane,.ani.też.używane.przez.spo- łeczeństwo.w.celu.określenia.miejsca,.w.którym.uzyskuje.się.świadczenie. zdrowotne..Pacjent.chodził.do.przychodni,.szpitala,.spółdzielni.lekarskiej.. Społeczeństwo.korzystało.ze.służby.zdrowia..Tymczasem.w.środowiskach. reformatorskich.zaczęto.coraz.częściej.używać.pojęcia.„ochrona.zdrowia”.. Przepis.art..68.Konstytucji.Rzeczypospolitej.Polskiej.z.dnia.2.kwietnia.1997.r.. (Dz..U..Nr.78,.poz..483.z.późn..zm.).nawiązuje.do.prawa.do.ochrony.zdrowia,. a.zatem,.czy.można.traktować.pojęcia:.„służba.zdrowia”.i.„ochrona.zdro- wia”.jako.synonimy?.Myślę,.że.nie,.albowiem.pierwsze.z.nich.określa.pewną. podległość,.obowiązek..Ochrona.zdrowia.jest.zgoła.czymś.innym..W.wyro- ku.z.dnia.7.stycznia.2004.r.,.K.14/03,.OTK-A.2004,.nr.1,.poz..1,.TK.stwierdził. między.innymi:.„z.art..68.ust..1.Konstytucji.RP.należy.wywieść.podmioto- we.prawo.jednostki.do.ochrony.zdrowia..Treścią.prawa.do.ochrony.zdrowia. nie.jest.naturalnie.jakiś.abstrakcyjnie.określony.(i.w.gruncie.rzeczy.niedefi- niowalny.[...]).stan.«zdrowia».poszczególnych.jednostek,.ale.możliwość.ko- rzystania.z.systemu.ochrony.zdrowia,.funkcjonalnie.ukierunkowanego.na. zwalczanie.i.zapobieganie.chorobom,.urazom.iniepełnosprawności”..Prze- pis.art..68.ust..2.Konstytucji.RP.nakłada.na.władze.publiczne,.a.w.szczegól- ności.na.ustawodawcę,.obowiązek.określenia.zasad.realizowania.prawa.do. ochrony.zdrowia..Obywatelom,.niezależnie.od.ich.sytuacji.materialnej,.wła- dze.publiczne.zapewniają.równy.dostęp.do.świadczeń.opieki.zdrowotnej. finansowanej.ze.środków.publicznych.–.w.miarę.dostępnych.funduszy. 15
- 18. Wstęp Nie.sposób.nie.podzielić.zdania.J..Leowskiego,.który.uważa,.że.aktu- alny.kierunek.reform.pociąga.za.sobą.uznanie.zdrowia.za.towar1..W.1999.r.. podjęto.próbę.urynkowienia.świadczeń.medycznych.poprzez.zmianę.za- sad.ich.finansowania.i.wprowadzenie.do.systemu.takich.kategorii.jak.cena,. popyt.i.podaż..Polska.reforma.systemu.ochrony.zdrowia.miała.zbliżyć.nas. do.systemów.zachodnioeuropejskich..Ustawa.z.dnia.6.lutego.1997.r..o.po- wszechnym.ubezpieczeniu.zdrowotnym.(Dz..U..Nr.28,.poz..153.z.późn..zm.). wprowadziła.ubezpieczeniowy.system.finansowania.świadczeń.zdrowot- nych..Z.uwagi.na.brak.rzeczywistego.rynku.usług.medycznych.powołano. kasy.chorych,.które.przejęły.funkcję.płatnika.usług.medycznych..Publiczny. sektor.ochrony.zdrowia.i.jego.pacjenci.nie.zostali.przygotowani.na.zmiany.. Jak.pokazuje.doświadczenie,.publiczne.zakłady.opieki.zdrowotnej.znalazły. się.w.nowej,.postrzeganej.jako.wroga,.rzeczywistości,.uzależnionej.od.mo- nopolistycznego.płatnika..Nowopowstałym.samorządom:.powiatowemu. i.wojewódzkiemu.przypięto.przysłowiowy.kwiatek.do.kożucha,.nakłada- jąc.na.nie.obowiązki.założycieli.SPZOZ..Jakież.to.nieuzasadnione.zachwia- nie.łańcucha.zdarzeń,.w.których.„nie.zakładam,.a.staję.się.podmiotem,.któ- ry.utworzył”..Samorządy.nieposiadające.własnych.struktur.zmuszone.były. nadzorować.SPZOZ,.nie.mając.w.tym.zakresie.ani.doświadczenia,.ani.też. niezbędnej.wiedzy..W.słowniku.pacjenta.pojawiły.się.pojęcia:.„SPZOZ”,. „niepubliczny.zakład.opieki.zdrowotnej”,.„kasa.chorych”,.„ubezpieczenie. zdrowotne”..Myślę,.że.wielu.obywateli.zaczęło.gubić.się.w.instytucjach,.pra- wach.i.obowiązkach.w.ochronie.zdrowia..Pacjent.stanął.w.obliczu.niezro- zumiałej.dla.niego.sytuacji,.w.której.może.uzyskać.świadczenie.zdrowotne. w.SPZOZ.i.niepublicznym.zakładzie.opieki.zdrowotnej..Wydawać.się.mogło,. że.jest.lepiej..Tymczasem.okazało.się,.że.spotyka.się.z.czymś,.czego.nie.znał. wcześniej,.a.mianowicie.z.limitem.świadczeń.zdrowotnych..Kto.wie,.ile.razy. personel.medyczny.usłyszał,.że.konkretnemu.pacjentowi.należy.się.świad- czenie.zdrowotne,.bo.przecież.tyle.lat.płaci.bądź.płacił.na.ubezpieczenie. Myślę,.iż.omawiając.status.organizacyjno-prawny.SPZOZ,.należy. mieć.na.względzie,.że.nie.jest.on.tylko.podmiotem.administracji.publicz- nej,.ale.posiada.też.szereg.cech.charakterystycznych.dla.podmiotu.prawa. prywatnego. Status.prawny.SPZOZ.jest.zagadnieniem.trudnym.i.złożonym,.na.co. wskazuje.choćby.orzecznictwo.SN.i.TK..Tytułem.przykładu.można.przy- 1 .J..Leowski,.Politykazdrowotna–dylematyiwyzwaniareformyochronyzdrowiawPolsceinaświe- cie,.PiM.1999,.nr.2,.s..14. 16
- 20. Wstęp siębiorców,.na.innych.zasadach.prowadzi.rozrachunek.swojej.działalności,. podlega.jednej.rejestracji.administracyjnej,.nie.posiada.osobowości.praw- nej,.a.zatem.nie.może.być.odrębnym.podmiotem.prawa.cywilnego,.ja- kim.jest.SPZOZ..Uważam,.że.zapisy.zawarte.w.ustawie.z.dnia.20.grudnia. 1996.r..o.gospodarce.komunalnej.(Dz..U..z.1997.r..Nr.9,.poz..43.z.późn..zm.). pozwalają.na.ich.wykorzystanie.w.sektorze.ochrony.zdrowia.przez.jednost- ki.samorządu.terytorialnego.i.dzięki.nim.mogą.powstawać.spółki.prawa. handlowego,.które.z.kolei.założą.niepubliczny.zakład.opieki.zdrowotnej. W.tym.miejscu.warto.zwrócić.uwagę.na.orzecznictwo.TK,.które.prze- szło.swoistą.ewolucję.w.zakresie.określenia.statusu.prawnego.SPZOZ..Do. niedawna.utrzymywany.był.pogląd,.że.SPZOZ.jest.podmiotem.publicz- noprawnym,.ściśle.powiązanym.z.systemem.organów.administracji.pub- licznej3.i.w.związku.z.tym.odmawiano.mu.zdolności.bycia.podmiotem. konstytucyjnej.ochrony..Trybunał.Konstytucyjny.uważał,.że.SPZOZ.mają. odmienny.charakter.niż.osoby.prawne.tworzone.w.sposób.swobodny.przez. obywateli.dla.realizacji.określonych.celów.politycznych,.gospodarczych. czy.osobistych,.w.tym.celów.związanych.z.ochroną.zdrowia..Wskazał.jed- nocześnie,.że.osobowość.prawna.oraz.związane.z.nią.prawa.podmiotowe. SPZOZ.mają.służyć.tylko.i.wyłącznie.do.realizacji.zadań.publicznych..Od- mienne.stanowisko.przyjmuje.TK.w.orzeczeniu.z.dnia.4.kwietnia.2005.r.,. SK.7/03,.OTK-A.2005,.nr.4,.poz..34,.uznając,.że.SPZOZ.korzystający.ze.sta- tusu.osoby.prawnej.jest.odrębnym.podmiotem.własności.oraz.innych.praw. majątkowych.i.może.złożyć.skargę.konstytucyjną..Uznano,.że.ma.on.zdol- ność.bycia.podmiotem.konstytucyjnego.prawa.do.równej.dla.wszystkich. ochrony.własności.i.innych.praw.majątkowych.gwarantowanych.w.prze- pisie.art..64.ust..2.Konstytucji.RP,.ale.w.niektórych.przypadkach.nie.ko- rzysta.z.możliwości.ochrony.konstytucyjnej.swoich.praw.określonych.na. płaszczyźnie.ustawowej. Przedstawione.przykładowo.problemy.sporne.i.wątpliwe,.odnoszące. się.do.statusu.prawnego.SPZOZ,.uzasadniają.potrzebę.podjęcia.komplek- sowych.badań.dotyczących.SPZOZ.jako.złożonej.konstrukcji.prawnej.re- gulowanej.przepisami.wielu.dyscyplin.prawnych..Uważam,.że.łączy.ona. w.sobie.elementy.charakterystyczne.zarówno.dla.prawa.publicznego,.jak. i.prywatnego..Myślę,.że.hybrydalna.(publiczno-prywatnoprawna).kon- strukcja.SPZOZ.jest.w.stanie.sprostać.różnym.strategiom.finansowania. 3 .Postanowienie.TK.z.dnia.6.lutego.2001.r.,.Ts.148/00,.OTK.2001,.nr.3,.poz..72;.wyrok.TK.z.dnia. 27.czerwca.2000.r.,.K.20/99,.OTK.2000,.nr.5,.poz..140;.postanowienie.TK.z.dnia.12.października.2004.r.,. Ts.35/04,.OTK-B.2005,.nr.1,.poz..25.. 18
