1. Гэрийн эрүүл мэндийн тусламжийн
сувилагчийн онцлог

2. • Эмнэлгээс гарсан өвчтөнгүүдийн ихэнх нь
гэрээр
асаргаа
сувилгаа
үргэлжлүүлэн
хийлгэх шаардлагатай байдаг тул сувилагч
нар эмнэлэгт хийж байсан асаргаа сувилгааг
үргэлжлүүлэн хийх шаардлагатай болдог.
• Èéìýýñ сувилагчаас мэргэжлийн өндөр ур
чадвараар бие даасан үйл ажиллагаа явуулж,
бусад мэргэжлийн гишүүдийн үйл ажиллагааг
зохицуулдаг.

3. Гэрийн нөхцөлд асаргаа сувилгаа үзүүлэх сувилагч нар íü:
ÇÀÉËØïÉ
• Ìэдэх мэдлэг
• Óð чадвар
• Àливаа юманд хандах хандлагатай байх ѐстой
• Ñóâèëàã÷ äàðààõ ç¿éëèéã çàéëøã¿é ìýäýõ ¸ñòîé : хууль
дүрэм, тушаал, улсаас мөрдүүлж буй үндэсний
хөтөлбөрүүд.
• Àлслагдсан сууринд эмчгүй газар ажиллаж байгаа
сувилагч хэн нэгнээс зөвлөгөө авах, мэргэжлийн бусад
хүмүүстэй зөвлөлдөх боломж хомс байдаг тул бие даасан
шийдвэр гаргаж, түүндээ дангаараа хариуцлага хүлээдэг.
•
Ñувилагч онолын мэдлэгээ үндэслэж эмнэлзүйн ур
чадвараа ашиглан, илэрч буй асуудлыг үр дүнтэйгээр
шийдвэрлэх чадвартай хослуулах õýðýãòýé.

4. • Ãэрээр тусламж үзүүлдэг сувилагчийн
хувьд дараагийн ээлж гэж байдаггүй
учир тухайн өвчтөнг асарч буй гэрийн
хүмүүст найдах болдог.
• Тиймээс гэрийн сувилагч нь өвчтөн
түүний
гэр
бүлийнхний
өмнө
мэргэжлийн зүгээс хариуцлага хүлээдэг.

5. Гэрээр асаргаа сувилгаа үзүүлж буй
сувилагч нь:
• ªвчтөний өмгөөлөгч
• Òусламж үйлчилгээний зохицуулагч
• Ýрүүл мэндийн боловсрол олгох сургагч
байна.

6. Сувилагч өвчтөний өмгөөлөгч болох нь
• Өвдөж шаналсан хүмүүсийн эрх ашгийг өмгөөлөн
хамгаалах нь гэрийн сувилагчийн нэг чухал үүрэг.
• Үйлчлүүлэгч
эрүүл
мэндийн
иж
бүрэн
үйлчилгээний талаарх мэдээлэл авах, даатгалын
асуудал болон тэдэнд амьдрах орчинд нь эрүүл
мэндтэй холбоотой сөрөг нөлөөллийн тухай эрх
бүхий этгээдэд хандахад туслалцаа хэрэгтэй
байж болно.
Жишээ нь:

7. Сувилагч өвчтөний өмгөөлөгч болох нь
• Гэрээр òóñëàìæ àâàõ шаардлагатай нөхцөлд
үйлчлүүлэгч даатгалд хамрагдах шаардлагатай
болохыг ойлгуулах хэрэгтэй
• Үйлчлүүлэгч өөрийн эрүүл мэндэд ямар иж бүрэн
тусламж үйлчилгээ авч болох талаар ойлголттой
болоход тусàëíà.
• ¯éë÷ë¿¿ëýãчийн амьдрах таатай орчинг бүрдүүлэхэд
дэмжлэг үзүүлíэ.
• Эмчèä тухайн өвчтөний гэр орны байдлын талаар
эмчид үнэн бодит, зөв ойлголтыг өгсөнөөр тухайн
үйлчлүүлэгчийн амьдралын хэв маягт тохирох зөв
зүйтэй эмчилгээг сонгох боломжтой болно.

8. Сувилагч үйл ажиллагааг зохицуулагч болох
нь
• Сувилагч нь гэрээр тусламж үзүүлэх хөдөлгөөн
засалч, сэргээн засалч, хэл ярианы засалч, нийгмийн
эрүүл мэндийн ажилтан болон гэрээр эрүүл мэндийн
тусламж
үйлчилгээ үзүүлэх бусад мэргэжлийн
хүмүүсийн үйл ажиллагааг зохицуулдаг.
• ¯йлчлүүлэгчид гэрийн нөхцөлд шаардлагатай байгаа
нийгмийн нөөц баялагийг зохицуулах үүрэгтэй.
• Нийгмийн янз бүрийн нөөц баялгийн талаар үндсэн
мэдлэгтэй байснаар үйлчлүүлэгчид цогц үйлчилгээг
хүргэх боломжтой болдог.
Жишээ нь: сувилагч эрүүл хүнсний талаар мэдлэгтэй байх,
настай хүмүүсийн физиологийн өөрчлөлт, харааны болон
сонсголын гажигтай иргэдэд ямар үйлчилгээг шаардлагатай
эсэхийг мэдэж байх гэх мэт.

