Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ve Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi (Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi)

1. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Ve
Datça-Bozburun Özel Çevre
Koruma Bölgesi

2. İÇERİK
•Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
•Dünyada ve Akdeniz’de Deniz ve
Kıyı Koruma Alanları
•Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

4. Korunan Alan
Biyolojik çeşitliliğin, doğal
ve bununla ilişkili kültürel
kaynakların korunması ve
devamlılığının sağlanması
amacıyla ilgili mevzuata
göre yönetilen karasal
alanlar ve/veya denizel
alanlardır.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

5. Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
Doğal, tarihi ve
kültürel özelliklerin
korunduğu deniz ve
kıyı alanlarıdır. Bu
koruma, yasalar
altında yöre halkının,
paydaşların destek ve
katılımıyla sağlanır.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

6. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Önemi
Deniz ve Kıyı Koruma Alanı,
sağlıklı denizlerin, türlerin ve
yaşam alanlarının göstergesidir.
Bunlar, etkin bir yönetim ile yerel
ekonomi ve kültürel değerleri
destekler ve gelecek nesillere
aktarılmasını sağlar.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

8. Dünyada ve Akdeniz’de
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

9. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Tüm dünyada 10280 DKKA
bulunuyor.
•Bu alanlar okyanusların
%2,3’ünü oluşturuyor.
•Sözleşmelerle bu alanlar
güvence altına alınıyor
(Biyoçeşitlilik,Bern,
Barselona, Cenova, Dünya
Mirası, UNESCO Biyosfer
Rezervleri, Ramsar ve
Sulakalanlar sözleşmeleri
ve Natura 2000 ağı)
Hint Okyanusundaki Chagos Archipelago, dünyanın en büyük DKAsı, 250 bin
milkare. Fotoğraf: www.wikipedia.com

10. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Çeşitleri
•Sığınak (sanctuary)
•Rezerv
•Ulusal Park
•Dünya Mirası
•Denizel Park

11. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Önemi:
•Bugüne kadar belirlenen 17000
tür yaşıyor ve %48 kadarı
sadece Akdeniz’de yaşıyor.
•Tüm dünyadaki denizel türlerin
%18’ine ev sahipliği yapıyor.
•Ada ve delta ekosistemlerine
sahip
Fotoğraf: Melih Ertan Çınar

12. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Havzasının Önemi:
•Coğrafik konumu ve biyoçeşitliliği
sayesinde insanlık tarihinin önemli göç
yollarından
•Kültürel ve tarihi çeşitliliğe sahip
•Dünyadaki insan nüfusunun %7’si
Akdeniz’deki 22 ülkede yaşıyor
•Her yıl 275 milyon kişi tatil için Akdeniz
ülkelerini seçiyor.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

13. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
•677 DKKA bulunuyor
ve 31 tanesi Türkiye’de.
•Akdeniz’in %4.56’sı
yasal statüler ile
korunmaktadır.

14. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları İçin Tehditler
•İklim değişikliği
•Kirlilik
•Aşırı ve yasak
avlanma
•Yabancı tür girişi
(balon balığı, sokkan)
•Habitat tahribatı
Fotoğraf: www.yabantv.com

15. Türkiye’de
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

16. Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
-Ülkemiz, adalar hariç Akdeniz,
Ege Denizi, Marmara Denizi ve
Karadeniz kıyıları, olmak üzere
yaklaşık 8 bin 500 km kıyı
uzunluğuna sahip
-Yaklaşık 3 bin bitki ve hayvan
türüne ev sahipliği yapıyor
-Türkiye’de deniz ve kıyı
alanlarının tahribatı, denizel
kaynakların aşırı kullanımı en
temel tehditler arasında
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

17. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarından Sorumlu Kurumlar
Türkiye’de farklı statüler altında farklı Bakanlıklar tarafından yönetilen 31
Deniz ve Kıyı Alanı bulunuyor. Bu alanlar yaklaşık 346.138 hektar alanı
kaplıyor ve Türkiye kara sularının yaklaşık % 4’ü korunuyor.

18. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin
Güçlendirilmesi Projesi
Uygulama Periyodu: Mayıs 2009-Nisan 2014
Amaç:
Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sistemini güçlendirmek ve etkin yönetimini
kolaylaştırmayı amaçlıyor. Bu kapsamda;
•Deniz ve kıyı koruma alanları ile ilgili kurumsal ve bireysel kapasite geliştirme,
•Bu alanlarda finansal sürdürülebilirlik,
•Ulusal ve yerel koordinasyonun sağlanması hedefleniyor.

19. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin
Güçlendirilmesi Projesi
Proje Ortakları:
•Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel
Müdürlüğü tarafından,
•Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü ve,
•Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü ortaklığında,
•Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) uygulayıcı ortaklığıyla,
•Küresel Çevre Fonu’nun (GEF) mali desteğiyle yürütülüyor.

20. Proje Alanları
Ayvalık Adaları Tabiat Parkı
Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi
Foça ÖÇK Bölgesi
Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi
Gökova ÖÇK Bölgesi
Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi

21. Datça-Bozburun
Özel Çevre Koruma Bölgesi

22. Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

23. Denizel makroskobik canlılar
(112 tür)
Ekolojik Değerler
•İribaş Deniz Kaplumbağası (Caretta
caretta)
•Deniz algleri (139 tür)
•Deniz çayırları (4 tür)
•Balıklar (184 tür)
•Kuşlar (105 tür)
•Memeliler (45 tür)
•Akdeniz Foku (Monachus monachus)
Fotoğraf: TVKGM Arşivi
•Datça Hurması (Phoenix theophrasti)
*Kuşbank ve Jon Lyles’a
katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

24. İnsan Kullanımı
•Tarım
•Turizm
•Balıkçılık
•Rekreasyon
•Spor Aktiviteleri
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

25. Koruma Statüleri
•Özel Çevre Koruma Bölgesi /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Doğal Sit (I,II,III derece) /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Arkeolojik Sit (I,II,III derece) /
Kültür ve Turizm Bakanlığı
•Kentsel Sit / Kültür ve Turizm
Bakanlığı

26. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Fethiye ve Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi’ne
Faydaları
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

27. Deniz canlılarını koruyor
Akdeniz foku başta olmak
üzere küresel öneme sahip
türlerin neslinin devam
etmesini sağlıyor.
Fotoğraf: SAD-AFAG Arşivi

28. Yöre ekonomisini destekliyor
Denizel değerlerin
korunması, aynı zamanda
ekonomik değerlerin de
korunmasına katkı koyuyor.
Böylece Datça-Bozburun
ÖÇK Bölgesi’ne, yıllık 72
milyon TL katkı sağlıyor.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

29. Balık stoklarını koruyor
Datça-Bozburun ÖÇK
Bölgesi denizel alanında
ilan edilen 4 Adet
Balıkçılığa Kısıtlı Alan
sayesinde balık stokları
koruma altına alındı.

30. Alandaki balıkçılık faaliyetleri ekonomiye büyük katkı
sağlıyor
Aile balıkçılığının yaygın olduğu
Datça-Bozburun ÖÇK
Bölgesi’nde ilan edilen 4 adet
Balıkçılığa Kısıtlı Alan
sayesinde balıkçılığın geleceği
güvence altına alınmış oluyor.
Bölgedeki balıkçılık
faaliyetlerinin yöreye yıllık
katkısı 1,8 milyon TL.
Fotoğraf: Vahdet ÜNAL

31. Deniz çayırları, iklim değişikliği ile mücadelede doğal bir çözüm sunuyor
Dünya'da sadece Akdeniz
havzasında bulunuyor.
Ormanlardan 5 kat daha fazla
karbonu tutup depolayarak
iklimi düzenliyor.
Deniz eriştelerinin bu özelliği ile
Datça-Bozburun ÖÇK
Bölgesi‘ne kattığı değer yıllık
4,7 milyon TL.
Fotoğraf:www.wwf.org.tr

32. Deniz çayırları kıyı erozyonunun kontrolünü sağlıyor
Deniz çayırı yataklarının;
Deniz suyu hareketinin etkileri %10 ila
%75 arasında sınırlamak, kıyıda 1 ila 2
metre arasında biriken ölü yaprak ve
kökleri ile kıyı erozyonunu engellemek
ve yataklarının dibinde biriken ölü
katman sayesinde kumu sabitlemek gibi
kıyı yapısını dengeleyici özellikleri
vardır.
Deniz çayırlarının bu özelliği ile DatçaBozburun ÖÇK Bölgesi‘ne kattığı değer
yıllık yaklaşık 3,2 milyon TL.
Fotoğraf: Zafer KIZILKAYA

