Khoa luan tot nghiep

ch¬ng i
sù h×nh thµnh khu vùc mËu dÞch tù do asean
afta
1.1. Kh¸i qu¸t chung vÒ hiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸
Với truyền thống lịch sử lâu đời, Đông Nam Á đã có những đóng góp đáng kể cho
sự phát triển của nền văn minh nhân loại. Các nước trong khu vự có sự tương đồng
cao trên nhiều lĩnh vực văn hóa - xã hội cũng như trình độ phát triển kinh tế. Chính
vì vậy, nhu cầu hợp tác, liên kết các nước trong khu vực luôn được đặt ra trong các
thời điểm lịch sử. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và khu vực hóa trên thế giới đang
diễn ra mạnh mẽ như hiện nay thì nhu cầu liên kết giữa các nước trong khu vực
Đông Nam Á lại càng trở nên bức thiết điều này đã trở thành hiện thực với sự ra
đời của Hiệp hội các nước Đông Nam Á - ASEAN.
1.1.1.Sù ra ®êi cña ASEAN
Ngày 8/8/1967, tại Băng Cốc (Thái Lan), Hội nghị các Bộ trưởng ngoại giao, đại
diện cho chính phủ của năm nước Đông Nam Á là Inđônêxia, Philipin, Xingapo và
Thái Lan đã ký kết với một văn kiện quan trọng, bản Tuyên bố Băng Cốc, tạo dựng
nền tảng cho sự ra đời của Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN). Mục tiêu
của Hiệp hội được nêu rõ trong Tuyên bố Băng Cốc là: “Thúc đẩy tăng trưởng kinh
tế, tiến bộ xã hội và phát triển văn hóa trong khu vực thông qua các nỗ lực chung
trên tinh thần công bằng và phân phối nhằm tăng cường nền tảng cho một cộng
đồng hòa bình và thịnh vượng của các nước Đông Nam Á”
1

Còng theo tuyªn bè nµy, c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cao nhÊt cña
ASEAN lµ Héi nghÞ Bé trëng ngo¹i giao çc níc ASEAN. Héi nghÞ nµy ®îc
tiÕn hµnh Ýt nhÊt 1 n¨m 1 lÇn, ë ®ã nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng cña HiÖp héi ®îc bµn ®Õn, kÓ c¶ viÖc tiÕp nhËn hay
kÕt n¹p çc thµnh viªn míi. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¬ cÊu tæ chøc còng
nh chøc n¨ng ho¹t ®éng ®îc dÇn dÇn hoµn thiÖn.
N¨m níc §ong Nam ¸ - thµnh viªn s¸ng lËp ra ASEAN lµ nh÷ng níc míi giµnh
®îc ®éc lËp d©n téc tõ ¸ch thèng trÞ cña thùc d©n ph¬ng T©y, vµ ph¸t
triÓn theo con ®êng t b¶n chñ nghÜa. V× vËy, sù s¸ng lËp ra ASEAN vµo
n¨m 1967 thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a çc níc víi nhau, ®ång thêi t¹o ra
søc m¹nh tËp thÓ ®Ó cã thÓ chèng l¹i sù kú thÞ trong th¬ng m¹i quèc tÕ
( v× lóc ®ã trªn thÕ giãi ®· h×nh thµnh çc tæ chøc th¬ng m¹i khÐp kÝn, vÝ
dô nh “thÞ trêng chung Ch©u ©u” hay “khu vùc tù do bu«n b¸n”).
VÒ mÆt kh¸ch quan, sù kiÖn nµy chøng tá sù thay ®æi vÒ chÊt cña qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi cña çc níc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa, tõ chç lµ môc
tiªu, ®èi tîng ph©n biÖt cña chñ nghÜa ®Õ quèc trë thµnh chr thÓ cña çc
mèi quan hÖ quèc tÕ. MÆc dï nh÷ng môc tiªu, nhiÖm vô ®a ra trong Tuyªn
bè B¨ng Cèc cßn mËp mê, çc ®iÒu môc cha ®îc cô thÓ ho¸, c¬ cÊu tæ
chøc cßn láng lÎo, thiÕu râ rµng, nguyªn t¾c ho¹t ®éng cßn chung chung,
nhng sù ra ®êi cña ASEAN ®· ®Æt nÒn mãng thÓ chÕ – ph¸p lý cho sù
h×nh thµnh vµ triÓn khai çc c¬ chÕ hîp t¸c còng nh më réng kÕt n¹p thµnh
viªn míi sau nµy.
Thực tế của quá trình hình thành và phát triển ASEAN đã cho thấy, kỳ vọng vµ
môc tiªu cña HiÖp héi ®a ra trong Tuyªn bè B¨ng Cèc đang dần trở thành hiện
thực với sự hội tụ của đầy đủ mười nước trong ASEAN.
2

Thời điểm gia nhập chính thức của các thành viên mới của Hiệp hội như sau:
• Ngày 7/1/1984, Brunây gia nhập - thành viên thứ sáu.
• Ngày 28/7/1995, Việt Nam gia nhập - thành viên thứ bẩy.
• Ngày 23/7/1997, Lào và Mianma gia nhập - thành viên thứ tám và chín.
• Ngày 30/4/1999, Campuchia gia nhập - thành viên thứ mười.
Với sự tham gia của các thành viên mới, ASEAN thực sự đã trở thành một khu vực
thị trường lớn với số dân đông đảo, có mức tăng trưởng kinh tế cao. Dưới đây là
một vài số liệu cơ bản vể ASEAN.
Bảng: Những số liệu tổng hợp cơ bản về ASEAN năm 1998
Nước Diện tích
(km2)
Dân số
(triệu
người )
Tỷ lệ
tăng
dân số
(%)
Tăng
GDP b/q
90-97
(%)
Xuất khẩu
(triệu
người)
Nhập khẩu
(triệu
USD)
Brunây
Campuchia
Inđôxia
Lào
Malaixia
Mianma
Philipin
Thái Lan
Singapo
Việt Nam
5.765
181.000
1.919.400
236.000
329.749
676.552
300.000
514.000
618
329.566
0,3144
10,91
199,87
4,83
21,70
46,40
73,50
60,60
3,10
8.20
3,0
2,4
1,5
2,4
2,3
1,8
2,3
1,9
1,1
1,8
2,03
5,56
7,64
6,66
8,86
5,71
3,10
7,36
8,35
7,84
2.364,88
696,5
53.436,0
359,0
78.708,9
839,8
25.228,0
57.624,4
124.991,9
9.185,0
1.877,38
1.039,6
41.664,0
706,0
78.558,1
1.817,2
38.581,0
61.361,6
132.393,9
11.792,0
Tổng số 4.492.650 497,77 353.434,38 369.790,78
3

1.1.2.Chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ASEAN
Với chức năng, ASEAN được thiết lập nhằm thúc đẩy sự hợp tác mang tính toàn
diện, sâu sắc trên mọi lĩnh vực chính trị, ngoại giao, an ninh, văn hóa - xã hội, khoa
học kỹ thuật và phát triển kinh tế của mười nước thành viên. Điều đó tạo ra đặc thù
của liên kết khu vực này so với các tổ chức kinh tế quốc tế như WTO, APEC,
ASEM, cũng như so với nhiều liên kết quốc tế khác trên thế giới hiện nay. Tuy
nhiên, các hoạt động hợp tác kinh tế - thương mại trong ASEAN với các chương
trình hợp tác lớn vẫn là nội dung cơ bản và quan trọng nhất trong các hoạt động của
ASEAN. Các chương trình này bao gồm: Khu vực mậu dịch tự do ASEAN
(AFTA), Khu vực đầu tư ASEAN (AIA), Chương trình tự do hóa thương mại dịch
vụ, Chương trình hợp tác hải quan ASEAN, Chương trình hợp tác công nghiệp
ASEAN (AICO)...
Nhìn chung, ASEAN hoạt động dựa trên hai nhóm nguyên tắc chủ đạo sau đây:
Nhóm các nguyên tắc thiết lập quan hệ song phương và địa phương của ASEAN
Đó là sáu nguyên tắc chính được nêu ra trong hội nghị thượng đỉnh Bali năm 1976
nhằm điều tiết các quan hệ đối ngoại của các nước ASEAN:
• Cùng tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và bản sắc dân
tộc của tất cả các quốc gia.
• Quyền quyết định của mọi quốc gia là lãnh đạo mọi hoạt động của dân tộc
mình, không có sự can thiệp, lật đổ hoặc cưỡng ép của bên ngoài.
• Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
• Giải quyết bất đồng hoặc tranh chấp các biện pháp hòa bình.
4

• Không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực.
• Hợp tác với nhau một cách có hiệu quả.
Nhóm các nguyên tắc điều phối hoạt động của tổ chức ASEAN
• Nguyên tắc nhất trí (Consensus): nghĩa là mọi quyết định về các vấn đề quan
trọng chỉ được coi là của ASEAN khi được tất cả các nước thành viên nhất trí
thông qua. Nguyên tắc này theo như quyết định của cuộc họp ngoại trưởng
ASEAN ngày 25/9/1995 được áp dụng ở những mức độ khác nhau, có những
vấn đề sẽ được nhất trí toàn bộ, có những vấn đề thông qua theo nhất trí đa số,
nhất trí tương đối và nhất trí tuyệt đối.
• Nguyên tắc bình đẳng (equality): thể hiện trên hai mặt, thứ nhất là các nước
ASEAN không kể lớn nhỏ hay giàu nghèo đều bình đẳng với nhau trong nghĩa
vụ đóng góp cũng như chia sẻ quyền lợi; thứ hai, hoạt động của tổ chức ASEAN
được duy trì trên cơ sở luân phiên cho các nước thành viên theo vần A, B, C.
• Nguyên tắc 6 - X: được thỏa thuận tháng 2/1992, theo nguyên tắc này, một dự
án hoặc kế hoạch chung của ASEAN nếu từ hai nước trở lên chấp nhận thực
hiện thì cứ tiến hành trước dự án chứ không đợi tất cả các nước thành viên khác
thực hiện mới tiến hành
• Ngoài ra trong quan hệ giữa các nước ASEAN còn có một số nguyên tắc, tuy
không thành văn, song được mọi người tôn trọng và áp dụng như: nguyên tắc có
đi có lại, thân thiện không đối đầu, không tuyên truyền tố cáo nhau qua các báo
chí, giữ gìn đoàn kết ASEAN và giữ bản sắc chung của Hiệp hội...
1.1.3.Cơ cấu tổ chức hợp tác kinh tế của ASEAN
Héi nghÞ Bé trëng Kinh tÕ ASEAN (ASEAN Economic Ministers - AEM): lµ c¬
cÊu ®iÒu hµnh vµ ho¹ch ®Þnh hîp t¸c c¸o nhÊt trªn lÜnh vùc kinh tÕ cña
ASEAN. AEM häp chÝnh thøc mçi n¨m mét lÇn, nhng AEM cã thÓ häp
5

kh«ng chÝnh thøc khi cÇn thiÕt nh»m chØ ®¹o çc mÆt hîp t¸c kinh tÕ
trong ASEAN. AEM cã tr¸ch nhiÖm b¸o ço c«ng viÖc lªn cho nh÷ng ngêi
®øng ®Çu chÝnh phñ çc níc ASEAN t¹i çc Héi nghÞ CÊp cao. §îc sù
ph©n c«ng cña ChÝnh phñ, Bé trëng Th¬ng m¹i ViÖt Nam tham dù çc
AEM.
Héi ®ång AFTA (Khu vùc MËu dÞch Tù do - ASEAN Free Trade Area): ®îc
thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ Thîng ®Ønh ASEAN lÇn thø t
ngµy 28/1/1992 t¹i Singapore ®Ó theo dâi, phèi hîp vµ b¸o ço viÖc thùc
hiÖn Ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (Common Effective
Preferential Tariff - CEPT). Héi ®ång AFTA lµ c¬ quan cÊp Bé trëng, gåm
®¹i diÖn cña çc níc thµnh viªn vµ Tæng th ký ASEAN . Héi ®ång häp khi
cÇn thiÕt, nhng Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn vµ b¸o ço trùc tiÕp lªn Héi nghÞ
AEM. ViÖt Nam cö Bé trëng Tµi chÝnh tham gia Héi ®ång AFTA.
Héi nghÞ çc quan chøc kinh tÕ cÊp cao (Senior Economic Official Meeting -
SEOM): lµ c¬ quan cÊp díi trùc tiÕp gióp viÖc cho AEM vµ Héi ®ång AFTA,
®Èm nhËn viÖc gi¸m s¸t çc ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ ASEAN. SEOM häp 2
- 3 th¸ng mét lÇn vÇ cã tr¸ch nhiÖm b¸o ço lªn AEM vµ Héi ®ång AFTA.
ViÖt Nam cö Vô trëng Vô ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i ®a ph¬ng, Bé Th¬ng m¹i
lµm Trëng ®oµn tham gia SEOM.
Héi ®ång AIA (Khu vùc ®Çu t ASEAN - ASEAN Investment Agreement) vµ Uû
ban ®iÒu phèi vÒ ®Çu t (Committee for Co-ordination of Investment - CCI):
®Ó phèi hîp, gi¸m s¸t vµ ®iÒu hµnh viÖc thùc hiÖn HiÖp ®Þnh khung vÒ
Khu vùc ®Çu t ASEAN (AIA) ký kÕt ngµy 7/10/1998, Héi ®ång AIA ®îc
thµnh lËp víi c¬ chÕ ho¹t ®éng t¬ng tù nh Héi ®ång AFTA. Héi ®ång AIA
b¸o ço trùc tiÕp lªn AEM. Uû ban ®iÒu phèi vÒ ®Çu t lµ c¬ quan cÊp Vô
gióp viÖc cho Héi ®ång AIA, ViÖt Nam cö Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t tham gia
Héi ®ång AIA vµ CCI.
6

Uû ban ®iÒu phèi vÒ dÞch vô (Committee for Co-ordination of Service - CCS):
®îc thµnh lËp ®Ó x©y dùng çc ph¬ng ¸n ®µm ph¸n, phèi hîp, gi¸m s¸t vµ
®iÒu hµnh viÖc thùc hiÖn kÕt qu¶ ®µm ph¸n vÒ dÞch vô theo HiÖp ®Þnh
khung ASEAN vÒ dÞch vô (ASEAN Framework Agreement on Service -
AFAS) ký kÕt ngµy 15/12/1995. CCS lµ c¬ quan cÊp Vô vµ b¸o ço lªn
SEOM vµ AEM.
Ngoµi ra c¬ cÊu cña ASEAN cßn cã mét sè çc Uû ban phô tr¸ch hoÆc
®iÒu phèi vµ çc Héi nghÞ ra quyÕt ®Þnh cho mét phÇn çc ho¹t ®éng hîp
t¸c kinh tÕ - th¬ng m¹i - ®Çu t trong khèi nh: Héi nghÞ thîng ®Ønh ASEAN
(ASEAN Summit), Héi nghÞ Bé trëng chuyªn ngµnh, Tæng th ký vµ Ban th
ký ASEAN, Çc c¬ chÕ hîp t¸c víi çc níc thø ba...
S¬ ®å : C¬ cÊu thÓ chÕ hîp t¸c kinh tÕ ASEAN
7
Héi nghÞ Bé trëng
Kinh tÕ (AEM)
Héi ®ång AFTAHéi ®ång AIA
Uû ban ®iÒu
phèi vÒ ®Çu t
(CCI)
SEOM Uû ban ®iÒu
phèi vÒ dÞch
vô (CCS)
Çc nhãm
c«ng t¸c
Çc uû ban
t vÊn
Çc thÓ
chÕ kh¸c

1.1.4.KÕ ho¹ch vµ triÓn väng ph¸t triÓn hîp t¸c ASEAN
T¹i Héi nghÞ Thîng ®Ønh ASEAN kh«ng chÝnh thøc lÇn thø hai ngµy
15/12/1997, mét kÕ ho¹ch tæng qu¸t cho hîp t¸c ASEAN ®Õn n¨m 2020 ®·
®îc ®a ra, kÕ ho¹ch nµy ®îc lÊy tªn lµ “ViÔn c¶nh ASEAN 2020 - Céng t¸c
chÆt chÏ trong sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng” nh»m x¸c ®Þnh môc tiªu, chiÕn lîc
vµ ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cho hîp t¸c kinh tÕ cña çc níc thµnh viªn bíc
vµo thÕ kû XXI. Môc tiªu cña ViÔn c¶nh ASEAN 2020 lµ t¹o ra mét Khu vùc
kinh tÕ ASEAN æn ®Þnh, thÞnh vîng vµ cã søc c¹nh tranh cao, trong ®ã
hµng hãa, dÞch vô vµ ®Çu t ®îc lu th«ng t do, ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång ®Òu
gi÷a çc níc, gi¶m bít ®ãi nghÌo vµ sù chªnh lÖch vÒ kinh tÕ, x· héi, t¨ng c-
êng æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ x· héi. §Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu ®ã,
ASEAN sÏ thùc hiÖn chiÕn lîc sau ®©y:
• Hoµn thµnh AFTA vµ ®Èy nhanh viÖc tù do hãa th¬ng m¹i dÞch vô;
• Hoµn thµnh Khu vùc ®Çu t ASEAN vµo n¨m 2010 vµ thùc hiÖn ®Çu t tù
do vµo n¨m 2020;
• T¨ng cêng vµ më réng hîp t¸c tiÓu vïng ë çc khu vùc t¨ng trëng tiÓu vïng
hiÖn cã vµ thiÕt lËp nh÷ng khu vùc t¨ng trëng tiÓu vïng míi;
• TiÕp tôc cñng cè vµ më réng thªm çc mèi liªn kÕt kttÐ khu vùc ngoµi
ASEAN;
• Hîp t¸c, t¨ng cêng hÖ thèng th¬ng m¹i ®a ph¬ng;
8

• T¨ng cêng vai trß cña giíi doanh nghiÖp, coi ®ã lµ ®éng lùc cña ph¸t
triÓn.
T¹i Héi nghÞ Thîng ®Ønh ASEAN lÇn thø s¸u ®îc tæ chøc vµo th¸ng 12
n¨m 1998 t¹i hµ Néi, çc nguyªn thñ quèc gia ®· th«ng qua mét kÕ ho¹ch
hµnh ®éng, ®îc lÊy tªn lµ “KÕ ho¹ch hµnh ®éng Hµ Néi” hay cßn gäi lµ
“Tuyªn bè Hµ Néi”. §©y lµ kÕ ho¹ch ®Çu tiªn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña
“ViÔn c¶nh ASEAN 2020” víi khung thêi gian lµ s¸u n¨m, tõ n¨m 1999 ®Õn
n¨m 2004. TiÕn tr×nh thùc hiÖn ®îc xem xÐt ba n¨m mét lÇn t¹i çc Héi
nghÞ Thîng ®Ønh ASEAN. Cã thÓ ®¸nh gi¸ viÖc th«ng qua KÕ ho¹ch hµnh
®éng Hµ Néi lµ mét bíc tiÕn míi trong quan hÖ hîp t¸c cña ASEAN, lÇn
®Çu tiªn, mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng toµn diÖn, s©u s¾c vµ cã tÝnh cam
kÕt ço gi÷a çc níc ®· ®îc th«ng qua.
1.2. toµn cÇu ho¸ vµ sù ra ®êi cña afta
1.2.1.Kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu hãa
Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ®-
îc t¨ng lªn m¹nh mÔ bëi t¸c ®éng cña çc quy t¾c hay thÓ chÕ quèc tÕ míi
nh Ng©n Hµng ThÕ Giíi (WTO), Quü tiÒn tªn quèc tÕ, Tho¶ thuËn chung
vÒ thuÕ quan vµ thuÕ mËu dÞch (GATT) v.v. ViÖc x©y dùng mét hÖ
thèng th¬ng m¹i quèc tÕ dùa trªn quy t¾c, viÖc t¨ng cêng héi nhËp çc thÞ
trêng tµi chÝnh vµ ph¸t triÓn cña çc thÓ chÕ míi ®îc xóc tiÕn m¹nh tõ
nh÷ng n¨m 70 –80 cña thÕ kû XX ®· bíc ®Çu t¹o ra mét hÖ thèng kinh tÕ
quèc tÕ kh¸c rÊt nhiÒu víi hÖ thèng vèn cã tríc ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø
hai.
9

Sù gia t¨ng nhanh chãng cña çc luång th¬ng m¹i, lu©n chuyÓn vèn vµ
®Æc biÖt lµ bïng næ cña c«ng nghÖ th«ng tin ( ®Æc biÖt lµ sù ra ®êi cña
Internet ) cïng víi sù lan táa cña xu híng d©n chr ho¸ dêi sèng chÝnh trÞ –
x· héi ë cuèi nh÷ng n¨m 80, ®Çu nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kû XX ®· t¹o ra lµn
sãng míi cña quèc tÕ ho¸. Sù biÕn ®æi nµy ®a ®Õn sù chÊm døt chiÕn
tranh l¹nh, më ra sù hîp t¸c vµ héi nhËp trªn quy m« toµn cÇu. Çc mèi quan
hÖ kinh tÕ nh th¬ng m¹i, ®Çu t chuyÓn giao c«ng nghÖ, çc vÊn ®Ò vÒ
m«i trêng vµ x· héi nh nghÌo ®ãi, bÖnh tËt, « nhiÔm m«i trêng vµ çc vÊn
®Ò chÝnh trÞ – an ninh nh xung ®ét x· héi, khñng bè , röa tiÒn, ma tuý,
nh©n quyÒn, d©n chñ, an ninh quèc gia v.v... giê ®©y ®ßi hái cã sù phèi
hîp hµnh ®éng cña tÊt c¶ çc níc. Sù hîp t¸c nµy ®îc trî gióp bëi c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i vµ kÕt qu¶ lµ lµm cho tiÕn tr×nh quèc tÕ hãa ®îc ®Èy nhanh vµ
cao h¬n. ChÝnh v× vËy, tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y, qu¸ tr×nh nµy ®-
îc gäi víi çi tªn míi lµ Toµn cÇu ho¸.
Toµn cÇu hãa ®îc hiÓu , ®îc nh×n díi nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau, nhng nh ®·
gi¶i thÝch ë phÇn trªn, ta cã thÓ hiÓu mét çch kh¸i qu¸t toµn cÇu ho¸ lµ
mét qu¸ tr×nh thiÕt lËp vµ thay ®æi çc mèi quan hÖ quèc tÕ, mét ph¹m trï
®a diÖn bao trïm tÊt c¶ çc mÆt ho¹t ®éng cña ®êi sèng x· héi. Toµn cÇu
ho¸ cã thÓ ®îc ®Þnh nghÜa theo hai çch sau:
Mét lµ, ( ®Þnh nghÜa cña Shahid Yusf ): Toµn cÇu ho¸ lµ sù héi nhËp cña
çc quèc gia thµnh mét thÓ thèng nhÊt th«ng qua çc dßng ch¶y th¬ng m¹i,
tiÒn vèn, tri thøc vµ nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin
Hai lµ, (®Þnh nghÜa cña Mikhain Simai): Toµn cÇu ho¸ lµ sù tæng hîp çc
qu¸ tr×nh vµ hiÖn tîng nh lu©n chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô, t b¶n, c«ng
10

nghÖ th«ng tin qua biªn giíi, di chuyÓn ngêi gi÷a çc níc, híng u thÕ trªn thÞ
trêng th¬ng m¹i vµ ®Çu t quèc tÕ, sù liªn kÕt thÞ trêng vÒ l·nh thæ vµ chÕ
®é, ®ång thêi lµ sù xuÊt hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu nh chØ
bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp, t¨ng trëng d©n sè qu¸ møc mµ chØ cã hîp t¸c
toµn thÕ giíi míi gi¶i quyÕt ®îc.
MÆc dï cã nhiÒu çch lý gi¶i kh¸c nhau vÒ toµn cÇu ho¸, nhng mäi ngêi
kh¾p n¬i trªn thÕ giíi ®Òu dÇn dÇn hiÓu ®îc néi dung vµ ý nghÜa c¬ b¶n
vÒ nã. §ã lµ qu¸ tr×nh thÕ giíi tiÕn ®Õn mét ng«i lµng chung mµ ë ®ã çc
®êng biªn giíi quèc gia trë nªn mê nh¹t vµ n¶y sinh nhu cÇu ph¶i cã mét sù
qu¶n lý chung trªn ph¹m vi toµn cÇu. Qu¸ tr×nh nay ®ang n»m ë giai ®o¹n
®Çu, ®ang ®îc t¨ng tèc, gióp søc cña c«ng nghÖ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ
Internet, vµ çc biÕn thÓ cña qu¸ tr×nh nµy lµ hÕt søc phøc t¹p, lu«n cã
tÝnh hai mÆt, kh«ng cã mét quèc gia nµo, khu vùc nµo cã thÓ thê ¬ víi nã.
1.2.2.C¬ héi vµ th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸ ®Õn liªn kÕt ASEAN
Nh ®· kh¸i qu¸t ë môc trªn, toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh hai mÆt, nã cã
thÓ lµm t¨ng nhanh lîng cña c¶i vËt chÊt cho thÕ giíi, lµm cho ®êi sèng vËt
chÊt còng nh tinh thÇn cña mçi thµnh viªn trong x· héi ®îc c¶i thiÖn, lµm
cho con ngêi, çc d©n téc gÇn gòi, th©n thiÖn, hiÓu biÕt vµ cã tr¸ch nhiÖm
víi nhau vµ víi céng ®ång chung cña nh©n lo¹i nhiÒu h¬n, nhng nã còng
g©y kh«ng Ýt khã kh¨n bÊt lîi cho nhiÒu ngêi, nhiÒu d©n téc nh lµm gia
t¨ng hè ng¨n çch giµu nghÌo, bÊt b×nh ®½ng vµ xung ®ét trong x· héi, xãi
mßn b¶n s¾c v¨n ho¸ vµ suy yÕu quèc gia.
Víi môc ®Ých lµm râ h¬n nh÷ng t¸c ®éng cña toµn cÇu ho¸ tíi çc níc
ASEAN dÉn ®Õn ph¶n øng cña liªn kÕt ASEAN ®èi víi çc t¸c ®éng tiªu
11

cùc cña toµn cÇu ho¸, díi ®©y xin ®îc ph©n tÝch kh¸i qu¸t nh÷ng c¬ héi vµ
th¸ch thøc ®èi víi liªn kÕt ASEAN
1.2.2.1. C¬ héi cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi liªn kÕt ASEAN
Lµm t¨ng nhanh c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt cho liªn kÕt khu vùc vµ héi nhËp
quèc tÕ
Tríc hÕt, toµn cÇu ho¸ lµm bïng næ ngo¹i th¬ng vµ më réng quan hÖ thÞ tr-
êng trong níc, khu vùc vµ thÕ giíi. Nhê cã nguån ®Çu t tõ níc ngoµi, ®Æc
biÖt lµ kho¶n ®Çu t trùc tiÕp (FDI) vµo níc ASEAN t¨ng nhanh ( ®Æt møc
kû lôc gÇn 30 tØ USD vµo n¨m 1996 ) ®em ®Õn mét tèc ®é t¨ng trëng cao
vµ kÐo dµi, tõ n¨m 1987 – 1996 ®¹t b×nh qu©n 15% n¨m trong khi tèc ®é
t¨ng trëng cña toµn thÕ giíi lµ 6,3%, nhê ®ã mµ vÞ trÝ cña ASEAN trong
çn c©n mËu dÞch toµn cÇu còng ®îc c¶i thiÖn tr«ng thÊy. Do tèc ®é t¨ng
trëng ngo¹i th¬ng cao liªn tôc trong nhiÒu n¨m liÒn, t¨ng trëng tæng s¶n
phÈm quèc néi ( GDP) hµng n¨m cña çc níc ASEAN trong thêi gian ®ã
®Æt tØ lÖ rÊt cao so víi çc níc trªn thÕ giíi nãi chung, çc níc ®ang ph¸t
triÓn nãi riªng. Cã thÓ nãi r»ng, nguån vèn ®Çu t cña níc ngoµi nãi chung,
FDI nãi riªng lµ yÕu tè chÝnh lµm c¶i thiÖn nhanh chãng tr×nh ®é c«ng
nghÖ, qu¶n lý xÝ nghiÖp, ®µo t¹o c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ c¬ së h¹ tÇng
kü thuËt cho çc níc ASEAN.
C¶i thiÖn m«i trêng ph¸p lý, thóc ®Èy d©n chñ ho¸ x· héi vµ lµm t¨ng thªm
hîp t¸c gi÷a çc níc
Toµn cÇu ho¸ lµm s¶n sinh ra nhiÒu tæ chøc th¬ng m¹i tù do theo vïng, l·nh
thæ nh APEC, MERCOSUR, NAFTA, EU v.v...§Õn lît m×nh, çc tæ chøc
nµy kh«ng chØ t¹o dùng vµ hoµn thiÖn dÇn luËt ch¬i chung mang tÝnh
phæ qu¸t cho mäi ngêi, mçi quèc gia – d©n téc, khu vùc vµ toµn thÕ giíi.
12

ChÝnh phñ cña çc níc muèn thu hut vèn ®Çu t níc ngoµi, t¨ng cêng th¬ng
m¹i víi thÕ giíi, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cña m×nh th× kh«ng cã
çch nµo kh¸c lµ ®a ra chÝnh s¸ch u ®·i ®Çu t, gi¶m thuÕ quan vµ t¹o kh¶
n¨ng cho çc h·ng kinh doanh hay ç nh©n trùc tiÕp tham gia vµo çc quan
hÖ quèc tÕ.
Lµm t¨ng tÝnh më cña hîp t¸c khu vùc
Tríc ®©y, hîp t¸c khu vùc ASEAN bÞ chi phèi bëi sù tranh ®ua ®èi ®Çu
gi÷a hai cùc Mü vµ Liªn X« nªn tÝnh chÊt më cöa hîp t¸c ®a chiÒu, ®a ph-
¬ng bÞ h¹n chÕ, thªm vµo ®ã liªn kÕt ASEAN chñ yÕuth«ng qua con ®êng
nhµ níc ( çc chÝnh phñ ®a ra ch¸c tho¶ thuËn chung ) ( hay cßn gäi lµ liªn
kÕt chÝnh thøc) th× thõ ®Çu thËp niªn 90 ®Ðn nay chÝnh phr çc níc
ASEAN ®· kÝnh thÝch çc ho¹t ®éng kinh tÕ t nh©n trong khu vùc liªn
doanh, liªn kÕt víi nhau (liªn kÕt thùc chÊt), coi çc sù g¾n kÕt ho¹t ®éng
kinh doanh cô thÓ díi sù chi phèi cña çc quy luËt thÞ trêng lµ thíc ®o øc
®é, lµ môc tiªu cña liªn kÕt khu vùc.
1.2.2.2. Th¸ch thøc cña toµn cÇu ho¸ ®èi víi liªn kÕt ASEAN
Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi vµ thuËn lîi mµ toµn cÇu ho¸ ®em l¹i cho liªn kÕt
ASEAN.
nh ®· tr×nh bµy ë trªn, th× còng cã kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc mµ
ASEAN
ph¶i ®èi mÆt vµ thÝch øng.
NÒn kinh tÕ dÔ bÞ tæn th¬ng
§Ó tho¸t khái c¶nh nghÌo nµn, l¹c hËu ®ång thêi tËn dông lîi thÕ c¬ héi
thuËn lîi cña quèc tÕ çc níc ASEAN cã xu híng kªu gäi ®Çu t níc ngoµi vµ
13

tù do ho¸ tµi chÝnh. cïng víi chÝnh s¸ch duy tr× ®ång néi tÖ m¹nh, chÝnh
s¸ch tù do vay mîn ®· khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp ®æ x« ®i vay ngo¹i
tÖ ng¾n h¹n, t¹o ra dßng ch¶y t b¶n vµo çc níc ASEAN víi sè lîng lín trong
nh÷ng n¨m 80-90. VÝ dô nh Th¸i Lan, vèn níc ngoµi n¨m 1990 chiÕm 8%
GDP, sau ®ã t¨ng lªn 14% vµo n¨m 1995. Sù t¨ng vèn nµy lµm cho kinh tÕ
çc níc nµy bïng næ víi tèc ®é t¨ng trëng tíi hai con sè nhng çc kho¶ nî níc
ngoµi còng t¨ng theo rÊt nhanh, tõ 29 tØ USD n¨m 1990 (t¬ng ®¬ng víi
34% GDP) lªn tíi 94 tØ USD vµo n¨m 1996 (t¬ng ®¬ng víi 51% GDP).
Sù gia t¨ng m¹nhh mÏ cña çc luång lu©n chuyÓn vèn, mét mÆt thóc ®Èy
nhanh toµ cÇu ho¸ thÞ trêng, t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho t¨ng trëng kinh tÕ vµ
gãp phÇn ph©n phèi l¹i cña c¶i trªn thÕ giíi, mÆt kh¸c nã cã thÓ t¹o ra sù
bÊt æn kinh tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng níc cã sù phô thuéc lín vµo nguån
vèn níc ngoµi, khi cã sù biÕn ®éng tiÒn tÖ quèc tÕ.
C¹nh tranh kh«ng c©n søc
Cïng víi sù t¨ng tèc cña çc luång lu©n chuyÓn vèn, lao ®éng vµ th¬ng m¹i
®èi lu, sù ph¸t triÓn vît bËc cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng
nghÖ th«ng tin trong vßng kho¶ng mét thËp kû qua ®· t¹o ra cuéc c¹nh
tranh khèc liÖt vÒ chÊt lîng vµ thÞ truêng s¶n phÈm trªn qui m« toµn cÇu.
§èi víi çc nhiÒu níc ASEAN víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp vÒ c«ng nghÖ th«ng
tin dÉn ®Õn viÖc khã kh¨n vµ chËm h¬n so víi çc níc ph¸t triÓn trong viÖc
tiÕp thu çc ph¸t triÓn míi vÒ khoa häc, kü thuËt vµ vµ çc mÆt kh¸c nh v¨n
ho¸ x· héi trªn ph¬ng diÖn toµn cÇu dÉn ®Õn thÕ bÊt lîi trong c¹nh tranh
trong m«i trêng toµn cÇu ho¸, viÖc cã nÒn c«ng nghÖ th«ng tin thÊp cßn
dÉn ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc n©ng cao tr×nh ®é cña d©n sè
trong ®é tuæi lao ®éng thùc tÕ ngay t¹i hai níc ph¸t triÓn nhÊt §«ng Nam ¸
lµ Xingapo vµ Malaixia th× tr×nh ®é cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng
14

vÉn cßn thÊp so víi nhiÒu níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vÝ dô: tr×nh ®é ®¹i
häc cña lao ®éng Hµn quèc lµ 50% vµ Hång K«ng lµ 40% th× Xingapo chØ
®¹t 22% ( theo tµi liÖu lu t¹i ViÖn nghiªn cøu §«ng Nam ¸ )
So s¸nh víi çc níc ph¸t triÓn cã xuÊt ph¸t ®iÓm cao vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi
vÒ c«ng nghÖ vµ tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghÖ, çc níc ASEAN ®ang di
nh÷ng bíc ®Çu tiªn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh hÕt søc gay g¾t cña toµn
cÇu ho¸, vµ trong cuéc ®Êu tranh sinh tån nµy, cã thÓ lµm cho çc níc
ASEAN v¬n lªn trë thµnh nh÷ng níc ph¸t triÓn, cã ®íi sèng vËt chÊt còng
nh tinh thÇn caom nh÷ng còng cã thÓ lµm cho çc quèc gia – d©n téc trong
khu vùc r¬i vµo khñng ho¶ng, tan r·. Nh cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn
tÖ næ ra tõ n¨m 1997 ®· lµm t¨ng hè ng¨n çch giµu nghÌo, vµ bÊt b×nh
®¼ng trong x· héi, bïng næ çc xung ®ét, çc bÊt æn x· héi kh¸c t¹i nhiÒu níc
ASEAN. KÕt qu¶ nµy cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn tiÕn tr×nh liªn kÕt ASEAN
®i vµo chiÒu s©u vµ chiÒu réng.
1.2.3.Sù ra ®êi Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA
Trong bèi c¶nh cã nhiÒu thay ®æi trong m«i trêng chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ
khu vùc, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, ®· ®Æt kinh tÕ çc níc ASEAN ®øng tríc
nh÷ng th¸ch thøc to lín kh«ng dÔ g× vît qua nªu nh kh«ng cã sù hîp t¸c, liªn
kÕt chÆt trÏ víi nhau h¬n vµ cã nh÷ng nç lùc míi, thiÕt lËp nªn çc c¬ chÕ
hîp t¸c míi, võa ®ãn b¾t còng nh sö dông nh÷ng c¬ héi tèt, ®ång thêi tõng
bíc kh¾c phôc, vît qua nh÷ng th¸ch thøc mµ toµn cÇu ho¸ t¹o ra ®Æc biÖt
lµ sù gia t¨ng c¹nh tranh quèc tÕ.
15

1.2.3.1. Sù ra ®êi cña AFTA
MÆc dï t×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a çc thµnh
viªn ASEAN lóc ®ã lµ kh¸ lín, nhng tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña çc níc nµy
trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 lµ rÊt cao vµ t¬ng ®èi ®ång ®Òu. §iÒu
nµy t¹o ra nÒn t¶ng c¬ së thóc ®Èy çc níc ASEAN t¨ng cêng hîp t¸c kinh tÕ
s©u réng h¬n. Ngoµi ra, bu«n b¸n néi khèi ASEAN nh×n chung chiÕm tØ
lÖ t¬ng ®èi nhá (kho¶ng trªn díi 18% ) vµ phÇn lín ho¹t ®éng vµ gi¸ trÞ trao
®æi mËu dÞch nghiªng vÒ phÝa Singapo.§iÒu nµy lµm cho çc l·nh ®¹o
ASEAN kh«ng hµi lßng, muèn x©y dùng mét c¬ chÕ míi ®Ó thóc ®Èy hîp
t¸c th¬ng m¹i vµ ®Çu t.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh, gia t¨ng c¹nh tranh quèc tÕ, víi sù ra ®êi vµ h×nh
thµnh cña çc tæ chøc, çc khèi thÞ trêng khu vùc, lµ yÕu tè quan träng
nhÊt thóc ®Èy h×nh thµnh AFTA. §Çu nh÷ng n¨m 90, khi chiÕn tranh l¹nh
®i ®Õn håi kÕt th× kh«ng gian, quy m« vµ møc ®é c¹nh tranh cña c¬ chÕ
vµ thÞ trêng trë nªn to lín h¬n, m¹nh mÏ vµ quyÕt liÖt h¬n. Trªn b×nh diÖn
toµn thÕ giíi th× “Tho¶ thuËn chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch” (GATT)
n¨m 1986 ®· ®Æt c¬ së cho sù h×nh thµnh nªn Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi
(WTO) vµ n¨m 1994 (cã hiÖu lùc tõ 1.1.1995). ë b×nh diÖn thÊp h¬n, mét
c¬ chÕ hîp t¸c khu vùc míi ra ®êi vµo n¨m 1989 ®ã lµ DiÔn ®µn Hîp t¸c
kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC). Tham gia diÔn ®µn nµy hÇu hÕt
çc níc thuéc lßng ch¶o Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, trong ®ã cã çc níc
ASEAN vµ çc cêng quèc kinh tÕ nh Mü vµ NhËt B¶n, trong diÔn ®µn nµy
Mü ®ãng vai trß ®iÒu phèi. Sù ra ®êi DiÔn ®µn nµy ®· lµm gia t¨ng hîp t¸c
vµ c¹nh tr¹nh gi÷a çc níc trong vïng, ®Æc biÖt gi÷a çc níc ®ang ph¸t triÓn
trong ®ã cã çc níc ASEAN vµ çc níc t b¶n ph¸t triÓn.
16

TiÕp ®Õn lµ sù ra ®êi cña “ThÞ trêng chung nhãm çc níc Nam Mü” –
MERCOSUR vµo n¨m 1991 víi môc tiªu lµ thiÕt lËp thÞ trêng chung khu
vùc th«ng qua hîp t¸c hµi hoµ çc chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp, c«ng
nghiÖp, tµi chÝnh, giao th«ng vËn t¶i vµ çc nghµnh nghÒ kh¸c cña nÒn
kinh tÕ quèc d©n.
ViÖc Céng ®ång ch©u ¢u (EC) chÝnh thøc thµnh lËp nªn Liªn minh ch©u
¢u (EU) víi thÞ trêng chung cña 15 níc thµnh viªn cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
vµo n¨m 1992 vµ sù ra ®êi cña cña Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü –
NAFTA, còng trong n¨m ®ã cïng víi viÖc t¨ng cêng h¬n n÷a chÕ ®é b¶o hé
®ãi víi hµng néi khèi cña hä ®· ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi
hµng ho¸ cña çc níc ASEAN. Nh÷ng thay ®æi míi nµy t¹o ra kh«ng Ýt th¸ch
thøc cho çc níc ASEAN, ®Æc biÖt trong viÖc thu hót çc nguån viÖn trî tõ
níc ngoµi vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh sang ¢u-Mü vµ NhËt B¶n, n¬i
chiÕm phÇn chñ yÕu trong çn c©n th¬ng m¹i cña ASEAN.
§øng tríc t×nh h×nh ®ã th¸ng Giªng n¨m 1992 tµi Héi nghÞ thîng ®Ønh
ASEAN lÇn thø IV häp t¹i Singapo ®· chÝnh thøc quyÕt ®Þnh thµnh lËp
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN. §©y lµ mét thÝch øng tøc thêi, mét biÓu
hiÖn râ nÐt nhÊt hµnh ®éng cña ASEAN tríc toµn cÇu ho¸ vµ c¹nh tranh
quèc tÕ cña kû nguyªn hËu chiÕn tranh l¹nh. Sự ra đời của một khu vực
Thương mại Tự do sẽ giúp các nước ASEAN tăng cêng buôn bán trong nội bộ
khối, qua đó thúc đẩy sản xuất tăng truởng, đồng thời biến ASEAN thành một địa
điểm hấp dẫn đầu tư nước ngoài. Ví dụ như các nước ASEAN có thể mua nguyên
liệu của nhau rẻ hơn, do đó sẽ có sự phân công lao động để mỗi nước sản xuất
những mặt hàng có lợi thế nhất. Hoặc các nhà đầu tư có thể tìm thấy lợi ích khi đầu
tư vào ASEAN vì sản phẩm sản xuất ra tại một trong các nước thành viên có thể dễ
dàng lưu thông, tiêu thụ tại các nước thành viên khác.
17

So với EU hoặc NAFTA, thể chế của AFTA còn đơn giản và lộ trình thực hiện theo
từng bước với nhũng mốc kết thúc của các thành viên đồng nhất. Thông qua AFTA
thì tỷ lệ buôn bán nội bộ có được cải thiện nhưng không thể tăng nhanh được và
khó có thể so sánh với tốc độ phát triển của các tổ chức như EU và NAFTA. Tuy
nhiên, AFTA - một có chế hợp tác kinh tế mới này tạo cho ASEAN một không gian
mới, một thị trường thống nhất, từ đó giúp các nước thành viên tăng khả năng thu
hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài, tạo dựng ASEAN thành một cơ sở sản xuất,
cạnh tranh hướng ra thị trường thế giới. Nói một cách khác, thông qua AFTA, các
nước ASEAN sẽ tạo cho mình một môi trường kinh doanh năng động, một cuộc
tập duyệt, một chiếc cầu nối để cho các nước thành viên chủ động tham gia một
cách có hiệu quả vào sân chơi toàn cầu.
Cã thÓ nãi, viÖc AFTA ra ®êi lµ mét bíc chuyÓn míi vÒ chÊt trong hîp t¸c
vµ liªn kÕt ASEAN nãi chung, kinh tÕ nãi riªng. Theo lý thuyÕt héi nhËp tÕ
khu vùc th× bíc ®Çu lµ ph¶i thùc hiÖn tù do ho¸ mËu dÞch vµ liªn minh
thuÕ quan råi míi ®i ®Õn h×nh thµnh thÞ trêng chung vµ cuèi cïng lµ lËp
nªn liªn minh kinh tÕ víi ®ång tiÒn chung. Nh vËy, viÖc thùc hiÖn AFTA
chØ lµ nÊc thang ®Çu tiªn cña tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc, nhng
nã sÏ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh t¬ng lai cña ASEAN sau nµy.
1.2.3.2. Môc tiªu cña AFTA
Mục tiêu chủ yếu của AFTA là tạo ra một môi trường thương mại - đầu tư ưu đãi
trong khu vực trên cơ sở loại bỏ các rào chắn thuế quan và phi thuế quan. Theo quy
định của Hiệp Định về thuế quan có hiệu lực chung (CEPT) năm 1992 thì các nước
thành viên tham gia lúc đó phải giảm thuế quan xuống còn từ 0 - 5% và phải đạt
trên 95% số lượng danh mục hàng hóa giảm thuế, đồng thời loại bỏ tất cả các hạn
18

chế định lượng và hàng rào phi thuế quan trong vòng 15 năm ( tức là đến năm 2003
phải hoàn thành ). Tiến trình thực hiện AFTA - CEPT trên được khẳng định lại tại
cuộc họp các Bộ trưởng kinh tế ASEAN tháng 12-1994 tại Chiềng Mai.Theo quy
định thì tỉ lệ thuế quan bình quân toàn ASEAN( 6 nước ASEAN lúc dó) các danh
mục bị đánh thuế sẽ giảm dần từ gần 13% vào năm 2003.Gắn liền với biện pháp
giảm tỷ suất thuế quan, AFTA còn thực hiện hàng loạt biện pháp khác nhằm tạo
thuận lợi cho sự luân chuyển thương mại giữa các thành viên như các biện pháp
tăng cường sự thống nhất về Hệ thống hµi hòa thuế quan (HS), thống nhất về biểu
mẫu kê khai hải quan chung, chuẩn hóa về thủ tục xuất-nhập khẩu, xây dựng
“luồng xanh” cho hàng hóa ASEAN ra vào cửa khẩu trong khu vực kể từ ngày 1
tháng 1-1996. Đồng thời, với các biện pháp giảm thuế quan, AFTA còn thực hiện
xóa bỏ các hạn ngạch giữa ban thư ký ASEAN và các ủy ban ASEAN của từng
quốc gia, xúc tiến quá trình tư nhân hóa nhằm tăng cường tham gia của các tổ chức
kinh tế tư nhân vào lộ trình AFTA. Thông qua AFTA, các hình thức liên kết kinh tế
khác trong nội bộ ASEAN cũng được triển khai, như thành lập các dự án liên
doanh công nghiệp, liên doanh đầu tư v.v...
Sau một vài năm thực hiện AFTA-CEPT, mậu dịch nội bộ và nguồn đầu tư nước
ngoài vào ASEAN được cải thiện rõ rệt. Điều này góp phần thúc đẩy nhanh hơn
tiến trình AFTA. Hội nghị Bộ trưởng kinh tế ASEAN họp tại Chiêng Mai ( Thái
Lan) năm 1996 đã quyết định rút ngắn thời gian hoàn tất AFTA từ 15 năm xuống
còn 10 năm. Đến năm 2003, sáu nước thành viên cũ của ASEAN phải cắt giảm
thuế xuống còn 0-5%. Còn các thành viên mới tham gia nhập ASEAN thì việc hoàn
tất AFTA muộn hơn. Đối với Việt Nam, thuế suất xuống còn 0-5% được thực hiện
từ 1-1-2006. Những điều chỉnh này cho thấy quyết tâm của ASEAN muốn tạo ra
bước chuyển về chất trong hợp tác và liên kết kinh tế nội khối thông qua cạnh tranh
giữa các nước thành viên, mà còn biến khu vực này thành một thị trường năng động
của thế giới, hấp dẫn trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Nếu Khu vực mậu dịch
19

tự do này trở hành hiện thực theo như lịch trình đã đề ra, thì tạo ra một bước đột
phá cho một quá trình hội nhập tổng thể không giới hạn, có thể biến ASEAN trở
thành một cộng đông hay liên minh kinh tế trong khoảng hai ba thập niên tiếp theo.
Theo lý thuyết hội nhập, các nước ASEAN đã trải qua giai đoạn hợp tác kinh tế
theo kiểu Hiệp định ưư đãi mậu dịch song phương, tức là các thành viên với nhau
đã thỏa thuận, ký kết các hiệp định song phương, cùng cắt giảm từng phần thuế
quan, cho bên đối tác của mình hưởng một số ưu đãi về thuế v.v... Hiện nay, các
nước ASEAN đang trong giai đoạn liên kết kinh tế kiểu Khu vực tư do thương
mại ( FTA), nghĩa là các nước này cùng xóa bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế
quan giữa các nước với nhau để tạo ra một thị trường tự do cạnh tranh trong nội
khối.
Nếu khu vực tự do thương mại ASEAN trở thành hiện thực vào năm 203 đối với 6
nước ASEAN ban đầu thì Hiệp hội này trở thành một Liên minh thuế quan, có
mức độ hội nhập kinh tế cao hơn FTA. Liên minh thuế quan này lập nên rào cản
thương mại chung (thường là áp dụng một mức thuế chung như Cộng đồng châu
Âu đã làm trong những năm 60-70) để đối phó lại với các nước không phải là thành
viên. Nếu các tiến trình hội nhập kinh tế trên diễn ra suôn sẻ, thì ASEAN đến
những thập niên tiếp theo có thể trở thành Thị trường chung (hàng hóa, dịch vụ,
lao động và vốn được phép di chuyển tự do trong Hiệp hội), và sau này cũng là
Liên minh kinh tế (có chung chính sách) về tài chính, tiền tệ cũng như bảo hiểm xã
hội, có luật ngân hàng chung, có quốc hội chung, đồng tiền chung như EU ngày
nay. Nếu xét về lộ trình hội nhập kinh tế theo chiều dọc, thì AFTA là chiếc cầu nối
để các nước thành viên ASEAN tham gia một cách đầy đủ có hiệu quả vào các tổ
chức thương mại quốc tế, như Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á- Thái Bình Dương
(APEC) và tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
20

Nếu xét về chính sách kinh tế đối ngoại, đối tác chủ yếu của các nước thành viên
trong Hiệp hội thì vẫn là hướng vào các nước lớn, các cường quốc kinh tế trên thế
giới. Do vậy, mục tiêu chủ yếu của các thành viên không chỉ đơn thuần là AFTA,
mà thông qua tổ chức này, tạo ra được những lợi thế mới để tham gia vào nền kinh
tế toàn cầu. Thực tế cho thấy, ASEAN chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế
châu Á- Thái Bình Dương. Mặc dầu nền kinh tế các nước ASEAN có những cải
thiện nhất định trong một thập kỷ qua, nhưng vẫn còn phụ thuộc nặng nề vào thị
trường, vốn và công nghệ của Mỹ, Nhật Bản, Tây Âu và nước NIE châu Á. Mặt
khác, cho dù nền kinh tế ASEAN có thực hiện xong AFTA vào năm 2003, hoặc
một số nước thành viên mới sẽ kết thúc sau thời điểm 2003, nhưng tác động của nó
đối với thương mại nội bộ khu vực vẫn còn hạn chế.
Từ năm 1997 đến nay, khủng hoảng tài - chính tiền tệ châu Á đã làm cho việc giảm
thuế theo lịch trình đã vạch ra trong Hiệp định CEPT ở nhiều nước thành viên trở
nên phức tạp. Nhiều nước muốn trì hoãn cắt giảm thuế nhiều mặt hàng nằm trong
diện CEPT. Tuy vậy, cho đến cuối năm 1999, toàn bộ các nước ASEAN đã được
đưa vào danh mục cắt giảm thuế. Hàng hóa của 6 nước ASEAN ban đầu thuộc diện
CEPT đã lên tới 98% toàn bộ sản phẩm của họ. Và đến năm 2003, các nước này sẽ
cắt giảm thuế xuống còn từ0-5% đối với 85% danh mục thực hiện thuế của mình.
Các nước ASEAN từ năm 1996 cũng đã đồng ý với nhau loại bỏ hoàn toàn thuế
vào năm 2010 (sớm hơn so với dự định lúc mới thành lập là 5 năm 2015) đối với 6
nước thành viên ban đầu.Riêng đối với Việt Nam, Lào, Campuchia, Mianma thì
cam kết loại bỏ thuế quan hoàn toàn vào năm 2015. Một số sản phẩm nhạy cảm sẽ
loại bỏ vào năm 2018. Bàng này cho thấy mức giảm thuế diện CEPT hàng năm của
các nước ASEAN từ năm 2000 đến 2003.
21

Mức thuế trung bình hàng năm từ 2000 đến 2003 thuộc diện CEPT của tõng
nước ASEAN
Nước 2000 2001 2002 2003
Brunei
Campuchia
Inđônêxia
Lào
Malaixia
Mianma
Philipin
Xingapo
Thái Lan
Việt Nam
ASEAN
1,26
10,4
4,77
7,07
2,85
4,38
4,97
0,00
6,07
7,09
3,74
1,17
10,4
4,36
6,58
2,95
3,32
4,17
0,00
5,59
N/A
3,17
0,96
8,93
3,37
6,15
2,45
3,31
4,07
0,00
5,17
N/A
3,13
0,96
7,96
2,16
5,66
2,07
3,19
3,77
0,00
4,63
N/A
2,63
22

ch¬ng Ii
nh÷ng khã kh¨n thuËn lîi cña doanh nghiÖp viÖt nam trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan héi nhËp afta
1.3. Çc néi dung c¬ b¶n cña CEPT/AFTA
Trong tÊt çc ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ - th¬ng m¹i cña khèi ASEAN th×
HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan u ®·i cã hiÖu lùc chung (Common Effective
Preferetial Tariff - CEPT) ®ãng vai trß quan träng nhÊt, nh»m biÕn ASEAN
thµnh Khu vùc mËu dÞch tù do (ASEAN Free Trade Area - AFTA), n©ng
cao søc c¹nh tranh cña hµng hãa ASEAN trªn thÞ trêng quèc tÕ vµ t¹o ra
søc cuèn hót ®èi víi ®Çu t níc ngoµi. ChÝnh v× vËy, t¹i Héi nghÞ thîng
®Ønh lÇn thø t t¹i Xingapo, ngµy 28/1/1992, nguyªn thñ çc níc ASEAN ®·
th«ng nhÊt th«ng qua CEPT vµ ch¬ng tr×nh nµy b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ
ngµy 1/1/1993, ban ®Çu dù ®Þnh thùc hiÖn trong 15 n¨m, nhng tríc t×nh
h×nh thong m¹i quèc tÕ cã nhiÒu thay ®æi, Héi nghÞ Bé trëng ASEAN t¹i
Chiªng Mai (Th¸i Lan) diÔn ra vµo th¸ng 9/1993 ®· quyÕt ®Þnh rót ng¾n
thêi gian thùc hiÖn CEPT xuèng cßn 10 n¨m tøc lµ ®Õn n¨m 2003 vµ sau
Héi nghÞ Thîng ®Ønh lÇu s¸u tÞa Hµ Néi, mèc thêi gian nµy ®îc Ên ®Þnh
lµ 1/1/2002 cho ASEAN - 6. Çc néi dung chñ yÕu cña CEPT vÒ c¬ b¶n
bao gåm çc néi dung sau:
1.3.1.Néi dung vÒ lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan:
23

HiÖp ®Þnh CEPT thùc chÊt lµ ch¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan chung
xuèng møc 0% - 5% trong bu«n b¸n trao ®æi hµng hãa gi÷a çc níc thµnh
viªn ASEAN víi nhau. §©y lµ c«ng cô chØ ®¹o thùc hiÖn AFTA víi néi dung
vµ lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ vµ lo¹i bá hµng rµo phi thuÕ quan cña tõng danh
môc nh sau:
a) Danh môc c¾t gi¶m ngay (IL): Çc s¶n phÈm theo danh môc nµy ®îc çc
níc thµnh viªn nhÊt trÝ chia thµnh 2 lé tr×nh c¾t gi¶m:
+ Lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh: bao gåm çc danh môc hµng hãa ®ang
chÞu thuÕ suÊt díi møc 20% sÏ ®îc c¾t gi¶m xuèng 0% - 5% kÓ tõ ngµy
1/1/1998, bao gåm 15 nhãm mÆt hµng chiÕm kho¶ng 40% th¬ng m¹i
trong khèi. Çc s¶n phÈm cã thuÕ suÊt trªn 20% ®îc gi¶m xuèng díi 5%
kÓ tõ 1/1/2000.
+ Lé tr×nh c¾t gi¶m b×nh thêng: Çc nhãm hµng cßn l¹i cã møc thuÕ
b»ng hoÆc díi 20% sÏ c¾t gi¶m xuèng cßn 0% - 5% cho ®Õn ngµy
1/1/2002 ®èi víi ASEAN - 6. Riªng ®èi víi ViÖt Nam, thêi h¹n nµy lµ ngµy
1/1/2006, cho Lµo, Mianma lµ 1/1/2008 vµ ngµy 1/1/2010 cho
Campuchia. Çc mÆt hµng cã thuÕ suÊt trªn 20% ®îc gi¶m xuèng 20%
kÓ tõ 1/1/1998 vµ sÏ ®îc tiÕp tôc gi¶m xuèng 0-5% vµo 1/1/2003.
b) Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi cha gi¶m thuÕ (TEL): Danh mục Loại trừ Tạm
thời
(TEL) bao gồm những mặt hàng chưa đưa vào giảm thuế quan ngay do các nước
thành viên ASEAN phải dành thêm thời gian để điều chỉnh sản xuất trong nước
thích nghi với môi trường cạnh tranh quốc tế gia tăng.
24

Sau 3 năm kể từ khi bắt đầu tham gia Chương trình CEPT, các nước ASEAN phải
bắt đầu chuyển dần các mặt hàng từ TEL sang IL, tức là bắt dầu giảm thuế quan dối
với các mặt hàng này. Quá trình chuyển rờ TEL sang IL đuợc phép kéo dài trong 5
năm, mỗi năm phải chuyển đuợc 20% số mặt hàng Điều đó có nghia là đến hết năm
thứ tám thì IL đã mở rộng ra bao trùm toàn bộ TEL và TEL không còn tồn tại.
Khi đua mỗi mặt hàng vào IL, các nước đồng thời phải chỉ ra lịch trình giảm thuế
quan của mặt hàng đó cho đến khi hoàn thành Chương trình CEPT.
Lấy ví dụ: Khi tham gia Chương trình CEPT vào năm 1993, IL của nước A bao
gồm 50 mặt hàng, TEL của nước này có 100 mặt hàng. Từ năm 1996 nuớc A phải
bắt đầu chuyển TEL sang IL. Nếu mỗi năm chuyển đều 20% thì lăm 1996, ILcủa
nước này có 50 + ( 100 x 20%) = 70 mặt hàng và TEL giám đi còn 100 - ( 1 00 x
20%) = 80 mặt hàng Năm 1997 IL sẽ là 90 và TEL Sẽ là 60. Ba năm tiếp sau đó,
các con số tương ứng sẽ là 110/40, 130/20 và 150/0. Tức là đến năm 2000, IL của
nước A sẽ bao gồm cả 150 mặt hàng và TEL không còn mặt hàng nào.
§èi víi çc níc thµnh viªn míi ®Ó cã mét thêi gian cÇn thiÕt thÝch øng, HiÖp
®Þnh CEPT cho phÐp çc níc thµnh viªn nµy ®îc ®a ra mét sè s¶n phÈm
t¹m thêi cha thùc hiÖn tiÕn tr×nh gi¶m thuÕ theo quy ®Þnh cña CEPT.
c) Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL): lµ danh môc çc s¶n phÈm hµng hãa
kh«ng
tham gia HiÖp ®Þnh CEPT do ®ã kh«ng ®îc ®a vµo AFTA v× lý do ¶nh
hëng ®Õn an ninh quèc gia, ®¹o ®øc x· héi, cuéc sèng søc kháe cña
con ngêi, ®Õn viÖc b¶o tån çc gi¸ trÞ v¨n hãa, nghÖ thuËt, di tich lÞch
sö, kh¶o cæ.
25

d) Danh môc nh¹y c¶m vµ danh môc nh¹y c¶m cao (SL): Danh mục Nhạy
cảm (SL) bao gồm những mặt hàng nông sản chưa chế biến mà việc cắt giảm
thuế quan có thể gây tác động lớn đến sản xuất, đời sống trong nước.
Các mặt hàng trong SL được dành một khung thời gian dài hơn trong việc cắt giảm
thuế quan, đến năm 2010 mới phải đưa thuế suất các mặt hàng này xuống 0 - 5%
Bên cạnh đó, các mặt hàng này cũng có những quy định riêng về thuế suất khi bắt
đầu cắt giảm thuế quan, các biện pháp tự vệ.
Tương tự như vậy, các mặt hàng trong Danh mục Nhạy cảm cao được dành một
khung thời gian dài hơn nữa. Các nước ASEAN còn đang đàm phán về những chi
tiết của hai danh mục này.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ vÒ vai trß cña hµng n«ng s¶n cha chÕ biÕn ®èi víi
phÇn lín çc níc ASEAN, cã sè lîng çc nhãm mÆt hµng lín, thuÕ quan
nhËp khÈu cao ®îc çc níc ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nµy, t¹i Héi
nghÞ AEM - 26/9/1994, çc Bé trëng kinh tÕ ®· quyÕt ®Þnh ®a n«ng s¶n
cha chÕ biÕn vµo ph¹m vi cña hiÖp ®Þnh CEPT theo ba lo¹i danh môc
kh¸c nhau lµ: danh môc gi¶m thuÕ, danh môc lo¹i trï t¹m thêi vµ danh môc
çc s¶n phÈm n«ng s¶n cha chÕ biÕn nh¹y c¶m ®Ó thùc hiÖn AFTA.
C¬ chÕ trao ®æi nhîng bé cña HiÖp ®Þnh CEPT:
Nh÷ng nhîng bé khi thùc hiÖn CEPT cña çc quèc gia ®îc trao ®æi trªn
nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i. Muèn ®îc hëng nhîng bé vÒ thuÕ quan khi xuÊt
khÈu hµng hãa trong khèi, mét s¶n phÈm cÇn cã çc ®iÒu kiÖn sau:
a) S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cña cÈ níc xuÊt
khÈu vµ níc nhËp khÈu vµ ph¶i cã møc thuÕ quan (nhËp khÈu) b»ng
hoÆc thÊp h¬n 20%;
26

b) S¶n phÈm ®ã ph¶i cã ch¬ng tr×nh gi¶m thuÕ ®îc Héi ®ång AFTA th«ng
qua;
c) S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cña khèi ASEAN, tøc lµ ph¶i tháa
m·n yªu cÇu hµm lîng xuÊt xø tõ çc níc thµnh viªn ASEAN (hµm lîng néi
®Þa) Ýt nhÊt lµ 40%.
C«ng thøc 40% hµm lîng ASEAN nh sau:
(T ph¶i < 60%)
Trong ®ã:
A lµ gi¸ trÞ ®Çu vµo cña nguyªn vËt liÖu, bé phËn hay s¶n phÈm nhËp
khÈu tõ çc níc ngoµi khèi ASEAN, tÝnh theo gi¸ CIF ë thêi ®iÓm nhËp
khÈu.
B lµ gi¸ trÞ ®Çu vµo cña nguyªn vËt liÖu, bé phËn hay s¶n phÈm kh«ng x¸c
®Þnh xuÊt xø, thÝnh theo gi¸ x¸c ®Þnh tríc khi ®a vµo chÕ biÕn trªn l·nh
thæ çc níc thµnh viªn ASEAN.
1.3.2.Néi dung lo¹i bá çc hµng rµo phi thuÕ quan (Non Tariff Barriers -
NTBs) vµ çc h¹n chÕ ®Þnh lîng (Quantitative Restriction - QR)
27
A + B
X 100% = T%
Gi¸ FOB

§Ó tiÕn tíi hoµn thµnh AFTA, §iÒu 5 cña HiÖp ®Þnh CEPT cßn x¸c ®Þnh
môc tiªu lo¹i bá çc hµng rµo phi thuÕ quan vµ çc h¹n chÕ sè lîng, h¹n
ng¹ch nhËp khÈu, giÊy phÐp nhËp khÈu cã t¸c dông h¹n chÕ ®Þnh lîng...
trong vßng 5 n¨m sau khi mét s¶n phÈm ®îc hëng u ®·i thuÕ quan.
Víi môc tiªu ®îc ®a ra theo HiÖp ®Þnh, n¨m 1995 çc níc ASEAN ®· thµnh
lËp Nhãm c«ng t¸c vÒ vÊn ®Ò çc hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó x¸c ®Þnh vµ
x©y dùng ch¬ng tr×nh hñy bá çc hµng rµo phi thuÕ quan ¶nh hëng ®Õn
th¬ng m¹i khu vùc. Dùa trªn kÕt qu¶ lµm viÖc cña Nhßm c«ng t¸c, çc níc
®· x¸c ®Þnh nhiÒu biÖn ph¸p ¶nh hëng réng vµ chñ yÕu ®èi víi th¬ng m¹i
hµng hãa trong khu vùc ASEAN lµ phô thu h¶i quan vµ çc hµng rµo c¶n trë
th¬ng m¹i (TBT). Trªn c¬ së ®ã, t¹i phiªn häp Héi ®ång AFTA lÇn thø t¸m,
çc níc ASEAN ®· thèng nhÊt quyÕt ®Þnh thêi h¹n lo¹i bá çc hµng rµo c¶n
trë th¬ng m¹i lµ hÕt n¨m 2003.
1.4. Cam kÕt cña ViÖt Nam trong viÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ tham
gia Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN
1.4.1.TiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA cña çc níc ASEAN
S¸u níc thµnh viªn cò cña ASEAN (Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines,
Singapore vµ Th¸i Lan) b¾t ®Çu thùc hiÖn çc nghÜa vô tham gia AFTA tõ
01/01/1993 vµ sÏ hoµn thµnh vµo 01/01/2003. §Õn n¨m 2000, 6 níc nµy ®·
hoµn thµnh viÖc c¾t gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña 85% sè dßng thuÕ
thùc hiÖn AFTA xuèng møc 0 - 5% vµ dù kiÕn ®¹t 100% sè dßng thuÕ thùc
28

hiÖn AFTA cã thuÕ xuÊt nhËp khÈu 0 - 5% ngay tõ n¨m 2002, sím h¬n thêi
h¹n cò 1 n¨m.
Lµo vµ Myanmar b¾t ®Çu tham gia thùc hiÖn AFTA tõ n¨m 1998 vµ sÏ
hoµn thµnh vµo n¨m 2008, Campuchia b¾t ®Çu tõ n¨m 2000 vµ kÕt thóc
vµo n¨m 2010. Tuy tham gia thùc hiÖn AFTA muén song çc níc thµnh viªn
míi ®Òu nghiªm tóc thùc hiÖn nghÜa vô vµ triÓn khai cam kÕt c¾t gi¶m
thuÕ quan ®Ó thùc hiÖn AFTA, cô thÓ lµ hµng n¨m c«ng bè v¨n b¶n ph¸p
lý thùc hiÖn AFTA ®ång thêi x©y dùng lé tr×nh tæng thÓ s¬ bé thÓ hiÖn
nghÜa vô c¾t gi¶m chÝnh t¹i çc mèc thêi gian c¬ b¶n cho c¶ giai ®o¹n 10
n¨m.
1.4.2.TiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam cho ®Õn nay
Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1995, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc thø 7
cña HiÖp héi çc níc §«ng Nam ¸ (ASEAN ). Sù kiÖn träng ®¹i nµy ®¸nh
dÊu mét thµnh cãng to lín cña chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña §¶ng Céng s¶n
ViÖt Nam, ®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña
ViÖt Nam vµo céng ®ång quèc tÕ vµ liªn minh kinh tÕ quèc tÕ.
Víi 10 thµnh viªn vµ víi sè d©n 500 triÖu ngêi, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu
ngêi
hµng n¨m lµ 1.680 USD, ASEAN lµ cöa ngâ cña §«ng Nam ¸ n¬i héi tô cña
çc giao lu kinh tÕ quèc tÕ vµ ®ang trë thµnh mét khu vùc ph¸t triÓn n¨ng
®éng cña Ch©u ¸ còng nh trªn toµn thÕ giíi.
Sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ çc níc trong khu vùc ®a l¹i nh÷ng lîi Ých kinh
tÕ to lín cho c¶ çc nhµ s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng trong çc níc thµnh viªn.
29

ViÖc tham gia cña ViÖt Nam vµo Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA)
lµ mét tÊt yÕu, kh«ng nh÷ng v× ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña ASEAN mµ
cßn do çc t¸c ®éng tÝch cùc cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-
íc ta. ViÖc héi nhËp vµo AFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh nh÷ng mèi
quan hÖ kinh tÕ réng më h¬n gi÷a nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam víi khu«n
khæ kinh tÕ chung cña khu vùc vµ thÕ giíi. §©y chÝnh lµ c¬ héi míi ®Ó
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam b¾t kÞp víi nh÷ng xu híng vËn ®éng chung cña khu
vùc vµ thÕ giíi, t×m ra tiÕng nãi chung víi céng ®ång quèc tÕ mµ tríc hÕt lµ
víi çc níc trong khèi mËu dÞch tù do AFTA, më ra mét thÕ v÷ng vµng h¬n
trong quan hÖ cña ViÖt Nam víi çc liªn minh kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ víi
Liªn minh Ch©u ©u (EU), víi Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA),
còng nh víi Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) vµ víi DiÔn ®µn kinh tÕ
Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC).
H¬n n÷a, héi nhËp vµo AFTA cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam ®Èy manh
qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸, phÊn ®Çu ®a ViÖt Nam thµnh mét níc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020.
Sau khi trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN, ViÖt Nam cam kÕt b¾t ®Çu tham
gia thùc hiÖn AFTA tõ 01/01/1996 vµ sÏ kÕt thóc vµo 01/01/2006 víi môc
tiªu cuèi cïng lµ c¾t gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña tÊt c¶ çc mÆt hµng
thùc hiÖn AFTA xuèng 0 - 5%.
Hµng n¨m ChÝnh phñ ViÖt Nam ®Òu ban hµnh NghÞ ®Þnh c«ng bè danh
môc thùc
hiÖn AFTA cho n¨m ®ã. N¨m 1997, ChÝnh phñ ViÖt Nam còng ®· phª
duyÖt LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng thÓ thùc hiÖn AFTA giai ®o¹n
1996 - 2006 cña ViÖt Nam ®Ó lµm c¨n cø ®iÒu chØnh c¬ cÊu trong níc vµ
30

®Þnh híng cho çc doanh nghiÖp trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt -
kinh doanh phï hîp.
§Õn thêi ®iÓm 31/12/2000, ViÖt Nam ®· chuyÓn trªn 4200 dßng thuÕ vµo
thùc hiÖn AFTA vµ dù kiÕn sÏ chuyÓn tiÕp kho¶ng 1940 dßng thuÕ cßn l¹i
trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m trong 3 n¨m
2001 - 2003 vµ ®Õn n¨m 2006 sÏ c¾t gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña toµn
bé çc dßng thuÕ thùc hiÖn AFTA xuèng møc 0 -5%.
§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña viÖc gia nhËp AFTA cña ViÖt Nam trong 5 n¨m võa
qua (1996 - 2000) mÆc dï chóng ta ®· tõng bíc thùc hiÖn viÖc c¾t gi¶m
thuÕ quan cho 4200 dßng thuÕ tuy nhiªn vÉn cha cho thÊy cã nh÷ng thay
®æi ®¸ng kÓ ®èi víi thÞ trêng xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Tû
träng ho¹t ®éng th¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam víi çc níc thµnh viªn ASEAN hÇu
nh thay ®æi rÊt nhá, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu còng kh«ng biÕn
®éng lín do nh÷ng nguyªn nh©n sau:
Giai ®o¹n 1996 - 2000 míi b¾t ®Çu ®a vµo c¾t gi¶m nh÷ng mÆt hµng mµ
ta cã lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu hoÆc cã nhu cÇu nhËp khÈu mµ trong níc cha
cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®îc. Nh÷ng mÆt hµng nµy cã møc thuÕ xuÊt nhËp
khÈu thÊp, chñ yÕu díi 20% vµ phÇn lín lµ nh÷ng nhãm hµng cã møc thuÕ
suÊt 0 - 5%, do vËy viÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ suÊt theo AFTA hÇu nh
cha diÔn ra trong thêi gian nµy. Do vËy, cha thÓ cã nh÷ng t¸c ®éng lín
®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña çc doanh nghiÖp.
MÆt kh¸c, nh÷ng mÆt hµng quan träng, ®îc b¶o hé cao, chiÕm gÇn 50%
kim ng¹ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam (nh rîu bia, x¨ng dÇu, « t« xe m¸y, ph©n
bãn, ho¸ chÊt...) ®ang thuéc Danh môc Lo¹i trõ hoµn toµn (GE) vµ Danh
31

môc Lo¹i trõ t¹m thêi (TEL), kh«ng ph¶i thùc hiÖn çc nghÜa vô c¾t gi¶m
thuÕ quan còng nh lo¹i bá hµng rµo phi quan thuÕ. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt
khÈu cña ViÖt Nam so víi çc níc ASEAN cã ®iÓm t¬ng ®ång kh¸ râ nÐt,
cô thÓ lµ nÕu ViÖt Nam cã lîi thÕ xuÊt khÈu çc mÆt hµng n«ng s¶n,
nguyªn liÖu th« vµ mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp nhÑ th× çc níc ASEAN
còng cã lîi thÕ nµy vµ chÝnh lµ ®èi thñ c¹nh tranh thÞ trêng xuÊt khÈu víi
ViÖt Nam.
Thùc tÕ thêi gian qua cho thÊy ASEAN cha ph¶i lµ thÞ trêng xuÊt khÈu
tiÒm n¨ng ®èi víi çc mÆt hµng truyÒn thèng cña ViÖt Nam, mµ héi nhËp
ASEAN chØ lµ mét bíc tËp dît chuÈn bÞ cho ViÖt Nam bíc vµo mét thi tr-
êng réng lín.
1.4.3.LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng thÓ giai ®o¹n 2001-2006 ®Ó
thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam
Sau thêi kú khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ tõ n¨m 2000, vÊn
®Ò thóc ®Èy nhanh tù do hãa th¬ng m¹i trong khu vùc lµ mét trong nh÷ng
chñ ®Ò ®· ®îc th¶o luËn t¹i nhiÒu cuéc häp ë cÊp nguyªn thñ quèc gia
ASEAN. Çc níc thµnh viªn ®Òu cam kÕt sÏ ®Èy nhanh h¬n tiÕn tr×nh c¾t
gi¶m thuÕ qua vµ bá dÇn çc biÖn ph¸p phi thuÕ. T¹i Héi nghÞ Héi ®ång
AFTA lÇn thø 13 tæ chøc vµo th¸ng 9/1999 t¹i Singapore, thùc hiÖn nghÜa
vô cña mét níc thµnh viªn, ViÖt Nam cam kÕt sÏ c«ng bè LÞch tr×nh c¾t
gi¶m thuÕ quan tæng thÓ ®Õn n¨m 2006 ®Ó thùchiÖn AFTA cña m×nh.
§Ó thùc hiÖn cam kÕt nµy, LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ qua tæng thÓ thùc
hiÖn AFTA giai ®o¹n 2001 - 2006 cña ViÖt Nam ®· ®îc Thñ tíng ChÝnh
phñ phª chuÈn vÒ mÆt nguyªn t¾c t¹i c«ng v¨n sè 5408/VPCP - TCQT
ngµy 11/12/2000 cña V¨n phßng ChÝnh phñ. §ång thêi c¨n cø vµo lé tr×nh
32

nµy Thñ tíng ChÝnh phñ ®ang xem xÐt ®Ó phª chuÈn NghÞ ®Þnh ban
hµnh Danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan thùc hiÖn AFTA n¨m 2001.
Theo LÞch tr×nh nµy tõ n¨m 2001 ®Õn 2006, ViÖt Nam sÏ thùc hiÖn gi¶m
thuÕ quan
cho 6210 dßng thuÕ nhËp khÈu trong tæng sè 6400 dßng thuÕ hiÖn hµnh,
cô thÓ nh sau:
• TiÕp tôc c¾t gi¶m thuÕ cho 4200 dßng thuÕ ®· ®a vµo thùc hiÖn CEPT
tõ n¨m 2000 trë vÒ tríc.
• Kho¶ng 1940 dßng thuÕ cßn lai sÏ thùc hiÖn c¾t gi¶m trong 3 n¨m
2001-03 theo lé tr×nh nh sau:
- N¨m 2001: kho¶ng 720 dßng thuÕ;
- N¨m 2002: kho¶ng 510 dßng thuÕ;
- N¨m 2003: kho¶ng 710 dßng thuÕ.
Xem Phô lôc 1 - çc nhãm mÆt hµng chÝnh chuyÓn tõ TEL vµo IL ®Ó thùchiÖn
CEPT/AFTA trong 3 n¨m 2001 - 2003).
ViÖc gi¶m thuÕ sÏ ®îc thùc hiÖn theo çc nguyªn t¾c sau:
• Toµn bé çc mÆt hµng cßn l¹i trong Danh môc Lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) sÏ
ph¶i thùc hiÖn gi¶m thuÕ trong 3 n¨m 2001, 2002 vµ 2003.
• Møc thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña toµn bé mÆt hµng trong danh môc gi¶m
thuÕ kh«ng ®îc cao h¬n 20% kÓ tõ thêi ®iÓm 01/01/2001 trë ®i.
• TÊt c¶ çc biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh lîng sÏ ph¶i bá ngay khi mÆt hµng
®îc chuyÓn vµo c¾t gi¶m ®Ó thùc hiÖn AFTA.
33

Nh vËy cã nghÜa lµ ®Õn n¨m 2006 cã kho¶ng 95% mÆt hµng nhËp khÈu
tõ ASEAN vµo ViÖt Nam sÏ chØ cßn ë møc thuÕ suÊt 0-5% vµ kh«ng bÞ ¸p
dông çc biÖn ph¸p phi quan thuÕ.
Trªn c¬ së LÞch tr×nh tæng thÓ ®· ®îc ChÝnh phñ th«ng qua, Bé Tµi
chÝnh ®· dù th¶o NghÞ ®Þnh ban hµnh Danh môc thùc hiÖn AFTA n¨m
2001 víi lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cña kho¶ng trªn 5000 dßng thuÕ,
trong ®ã cã:
- Kho¶ng 64% sè dßng thuÕ ®¹t thuÕ suÊt 0-5%
- 35% sè dßng thuÕ ®¹t thuÕ suÊt 0%.
Xem Phô lôc 2 - Tãm t¾t mét sè mÆt hµng chÝnh trong Danh môc thùc hiÖn
AFTA 20001)
1.4.4. C¶i çch vÒ thuÕ quan cña ViÖt Nam
§Ó thùc hiÖn cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan, h¹n cuèi cïng vµo n¨m 2006,
ViÖt Nam ®· tõng bíc cã nh÷ng c¶i çch tÝch cùc trong hÖ thèng thuÕ
xuÊt nhËp khÈu cña m×nh, dÇn dÇn thu hÑp kho¶ng çch kh¸c biÖt víi
thuÕ quan cña çc níc ASEAN xin ®îc kh¸i qu¸t nh sau:
Më réng çc s¾c thuÕ ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu
ThuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh ®· ®îc t¸ch riªng thµnh thuÕ nhËp khÈu vµ çc
lo¹i thuÕ gi¸n thu. VÊn ®Ò nµy liªn quan tríc tiªn ®Õn thuÕ tiªu thô . ®Æc
biÖt. Tríc kia ViÖt Nam chØ ¸p dông ®èi víi çc hµng hãa nhËp khÈu mét
lo¹i thuÕ duy nhÊt lµ thuÕ nhËp khÈu víi møc thuÕ suÊt t¬ng ®èi cao so víi
34

çc níc kh¸c nhÊt lµ ®èi víi çc hµng tiªu dïng, ®å cao cÊp. VÒ thùc chÊt
trong thuÕ nhËp khÈu nµy ®· bao hµm c¶ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Do ®ã
khi ViÖt Nam tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i
xem xÐt vµ thùc hiÖn lµ t¸ch lo¹i thuÕ nµy ra. Víi c¶i c¶i çch thuÕ nµy,
hµng nhËp khÈu hiÖn nay thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i
nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt khi nhËp khÈu.
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt thêng ®¸nh vµo nh÷ng mÆt hµng kh«ng khuyÕn
khÝch tiªu dïng, b¶o vÖ m«i trêng vµ b¶o ®¶m tÝnh “c«ng b»ng”. Tuy lµ
nh÷ng mÆt hµng kh«ng khuyÕn khÝch tiªu dïng nhng nhu cÇu tiªu ®ïng l¹i
Ýt thay ®æi. Khi hÖ sè thay ®æi ®èi víi hµng hãa nµy thÊp th× viÖc t»ng
møc thuÕ suÊt sÏ thóc ®Èy kh«ng nhiÒu tíi sù gi¶m tiªu dïng çc s¶n phÈm
chÞu thuÕ. Do ®ã, çc lý thuyÕt kinh tÕ thêng cho r»ng ®¸nh thuÕ vµo çc
mÆt hµng cã sù biÕn ®æi vÒ cÇu vµ cung kh«ng lín th× chØ g©y ra
nh÷ng tæn thÊt rÊt nhá ®èi víi nÒn kinh tÕ. Lý thuyÕt nay cho thÊy viÖc ®-
a thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu lµ hîp lý vµ cã thÓ lµ
mét nguån t¨ng thu ng©n s¸ch tõ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ b¶o hé ®Ých
®¸ng hµng s¶n xuÊt trong níc.
Söa ®æi thuÕ Tiªu thô ®Æc biÖt
¸p ®ông thuÕ suÊt thuÕ TT§B ®èi víi « t« néi ®Þa ngang b»ng «t« nhËp
khÈu, phï hîp víi yªu cÇu cña chÕ ®é ®·i ngé quèc gia ®èi víi hµng ho¸
nhËp khÈu ®îc ký kÕt gi÷a çc níc tham gia AFTA. Tuy nhiªn vÉn cã sù
ph©n biÖt thuÕ suÊt ®¸nh vµo thuèc l¸ nhËp khÈu vµ thuèc l¸ ®îc s¶n
xuÊt tõ nguån nguyªn liÖu trong níc.
Söa ®æi thø hai cña luËt thuÕ TT§B chñ yÕu ®Ó h¹n chÕ tiªu dïng çc
lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp ë ViÖt Nam. §ã lµ viÖc më réng ph¹m vi
35

çc .mÆt hµng vµ dÞch vô chÞu thuÕ TT§B. Ngoµi thuÕ tiªu thô ®Æc
biÖt ®¸nh vµo hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng nhËp
khÈu cßn. ph¶i chÞu çc lo¹i thuÕ gi¸n thu sau:
- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng: ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu trªn gi¸ CIF céng víi
thuÕ nhËp khÈu MÆt hµng ®· chÞu thuÕ' tiªu thô ®Æc biÖt khi nhËp
khÈu kh«ng Ph¶i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
- Thu bæ sung quü binh æn vËt gi¸ : ¸p dông ®èi víi çc mÆt hµng xuÊt
nhËp khÈu cã gi¸ trÞ lîi nhuËn siªu ng¹ch .cao ®Ó lËp quü b×nh æn
vËt gi¸. Quü nµy ®îc dïng ®Ó trî gi¸ cho çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt
nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu.
Víi c¶i çch nµy chóng ta ®· cã thÓ gi¶m thuÕ xuÊt nhËp khÈu theo cam
kÕt thùc hiÖn CEPT mµ kh«ng ph¶i chÞu nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ
kho¶n thu ng©n s¸ch còng nh møc ®é b¶o hé ®èi víi çc ngµnh s¶n xuÊt
trong níc.
Gi¶m sè lîng møc thuÕ xuÊt nhËp khÈu
Mét nhîc ®iÓm cña biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay lµ cã qu¸ nhiÒu
møc thuÕ suÊt dµn tr¶i qu¸ réng ®· ®îc kh¾c phôc phÇn nµo. Trong biÓu
thuÕ xuÊt nhËp khÈu u ®·i ban hµnh .theo NghÞ §Þnh 1803/1998/ Q§ BTC
ngµy 11/12/1998, ViÖt Nam sö dông 18 møc thuÕ vµo n¨m 1997), tõ 0%
®Õn 100%, gåm 6174 mÆt hµng chÞu thuÕ. Víi mÆt hµng tríc ®©y chÞu
thuÕ suÊt cao h¬n 60%; nh÷ng mÆt hµng nµy cã thuÕ suÊt c¹o chñ yÕu
do gép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. V× vËy, sau khi tiÕn hµnh t¸ch thuÕ suÊt
hiÖn hµnh thµnh thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, chóng ta ®·
gi¶m bít ®îc sè lîng çc møc thuÕ cao.
36

Thùc hiÖn quy luËt lµm trßn
chóng ta ®ang tiÕn hµnh lµm trßn lªn hoÆc xuèng çc møc thuÕ suÊt trªn
c¬ së xem xÐt kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu. Víi çc mÆt hµng xuÊt khÈu
hiÖn nay chóng ta chØ c«n 13 møc thuÕ suÊt kh¸c nhau, tõ 0% ®Õn 45%.
Víi çc mÆt hµng nhËp khÈu, hiÖn nay cßn 18 møc thuÕ suÊt. NhiÒu nhÊt
lµ møc 0% víi 1966 mÆt hµng chiÕm 32% tång sè mÆt hµng chÞu thuÕ
Kh«ng cßn mÆt hµng nµo cã thuÕ suÊt ë møc 1, 2,3 ,4% :do ®· lµm trßn
xuèng 0% hoÆc lªn 5%. §©y chñ yÕu lµ çc nguyªn liÖu cÇn thiÕt cho s¶n
xuÊt, thiÕt bÞ m¸y mãc mµ ta cha s¶n xuÊt ®îc, hoÆc s¶n xuÊt qu¸ Ýt cha
®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt. ë møc tõ 6-10% chØ cßn møc 10% víi 508
mÆt hµng (11% tæng sè mÆt hµng chÞu thuÕ). Tõ møc 11% ®Õn 20%
cßn hai møc c¬ b¶n lµ 15% ( 67 mÆt hµng chiÕm 1% tæng sè çc mÆt
hµng chÞu thuª) vµ 20% (545 mÆt hµng chiÕm 9% tæng sè çc mÆt hµng
chÞu thuÕ). Cã 2.8 mÆt hµng chÞu thuÕ suÊt 100%. Çc møc thuÕ suÊt
30, 40, 50, 60% lµm trßn cho çc møc thuÕ suÊt trªn hoÆc díi møc ®ã.
Cã thÓ nãi, chóng ta hiÖn nay chñ yÕu ¸p dông çc 'møc thuÕ suÊt 0% víi
1966 mÆt hµng, 5% víi 667 mÆt hµng 10% víi 508 mÆt hµng, 20% víi 545
mÆt hµng , 30% víi 658 mÆt hµng , 40% víi 626 mÆt hµng , 50% . víi 508
mÆt hµng . trong tæng sè 6174 mÆt hµng chÞu thuÕ.
1.4.5.ViÖc thùc hiÖn cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ cña ViÖt Nam trong giai
®o¹n 1995 - 2003.
ViÖc thùc hiÖn çc cam kÕt vÒ thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong ASEAN
cña ViÖt Nam lµ néi dung quan träng nhÊt cña HiÖp ®Þnh CEPT. Qu¸
tr×nh nµy cña ViÖt nam ®îc b¾t ®Çu tõ ngµy 1/1/1996 vµ kÕt thóc vµo
ngµy 1/1/2006 víi thuÕ suÊt cuèi cïng tõ 0 - 5%, ngo¹i trõ mét sè mÆt
37

hµng thuéc diÖn kh«ng cã nghÜa vô gi¶m thuÕ (GEL) vµ çc mÆt hµng
thuéc lo¹i n«ng s¶n cha chÕ biÕn (SEL). §Ó chøng tá sù t«n träng çc ®iÒu
kho¶n cña hiÖp ®Þnh CEPT vÒ c¾t gi¶m thuÕ quan vµ b·i bá hµng rµo phi
thuÕ quan, hµng n¨m ViÖt Nam sÏ c«ng bè danh môc çc mÆt hµng c¾t
gi¶m thuÕ vµ b¸o ço víi Héi ®ång AFTA vµ çc níc thµnh viªn kh¸c tiÕn ®é
thùc hiÖn. So s¸nh víi lé tr×nh gi¶m thuÕ tæng thÓ cña Bé tµi chÝnh ®a ra
n¨m 2001, cho ®Õn nay, ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ thùc hiÖn c¾t
gi¶m thuÕ quan vµ phi thuÕ quan nh sau:
- T¹i NghÞ ®Þnh 91/CP ngµy 18/12/1995 cña ChÝnh phñ ViÖt Nam
c«ng bè 875 mÆt hµng ®îc ®a vµo danh môc c¾t gi¶m theo CEPT.
- N¨m 1997, theo NghÞ ®Þnh 82/CP ngµy 13/12/1996 cña ChÝnh phñ,
ViÖt Nam ®· ®a 1.496 mÆt hµng vµo thùc hiÖn CEPT, trong ®ã cã
621 mÆt hµng míi, bæ sung cho danh môc cña n¨m 1996.
- N¨m 1998, theo NghÞ ®Þnh sè 15/1998/N§-CP ngµy 12/3/1998 cña
ChÝnh phñ, ViÖt Nam ®· c«ng bè Danh môc thùc hiÖn CEPT gåm
1.633 mÆt hµng, trong ®ã cã 1.496 mÆt hµng ®· ®îc ®a vµo n¨m
1997 vµ 137 mÆt hµng míi.
- N¨m 1999, danh môc CEPT cña ViÖt Nam ®îc ban hµnh kÌm theo
NghÞ ®Þnh sè 14/1999/N§-CP ngµy 23/3/1999 cña ChÝnh phñ gåm
3.582 mÆt hµng, t¨ng 1.949 mÆt hµng so víi Danh môc CEPT n¨m
1998. Sè mÆt hµng t¨ng lªn nµy bao gåm c¶ çc mÆt hµng ®îc
chuyÓn vµo tõ Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi theo cam kÕt cña ViÖt Nam
b¾t ®Çu tõ n¨m 1999 vµ c¶ nh÷ng mÆt hµng t¨ng lªn do viÖc chi tiÕy
hãa nhiÒu mÆt hµng trang biÓu thuÕ nhËp khÈu.
38

- N¨m 2000, ViÖt Nam ®a thªm vµo 640 dßng thuÕ n÷a vµo danh môc
CEPT n©ng tæng sè çc mÆt hµng ®îc ®a vµo danh môc c¾t gi¶m
ngay (IL) lªn tíi 4.230 mÆt hµng (so víi 4.827 mÆt hµng ®· ®¨ng ký víi
héi ®ång AFTA), trong ®ã cã 2.960 mÆt hµng cã thuÕ suÊt 0 - 5%
trªn tæng sè h¬n 6.400 mÆt hµng trong BiÓu thuÕ nhËp khÈu. Nh
vËy, ®a sè çc mÆt hµng trong danh môc nµy lµ çc mÆt hµng ®· cã
thÕ suÊt díi 20%, mét sè Ýt cã thuÕ suÊt trªn 20% nhng phÇn lín ®Çu
lµ nh÷ng mÆt hµng hoÆc kh«ng cã nhiÒu trong th¬ng m¹i ViÖt Nam
hoÆc lµ çc mÆt hµng ®· cã thuÕ suÊt díi 20%, mét sè Ýt cã thuÕ
suÊt trªn 20% nhng phÇn lín ®Òu lµ nh÷ng mÆt hµng hoÆc kh«ng cã
nhiÒu trong th¬ng m¹i ViÖt Nam h¹c lµ çc mÆt hµng ViÖt Nam cã
thÕ m¹nh xuÊt khÈu, ®a vµo ®Ó ®îc hëng u ®·i gi¶m thÓu cña çc níc
ASEAN kh¸c khi ta xuÊt khÈu sang hä. Çc mÆt hµng hiÖn nay cÇn
b¶o hé nh s¾t thÐp, ph©n bãn, giÊy, kÝnh x©y dùng, « t«, xe m¸y, ®-
êng... vÉn cßn ®Ó trong Danh môc lo¹i trõ tam thêi (TEL), Danh môc
nh¹y c¶m (SEL) hoÆc Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL).
- N¨m nay, 2003 Bộ Tài chính vừa hoàn thành việc chuyển đổi biểu thuế xuất,
nhập khẩu hiện hành sang biểu thuế quan chung của ASEAN, theo lộ trình
Chương trình thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung (CEPT). Theo danh mục
chuyển đổi, biểu thuế quan xuất, nhập khẩu hàng hóa hiện hành có 6.495
dòng thuế khi chuyển sang danh mục thuế quan khu vực ASEAN sẽ được
nâng lên 10.689 dòng thuế. Trong đó, danh mục cắt giảm ngay (IL) sẽ nâng
từ 5.559 lên 8.807 dòng thuế; danh mục loại trừ tạm thời (TEL) từ 755 lên
1.376 dòng thuế; danh mục nông sản nhạy cảm (SL) từ 52 lên 91 dòng thuế
và danh mục loại trừ hoàn toàn (GEL) từ 139 lên 415 dòng thuế.
Nh v©y, tÝnh ®Õn nay Việt Nam đã cắt giảm được thuế suất của 5.500 mặt hàng,
chiếm gần 85% tổng số nhóm mặt hàng trong biểu thuế xuất nhập khẩu hiện hành.
39

Theo lộ trình, năm nay Việt Nam sẽ đưa thêm 760 mặt hàng vào danh mục cắt
giảm thuế với mức thuế suất hạ từ 40-50% xuống còn 15% đến 20% và tiếp tục
giảm xuống còn 0-5% vào năm 2006, hạn cuối cùng để Việt Nam hoàn thành
chương trình cắt giảm thuế quan.
1.5. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸
tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan héi nhËp AFTA
Kh«ng Ýt ngêi d©n quan t©m ®Õn AFTA ®Òu nãng lßng chê ®îi thêi ®iÓm
bíc sang n¨m 2003. Khi ®ã hµng hãa sÏ rÎ, ngêi tiªu dïng cã nhiÒu lùa chän
h¬n, dÞch vô ®a d¹ng, tèt h¬n. Hä ®· lïi l¹i nh÷ng kÕ ho¹ch mua s¾m. Cø
theo tÝnh to¸n cña mét sè chuyªn gia kinh tÕ cao cÊp th× sau n¨m 2003 ng-
êi tiªu dïng sÏ mua ®îc nhiÒu mÆt hµng víi gi¸ thÊp h¬n cã khi ®Õn 30%.
Çc s¶n phÈm cña çc níc ASEAN cã gi¸ rÎ h¬n sÏ vµo giµnh s©n víi çc s¶n
phÈm trong níc nh giÊy, xi m¨ng, s¾t thÐp, kÝnh çc lo¹i, v¶i... vµ c¶ cµ phª,
nh©n h¹t ®iÒu d¹ng chÕ biÕn. Ngµnh c«ng nghiÖp giÊy sÏ ®iªu ®øng, bëi
hiÖn ®ang ®îc b¶o hé víi møc thuÕ nhËp khÈu cao ®Õn 40 - 50%. Mét
®iÒu cã thÓ kh¼ng ®Þnh khi ViÖt Nam ®a 775 mÆt hµng cuèi cïng trong
danh môc lo¹i trõ t¹m thêi sang diÖn c¾t gi¶m, thÞ trêng ViÖt Nam ch¾c
ch¾n sÏ cã biÕn ®éng. Sù biÕn ®éng ®Õn ®©u tïy thuéc vµo tõng mÆt
hµng còng nh vai trß cña çc DN. Víi viÖc gia nhËp AFTA, ngêi tiªu dïng
b×nh d©n sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi nh÷ng s¶n phÈm mµ tríc nay hä
chØ d¸m nh×n tõ xa
Trong khi ngêi d©n ®ang hy väng vµo mét thÞ trêng mµ ë ®ã m×nh thùc sù
lµ "thîng ®Õ", ®îc sö dông nh÷ng s¶n phÈm xøng víi ®ång tiÒn bá ra th×
nçi lo l¹i ®Æt lªn vai çc c¬ quan Nhµ níc. Tríc hÕt "tói tiÒn" quèc gia sÏ bÞ
t¸c ®éng do c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu nhiÒu mÆt hµng. Çc DN trong níc
40

còng kh«ng thÓ ®ãng nhiÒu thuÕ h¬n khi mµ doanh sè b¸n hµng bÞ sôt
gi¶m do ph¶i c¹nh tranh. Theo lé tr×nh c¾t gi¶m th× trong n¨m 2003 nhiÒu
mÆt hµng tiªu dïng thiÕt yÕu nh tivi, m¸y tÝnh, qu¹t ®iÖn, níc uèng kh«ng
ga... thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu sÏ gi¶m tõ 40%, thËm chÝ cã mÆt hµng
100% sÏ chØ cßn 20% trë xuèng. N¨m 2006 tÊt c¶ çc dßng thuÕ sÏ chØ
cßn 0 - 5% trong ®ã Ýt nhÊt 60% dßng thuÕ sÏ chØ cßn 0%. Theo tÝnh
to¸n cña Tæng côc ThuÕ, ng©n s¸ch sÏ gi¶m thu mçi n¨m kho¶ng 1.000 tû
®ång do thùc hiÖn AFTA. Kh«ng chØ thu ng©n s¸ch, mét sè ngµnh mµ
Nhµ níc n¾m ®éc quyÒn sÏ chÞu søc Ðp m¹nh nh ®iÖn, bu chÝnh viÔn
th«ng, ph©n phèi x¨ng dÇu... ®Êt ®ai còng ph¶i ®îc chuyÓn ®éng theo h-
íng thÞ trêng hãa. Vai trß gi÷ nhÞp ®¶m b¶o tèt nhÊt lîi Ých quèc gia sÏ ®îc
thÓ hiÖn nh thÕ nµo? HÖ thèng ph¸p luËt còng ph¶i ®îc hoµn chØnh phï
hîp víi luËt ch¬i thÕ giíi... Tãm l¹i lµ mét lo¹t çc c«ng viÖc võa lín võa phøc
t¹p.
Trong khi ®ã, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®îc ®¸nh gi¸ cã n¨ng lùc c¹nh tranh rÊt
thÊp. VÞ trÝ cña ViÖt Nam trong b¶ng xÕp h¹ng vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh
®ang ngµy cµng tôt gi¶m. NÕu n¨m 1998 cßn ®øng vÞ thø 43, th× n¨m
1999 xuèng thø 48 vµ n¨m 2000 lµ 53 vµ n¨m 2002 lµ thø 65. Mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
cßn thÊp lµ "nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt cña c¹nh tranh trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. §a sè doanh nghiÖp cha
biÕt çc luËt lÖ c¹nh tranh quèc tÕ, yÕu vÒ tiÕp cËn thÞ trêng, c«ng nghÖ
s¶n xuÊt l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt lîng cßn thÊp... L©u nay nãi
®Õn AFTA, çc chuyªn gia thêng ®a ra mét c«ng thøc: Héi nhËp = §Çu t
c«ng nghÖ + N©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý + H¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm + X©y
dùng th¬ng hiÖu. VËy nhng ®Çu t, ®æi míi c«ng nghÖ nh thÕ nµo? VÊn
®Ò lµ kh«ng ph¶i ®Çu t, ®æi míi tÊt c¶ çc ngµnh mµ chóng ta cã. Theo
41

çc chuyªn gia kinh tÕ th× chóng ta nªn tÝnh ngîc l¹i bµi to¸n héi nhËp. Çc
DN lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ ph¶i dòng c¶m nh×n vµo thùc tÕ. X¸c ®Þnh ®Õn
n¨m 2006, kh«ng thÓ tån t¹i ®îc th× ngay tõ b©y giê nªn thu hÑp s¶n xuÊt,
ngõng ®Çu t d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, xö lý lao ®éng d«i d, gi¶i
quyÕt c«ng nî ®Ó ®Õn lóc ®ã viÖc ph¸ s¶n ®îc dÔ dµng. §iÒu nµy ®ång
nghÜa víi viÖc çc DN ph¶i chuÈn bÞ cho m×nh "çi chÕt ®îc b¸o tríc". Kiªn
quyÕt kh«ng ®Çu t vµo nh÷ng lÜnh vùc kÐm søc c¹nh tranh, tËp trung cho
ngµnh hµng chiÕm u thÕ, c¾t bá "ung nhät".
Mét trong nh÷ng çi "mÊt" cña ViÖt Nam khi héi nhËp kh«ng chØ lµ sù ra ®i
cña mét sè ngµnh hµng kÐm tÝnh c¹nh tranh. Trong c¬ cÊu hµng xuÊt
khÈu sang çc níc ASEAN cña ViÖt Nam, s¶n phÈm th« vÉn chiÕm tû
träng lín kho¶ng 70% tæng hµng hãa XK, çc hµng hãa s¶n phÈm c«ng
nghiÖp ViÖt Nam nh c¬ khÝ, ®å ®iÖn, ®iÖn tö... xuÊt sang thÞ trêng nµy
cßn qu¸ yÕu. Trong khi ®ã Malaixia, Th¸i Lan, In®«nªxia l¹i cã tiÒm n¨ng XK
rÊt lín çc s¶n phÈm c«ng nghiÖp. Mét lîi thÕ ®ang thuéc vÒ çc níc trong
khu vùc n÷a lµ t©m sinh lý sÝnh hµng ngo¹i cña ngêi tiªu dïng ViÖt Nam.
DÉu lµ hµng hãa cña çc quèc gia trong khu vùc nhng ®Òu mang tªn tuæi
cña çc "®¹i gia" hµng ®Çu thÕ giíi.
Lµ lùc lîng ®ãng vai trß tiªn phong trong héi nhËp, çc DN ViÖt Nam ®·
chuÈn bÞ ®îc nh÷ng g×? Tho¸t thai tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp, trëng thµnh lªn
mét çch ch¾p v¸, kh«ng Ýt DN hiÖn nay vÉn cßn manh món, thiÕu tÝnh
tæ chøc vµ tinh thÇn céng ®ång. Mét vÊn ®Ò n÷a mµ Phã Thñ tíng Vò
Khoan rÊt nhiÒu lÇn tr¨n trë ®ã lµ th«ng tin. ¤ng nãi: "ViÖc ®Çu tiªn mµ DN
ph¶i lµm ®Ó n¾m b¾t nhu cÇu thÞ trêng ®ã lµ chó ý ®Õn th«ng tin. RÊt
tiÕc kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc DN ®Òu quan t©m ®Õn lÜnh vùc th«ng tin v× hä
cßn ph¶i b¬n ch¶i víi nh÷ng c«ng viÖc tríc m¾t. Lµm th«ng tin kh«ng tèt sÏ
42

kh«ng n¾m v÷ng ®îc nhu cÇu thÞ trêng vµ s¶n xuÊt ra th× kh«ng tiªu thô
®îc".
Trong héi nghÞ triÓn khai NghÞ quyÕt 07 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ héi nhËp
kinh tÕ thÕ giíi tæ chøc håi gi÷a n¨m, mét vµi con sè ®îc dÉn ra lµm rÇu
lßng bÊt cø ai quan t©m ®Õn tiÕn tr×nh héi nhËp cña ®Êt níc. Trong 3 n¨m
gÇn ®©y NSNN ®Çu t cho DN gÇn 8.000 tû ®ång, trong ®ã cã 1.464 tû
®ång lµ bï lç... Ngoµi ra tõ n¨m 1996 ®Õn nay Nhµ níc cßn miÔn gi¶m
2.288 tû ®ång cho DN. Tuy nhiªn theo mét chuyªn gia cã uy tÝn cña ViÖn
nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung ¬ng th× viÖc bao cÊp nµy kh«ng mang l¹i
hiÖu qu¶. Çc chuyªn gia còng cho r»ng chØ cã kho¶ng 21% sè xÝ nghiÖp
quèc doanh hiÖn nay lµ cã thÓ tån t¹i khi chóng ta vµo AFTA. T©m lý û l¹i
tr«ng ®îi vµo Nhµ níc b¶o hé vÉn cßn ë kh«ng Ýt DN. Tríc thÒm AFTA, cã
mét sè DN cßn nép ®¬n xin ®îc lïi thêi h¹n ®a vµo thùc hiÖn ch¬ng tr×nh u
®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung. LiÖu çc DN nµy cã biÕt khi ViÖt Nam lïi
thêi h¹n ®a mét mÆt hµng nµo ®ã ®Õn n¨m 2005 th× kh«ng nh÷ng ph¶i
®µm ph¸n trong ASEAN sao cho çc níc thµnh viªn trong HiÖp héi nhÊt trÝ
mµ cßn ph¶i tháa thuËn ®îc møc ®Òn bï t¬ng ®¬ng møc ®é thiÖt h¹i do
ViÖt Nam lïi c¾t gi¶m thuÕ tõ 2003 – 2006.
Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc DN ®Òu thô ®éng. NhiÒu DN
®· ®Õn víi AFTA tõ sím, nay ®· rÊt tù tin. Kinh nghiÖm cña sè Ýt DN v÷ng
vµng ®ãn chê héi nhËp lµ hä kh«ng ng¹i thö th¸ch. Cã DN s½n sµng chÊp
nhËn lç trong mét thêi gian dµnh vèn ®Çu t c«ng nghÖ vµ x©y dùng th¬ng
hiÖu ®Ó råi ®øng v÷ng trªn ®«i ch©n cña m×nh.
SÏ lµ véi vµng vµ phiÕn diÖn khi ®a ra mét nh×n nhËn thiÕu tÝch cùc vÒ
kinh tÕ ViÖt Nam sau AFTA. Chóng ta ®· nhËn thÊy nh÷ng lîi Ých l©u dµi
43

khi tham gia vµo khu vùc thÞ trêng cã ®Õn 450 triÖu d©n. Vµo s©n ch¬i
chung, ViÖt Nam cã thÓ sö dông nguyªn vËt liÖu cña çc níc ASEAN kh¸c
®Ó lµm hµng xuÊt khÈu ®i ch©u ¢u, Mü... mµ vÉn ®îc tÝnh vµo thµnh
tÝch néi ®Þa hãa cña ViÖt Nam ®Ó ®îc hëng thuÕ quan u ®·i. ViÖc h×nh
thµnh khu vùc tù do th¬ng m¹i lµ ®iÒu kiÖn ®Ó çc níc ph©n c«ng l¹i lao
®éng vµ thu hót ®Çu t trùc tiÕp tõ bªn ngoµi. ViÖt Nam sÏ gi¶m ®îc thÊt
nghiÖp do çc níc cã tr×nh ®é cao h¬n nhêng dÇn çc ngµnh CN cÇn
nhiÒu lao ®éng ®ßi hái kü thuËt cao. Mèi lo hµng lËu cña DN còng phÇn
nµo ®îc gì bá. Nh×n nhËn tõ khÝa c¹nh v¨n hãa d©n téc, AFTA chÝnh lµ
liÒu thuèc kÝch thÝch tinh thÇn doanh nh©n ViÖt Nam.
1.5.1.Nh÷ng thuËn lîi
• ThuËn lîi vÒ ®êng lèi chÝnh s¸ch vµ çc thµnh tùu kinh tÕ trong níc. §¶ng
vµ Nhµ níc ViÖt Nam ®· nhÊt qu¸n ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i,
®Æc biÖt xem “Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ mét chñ tr¬ng lín cña
§¶ng, Nhµ níc ta. Bíc vµo thÕ kû XXI, ViÖt Nam tiÕp tôc ®Èy m¹nh hîp
t¸c vµ tham gia trong khuæn khæ ASEAN, APEC, tÝch cùc chuÈn bÞ
gia nhËp WTO”1
. Chñ tr¬ng nµy ®· ®îc ChÝnh phñ triÓn khai b»ng çc
v¨n b¶n ph¸p quy híng dÉn çc Ban ngµnh, c¬ quan qu¶n lý vµ çc doanh
nghiÖp thùc hiÖn, nh nghÞ ®Þnh 91 CP ngµy 18/12/1995 vÒ viÖc thùc
hiÖn ch¬ng tr×nh thuÕ quan u ®·i (CEPT), c«ng bè hµng n¨m çc danh
môc gi¶m thuÕ... §©y lµ nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n vÒ mÆt thÓ chÕ chÝnh
s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn çc cam kÕt kinh tÕ - th¬ng m¹i
trong khu«n khæ ASEAN.
1
TrÝch bµi ph¸t biÓu cña Bé trëng ngo¹i giao NguyÔn Di Niªn t¹i buæi häp b¸o vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i
vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, §¹i héi §¶ng IX §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam.
44

Thùc tÕ cña gÇn 10 n¨m tham gia ASEAN (tõ n¨m 1995) cho thÊy r»ng,
ViÖt Nam ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¸ng khÝch lÖ. Tæng s¶n
phÈm trong níc (GDP) t¨ng gÊp ®«i, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m
7% víi tæng GDP n¨m 2000 ®¹t 30,6 tû USD. Tæng vèn ®Çu t ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi ®¹t tû lÖ 27,9% GDP, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b×nh
qu©n hµng n¨m t¨ng 13,5%, n«ng nghiÖp t¨ng b×nh qu©n 4,5%, tæng
kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 10 n¨m qua (1990 - 2000) ®¹t kho¶ng 67,3%
tû USD t¨ng gÊp 6 lÇn, nhanh gÊp 3 lÇn tèc ®é t¨ng trëng GDP. Riªng
kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 14,308 tû USD (nhËp siªu n¨m 2000
gi¶m xuèng cßn 892 triÖu USD) trong ®ã xuÊt khÈu sang ASEAN lµ 2,6
tû USD, . §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI) kho¶ng gÇn 20 tû USD, chiÕm
1/4 tæng ®Çu t toµn x· héi víi hÖ sè ICOR (hÖ sè gi÷a tû lÖ vèn ®Çu t
ph¸t triÓn toµn x· héi/GDP so víi tèc ®é t¨ng trëng GDP) lµ 4,2 lÇn tÝnh
®Õn th¸ng 12 n¨m 2000. Nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA)
kh«ng ngõng t¨ng qua c¸c n¨m, chØ tÝnh riªng 5 n¨m 1996 - 2000 nguån
vèn ODA ®îc ®a vµo thùc hiÖn trªn 6 tû USD. §©y lµ nh÷ng thuËn lîi c¬
b¶n vÒ mÆt t tëng, t¹o ra t©m lý tin cËy, khÝch lÖ cña doanh nghiÖp, c¸c
c¬ quan qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh Nhµ níc, còng nh céng ®ång quèc tÕ vµ ph-
¬ng híng ®óng ®¾n mµ ViÖt nam ®· thùc hiÖn trong nh÷ng n¨m qua
trong khu«n khæ ASEAN.
• ThuËn lîi vÒ m«i trêng ®Çu t níc ngoµi vÒ më réng thÞ trêng vµ ph¸t triÓn
c«ng nghÖ. HiÖn nay hîp t¸c, liªn kÕt kinh tÕ - th¬ng m¹i trong ASEAN lµ
xu thÕ tÊt yÕu cña khu vùc hãa , toµn cÇu hãa kinh tÕ, phï hîp víi lîi Ých
cña nh©n d©n ViÖt Nam. Th«ng qua qu¸ tr×nh nµy, ViÖt Nam cã ®iÒu
kiÖn ®Ó thu hót ®îc nhiÒu vèn ®Çu tu tõ nh÷ng níc trong còng nh ngoµi
khèi ASEAN vµ APEC, cã ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o
kü thuËt, tËn dông u thÕ vÒ lµo ®éng rÎ vµ hµm lîng chÊt x¸m cao ®Ó
45

®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng hãa ViÖt Nam sang çc níc trong khu vùc, më
réng thÞ trêng vµ dÇn dÇn xãa bá ®éc quyÒn kinh tÕ.
• §îc hëng u ®·i kinh tÕ - th¬ng m¹i dµnh cho çc níc ®ang ph¸t triÓn, t¹o
dùng m«i trêng thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh tham gia trong
ASEAN vµ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam më réng thÞ trêng, tranh thñ
nh÷ng u ®·i vÒ th¬ng m¹i, ®Çu t vµ çc lÜnh vùc kh¸c ®îc ¸p dông trong
néi bé cña mçi tæ chøc, tËn dông ®îc kÕt qu¶ cña nhiÒu n¨m hîp t¸c vµ
®µm ph¸n, nhÊt lµ çc lÜnh vùc gi¶m thuÕ nhanh ®èi víi nh÷ng mÆt
hµng ®ßi hái nhiÒu nh©n c«ng mµ ViÖt Nam cã u thÕ, ®îc hëng çc
miÔn trõ, ©n h¹n trong viÖc thùc hiÖn çc nghÜa vô mµ ViÖt Nam thuéc
diÖn nµy. Do vËy chóng ta cã thÓ tËn dông c¬ héi nµy ®Ó cñng cè vµ
n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt cñng cè l¹i hÖ
thèng qu¶n lý Nhµ níc vµ n¨ng lùc cña çc doanh nghiÖp . ThuËn lîi nµy
cña chóng ta trong ASEAN lµ ®îc gia h¹n ®Õn n¨m 2006 (thay v× n¨m
2003 nh 6 níc kh¸c) míi ph¶i thùc hiÖn AFTA vµ n¨m 2020 míi ph¶i thùc
hiÖn çc cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan, phi thuÕ quan vµ thuËn lîi hãa
th¬ng m¹i ®Çu t (so víi çc níc ph¸t triÓn th× thêi h¹n chãt ®Õn n¨m 2010
ph¶i thùc hiÖn xong çc nghÜa vô t¬ng tù). Tham gia AFTA, ViÖt Nam
cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ trêng u ®·i cña AFTA. HiÖn nay, kho¶ng
30% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ tõ çc níc thµnh viªn
cña ASEAN. Çc mÆt hµng ®îc chóng ta u tiªn nhËp vÒ lµ m¸y mãc,
thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
mµ ViÖt Nam cha tù ®¸p øng ®îc hay chi phÝ qu¸ cao. Tham gia vµo
AFTA, çc mÆt hµng nµy sÏ ®îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu tíi møc 0 - 5%.
Nh vËy, diÖn çc mÆt hµng nhËp khÈu ®îc më réng nhanh chãng. H¬n
n÷a, do c¬ cÊu danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT bao gåm c¶ hµng
n«ng s¶n th« vµ n«ng s¶n chÕ biÕn nªn nÕu ViÖt Nam t¨ng cêng s¶n
46

xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t gi¶m vÒ thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch
thÝch cho çc doanh nghiÖp thóc ®Èy s¶n xuÊt çc lo¹i mÆt hµng nµy
®Ó xuÊt khÈu sang ASEAN vµ çc níc ngoµi khu vùc, tõ ®ã ph¸t huy ®îc
lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi cña ViÖt Nam trong viÖc s¶n xuÊt çc lo¹i hµng
ho¸ nµy víi çc níc kh¸c. MÆt kh¸c ASEAN cßn lµ cÇu nèi ®Ó ViÖt Nam
tiÕp cËn víi thÞ trêng thÕ giíi, Ýt bÞ phô thuéc h¬n vµo mét sè thÞ trêng
lín, khã tÝnh nh NhËt B¶n, T©y ¢u.
• ThuËn lîi trong c«ng cuéc c¶i çch hµnh chÝnh vµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ
cña ViÖt Nam. §Ó hßa nhËp ®Çy ®ñ, hiÖu qu¶ vµo ASEAN, trong
nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c¶i çch hµnh chÝnh,
®Æc biÖt lµ çc thñ tôc th¬ng m¹i vµ ®Çu t gi÷a ViÖt Nam víi çc níc
thµnh viªn trong hai khèi nµy, nh çc thñ tôc vÒ h¶i quan, gi¶i quyÕt
tranh chÊp, vÒ ®i l¹i cho çc th¬ng gia mang quèc tÞch çc níc thµnh
viªn... H¬n n÷a, chóng ta ®ang tÝch cùc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ
theo híng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ më, c«ng nghiÖp hãa híng vÒ xuÊt
khÈu, tham gia AFTA, ViÖt Nam cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp, th¬ng m¹i, dÞch vô vµ n«ng nghiÖp t¹o nªn c¬ cÊu kinh tÕ
thÝch hîp, ®ång thêi thóc ®Èy sù c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam
trªn thÞ trêng khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
§©y lµ mét bíc chuÈn bÞ tÝch cùc, thuËn lîi, t¹o ®µ cho chóng ta tù do
hãa toµn diÖn çc quan hÖ kinh tÕ - th¬ng m¹i theo ®óng lÞch tr×nh mµ
ViÖt Nam ®· cam kÕt trong khu«n khæ ASEAN. B¶ng 2 sÏ cho chóng ta
thÊy xu híng chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt Nam trong 5 n¨m qua
theo m« h×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng xuÊt khÈu.
B¶ng 2: T×nh h×nh t¨ng trëng theo híng ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ cña
47

ViÖt Nam
§¬n vÞ tÝnh: %
C¬ cÊu kinh tÕ 1996 1997 1998 1999 2000
1. Tèc ®é t¨ng trëng GDP
(%)
- N«ng, l©m nghiÖp - thñy
s¶n
- C«ng nghiÖp
- DÞch vô
2. C¬ cÊu GDP (%)
- N«ng l©m nghiÖp - thñy
s¶n
- C«ng nghiÖp
- DÞch vô
9,3
4,4
14,5
8,8
100,0
0
27,8
29,7
42,5
8,2
4,3
12,6
7,1
100,00
25,8
32,1
42,2
5,8
3,5
8,3
5,1
100,0
0
25,8
32,5
41,7
4,8
5,2
7,7
2,3
100,0
0
25,4
34,5
40,1
6,7
4,9
15,69
6,0
100,00
24,2
36,9
38,9
• Hµng hãa s¶n xuÊt trong níc vµ hµng nhËp khÈu ®îc ®èi xö c«ng b»ng h¬n
dùa trªn çc c¶i çch vÒ thuÕ, t¨ng dÇn møc ®é c¹nh tranh gi÷a hµng
s¶n xuÊt trong níc vµ hµng nhËp khÈu, mµ cuèi cïng ngêi tiªu dïng lµ ng-
êi ®îc hëng lîi. Qua ®ã kÝch thÝch tiªu dïng, t¨ng søc mua, viÖc t¨ng
n¨ng lùc s¶n xuÊt, më réng qui m« cña doanh nghiÖp vµ cuèi cïng lµ
mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n.
Mét trong nh÷ng c¶i çch vÒ thuÕ quan träng ®ã lµ c¶i çch ThuÕ Tiªu
Thô §Æc BiÖt víi lÇn söa ®æi bæ xung lÇn thø ba vµo ngµy 20/5/1998.
Tríc n¨m 1995, chØ cã 4 mÆt hµng chÞu thuÕ . TT§B lµ thuèc l¸, bia,
rîu vµ ph¸o. Së dÜ LuËt thuÕ TT§B söa ®æi n¨m 1995 ®a thªm hai
mÆt hµng xe cã ®éng c¬ vµ x¨ng çc lo¹i vµo Danh môc chÞu thuÕ
TT§B 1µ do thuÕ nhËp khÈu cña çc mÆt hµng nµy gi¶m xuèng.
48

Çc mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B n¨m 1995:
- Thuèc l¸ (víi thuÕ suÊt tr¶i réng tõ 32% ®Õn 70%).
- Rîu (thuÕ suÊt tõ 15% ®Õn 90%)
- Bia (thuÕ suÊt tõ 75% ®Õn 90%).
- Xe cã ®éng c¬ nhËp khÈu tõ níc ngoµi (thuÕ suÊt tõ 30% ®Õn
10%0
- x¨ng çc lo¹i (thuÕ suÊt tõ 15% ®Õn 30%).
Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng s¶n xuÊt trong níc lµ gi¸ b¸n t¹i n¬i
s¶n xuÊt cha cã thuÕ TT§B. §èi víi hµng nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ
lµ gi¸ CIF céng thªm thuÕ nhËp khÈu. Çc mÆt hµng xuÊt khÈu vµ
t¸i xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ TT§B. Nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu
cã ®ñ tiªu chuÈn miÔn thuÕ nhËp khÈu còng sÏ ®îc miÔn thuÕ
TT§B.
Trong mét sè trêng hîp, thuÕ suÊt thuÕ TT§B cã sù u ®·i ®èi víi
hµng cã nguyªn liÖu s¶n xuÊt ë trong níc, do vËy h×nh thµnh mét
ph¬ng thøc b¶o hé çc hµng ho¸ cã linh kiÖn s¶n xuÊt trong níc. VÝ
dô nh thuèc l¸.
Khi ViÖt Nam tham gia thùc hiÖn AFTA, cam kÕt víi çc quèc gia
ASEAN giµnh cho nhau chÕ ®é ®·i ngé quèc gia ®èi víi çc hµng
ho¸ nhËp khÈu nghÜa lµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng néi
®Þa víi hµng nhËp khÈu th× viÖc ®¸nh thuÕ suÊt TT§B kh¸c nhau
®èi víi mÆt hµng thuèc l¸, «t« nhËp khÈu vµ thuèc l¸, «t« s¶n xuÊt
trong níc lµ cha hîp lý cÇn söa ®æi. Do ®ã th¸ng 5/1998 Quèc héi
th«ng qua luËt thuÕ TT§B míi, ®îc thùc hiÖn tõ 1/1/1999.
Nh÷ng thay ®æi chÝnh cña luËt thuÕ TT§B:
49

- ¸p ®ông thuÕ suÊt thuÕ TT§B ®èi víi « t« néi ®Þa ngang b»ng
«t« nhËp khÈu, phï hîp víi yªu cÇu cña chÕ ®é ®·i ngé quèc gia
®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu ®îc ký kÕt gi÷a çc níc tham gia AFTA.
Tuy nhiªn vÉn cã sù ph©n biÖt thuÕ suÊt ®¸nh vµo thuèc l¸ nhËp
khÈu vµ thuèc l¸ ®îc s¶n xuÊt tõ nguån nguyªn liÖu trong níc.
- Söa ®æi thø hai cña luËt thuÕ TT§B chñ yÕu ®Ó h¹n chÕ tiªu
dïng çc lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp ë ViÖt Nam. §ã lµ viÖc më
réng ph¹m vi çc mÆt hµng vµ dÞch vô chÞu thuÕ TT§B
Ban hµnh ®iÒu kho¶n cho phÐp miÔn vµ gi¶m thuª'gåm:
+ C¬ së s¶n xuÊt bia cã quy m« nhá nÕu nép ®ñ thuÕ TT§B theo
BiÓu thuÕ TT§B mµ bÞ lç th× ®îc xÐt gi¶m thuÕ TT§B t¬ng øng víi
sè lç trong n¨m, thêi h¹n xÐt gi¶m thuÕ kh«ng qu¸ 5 n¨m ®Çu kÓ tõ
khi luËt cã hiÖu lùc (1999 ®Õn 2004).
+ §èi víi c¬ së l¾p r¸p, s¶n xuÊt « t« trong níc cã thÓ ®îc xÐt gi¶m
thuÕ TT§B tõ 60 -100% so víi møc thuÕ suÊt cña BiÓu thuÕ TT§B
trong thêi gian tõ 1999 ®Õn 2004. NÕu cßn tiÕp tôc bÞ lç th× cã
thÓ ®îc xÐt gi¶m thªm tõ 1 ®Õn 5 n¨m n÷a.
+ C¬ së kinh doanh Golf ®îc gi¶m 30% sè thuÕ TT§B ph¶i nép theo
BiÓu thuÕ suÊt thuÕ TT§B trong vßng 3 n¨m kÓ tõ n¨m 1999.
+ C¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B gÆp khã
kh¨n do thiªn tai, ®Þch ho¹, tai n¹n bÊt ngê th× ®îc xÐt miÔm gi¶m
thuÕ TT§B. Møc gi¶m ®îc tÝnh theo phÇn tr¨m thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n
nhng kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ ph¶i nép trong kú xÐt miÔn gi¶m vµ
sè tiÒn thuÕ ®îc gi¶m kh«ng qu¸ 30% gi¸ trÞ tµi s¶n thiÖt h¹i, thêi
gian gi¶m thuÕ kh«ng qu¸ 180 ngµy kÓ tõ sau khi x¶y ra thiÖt h¹i
vµ cã xuÊt hµng.
50

ChÕ ®é thuÕ nµy ®îc ¸p dông nh»m gióp çc doanh nghiÖp gi¶i quyÕt
çc khã kh¨n vµ thÝch øng dÇn víi nh÷ng söa ®æi, c¶i çch thuÕ quan
®îc thùc hiÖn tõ 1/1/1999. Vµ cã thÓ nãi víi ®iÒu kho¶n nµy chÕ ®é
b¶o hé cao ®èi víi çc nhµ s¶n xuÊt «t« trong níc vÉn ®îc duy tr× nhng
trªn mét c¬ së tÕ nhÞ h¬n so víi çc quy ®Þnh tríc kia.
• ViÖc tham gia vµo AFTA gióp hµng hãa xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang
çc níc ASEAN ®îc hëng møc thuÕ suÊt u ®·i CEPT cña çc níc ASEAN, lµm
t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh (vÒ gi¸) cña çc hµng hãa nµy, t¹o ®iÒu
kiÖn thóc ®Èy xuÊt khÈu. Thùc tÕ chøng minh kÓ tõ n¨m 1999, hµng
ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo ASEAN t¨ng ®Òu, tuy vËy trong phÇn
lín hµng ho¸ ViÖt nam xuÊt khÈu vµo ASEAN vÉn chØ lµ nguyªn nhiªn
liÖu nh than ®¸, dÇu th«, kho¸ng chÊt...
• Çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña ViÖt Nam sÏ ®îc hëng lîi thÕ nhËp khÈu
vËt t nguyªn liÖu tõ çc níc ASEAN víi møc thuÕ nhËp khÈu thÊp nhÊt
theo CEPT, qua ®ã gãp phÇn gi¶m chi phÝ, thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n
xuÊt, n©ng cao chÊt lîng, qua ®ã t¨ng kh¶ n¨ng tiªu dïng vµ ph¸t triÓn
thÞ trêng trong níc.
HiÖn nay, kho¶ng 30% kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ tõ
çc níc thµnh viªn cña ASEAN. Çc mÆt hµng ®îc chóng ta u tiªn nhËp
vÒ lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu phôc vô cho nhu cÇu s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp mµ ViÖt Nam cha tù ®¸p øng ®îc hay chi phÝ qu¸
cao. Míi ®©y nhµ níc còng ®· ra quyÕt ®Þnh kh«ng h¹n chÕ nhËp khÈu
hµng m¸y mãc c«ng nghÖ cã gi¸ trÞ cao ®iÒu ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho çc
doanh nghiÖp tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ cña çc níc ph¸t triÓn trong khu
vùc, qua ®ã n©ng cao hµm lîng c«ng nghÖ trong s¶n phÈm cña m×nh.
Tham gia vµo AFTA, çc mÆt hµng nµy sÏ ®îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu tíi
51

møc 0 - 5%. Nh vËy, diÖn çc mÆt hµng nhËp khÈu ®îc më réng nhanh
chãng. H¬n n÷a, do c¬ cÊu danh môc hµng hãa tham gia CEPT bao
gåm c¶ hµng n«ng s¶n th« vµ n«ng s¶n chÕ biÕn nªn nÕu ViÖt Nam
t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n th× sù c¾t gi¶m vÒ thuÕ sÏ trë thµnh
yÕu tè kÝch thÝch cho çc doanh nghiÖp thóc ®Èy s¶n xuÊt çc lo¹i
mÆt hµng nµy ®Ó xuÊt khÈu sang ASEAN vµ çc níc ngoµi khu vùc, tõ
®ã ph¸t huy ®îc lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi cña ViÖt Nam trong viÖc s¶n
xuÊt çc lo¹i hµng ho¸ nµy víi çc níc kh¸c.
Thªm vµo ®ã, theo qui ®Þnh Hµm lîng ASEAN trong mçi s¶m phÈm, cã
Ýt nhÊt 40% trÞ gi¸ s¶n phÈm ®ã ®îc s¶n xuÊt, khai th¸c ®¸nh b¾t, nu«i
trång, chÕ biÕn t¹i bÊt kú níc thµnh viªn ASEAN nµo th× phÇn ®ã ®îc
coi lµ ®ñ hµm lîng ASEAN, th× khi ViÖt Nam nhËp nguyªn liÖu th« cña
çc níc thµnh viªn vÒ sau ®ã gia c«ng vµ xuÊt khÈu l¹i vµo thÞ trêng
ASEAN th× vÉn ®îc hëng thuÕ xuÊt nhËp khÈu theo CEPT. T¬ng tù nh
vËy viÖc x¸c ®Þnh xuÊt xø cña s¶n phÈm còng ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së
®ã, vÝ dô: nếu Việt Nam nhập khẩu nguyên vật liệu từ Thái Lan để làm ra
thành phẩm tại Việt Nam thì sản phẩm sẽ được coi là có xuất xứ Việt Nam (tức
là nước thực hiện khâu gia công, chế biến cuối cùng để làm ra sản phẩm) với
điều kiện là phần trị giá làm ra tại Thái Lan hoặc bất kỳ nước ASEAN nào khác
cộng với trị giá số vật tư thêm vào (nếu có) khi gia công, chế biến tại Việt Nam
vượt quá 40% trị giá thành phẩm, vµ ®îc hëng thuÕ xuÊt CEPT khi ViÖt
Nam xuÊt khÈu sang çc níc thµnh viªn. C¬ chÕ nµy t¹o c¬ héi cho ViÖt
Nam cã thÓ nhËp khÈu çc nguyªn liÖu th« hoÆc hîp t¸c chÕ t¹o çc b¸n
thµnh phÈm tõ çc níc trong ASEAN víi gi¸ thµnh h¹ sau ®ã mét mÆt b¸n
t¹i thÞ trêng trong níc víi gÝa c¹nh tranh so víi hµng nhËp khÈu tõ çc níc
kh«ng thuéc khèi ASEAN vµ ®ång thêi xuÊt khÈu l¹i çc níc ®ã víi lîi thÕ
h¬n h¼n tríc ®©y. Nh vËy, kh«ng nh÷ng çc Doanh nghiÖp võa cã c¬
52

héi tham gia ph©n c«ng lao ®éng trong khu vùc võa cã thÓ më réng
ph¹m vi xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh ra ngoµi.
B¶ng 3: Kim ng¹ch XuÊt khÈu cña c¸c níc vµo ASEAN
®¬n vÞ tÝnh: triÖu USD
N¦íC 1999 2000 2001 2002
Brunei 2,539 3,904 3,533 -
Cambodia 884 1,261 1,374 -
Indonesia 51,242 65,407 57,364 -
Lao, PDR 302 330 310 -
Malaysia 84,097 98,429 87,981 -
Myanmar 1,140 1,644 2,322 -
Philippines 34,210 37,295 31,243 -
Singapore 115,593 138,939 124,506 128,519
Thailand 56,801 67,889 63,190 66,886
Viet Nam 11,540 14,448 15,027 -
ASEAN 358,347 429,547 384,886 -
Nguån: Ban th ký ASEAN
• Khi ViÖt Nam tham gia vµo AFTA lµ ®Çu t níc ngoµi sÏ t¨ng lªn, ngµnh
c«ng nghiÖp chÕ biÕn ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu m¹nh
sang thÞ trêng ASEAN. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam sÏ
tÝnh ®Õn thÞ trêng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cho thi tr-
êng ASEAN, ®Ó hëng lîi tõ AFTA. HiÖn nay, mét sè níc ASEAN nh
Singapore, Philippine, Malaysia. . ®ang mÊt ®i lîi thÕ vÒ nguån lao
®éng rÎ, do ®ã hä ®ang chuyÓn mét sè ngµnh s¶n xuÊt tiªu tèn nhiÒu
lao ®éng sang ViÖt Nam nh s¶n xuÊt giÇy dÐp, quÇn ¸o, hµng c«ng
nghiÖp nhÑ... hä quan t©m ®Õn ViÖt Nam, mét thÞ trêng 80 triÖu d©n.
53

§Æc biÖt víi sù phèi hîp víi çc ch¬ng tr×nh hîp t¸c kh¸c trong ASEAN
(nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN - AICO, hîp t¸c dÞch vô ASEAN...), çc
doanh nghiÖp trong níc cña ViÖt Nam cã c¬ héi tiÕp cËn víi nguån vèn
vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý míi, tiÕn tiÕn, t¨ng cêng vµ më réng
n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh trªn thÞ trêng trong níc lÉn trªn thÞ trêng
khu vùc vµ quèc tÕ.
• ViÖc ViÖt Nam thùc hiÖn cam kÕt tham gia AFTA lµ mét bíc tËp dît ®Ó
chuÈn bÞ héi nhËp s©u réng h¬n n÷a trªn thÞ trêng quèc tÕ vµ ®iÒu
nµy còng thÓ hiÖn quyÕt t©m cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc c¶i
çch më cöa vµ héi nhËp.
1.5.2.Nh÷ng khã kh¨n
Bªn c¹nh nh÷ng thuËt lîi çc Doanh nghiÖp còng ph¶i nhËn thøc vµ cã nh
chuÈn bÞ thÝch ®¸ng ®Ó ®èi mÆt víi çc khã kh¨n mµ trong ®ã ®iÒu quan
träng nhÊt lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Tham gia vµo AFTA ®ång nghÜa víi viÖc
chóng ta ph¶i thõa nhËn tù do hãa th¬ng m¹i, tù do hãa lu chuyÓn hµng
hãa trong níc vµ khu vùc. Tham gia vµo AFTA, çc chØ sè kinh tÕ cña ta
®Òu thÊp h¬n çc níc trong khèi. Çc níc nh Th¸i Lan, Singapore,
Philippine... ®Òu ®· hoµn thµnh giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
hãa. HiÖn nay, søc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam cßn kÐm nÕu so
s¸nh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lîng. Hµng nhËp ngo¹i trµn vµo sÏ dÉn ®Õn t×nh
tr¹ng rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph¬ng kh«ng c¹nh tranh ®îc, s¶n
xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®îc, tiªu biÓu nh mét sè ngµnh dÖt may, giÇy dÐp,
®Õn gia dông, hµng c«ng nghiÖp nhÑ... C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu
cña ViÖt Nam vµ mét sè níc trong khu vùc ASEAN cßn qu¸ gièng nhau. Cã
rÊt nhiÒu mÆt hµng mµ ta s¶n xuÊt ®îc th× çc níc b¹n hµng ASEAN còng
54

Khoa luan tot nghiep

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Andere mochten auch

Andere mochten auch (20)

Ähnlich wie Khoa luan tot nghiep

Ähnlich wie Khoa luan tot nghiep (20)

Mehr von Trần Đức Anh

Mehr von Trần Đức Anh (20)

Khoa luan tot nghiep