7 costs & production

5
Пүүсийн үйл хөдлөл болоод үйлдвэрлэлийг
зохион байгуулах нь

Copyright©2004 South-Western
88Бүтээгдэхүүний
зардал

Copyright © 2004 South-Western/
Эрэлт болон нийлүүлэлтийн зах
зээлийн хүч
• Эрэлт болон нийлүүлэлт нь эдийн
засагчдын байнгахэрэглэдэг 2 үг юм.
• Эрэлт болон нийлүүлэлт нь зах зээлийн
эдийн засгийн үйл ажиллагааны хүч юм.
• Орчин үеийн микро эдийн засаг нь эрэлт,
нийлүүлэлт болон зах зээлийн тэнцвэрийн
талаар ойлголт байдаг.

Зардал гэж юу вэ?
• Нийлүүлэлтийн хуулийн дагуу:
• Пүүсүүд барааны үнэ өндөр байвал их
хэмжээгээр үйлдвэрлэж борлуулахад бэлэн
байдаг.
• Үүний үр дүнд нийлүүлэлт муруйн дагуу дээш
шилждэг.

Зардал гэж юу вэ?
• Пүүсийн зорилго нь
• Пүүсийн эдийн засгийн зорилго бол ашгийг
хамгийн их байлгахад оршино.

Нийт орлого, Нийт зардал, болон ашиг
• Нийт орлого
• Пүүсээс өөрийн бүтээгдэхүүнийг зараад олсон
мөнгөн дүн.
• Нийт зардал
• Пүүсээс үйлдвэрлэлд ашиглаж буй орцын зах
зээлийн өртөг.

Нийт орлого, Нийт зардал, болон Ашиг
• Ашиг нь нийт орлого болон нийт зардлын
ялгавар.
АшигАшиг == Нийт орлогоНийт орлого –– Нийт зардалНийт зардал

Пүүсийн зардал нь алдагдсан боломжийн
зардал болох нь
• Пүүсийн алдагдсан боломж ийн зардал нь
бараа үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн явцад
авч явдаг бүх алдагдсан боломжийн
зардлыг оруулдаг.
• Тодорхой болон тодорхой бус зардал
• Пүүсийн үйлдвэрлэлийн зардал нь тодорхой
болон тодорхой бус зардлуудыг агуулдаг.
• Explicit зардлууд нь пүүсээс зарцуулах шаардлагатай
орцын зардлууд.
• Implicit зардлууд нь пүүсийн тооцоонд
бүртгэгдээгүй зардлууд.

Эдийн засгийн ашиг банягтлан
бодохын ашиг
• Эдийн засагчид пүүсийн эдийн засгийн
ашгийг нийт орлогоос тодорхой болон
тодорхой бус зардлыг багтаасан нийт
зардлыг хасаж тооцдог.
• Нягтлан бодогчид нягт лан бодохын ашгийг
нийт орлогоос тодорхой зарлыг хасаж
тооцдог.

Эдийн засгийн ашиг банягтлан бодох ашиг
• Нийт орлого тодорхой болон тодорхой бус
зардлуудаас давбал, пүүс эдийн засгийн
ашиг олно.
• Эдийн засгийн ашиг нягтлан бодохын ашгаас
багабайна.

Зураг 1 Эдийн засагчид банягтлан бодогчид
Copyright © 2004 South-Western
Revenue
Total
opportunity
costs
Пүүс эдийн засагчийн
нүдээр
Пүүс нягтлан бодогчийн
нүдээр
Revenue
Economic
profit
Implicit
costs
Explicit
costs
Explicit
costs
Accounting
profit

Хүснэгт 1 Үйлдвэрлэлийн функц банийт зардал:
Хелений талхны цех

Бүтээгдэхүүн базардлууд
• Үйлдвэрлэлийн функц
• Үйлдвэрлэлийн функц нь ямар нэгэн баялгийн
үйлдвэрлэлд хэрэглэгдэж байгаа нөөцийн тоо
хэмжээ болон үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний
тоо хэмжээний хоорондох хамаарлыг
харуулдаг.

Үйлдвэрлэлийн функц
• Ахиу бүтээгдэхүүн
• Ахиу бүт ээгдэхүүн нь орцын нэмэлт нэгжээс
өссөн бүүтээгдэхүүний өсөлт юм.

• Ахиу бүтээгдэхүүн буурах
• Багасаж байдаг ахиу бүт ээгдэхүүн нь
хэрэглэж байгаа нөөцийн тоо хэмжээ өсөхөд
ахиу бүтээгдэхүүн буурах чанар.
• Жишээ: Пүүс илүү их ажилчин хөлсөлж авах тусам,
нэмэлт ажилчин бүр үйлдвэрлэл буурахад хүргэдэг.
Энэ нь пүүс тодорхой хэмжээний хязгаарлагдмал
тоног төхөөрөмжтөй байдагтай холбоотой.

Зураг 2 Хелены үйлдвэрлэлийн функц
Quantity of
Output
(cookies
per hour)
150
140
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
Number of Workers Hired0 1 2 3 4 5
Production function

• Ахиу бүтээгдэхүүн буурах
• Үйлдвэрлэлийн функцын налуу нь орцын ахиу
бүтээгдэхүүнийг хэмждэг.
• Ахиу бүтээгдэхүүн буурахад, үйлдвэрлэлийн
функц илүү хавтгай болдог.

Үйлдвэрлэлийн функцээс нийт зардлын муруй
хүртэл
• Пүүсийн үйлдвэрлэж чадах тоо хэмжээ
болон түүний зардлууд нь үнийн
шийдвэрийг тодорхойлдог.
• Нийт зардлын муруй нь энэ хамаарлыг
графикт харуулдаг.

Хүснэгт 1 Үйлдвэрлэлийн функц баНийт зардал:
Хелений талхны цех

Зураг 3 Хелений нийт зардлын муруй
Total
Cost
$80
70
60
50
40
30
20
10
Quantity
of Output
(cookies per hour)
0 10 20 30 15013011090705040 1401201008060
Total-cost
curve

Зардлын хувьсах хэмжигдэхүүнүүд
• Үйлдвэрлэлийн зардлуудыг дотор нь
т огт мол зардал болон хувьсах зардал гэж
хувааж болно.

Тогтмол болон хувьсах зардлууд
• Тогмтол зардлуудТогмтол зардлууд нь бүтээгдэхүүний
тоо хэмжээ өөрчлөгдөхөд үл өөрчлөгдөх
зардлууд.
• Хувьсах зардлуудХувьсах зардлууд нь бүтээгдэхүүний
тоо хэмжээтэй хамт өөрчлөгддөг зардлууд
юм.

• Нийт зардлууд
• Нийт тогтмол зардал (TFC)
• Нийт хувьсах зардал (TVC)
• Нийт зардал (TC)
• TC= TFC+ TVC

Хүснэгт 2 Лимонадын тоо хэмжээ /нэг цагт гаргах
шил ундаа/

• Дундаж зардлууд
• Дундаж зардлууд нь пүүсийн зардлуудыг
бүтээгдэхүүний тоо хэмжээнд харьцуулснаар
тодорхойлогддог.
• Дундаж зардал нь бүтээгдэхүүний нэгжид
ногдох зардал юм.

• Дундаж зардлууд
• Дундаж тогтмол зардал (AFC)
• Дундаж хувьсах зардал (AVC)
• Дундаж нийт зардал (ATC)
• ATC= AFC+ AVC

Дундаж зардлууд
A F C
F C
Q
= =
F i x e d c o s t
Q u a n t i t y
A V C
V C
Q
= =
V a r i a b l e c o s t
Q u a n t i t y
A T C
T C
Q
= =
T o t a l c o s t
Q u a n t i t y

Хүснэгт 2 Зардлын хувьсах хэмжигдэхүүнүүд:
Лимонадын тоо хэмжээ

• Ахиу зардал
• Ахиу зардал (MC) нь бүтээгдэхүүний нэмэлт
нэгжээс өссөн нийт зардлын өсөлт.
• Ахиу зардал нь дараах асуултад хариулахад
тусалдаг:
• Бүтээгдэхүүний нэмэлт нэгжийг үйлдвэрлэхэд ямар
зардал гарах вэ?

Ахиу зардал
M C
T C
Q
= =
( c h a n g e i n t o t a l c o s t )
( c h a n g e i n q u a n t i t y )
∆
∆

Ахиу зардал
Телмагийн лимонадын үйлдвэрлэл
Quantity Total
Cost
Marginal
Cost
Quantity Total
Cost
Marginal
Cost
0 $3.00 —
1 3.30 $0.30 6 $7.80 $1.30
2 3.80 0.50 7 9.30 1.50
3 4.50 0.70 8 11.00 1.70
4 5.40 0.90 9 12.90 1.90
5 6.50 1.10 10 15.00 2.10

Зураг 4 Телмагийн нийт зардлын муруй
Total Cost
$15.00
14.00
13.00
12.00
11.00
10.00
9.00
8.00
7.00
6.00
5.00
4.00
3.00
2.00
1.00
Quantity
of Output
(glasses of lemonade per hour)
0 1 432 765 98 10
Total-cost curve

Зураг 5 Телмагийн дундаж зардал болон ахиу зардлын муруй
Costs
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
Quantity
of Output
0 1 432 765 98 10
MC
ATC
AVC
AFC

Зардлын муруй батэдгээрийн хэлбэрүүд
• Үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний тоо
хэмжээний хамт ахиу зардал өсдөг.
• Энэ нь ахиу бүт ээгдэхүүний бууралт ад
нөлөөлдөг

Зураг 5 Телмагийн дундаж зардлын болон ахиу зардлын
муруйнууд
Costs
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
Quantity
of Output
0 1 432 765 98 10
MC

Зардлын муруйнууд ба
тэдгээрийн хэлбэрүүд
• Дундаж нийт зардлынДундаж нийт зардлын муруй U хэлбэртэй
байдаг.
• Бүтээгдэхүүний маш бага түвшинд дундаж
нийт зардал өндөр байх ба учир нь тогтмол
зардлууд бүтээгдэхүүний зөвхөн хэд хэдэн
нэгжид хуваагдана.
• Дундаж нийт зардал бүтээгдэхүүн өсөхөд
буурдаг.
• Дундаж хувьсах зардлууд ихээхэн өсөхөд
дундаж нийт зардлууд өсч эхэлдэг.

Зардлын муруйнууд батэдгээрийн хэлбэр
• U хэлбэрийн ATC муруйн доод цэг дээр
үйлдвэрлэл явуулахад дундаж нийт зардал
хамгийн бага т үвшинд хүрдэг. Энэ тоо
хэмжээг зарим үед пүүсийн хамгийн үр
ашигт ай хэмж ээ гэдэг.

муруйнууд
Costs
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
Quantity
of Output
0 1 432 765 98 10
ATC

• Ахиу болон дундаж нийт зардлуудын
муруйнуудын харьцаа:
• Ахиу зардал дундаж нийт зардлаас бага
байхад, дундаж нийт зардал буурдаг.
• Ахиу зардал дундаж нийт зардлаас их болоход,
дундаж нийт зардал өсдөг байна.

• Ахиу болон дундаж нийт зардлуудын
муруйнуудын харьцаа
• Ахиу зардлын муруй нь дундаж нийт зардлын
муруйн минимум хэмжээгминимум хэмжээг огтолдог.
• Үр ашигт хэмжээ нь дундаж нийт зардлыг хамгийн
бага хэмжээнд хүргэдэг бүтээгдэхүүний тоо хэмжээ
юм.

муруйнууд
Costs
$3.50
3.25
3.00
2.75
2.50
2.25
2.00
1.75
1.50
1.25
1.00
0.75
0.50
0.25
Quantity
of Output
0 1 432 765 98 10
ATC
MC

Зардлын нийтлэг муруйнууд
Одоо зардлын хувьсах
хэмжигдэхүүнүүдийн хооронд
орших хамаарлыг судлах
цаг боллоо.

Их Бобын зардлын муруй

Зураг 6 Их Бобын зардлын муруй
(a) Нийт зардлын муруй
$18.00
16.00
14.00
12.00
10.00
8.00
6.00
4.00
Quantity of Output (bagels per hour)
TC
42 6 8 141210
2.00
Total
Cost
0

Зураг 6 Их Бобын зардлын муруй
(b) Ахиу болон дундаж зардлын муруйнууд
Quantity of Output (bagels per hour)
Costs
$3.00
2.50
2.00
1.50
1.00
0.50
0 42 6 8 141210
MC
ATC
AVC
AFC

Зардлын нийтлэг муруйнууд
• Зардлын муруйнуудын гурван чухал шинж
чанарууд байдаг:
• Ахиу зардал нь бүтээгдэхүүний тоо хэмжээний
хамт байнгаөсдөг.
• Дундаж нийт зардлын муруй U хэлбэртэй
байдаг.
• Ахиу зардлуудын муруй нь дундаж нийт
зардлын муруйн минимум цэгээр огтолдог.

Урт болоод богино хугацааны үеийн
зардлууд
• Олон пүүсийн хувьд нийт зардлыг тогтмол
болон хувьсах зардлын хооронд
хуваарилахад авч үзэж байгаа цаг хугацаа
чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
• Богино хугацаанд, зарим зардлууд тогтмол
байдаг.
• Урт хугацаанд, тогтмол зардлууд хувьсах
зардал болдог.

Урт болоод богино хугацааны үеийн
зардлууд
• Олон зардлууд богино хугацаанд тогтмол,
урт хугацаанд хувьсах байдаг тул пүүсийн
урт хугацааны зардлын муруйнууд богино
хугацааны зардлын муруйнуудаасаа
ялгаатай байдаг.

Зураг 7 Урт болон богино хугацаан дахь дундаж нийт зардал
Quantity of
Cars per Day
0
Average
Total
Cost
1,200
$12,000
ATC in short
run with
small factory
ATC in short
run with
medium factory
ATC in short
run with
large factory
ATC in long run

Цар хүрээг хэмнэх баүл хэмнэхүй
• :Цар хүрээг хэмнэхүй урт хугацааны үед
үйлдвэрлэлийн хэмжээ өсөхөд дундаж
нийт зардал буурах.
• :Цар хүрээний үл хэмнэлт урт хугацааны
үед үйлдвэрлэлийн хэмжээ нэмэгдэхэд
дундаж нийт зардал өсөх.
• :Цар хүрээний т огт мол үр өгөөж урт
хугацааны үед дундаж нийт зардал
бүтээгдэхүүний тоо хэмжээнээс үл
хамааран өөрчлөгдөхгүй байх.

Зураг 7 Урт болон богино хугацааны дундаж нийт зардлууд
Quantity of
Cars per Day
0
Average
Total
Cost
1,200
$12,000
1,000
10,000
Economies
of
scale
ATC in short
run with
small factory
ATC in short
run with
medium factory
ATC in short
run with
large factory ATC in long run
Diseconomies
of
scale
Constant
returns to
scale

Дүгнэлт
• Пүүсийн зорилго нь ашгийг хамгийн их
байлгах явдал юм.
• Пүүсийн төлөв байдлыг шинжлэхэд
үйлдвэрлэлийн бүх алдагдсан боломжийн
зардлыг оруулах нь чухал юм.
• Зарим алдагдсан боломжийн зардал
тодорхой байхад зарим нь далд зардал
хэлбэртэй байдаг.

Дүгнэлт
• Пүүсийн зардал нь үйлдвэрлэлийн
професстой холбоотой байдаг.
• Энгийн пүүсийн үйлдвэрлэлийн функц нь
нөөцийн хэмжээ өсөхөд ахиуц
бүтээгдэхүүн буурах шинж чанарыг
илэрхийлдэг.
• Пүүсийн нийт зардал нь хувьсах болон
тогтмол гэж ангилагддаг. Гарцын хэмжээ
өсөхөд тогтмол зардал өөрчлөгддөггүй бол
хувьсах зардал өөрчлөгддөг байна.

Дүгнэлт
• Дундаж нийт зардал нь нийт зардлыг
гарцын хэмжээнд харьцуулсан харьцаа.
• Ахиуц зардал нь гарц нэгжээр нэмэгдэхэд
нийт зардалд гарч байгааөөрчлөлт юм.
• Ахиуц зардал нь гарцын хэмжээтэй шууд
хамааралтай өсдөг.
• Дундаж зардал нь гарц өсөхөд эхлээд
буурч байгаад дараань өсдөг.

Дүгнэлт
• Дундаж нийт зардал нь U хэлбэртэй
байдаг.
• Ахиуц зардлын муруй ATC муруйн
минимум цэгийг огтолдог.
• Пүүсийн зардал нь хугацааны хүчин
зүйлээс үргэлж хамаарч байдаг.
• Ялангуяа олон зардал богино хугацаанд
тогтмол байдаг ч урт хугацаанд хувьсах
зардал болдог.

7 costs & production

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (9)

Andere mochten auch

Andere mochten auch (12)

Ähnlich wie 7 costs & production

Ähnlich wie 7 costs & production (20)

7 costs & production