- 21. Wstęp świadczeń.zdrowotnych..Jednakże.wyraźne.zaniechanie.ustawodawcy,. który.nie.dokonuje.podstawowych.zmian.w.celu.dostosowania.zakładu. do.ubezpieczeniowej.koncepcji.ochrony.zdrowia,.niekorzystnie.wpływa. na.sytuację.prawną.SPZOZ.i.jego.pacjentów. Określając.status.prawny.zakładu.opieki.zdrowotnej,.należy.odnieść. się.do.uwarunkowań.organizacyjno-prawnych.w.układzie.instytucjonal- nym,.który.czerpie.swe.źródło.albo.z.prawa.prywatnego.(w.przypadku. niepublicznych.zakładów.opieki.zdrowotnej),.albo.też.–.kumulatywnie. z.tym.pierwszym.–.publicznego.(w.przypadku.SPZOZ)..Przyjęte.regulacje. prawne.obligują.do.stosowania.określonych.procedur.kreowania,.likwida- cji,.a.nawet.uzyskiwania.źródeł.finansowania,.które.okazują.się.być.nieko- rzystnie.ograniczone.w.sektorze.publicznym..Myślę,.że.od.kilku.lat.władza. publiczna.stoi.przed.dylematem.związanym.z.obowiązkiem.powszechnej. partycypacji.pacjenta.w.koszcie.świadczeń.zdrowotnych..Warto.w.tym. miejscu.zauważyć,.że.obowiązujące.zakazy.powodują.marnotrawstwo.oraz. szarą.strefę.usług.medycznych.świadczoną.przez.personel.medyczny.w.ra- mach.swego.zatrudnienia.w.SPZOZ..Prywatny.sektor.ochrony.zdrowia. czyni.oszczędności.kosztem.SPZOZ..Pracownicy,.za.których.publiczne.za- kłady.opieki.zdrowotnej.ponoszą.koszty.związane.z.ich.zatrudnieniem,. np..składki.na.ZUS,.wykonują.swoje.usługi.w.prywatnych.klinikach,.które. są.wolne.od.wskazywanych.obciążeń..W.związku.z.wolą.utrzymania.status quo,.która.leży.w.interesie.wielu.podmiotów.propagandowo.wskazuje.się,. że.SPZOZ.jako.osoba.prawna.prawa.publicznego.nie.może.pobierać.opłat. od.ubezpieczonych..Bezsprzecznie.brak.innych.ubezpieczycieli.zdrowot- nych,.poza.NFZ,.powoduje.niedobory.finansowe.w.systemie.publicznych. zakładów.opieki.zdrowotnej..Uważam,.że.ceny.i.stawki.świadczeń.usta- lane.są.uznaniowo.i.nie.mają.nic.wspólnego.ani.z.poziomem.kosztów,.ani. też.z.jakością.usług.świadczonych.przez.SPZOZ. Moim.zdaniem.nierówny.status.publicznych.i.niepublicznych.zakła- dów.opieki.zdrowotnej.opierający.się.na.zakazie.pobierania.opłat.od.pa- cjentów.przez.SPZOZ,.który.po.wyczerpaniu.limitu.określonego.przez. NFZ.(np..dziennego.w.liczbie.ośmiu.osób.do.lekarza.reumatologa.zatrud- nionego.na.cały.etat.przez.SPZOZ).nie.może.odpłatnie.udzielać.świadczeń. zdrowotnych,.pogłębia.zadłużenie.publicznego.sektora.ochrony.zdrowia. i.rodzi.pozytywne.skutki.finansowe.w.bilansach.podmiotów.prywatnych.. Uważam,.że.dopiero.wówczas,.gdy.SPZOZ.w.pełni.wykorzysta.własny.po- tencjał.osobowy.i.rzeczowy,.pozwoli.to.na.zrównoważenie.przychodów. i.wydatków..Nie.podzielam.powszechnego.poglądu,.że.SPZOZ.to.jednost- 19
- 23. 1.1.Wprowadzenie Rozdział 1 . Zakład opieki zdrowotnej w systemie zdrowotnym w Polsce 1.1. Wprowadzenie Zgodnie.z.raportem.WHO,.pojęcie.systemu.zdrowotnego.(zwanego. systemem.ochrony.zdrowia).obejmuje.swoim.zakresem.wszelkie.organi- zacje,.instytucje.i.zasoby,.które.są.przeznaczone.na.działania.zdrowotne1,. a.więc.między.innymi.podmioty.organizujące.udzielanie.świadczeń.zdro- wotnych.i.ich.finansowanie.czy.też.świadczeniodawców.tychże.usług..Sy- stem.zdrowotny.opiera.się.na.normach.prawnych,.które.organizują.i.regu- lują.działanie.poszczególnych.jego.elementów.skierowanych.na.realizację. konkretnego.celu.polegającego.na.ochronie.zdrowia.społeczeństwa..W.li- teraturze.przedmiotu.wskazuje.się,.że.system.ochrony.zdrowia.obejmuje. wszystkie.czynniki.warunkujące.zdrowie,.natomiast.system.służby.zdro- wia.to.pojęcie.węższe,.obejmujące.udzielających.świadczenia.i.podmioty. nimi.administrujące2 ..Nie.sposób.w.tym.miejscu.pominąć.samej.defini- cji.pojęcia.„zdrowie”,.które.zgodnie.z.Konstytucją.Światowej.Organizacji. Zdrowia,.Porozumieniem.zawartym.przez.Rządy.reprezentowane.na.Mię- dzynarodowej.Konferencji.Zdrowia.i.Protokołem.dotyczącym.Międzyna- rodowego.Urzędu.Higieny.Publicznej.podpisanym.w.Nowym.Jorku.dnia. 22.lipca.1946.r..(Dz..U..z.1948.r..Nr.61,.poz..477.z.późn..zm.).jest.stanem.zu- pełnej.pomyślności.fizycznej,.umysłowej.i.społecznej,.a.nie.jedynie.bra- kiem.choroby.lub.ułomności. 1 .TheHealthWorldReport2000,.Health’s.Systems.Improving.Performance.WHO.2000,.s..XI. 2 .C..Włodarczyk,.S..Poździoch,.Systemyzdrowotne.Zarysproblematyki,.Kraków.2001,.s..15. 21