9. Сувилагч эрүүл мэндийн боловсрол
олгогч болох нь
• ªâчний явц, хоол хүнс, эм тариа, эмчилгээ
сувилгаа болон шархыг хэрхэн цэвэрлэх
талаар үйлчлүүлэгч болон түүний гэр бүлд
зааж зөвлөх
• Үүний тулд үйлчлүүлэгчийн хэрэгцээг
тодорхойлж, сурах зорилгыг хамтран
боловсруулах
• Сувилагч сургалтыг явуулахдаа дараах
зарчмыг баримтална. Үүнд:

10. Ñóâèëàã÷ ñóðãàëò ÿâóóëàõ çàð÷èì
• Сургалт нь өвчтөн болон ар гэрийнхний сурах
хүсэлд нийцсэн байна.
• Өвчтөнийг ухаан саруул, сурах сонирхолтой
цагийг тохируулан цагийн хуваарь гаргана.
• Тухайн өвчтөний биеийн болон
хөдлөлийн байдалд зохицуулна.
сэтгэл
• Гэрт ямар хөдөлгөөн /ажил/ хийж болох тал
дээр үндэслэн сургалтаа явуулна.
• Олон зүйл заах ѐстой бол хамгийн энгийнээс
эхэлнэ. Илүү хүнд мэдээлэл, сургалтыг сүүлд
нь оруулаõ.

11. Ñóâèëàã÷ ñóðãàëò ÿâóóëàõ çàð÷èì
• Өргөн хэрэглээний, энгийн ярианы үгсийг
хэрэглэнэ. Эмнэлгийн нэг томъѐог хэрэглэх
хэрэггүй.
• Өвчтөн учрыг нь сайн олохгүй бол хичээлээ
зогсоогоод хэр зэрэг ойлгосныг нь асуух нь
зүйтэй.
• Шаардлагатай бол дахин хэлж өгөх эсвэл өөр
үг хэрэглэн тайлбарлаж, өвчтөндөө заавал
сайн ойлгуулна.

12. Ñóâèëàã÷ ñóðãàëò ÿâóóëàõ çàð÷èì
• Сургалтын явцад өвчтөн ба тэдний асран
халамжлагчид санал бодлоо хэлэх, асуулт
асуух, ойлгосноо үзүүлэх, өөрийн мэдлэгээ
илэрхийлэх зэргийг нь дэмжиж харилцана.
• Сургалт
явуулахдаа
зурагт
үзүүлэн
ашиглах, төрөлх хэл дээр бичсэн санамж,
зааварчилгаа өгч болно.
• Асуултанд маш тодорхой хариулт өгөх ба
асуусан зүйлийнхээ хариултыг бүрэн автал
нь тайлбарлах хэрэгтэй.

13. Гэрийн эргэлт
• Эрдэмтэн Стулгинский /Stulginsky/ 1993 онд:
“Хүмүүс эмнэлгээс гарахдаа өвчнөөсөө бүрэн
ангижралгүй гардаг болохыг цөөхөн гэр бүл
ойлгодог. Түүнээс ч цөөнгүй нь гэрийн асаргаа
сувилгаа гэж юу болох талаар ойлголт авсан
байдаг. Харин тэд зөвхөн сувилагч ирж бүх
асуудалд тусална хэмээн боддог” гэж
тэмдэглэн хэлжээ.

14. Гэрээр сувилгаа хийхийн өмнөх
бэлтгэл үе
• Гэрээр сувилгаа хийх сувилагч нь өвчтөний эмнэл зүйн
онош, мэс засал хийлгэсэн эсэх, эмнэлэгт хэвтэж
байхдаа ямар эмчилгээ сувилгаа хийлгэж байсан, одоо
амьдарч буй гэр орны орчин, нөхцөл боломж, тэдэнд
хэрэгтэй байгаа бусад зүйлсийн талаар дэлгэрэнгүй
мэдээлэл урьдчилан авсан байх ѐстой.
• Сувилагч цуглуулсан мэдээллээ дахин хянаж,
үйлчлүүлэгчтэй утсаар харилцаа тогтоон, гэрт нь очих
цагийн хуваарийг боловсруулна.

15. Гэрээр сувилгаа хийхийн өмнөх
бэлтгэл үе
• Шаардлагатай гэж үзвэл өвчтөнийг гэрт нь
асрах хүнийг эмнэлэг дээр урьж авчран
эмчлүүлэгчийн талаар мэдээлэл авч,
танин
мэдэхүйн
чадвар,
сонирхол,
хандлага, болон гэр бүлийн гишүүдийн
сувилгаа үзүүлж чадах байдал зэргийг
харилцан ярилцлагаар тодорхойлíо.
• Àнхны харилцаагаараа өвчтөн болон гэр
бүлийнхэнд итгэл төрүүлэн, тааламжтай
байдлыг бий болгох ѐстой.