33. Kıyılar doğal bir arıtma sağlıyor
Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi
kıyıları, yılda yaklaşık 28
milyon TL değerinde bir atıksu
arıtma maliyeti karşılıyor.
Örneğin, atık su içindeki besin
tuzları deniz canlıları
tarafından kullanılarak
azaltılıyor
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

34. Tarihi, kültürel ve doğal değerleri sayesinde kitle turizminin yapıldığı
alanlara göre farklı turizm seçenekleri sunuyor
Bölge sahip olduğu tarihi ve
doğal değerleri ile önemli bir
turizm merkezi olma niteliğini
koruyor.
Alanda arkeolojik geziler,
doğa yürüyüşü ve gözlem
turları, günübirlik turlar, yat ve
yelkenli ile yapılan mavi turlar
başlıca ziyaret nedenlerinden.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

35. Tarihi, kültürel ve doğal değerleri sayesinde kitle turizminin yapıldığı
alanlara göre farklı turizm seçenekleri sunuyor
Milttan önce 7. yüzyıldan kalma
Knidos Antik Kenti de Akdeniz ve
Ege’yi ayıran noktada yer alması ve
antik kültür merkezi olmasının yanı
sıra denizcilik geçmişinin bölgede ne
kadar eski olduğunun da kanıtı olarak
hala liman olarak kullanılıyor.
Antik dönemde ticaret ve askeri liman
olarak kullanılmış kıyısı ve karadaki
arkeolojik kalıntıları ile yıllık yaklaşık
198 bin TL’lik ziyaretçi geliri sağlıyor.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

36. Denizel değerlerin korunması turizmin geleceğini garantiliyor
Ziyaretçilerin DatçaBozburun ÖÇK Bölgesi’ni
tercih etme nedenlerinin
başında temiz deniz, sahil ve
kıyı alanları yer alıyor.
Alanın bu özellikleri, DatçaBozburun ÖÇK Bölgesi‘ne
yıllık yaklaşık 34 milyon TL
turizm değeri sağlıyor. Bu da
alanın toplam değerinin
%47’sini oluşturuyor.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

37. Zengin doğası, temiz deniz ve kıyıları ile yöre turizmine katkı sağlıyor
Türkiye’de tüm ÖÇK
Bölgeleri ile birlikte DatçaBozburun ÖÇK Bölgesi‘nde
da deniz suyunun temizliği
konusunda önlemler alınıyor.
Denizel canlıların temiz ve
besince zengin bir ortamda
yetişmesini sağlıyor. Böylece
ziyaretçiler ve DatçaBozburun ÖÇK Bölgesi’nde
yaşayanlar güvenli gıdaya
ulaşabiliyor.
Fotoğraf: Esra Kartal

38. Yerel kültür ve geleneksel yaşam biçimlerini koruyor
Datça-Bozburun ÖÇK
Bölgesi’nin önemli
geçim kaynaklarından
biri de Bademdir.
Alanın korunması
sayesinde yörede
yaşayan yerel halk
geleneklerine uygun
olarak Badem
yetiştiriciliği ve
işletmeciliği yapmaya
devam ediyor.
Fotoğraf: Muzaffer Özgen

39. Yerel kültür ve geleneksel yaşam biçimlerini koruyor
Bölge aynı zamanda geleneksel
gulet tipi tekne üretimi açısından da
değere sahip. Özellikle Bozburun ve
çevresinde 35 çekek yeri ve 18 adet
tekne yapım atölyesi bulunuyor.
Her sene Ekim ayında düzenlenen
Uluslararası Gulet Festivali ile de
bölge bu geleneğini yaşatıyor.
Teknelerin tamir sezonunda ise yerel
halktan yaklaşık 500 kişiye
istihdam oluyor.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

40. Denetim ve yönetimin sağlıklı yapılması için önlemler alınıyor
Alanda kurulan Yerel
Çalışma Grupları sayesinde,
yönetim planı içeriği revize
edilerek daha etkin ve
denizel alanı da kapsayacak
şekilde düzenleniyor.
Fotoğraf: Vahdet ÜNAL

41. Teşekkürler…
www.dka.gov.tr
www.facebook.com/DKKATurkiye
www.twitter.com/MCPA_TR
Hazırlayan: Esra Kartal ve Z. Derya YILDIRIM
Sunuma Görüş Veren: Harun Güçlüsoy, Gülden Atkın Gençoğlu
Hazırlanma Tarihi: 6 Ocak 2014