- 24. Rozdział1.ZakładopiekizdrowotnejwsystemiezdrowotnymwPolsce Zauważyć.należy,.iż.system.zdrowotny.–.jak.piszą.C..Włodarczyk. i.S..Poździoch3.–.jest.pewną.całością,.zespołem.współzależnych.części,.któ- re.są.powiązane.wspólnym.celem..Autorzy.podkreślają.również,.iż.by.zro- zumieć.system,.w.pierwszej.kolejności.konieczna.jest.wiedza.o.jego.celu,. jak.też.rozpoznanie.jego.współzależnych.części..Funkcja.celu.–.jak.podno- szą.M..Kautsch.i.J..Klich4.–.„polega.na.wskazaniu.podmiotom.zaintereso- wanym.kierunku.przyszłych.działań,.mobilizowaniu.wysiłków.członków. systemu.organizacyjnego,.by.podążali.w.tym.kierunku,.a.nadto.dostarcza. kryteriów,.dzięki.którym.możliwa.jest.ocena.stopnia.osiąganego.postępu”. System.zdrowotny.w.Polsce.obejmuje.zespół.instytucji,.których.ce- lem.jest.zorganizowanie,.finansowanie.oraz.przede.wszystkim.udzielanie. świadczeń.zdrowotnych.i.promocja.zdrowia5..Należy.w.tym.miejscu.wska- zać.NFZ,.administrację.rządową.i.samorządową..Fundamentalne.znaczenie. wśród.instytucji.systemu.zdrowotnego.mają.zakłady.opieki.zdrowotnej,. które.występują.w.różnych.formach.organizacyjno-prawnych..Należy.za- uważyć,.że.do.ich.scharakteryzowania.nie.wystarczy.posłużenie.się.tyl- ko.i.wyłącznie.u.z.o.z..Źródła.prawa.regulujące.system.ochrony.zdrowia. obejmują.Konstytucję.RP,.gdzie.w.szczególności.przepis.art..68.zapewnia. każdemu.prawo.do.ochrony.zdrowia.i.zobowiązuje.władze.publiczne.do. zapewnienia.obywatelom.prawa.równego.dostępu.do.świadczeń.zdrowot- nych.finansowanych.ze.środków.publicznych6..Nie.bez.znaczenia.w.tym. zakresie.jest.art..30.Konstytucji.RP.wskazujący.na.godność.osoby.ludz- kiej,.która.powinna.być.ważkim.elementem.celu,.dla.jakiego.tworzy.się. system.ochrony.zdrowia..System.źródeł.prawa.dotyczący.SPZOZ.zawiera. zarówno.podstawową.u.z.o.z.,.jak.i.–.z.uwagi.na.posiadanie.osobowości. prawnej.przez.zakład.–.ustawę.z.dnia.23.kwietnia.1964.r..–.Kodeks.cywil- ny.(Dz..U..Nr.16,.poz..93.z.późn..zm.)..Istotne.znaczenie.należy.przypisać. również.ustawom.samorządowym.z.uwagi.na.powiązania.funkcjonalno-. -instytucjonalne.SPZOZ.z.organem.założycielskim..Ponadto.nie.sposób. 3 .Tamże,.s..14. 4 .M..Kautsch,.J..Klich,.Organizacjapolskiegorynkuzdrowotnegoikierunkizmianwsektorzeświad- czeniodawców.(w:).Zarządzanieopiekązdrowotną–ogólnopolskiprogramszkoleniowy2000/2001dlalokal- nychpolitykówzdrowotnych,.Białystok.2001,.s..5. 5 .Obejmuje.on.również.inne.działania,.których.celem.jest.zabezpieczenie.i.poprawa.stanu. zdrowia.społeczeństwa. 6 .Uważam,.iż.słuszną.uwagę.sformułował.A..Zoll,.pisząc,.iż.niepokojące.jest,.że.warunki. i.zakres.świadczeń.opieki.zdrowotnej.nie.zostały.do.dziś.określone.ustawowo,.co.stanowi.wyraźne. naruszenie.art..236.w.zw..z.art..68.ust..3.Konstytucji.RP,.zob..A..Zoll,.Prywatyzacjazadańpublicznych,. Rzeczposp..z.dnia.13.listopada.2000.r. 22
- 25. 1.2.TworzeniesystemuzdrowotnegowPolscepoodzyskaniuniepodległości 1.2.TworzeniesystemuzdrowotnegowPolscepoodzyskaniuniepodległości pominąć.także.ustawodawstwa.dotyczącego.zawodów.medycznych.i.ich. samorządów.zawodowych. 1.2. Tworzenie systemu zdrowotnego w Polsce po odzyskaniu niepodległości W.związku.z.tym,.iż.Polska.znajdowała.się.pod.zaborami,.do.1918.r.. na.ziemiach.polskich.nie.było.jednolitego.systemu.zdrowotnego.pod.wzglę- dem.organizacyjnym.i.prawnym..Z.chwilą.odzyskania.niepodległości.po- jawiły.się.dwie.koncepcje.organizacji.opieki.zdrowotnej..Pierwszą.z.nich. opracował.docent.T..Janiszewski,.który.podkreślał.konieczność.jednolitego,. państwowego.systemu.zarządzania.sprawami.zdrowia7..Uważał,.że.po- wołane.w.1918.r..Ministerstwo.Zdrowia.Publicznego.powinno.zapewnić. administracji.rządowej.niezbędną.samodzielność.organizacyjną.i.finan- sową.w.sprawach.zdrowia..Druga.koncepcja,.opracowana.przez.doktora. J..Polaka,.zakładała.alternatywnie.zdecentralizowaną.administrację.służ- by.zdrowia,.której.kierownictwo.miał.sprawować.jeden.z.departamentów. Ministerstwa.Spraw.Wewnętrznych.i.innych.resortów8.albo.samorządowy. nadzór.nad.sprawami.zdrowia.wykonywany.przez.Ministerstwo.Samo- rządów..Argumentem.przemawiającym.za.wskazywanym.modelem.była. rola.przypisywana.samorządom,.które.będąc.bliżej.społeczeństwa,.lepiej. oceniają.jego.potrzeby,.a.tym.samym.skuteczniej.samorząd.może.spro- stać.zadaniom.sektora.zdrowotnego..Zarówno.T..Janiszewski,.jak.i.J..Polak. uwzględniali.zasadę.przewagi.sektora.publicznego.w.lecznictwie..Zwycię- żyła.pierwsza.koncepcja,.która.ukształtowała.państwową,.publiczną.służ- bę.zdrowia..Ministerstwo.Zdrowia.Publicznego.sprawowało.zwierzchni. nadzór.nad.sprawami.zdrowotnymi.oraz.higieną.społeczną..Podlegało.mu. również.samorządowe.lecznictwo.miejskie.oraz.samorządowe.lecznictwo. ubezpieczeniowe..Minister.Zdrowia.Publicznego9.realizował.swoje.zada- nia.także.poprzez.wojewódzkie.wydziały.zdrowia.publicznego.oraz.sta- nowiska.urzędowych.lekarzy.w.powiatach.i.starostwach..W.okresie.mię- dzywojennym.powołano.również.organy.opiniodawcze,.wśród.nich.Rady. 7 .J..Fijałek,.J..Machalski,.PublicznaopiekazdrowotnaupoczątkówPolskiNiepodległej,.Archiwum. Historii.Medycyny.1978,.XLI,.4,.s..399. 8 .Tamże. 9 .Ministerstwo.uległo.likwidacji.w.1924.r.,.a.jego.zadania.przejął.Departament.Zdrowia.w.Mi- nisterstwie.Opieki.Społecznej. 23
- 26. Rozdział1.ZakładopiekizdrowotnejwsystemiezdrowotnymwPolsce Zdrowia.na.szczeblu.naczelnym,.wojewódzkim.i.powiatowym..Nadzór. sprawowany.był.nad.podmiotami.udzielającymi.świadczeń.zdrowotnych. oraz.towarzystwami.medycznymi.i.fundacjami..Obejmował.on.także.opie- kę.sanitarno-lekarską.nad.dzieckiem.i.macierzyństwem,.chorymi.psychicz- nie,.inwalidami.i.kalekami..Ministerstwo.sprawowało.nadzór.nad.środkami. spożywczymi.i.przedmiotami.użytku.oraz.higieną.komunalną.i.przemy- słową..W.1927.r..powstał.Państwowy.Zakład.Higieny. Dnia.19.lipca.1919.r..wydano.również.zasadniczą.ustawę.sanitar- ną.(Dz..U..Nr.63,.poz..371.z.późn..zm.),.która.określała.obowiązki.samo- rządów.miejskich.i.wiejskich.w.zakresie.zwalczania.chorób.zakaźnych. oraz.innych.chorób.występujących.nagminnie..Wydano.także.akty.praw- ne10,.które.wprowadzały.powszechne,.obowiązkowe,.bezpłatne.szczepie- nia.ochronne..Zadania.państwa.i.samorządów.terytorialnych.w.zakresie. zdrowia.publicznego.zostały.określone.szczegółowo.i.precyzyjnie..Admi- nistracja.państwowa.wykonywała.funkcje.legislacyjne.i.kontrolne.w.sto- sunku.do.samorządowej.służby.zdrowia11..Samorządy.terytorialne.były. bezpośrednio.odpowiedzialne.za.organizację.instytucji.ochrony.zdrowia. w.celu.zapewnienia.odpowiedniej.pieczy.nad.zdrowiem.ludności.zamiesz- kałej.na.ich.terenie..Zadania.te.wykonywano.pod.nadzorem.i.opieką.władz. państwowych..Samorząd.zobowiązany.był.współdziałać.z.administracją. rządową.w.zakresie.zwalczania.chorób.zakaźnych.i.wenerycznych.oraz. sprawowania.opieki.nad.chorymi.psychicznie..Samorząd.samodzielnie. ponosił.wydatki.na.ochronę.zdrowia.publicznego,.poza.kosztami.zwal- czania.chorób.zakaźnych.i.wenerycznych..Gminy.mogły.ubiegać.się.o.do- finansowanie.z.budżetu.centralnego.w.razie.ewentualnych.niedoborów.. Administracja.rządowa.była.zobowiązana.pełnić.nadzór.epidemiologicz- ny.nad.działaniami.samorządów,.jak.też.zakładać.i.utrzymywać.szpitale,. przychodnie,.domy.izolacyjne,.domy.pomocy.społecznej,.a.także.utrzymy- wać.etatowych.lekarzy.sanitarnych,.położne.gminne,.pielęgniarki.i.inny. niezbędny.personel. System.zdrowotny,.jeżeli.chodzi.o.jego.finansowanie,.miał.charakter. budżetowo-ubezpieczeniowo-samorządowy..Lecznictwo.ubezpieczeniowe. opierało.się.początkowo.na.dekrecie.Naczelnika.Państwa.z.dnia.11.stycz- 10 .Tytułem.przykładu.można.wskazać.dekret.z.dnia.7.lutego.1919.r..w.przedmiocie.przy- musowego.szczepienia.ochronnego.przeciwko.ospie.(Dz..U..Nr.14,.poz..180),.a.następnie.ustawę. z.dnia.19.lipca.1919.r..o.przymusowem.szczepieniu.ochronnem.przeciwko.ospie.(tekst.jedn.:.Dz..U.. z.1934.r..Nr.13,.poz..113). 11 .D..Karkowska,.Prawapacjenta,.Warszawa.2004,.s..137. 24
- 27. 1.2.TworzeniesystemuzdrowotnegowPolscepoodzyskaniuniepodległości nia.1919.r..o.obowiązkowym.ubezpieczeniu.na.wypadek.choroby.(Dz..U.. Nr.9,.poz..122),.który.został.zastąpiony.ustawą.z.dnia.19.maja.1920.r..o.obo- wiązkowym.ubezpieczeniu.na.wypadek.choroby.(Dz..U..Nr.44,.poz..272. z.późn..zm.)..Ustawa.o.obowiązkowym.ubezpieczeniu.na.wypadek.cho- roby.określiła.zasady.pomocy.lekarskiej.dla.ludności.pracującej..Obowiąz- kiem.ubezpieczenia.zostali.objęci.na.równych.prawach.kobiety.i.mężczyź- ni.zatrudnieni.na.podstawie.stosunku.służbowego.lub.roboczego..Ustawa. o.obowiązkowym.ubezpieczeniu.na.wypadek.choroby.nie.miała.charak- teru.powszechnego..Nie.obejmowała.ona.rolników,.pracowników.rolnych. i.robotników,.zwalniała.od.obowiązku.ubezpieczenia.pracowników.umy- słowych.o.wyższych.zarobkach..Członkami.kas.chorych.mogli.być.zarów- no.obywatele.polscy,.jak.i.cudzoziemcy..Kasy.chorych.w.celu.zapewnienia. świadczeń.leczniczych.mogły.tworzyć.własną.sieć.zakładów.leczniczych. o.charakterze.podstawowym.i.stacjonarnym,.jak.też.prowadzić.ambulato- ria,.apteki,.sanatoria,.domy.dla.ozdrowieńców,.zakłady.leczenia.fizykal- nego,.instytuty.diagnostyczne..Ubezpieczeni.mogli.ponadto.korzystać.ze. szpitali.publicznych.i.prywatnej.służby.zdrowia,.o.ile.jednostki.te.miały. zawartą.umowę.z.kasą.chorych..Osoby.ubezpieczone.korzystały.z.bezpłat- nej.pomocy.lekarskiej,.nie.było.wówczas.określonego.koszyka.świadczeń. zdrowotnych,.jednakże.bezpłatna.pomoc.lekarska.miała.na.celu.przywró- cenie.zdrowia.i.zdolności.zarobkowania.lub.jedynie.utrzymanie.zdolno- ści.zarobkowania..Leczenie.szpitalne.(w.odróżnieniu.od.pomocy.lekar- skiej).nie.było.bezpłatne..Kasa.chorych.pokrywała.jedynie.połowę.kosztów. w.najniższej.klasie.świadczenia.i.standardzie,.drugą.część.musiał.pokryć. sam.ubezpieczony..Jedynie.w.przypadkach,.gdy.kasa.chorych.wystąpiła. z.umieszczeniem.chorego.w.wyższej.klasie.leczenia,.musiała.pokryć.pełen. koszt.pobytu..Natomiast.wówczas.gdy.ubezpieczony.zgłosił.się.do.szpita- la.ze.skierowaniem.wskazującym.na.najniższą.taryfę.opłat.i.sam.zażądał. podwyższonego.standardu.usług,.szpital.musiał.uwzględniać.to.żądanie,. jednakże.chory.w.chwili.przyjęcia.musiał.zapłacić.różnicę.pomiędzy.po- łową.najniższej.taryfy.opłat.i.taksą.klasy.wyższej12. Ustawa.o.obowiązkowym.ubezpieczeniu.na.wypadek.choroby.obo- wiązywała.na.obszarze.II.Rzeczpospolitej.z.wyjątkiem.Górnego.Śląska,. gdzie.uchwalono.odrębną.ustawę.ubezpieczeniową..Działalnością.kasy. kierowała.rada..Spośród.jej.członków.wybierano.zarząd.oraz.komisję.re- 12 .Okólnik.w.sprawie.przyjmowania.do.szpitala,.Ministerstwo.Pracy.i.Opieki.Społecznej,.De- partament.Ubezpieczeń.Społecznych.z.1921.r.,.nr.19. 25
- 29. 1.2.TworzeniesystemuzdrowotnegowPolscepoodzyskaniuniepodległości o.publicznej.służbie.zdrowia.(Dz..U..Nr.54,.poz..342.z.późn..zm.),.która. dała.podstawy.dla.tworzenia.administracji.służby.zdrowia,.ale.ze.względu. na.wybuch.II.wojny.światowej.wykorzystana.została.po.jej.zakończeniu. Status.prawny.publicznych.i.prywatnych.zakładów.opieki.zdrowot- nej.(wówczas.nazywanych.zakładami.leczniczymi).oraz.kompetencje.or- ganów.nimi.zarządzających.określało.rozporządzenie.z.mocą.ustawy.wy- dane.przez.Prezydenta.Rzeczypospolitej.dnia.22.marca.1928.r..o.zakładach. leczniczych.(Dz..U..Nr.38,.poz..382.z.późn..zm.)..W.publicznych.zakładach. działały.tzw..rady.szpitalne..Nadzór.nad.zakładami.został.powierzony. Ministrowi.Zdrowia.Publicznego..Zakłady.lecznicze.podzielono.na.dwie. grupy:.zakłady.lecznicze.dla.osób.potrzebujących.stałego.pomieszczenia. w.celu.leczenia.i.pielęgnowania.względnie.obserwacji.i.porady.lekarskiej. (które.można.było.również.podzielić.na.szpitale.i.lecznice).oraz.zakłady. lecznicze.dla.osób.przychodzących.(przychodnie)..W.świetle.rozporzą- dzenia.o.zakładach.leczniczych.szpitale.były.prowadzone.bez.zamiaru. osiągania.zysku,.natomiast.lecznice.zakładały.osiąganie.zysku,.a.prowa- dzone.były.przez.indywidualnych.lekarzy.bądź.przez.spółdzielnie.pracy. lekarzy,.lekarzy.dentystów.lub.techników.dentystycznych..Rozporządze- nie.o.zakładach.leczniczych.przewidywało.zarówno.status.publiczności,. jak.i.prywatności.zakładu.(tzw..szpitale.bez.prawa.publiczności)..W.przy- padku.szpitala.bez.prawa.publiczności.chorzy.mieli.prawo.do.takiej.opie- ki.zdrowotnej,.która.w.minimalnym.zakresie.odpowiadała.świadczeniom. oferowanym.w.szpitalach.publicznych..W.przypadku.lecznic.ustawodaw- ca.pozostawił.dowolność.w.zakresie.standardu,.ale.wydano.stosowne.roz- porządzenia,.które.określały.minimalny.standard.techniczny.i.sanitarny. budynków.oraz.urządzeń.leczniczych.warunkujących.możliwość.funkcjo- nowania.zakładu.leczniczego. Lecznictwo.obejmowało.cztery.sektory:.publiczny,.państwowy,.spo- łeczny.i.prywatny..Sektor.publiczny.stanowiło.przede.wszystkim.leczni- ctwo.miejskie..Gminy.w.ramach.wykonywania.zadania.publicznego,.ja- kim.jest.ochrona.zdrowia.publicznego,.zakładały.i.utrzymywały.szpitale. oraz.urządzenia.sanitarne..W.miastach.powyżej.25.000.ludności.tworzono. zakłady.lecznicze.i.szpitale.dla.chorych.zakaźnie,.a.także.domy.izolacyjne. i.zakłady.dezynfekcyjne..Wśród.obowiązków.gmin.należy.wyróżnić.rów- nież.opiekę.nad.psychicznie.chorymi.oraz.zapewnienie.chorym,.którzy.nie. byli.objęci.ubezpieczeniem.społecznym.i.nie.posiadali.wystarczających. środków.finansowych.opieki.lekarskiej..Do.sektora.państwowego.należało. lecznictwo.wojskowe,.które.obejmowało.policję.państwową,.urzędników. 27
- 30. Rozdział1.ZakładopiekizdrowotnejwsystemiezdrowotnymwPolsce państwowych.oraz.rodziny.funkcjonariuszy..Były.to.grupy.najbardziej. uprzywilejowane..Funkcjonariusze.policji.państwowej.oraz.urzędnicy.pań- stwowi.wraz.z.rodzinami.mogli.leczyć.się.w.szpitalach.i.poradniach.innych. sektorów.na.zasadzie.pełnej.refundacji.kosztów..W.sektorze.społecznym. placówki.szpitalne.i.ambulatoria.prowadzone.były.przez.towarzystwa.do- broczynne,.gminy.wyznaniowe,.instytucje.społeczne..Sektor.prywatny. rozwinął.działalność.przede.wszystkim.w.zakresie.poradnictwa.medycz- nego,.lekarzy.wolnopraktykujących.oraz.lecznic..W.sektorze.pozaubezpie- czeniowym.leczenie.było.odpłatne,.chyba.że.pacjent.na.mocy.przepisów. szczególnych.zwolniony.był.od.ponoszenia.opłat..Wówczas.gdy.lekarz.mu- siał.udzielić.pomocy.nieubezpieczonemu,.mógł.żądać.honorarium.wedle. cennika.ustalonego.w.rozporządzeniu.o.zakładach.leczniczych,.a.jeżeli.nie. uzyskiwał.go,.to.obowiązek.taki.spoczywał.na.związku.komunalnym15.. Koszty.leczenia.szpitalnego.obliczano.na.podstawie.opłaty.dziennej,.któ- ra.uzależniona.była.od.klasy,.do.której.chory.został.przyjęty..Chory,.który. nie.posiadał.środków.finansowych.na.leczenie.szpitalne.zobowiązany.był. uzyskać.z.urzędu.komunalnego.świadectwo.ubóstwa.i.na.jego.podstawie. był.przyjmowany.do.szpitala..W.razie.nagłego.zachorowania.wskazywany. dokument.mógł.być.dostarczony.później..Świadectwo.ubóstwa.nie.upraw- niało.chorego.do.pokrycia.kosztów.przewozu.do.i.ze.szpitala.oraz.kosztów. pomocniczych.przyrządów.leczniczych. Zakłady.lecznicze.prowadzone.przez.podmioty.administracji.pub- licznej.w.okresie.dwudziestolecia.międzywojennego.możemy.zaliczyć.do. kategorii.zakładów.publicznych..T..Bigo16.wskazywał,.iż.jest.to.„kompleks. środków.osobowych.i.materialnych.należących.do.państwa,.względnie. innego.podmiotu.administracji.publicznej,.a.wydzielony.pod.względem. organizacyjnym.w.jedną.całość.i.służący.celom.administracji.publicznej”.. W..Klonowiecki.sformułował.zbieżną.definicję,.przyjmując,.że.jest.to.„ze- spół.osób,.rzeczy.i.praw.zorganizowany.przez.administrację.publiczną. i.trwale.z.nią.związany,.przeznaczony.do.indywidualnego.użytkowania. przez.inne.osoby.uprawnione.lub.zobowiązane”17..W.okresie.międzywo- jennym.istniała.koncepcja.podziału.zakładów.administracyjnych.na.samo- istne.i.niesamoistne..Podział.ten.uzależniony.był.od.przymiotu.posiadania. osobowości.prawnej..W..Klonowiecki.uważał,.że.„[...].zakłady.publiczne.sa- 15 .D..Karkowska,.Prawa.pacjenta,.Warszawa.2004,.s..141. 16 .T..Bigo,.Związkipubliczno-prawnewświetleustawodawstwapolskiego,.Warszawa.1928,.s..178. 17 .W..Klonowiecki,.Zakładpublicznywprawiepolski.Studiumprawno–administracyjnewprawie polskim,Lublin.1933,.s..121. 28
- 31. 1.3.Konstrukcjasystemuzdrowotnegowlatach1945–1991 moistne.są.podmiotami.administracji.publicznej,.będąc.osobami.prawny- mi.sprawują.funkcje.administracji.publicznej.samodzielnie,.nie.podlega- ją.władzy.hierarchicznej.organów.administracji.rządowej,.są.zatem.jedną. z.form.decentralizacji”18. 1.3. Konstrukcja systemu zdrowotnego w latach 1945–1991 W.1944.r..w.manifeście.PKWN.wskazano,.że.służba.zdrowia.ma.za- pewnić.opiekę.lekarską.masom.pracującym..Po.II.wojnie.światowej,.po- czątkowo.wykorzystywano.i.modyfikowano.akty.prawne.okresu.między- wojennego..Szczególne.znaczenie.należy.przypisać.ustawie.scaleniowej.. Wówczas.spowodowała.ona.centralizację.i.podporządkowanie.ubezpie- czalni.społecznych.Ministerstwu.Opieki.Społecznej..Ustawa.scaleniowa.nie. objęła.wszystkich.obywateli..Wprowadzono.zmiany.w.lecznictwie.podsta- wowym.poprzez.wprowadzenie.systemu.lekarza.domowego,.który.miał. zapewnić.całokształt.świadczeń.leczniczych,.a.w.przypadku.wymagają- cym.dodatkowego.leczenia,.uprawniony.był.do.skierowania.do.lekarza. specjalisty.lub.szpitala..Ustawa.scaleniowa.odstępowała.od.bezpłatności. pomocy.leczniczej.i.wprowadzała.dopłaty.za.poszczególne.świadczenia.. Ubezpieczony.miał.prawo.do.bezpłatnego.leczenia.szpitalnego.jedynie. w.najniższej.klasie.szpitalnej..Struktura.opieki.zdrowotnej.opierała.się.na. lecznictwie.ubezpieczeniowym.i.pozaubezpieczeniowym..Wśród.aktów. prawnych.wykorzystywanych.po.II.wojnie.światowej.należy.wskazać.usta- wę.z.dnia.15.czerwca.1939.r..o.publicznej.służbie.zdrowia,.która.dała.pod- stawy.do.tworzenia.administracji.służby.zdrowia..Zmiany.ustawodawcze. Polski.powojennej.doprowadziły.do.odrzucenia.podziału.na.zdrowie.pub- liczne.i.prywatne..Jak.wskazuje.się.w.literaturze.przedmiotu.„społeczna. służba.zdrowia.w.przeciwieństwie.do.publicznej.służby.zdrowia.znosiła. podział.na.sprawy.zdrowia.publicznego.i.sprawy.zdrowia.pozostawio- ne.staraniom.jednostki”19..Państwo.miało.zostać.jedynym.organizatorem. opieki.zdrowotnej.i.tym.samym.przejąć.odpowiedzialność.za.zdrowie.ca- łego.społeczeństwa. W.1944.r..utworzono.Ministerstwo.Zdrowia.Polski.Ludowej,.w.na- stępnym.roku.utworzono.urząd.Ministra.Zdrowia..W.1946.r..przyjęto.usta- .Tamże,.s..221. 18 .L..Krotkiewska,.RolaprawawrozwojusłużbyzdrowiaPRL,.Zdrowie.Publiczne.1969,.nr.35,.s..6.. 19 29
- 33. Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym e-booksweb.pl - audiobooki, e-booki.