16. Гэрээр сувилгаа хийхийн өмнөх
бэлтгэл үе
• Өвчтөнд шаардлагатай хэрэглэгдэх багаж материал,
тоног төхөөрөмж
Жишээ нь: Шарх цэвэрлэх ариун материал бэлдэх, амин
үзүүлэлтийг хянах, нярай хүүхдийн арчилгаанд хэрэглэгдэх
зүйлс г.м
• ¯нэлгээ авсан ба сувилгаа хийсэн бүх үйлдлийг
бичиж тэмдэглэх сувилгааны бичиг баримт,
сувилгааны карт õºòºëíº
• ªөрөө аюулгүй орчинд ажиллах нөхцлийг бүрдүүлэн,
энэ талаар үнэлгээ авсан байх шаардлагатай.
• Хэрэв аюултай буюу эргэлзээтэй гэж үзвэл орон
нутгийн цагдаа болон аюулгүй албаны ажилчдыг
дагуулж явж болно. Энэ үе шатыг гэрээр сувилгаа
хийхийн өмнөх бэлтгэл үе гэнэ.

17. Гэрт сувилгаа хийхээр очих үе
• Гэрт нь очоод сувилагч эмчлүүлэгч болон гэр
бүлийнхэнтэй ойр дотно харилцаа холбоо
тогтоож, хэн хэн нь хүссэн үр дүндээ хүрэхийн
тулд
үнэлгээ хийж, төлөвлөсөн сувилгааг
гүйцэтгэж, эрүүл мэндтэй холбоотой өргөн
хүрээний сэдвийг зааж сургаíà.
• Сувилагч нь өөрийгөө үйлчлүүлэгчийн гэрт
зочин гэдгийг ямагт ухамсарлаж, тухайн
үйлчлүүлэгч сувилагчийн дэвшүүлэн тавьж буй
саналыг хүлээн авах буюу татгалзах эрхтэй
болохыг тайлбарлан ойлгуулна.

18. Гэрт сувилгаа хийхээр очих үе
• ¯йлчлүүлэгч болон гэр бүлийнхний итгэлийг
хүлээн, хувь хүний үнэ цэнийг хүндлэн
харилцаíà.
• Үйлчлүүлэгчийн амьдралын нөхцөл боломжийг
таних, амьдрах хэв маягийг мэдсэнээр цаашид
ямар сувилгаа хийхээ төлөвлөнө.
• Ñóвилагч үйлчлүүлэгчийн гэрийн эд зүйлстэй
харьцахын өмнө, тухайлбал гараа угаах бол
зөвшөөрөл авах шаардлагатай.

19. Гэрт сувилгаа хийхээр очих үе
• Үйлчлүүлэгчийн байрлаж буй өрөөний тавилга,
хэрэглэж буй зүйл нь үйлчлүүлэгчид хэрэглэхэд
хялбар, аюулгүй байгаа эсэхийг үнэлж,
шаардлагатай гэж үзвэл яагаад өөрчлөлт хийх
болсноо
тайлбарлан,
үйлчлүүлэгчээс
зөвшөөрөл авна.
Жишээ нь : Өвчтөний орыг өөр байрлалд
шилжүүлэх бол цонхны агаарын хүйтэн
урсгалаас холдуулж байгаа тухай тайлбарлана.

20. Халдвар хамгааллын дэглэм баримтлах нь
• Сувилагч гэрээр сувилгаа хийх явцад нэг
үйлчлүүлэгчээс нөгөө рүү халдвар тархахаас
урьдчилан сэргийлж ажиллах ѐстой.
• Гэрт асаргаа сувилгаа хийх сувилагч нь
хэрэглэгдэх материал болон тоног төхөөрөмж
бүхий цүнх авч явах бөгөөд энэ нь ч бас
халдвараас сэргийлэх зорилготой.

21. Õэрэглэгдэх материал б¿õèé цүнх

22. Халдвар хамгааллын дэглэм баримтлах нь
Öүнхтэй ажиллахдаа дараах зарчмыг баримтална.
• Цүнхнээс хэрэглэгдэх зүйлсийг гаргахын өмнө
сувилагч гараа угаасан байна
• Сувилагч цүнхнээс гаргаж хэрэглэсэн бүх зүйлсийг
буцааж
цүнхэндээ
хийхдээ
цэвэрлэж
халдваргүйжүүлээд гараа угаана
• Гэрт очих бүрт сувилагч цүнх болон гар ариутгагчийг
авч явах ѐстой.
• Цүнхийг эмчлүүлэгчийн гэрт аль нэг газар тавихын
өмнө жийргэвч уутанд хийнэ
• Бүх төрлийн тарилга хийх, биеийн шингэн, өтгөн
болон хортой зүйлстэй хүрэлцэхэд бээлийг өмссөн
байх ѐстой.

25. • Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà