22

1
3η
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ν. ΚΑΒΑΛΑΣ
Δραστηριότητες
εμψύχωσης, ενδυνάμωσης της ομάδας στο πλαί-
σιο της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης
Δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν στις Α΄ Β΄ Γ΄ Δ΄ Ε΄ ΣΤ΄ τάξεις
του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσματος – Πηγών
Ασλανίδου Αγαθή Σαατσόγλου Ελένη
Μ.Sc. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Διοίκηση Μ.Sc. Διδακτική των θετικών Επιστημών
Νοέμβριος 2017 – Απρίλιος 2018

2
Εισαγωγή
Η Σχολική Σύμβουλος της 3ης
Εκπαιδευτικής Περιφέρειας κ. Σαα-
τσόγλου Ελένη και η Διευθύντρια του σχολείου κ. Ασλανίδου Αγαθή
πραγματοποίησαν τις δραστηριότητες ενδυνάμωσης – εμψύχωσης της
ομάδας στους μαθητές και μαθήτριες όλων των τάξεων του Δ.Σ. Αγιά-
σματος – Πηγών, παρουσία των εκπαιδευτικών των τάξεων.
Σκοπός των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων βιωματικής μάθησης εί-
ναι η ενδυνάμωση–εμψύχωση της ομάδας μέσα από παιχνίδια επικοινω-
νίας και συνεργασίας, ενεργοποίησης και καλλιέργειας εμπιστοσύνης,
ανάπτυξης δημιουργικότητας και ενσυναίσθησης στο πλαίσιο της διαπο-
λιτισμικής εκπαίδευσης.
Διαπολιτισμική Εκπαίδευση στο ελληνικό σχολείο
Η ελληνική κοινωνία, τις τελευταίες δεκαετίες του εικοστού αιώνα
καθώς και τον εικοστό πρώτο αιώνα αποτελεί μια πολυπολιτισμική κοι-
νωνία. Στις ήδη εγκατεστημένες κοινωνικές ομάδες με διαφορετική θρη-
σκεία, γλώσσα και πολιτισμικά στοιχεία, όπως μικτές οικογένειες, τσιγ-
γάνοι, Πομάκοι, μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και άλλες,
προστέθηκαν τα τελευταία χρόνια αλλοδαποί, όπως από την πρώην Σο-
βιετική Ένωση, από την Αλβανία, από τη Συρία και από άλλα κράτη.
Η εκπαιδευτική πολιτική της ελληνικής κοινωνίας για τους μη γηγενείς
μαθητές διαμορφώθηκε με εγκυκλίους και νόμους που λάβανε υπόψη την
εμπειρία άλλων χωρών υποδοχής. Από το 1996 το Υπουργείο Εθνικής
Παιδείας και Θρησκευμάτων αναγνώρισε την ανάγκη διαπολιτισμικών
παρεμβάσεων στο μονοπολιτισμικό και μονόγλωσσο ελληνικό εκπαιδευ-
τικό σύστημα και θέσπισε μια σειρά νόμων προς εφαρμογή (ΥΠΠΕΘ,
1996).
Παράλληλα, το Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής
Εκπαίδευσης (ΙΠΟΔΕ) ήταν το επίσημο συμβουλευτικό όργανο της Πο-
λιτείας σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Αποσκοπούσε στη μελέ-
τη και έρευνα των εκπαιδευτικών θεμάτων, που αφορούν την ελληνική
παιδεία στο εξωτερικό, όπως επίσης και στον συντονισμό των προσπα-
θειών για έγκυρη και γρήγορη εκτέλεση διαφόρων προγραμμάτων. (Υ-
ΠΠΕΘ, 1996)

3
Ιδρύθηκε το 1996 (Νόμος 2412/1996) και καταργήθηκε το 2011 (Νό-
μος 3966/2011 άρθρο 21), με την ίδρυση του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής
Πολιτικής (ΙΕΠ), επίσημου φορέα γνωμοδότησης για οτιδήποτε σχεδιά-
ζεται από το Υπουργείο Παιδείας, όπως θέματα λειτουργίας των ελληνι-
κών σχολείων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, θέματα παιδείας των
ομογενών και της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, θέματα εκπαίδευσης
προσφύγων και άλλα (ΥΠΠΕΘ, 2011).
Στα πλαίσια της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης το Ινστιτούτο Παιδείας
Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης (ΙΠΟΔΕ) είχε ως έργο (Υ-
ΠΠΕΘ, 1996).
• Σύνταξη, έγκριση προγραμμάτων, έγκριση, συγγραφή διδακτικών
βιβλίων, προετοιμασία διδακτικού υλικού στα σχολεία του εξωτε-
ρικού καθώς και στα διαπολιτισμικά σχολεία
• Κατάρτιση προδιαγραφών κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού για
τα σχολεία του εξωτερικού
• Επιμόρφωση συντονιστών εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών που δι-
δάσκουν στις εκπαιδευτικές μονάδες του εξωτερικού καθώς και
των ξένων εκπαιδευτικών που εργάζονται σε αυτές
• Μελέτη θεμάτων των παλιννοστούντων Ελλήνων μαθητών καθώς
και έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων της ελληνόγλωσσης εκ-
παίδευσης, στο εξωτερικό
• Υλοποίηση μέσων στήριξης της ελληνικής παιδείας σε άλλες χώ-
ρες
• Προσαρμογή προγραμμάτων στα σχολεία Διαπολιτισμικής Εκπαί-
δευσης
• Γνωμοδότηση ίδρυσης διαπολιτισμικών σχολείων
Φυσικά με όλες αυτές τις ενέργειες και παρεμβάσεις του ΙΠΟΔΕ και
στη συνέχεια του ΙΕΠ μέχρι και σήμερα, προωθείται η ελληνική παιδεία
στους ομογενείς, στις προσφυγικές ομάδες, στα παιδιά και στους νέους
και υποβοηθείται η εκπαιδευτική ένταξη των μεταναστών, των παλιννο-
στούντων και των προσφύγων μαθητών καθώς επίσης και των μαθητών
που προέρχονται από ευαίσθητα κοινωνικοπολιτισμικά περιβάλλοντα,
όπως τσιγγανόπαιδα, Τούρκοι και Πομάκοι μαθητές.
Δ.Ε.Π.Π.Σ. – Α.Π.Σ.
Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ)
αποτελεί εκπαιδευτική υλοποίηση της διαθεματικής προσέγγισης της
γνώσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, η οποία προβάλλει την διασύν-

4
δεση των επιμέρους μαθημάτων. Τα επιμέρους μαθήματα αλληλοσυσχε-
τίζονται με δύο άξονες, τον ενιαίο και τον διαθεματικό. (ΦΕΚ 303Β και
304Β / 13-3-2003)
Παράλληλα, το ΔΕΠΠΣ αποδέχεται την ποικιλομορφία των εθνοπολι-
τισμικών-κοινωνικοοικονομικών γνωρισμάτων του κάθε μαθητή και
προωθεί ίσες ευκαιρίες μάθησης σε γηγενείς και μειονοτικούς μαθητές.
Επίσης ενισχύει την πολιτισμική ταυτότητα των ετέρων μαθητών με την
δυνατότητα ενδυνάμωσης της ομάδας της σχολικής τάξης δια μέσου ο-
μαδοσυνεργατικών δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην ανάπτυξη της
επικοινωνιακής ικανότητας και στην μητρική και σε οποιαδήποτε άλλη
γλώσσα.
Πιο συγκεκριμένα το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) ελληνι-
κής γλώσσας αναφέρεται στην σπουδαιότητα της κάθε μητρικής γλώσ-
σας του κάθε ετέρου μαθητή, εφόσον διαμέσου των σύγχρονων διδακτι-
κών μεθόδων και πρακτικών που προτείνονται, προβάλλονται πολιτισμι-
κά στοιχεία της κάθε εθνότητας. Επομένως επιβάλλεται αφενός η εκμά-
θηση της ελληνικής μέσα από την καθημερινότητα του σχολικού και ε-
ξωσχολικού βίου και αφετέρου ο σεβασμός προς την μητρική γλώσσα
του κάθε ετέρου μαθητή.
Προτείνεται επίσης η εξατομικευμένη διδασκαλία καθώς και η επανά-
ληψη δραστηριοτήτων, ώστε να καλλιεργηθούν βασικές δεξιότητες, όσον
αφορά τον προφορικό και γραπτό λόγο. Θεωρείται αναγκαίος ο χωρισμός
των σχολικών δραστηριοτήτων σε επίπεδα, ώστε να βελτιώσει ο κάθε
μαθητής, αλλοδαπός ή γηγενής, το γνωστικό του επίπεδο μέσα από το ε-
πικοινωνιακό πλαίσιο του προφορικού και γραπτού λόγου, καθώς και να
αναπτύξει τις δεξιότητες, που χρειάζεται στις καθημερινές του συναλλα-
γές.
Το Υπουργείο Παιδείας δημιουργεί Νέα Προγράμματα Σπουδών για
ένα σχολείο που έχει ως θεμέλιό του, τη διαθεματικότητα, την ομαδοσυ-
νεργατική, τη διαφοροποιημένη διδασκαλία καθώς και τις νέες τεχνολο-
γίες. (ΥΠΠΕΘ, 2011).
Ο Ρόλος του/της Εκπαιδευτικού
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι αφενός να μεταδίδει γνώσεις και α-
φετέρου να ενισχύει την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών του, να
φροντίζει την κοινωνικοποίησή τους και να δημιουργεί συνθήκες μέσα

5
στην τάξη που αναπτύσσουν τις δεξιότητες τους. Στα πλαίσια της δια-
πολιτισμικής εκπαίδευσης, μέλημά του είναι να προλάβει την κοινωνική
απόρριψη των διαφορετικών μαθητών, ώστε να μην αισθάνονται τον κοι-
νωνικό αποκλεισμό.
Επομένως, η αποτελεσματική διαχείριση της ετερότητας στα πλαίσια
μιας πολυπολιτισμικής τάξης προϋποθέτει την εξοικείωση με τον πολιτι-
σμό και τις αξίες των διαφορετικών μαθητών καθώς επίσης και την άρση
των τυχόν προκαταλήψεων και ρατσιστικών απόψεων (Τρέσσου & Μη-
τακίδου, 2006). Είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτικός να αξιοποιεί κατάλλη-
λα το διδακτικό υλικό και να εφαρμόζει την ομαδοσυνεργατική μέθοδο
διδασκαλίας (Ματσαγγούρας, 2003). Κρίνεται αναγκαία επίσης, η συνε-
χής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στα πλαίσια της νέας, πολυπολιτι-
σμικής κοινωνίας.
Επιπλέον, η εφαρμογή διαπολιτισμικών δραστηριοτήτων στο σχολείο,
με τη χρησιμοποίηση όσο το δυνατόν περισσοτέρων μεθόδων διδασκαλί-
ας από τον δάσκαλο και με τη συνεργασία της τάξης, βελτιώνουν την αυ-
τοεκτίμηση των ετέρων μαθητών, βοηθούν στην ανάπτυξη ισότιμων σχέ-
σεων ανάμεσα σε όλους τους μαθητές και καταπολεμούν προκαταλήψεις
και φαινόμενα επιθετικότητας στο σχολικό πλαίσιο. Τέτοιου είδους τε-
χνικές διδασκαλίας αποτελούν η διαθεματικότητα, τα ομαδικά προγράμ-
ματα, η διδασκαλία της λογοτεχνίας, η ποίηση, η διήγηση ιστοριών, η βι-
βλιοθήκη, η δημιουργία μιας θεατρικής παράστασης, τα τραγούδια, η
ζωγραφική. (Βασιλειάδου και Ιωαννίδη, 2007)
Ακόμη, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν με θέληση και ικανότητα να ανα-
γνωρίζουν πως η πολιτισμική επιρροή επιδρά στη γνώση και γενικότερα
στη σχέση της με τη γλώσσα. Οι λογικές μορφές συλλογισμού και ομιλί-
ας εξελίσσονται μέσα σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο που είναι συγκεκριμέ-
νο και καθολικό για όλους και ιδιαίτερα για τους μαθητές των μετανα-
στευτικών ομάδων που αναπτύσσουν ακόμα τη γλώσσα των συλλογι-
σμών (Gundara,, 2003). Στην αντίθετη περίπτωση, οι μαθητές οδηγού-
νται σε μειωμένη σχολική επιτυχία και μικρή ακαδημαϊκή απόδοση.
Συμπερασματικά, οι εκπαιδευτικοί στα πλαίσια της διαπολιτισμικής
διάστασης της εκπαίδευσης, είναι απαραίτητο να έχουν ξεκάθαρες και
σαφείς δημοκρατικές στάσεις και αξίες και ικανότητα διαχείρισης της
κάθε πολιτισμικής ταυτότητας, στο σχολικό πλαίσιο (Craft,1996. Banks,
2001. Banks 2004)

6
Υλοποίηση Δραστηριοτήτων
Οι δραστηριότητες ενδυνάμωσης της ομάδας, που αποσκοπούν αφενός
στη συνοχή αυτής και αφετέρου στην αποδοχή των διαφορετικών δια μέ-
σου της εφαρμογής της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας, υλοποιήθηκαν
στο πλαίσιο της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης από τον Νοέμβριο του
2017 μέχρι τον Απρίλιο του 2018. Για το σχεδιασμό τους αποφασιστικό
ρόλο έπαιξε η άποψη ότι το ζήτημα δεν είναι απλά η καλλιέργεια του
προφορικού λόγου αλλά του «συνεχούς (προφορικού) λόγου» (Collins &
Michaels, 2009), γι’ αυτό και κρίθηκε απαραίτητο ο/η εκπαιδευτικός στις
δραστηριότητες να υποστηρίζει το παιδί στην προσπάθειά του να οικειο-
ποιηθεί τον γραμματισμό του σχολείου (Κωστούλη, 2015).
Εντάχθηκαν στο πρόγραμμα των μαθημάτων Ευέλικτης Ζώνης και
Αισθητικής Αγωγής του σχολείου ενισχύοντας τη διαθεματικότητα. Υλο-
ποιούνταν σ’ ένα δίωρο κάθε εβδομάδα, σε διαφορετική τάξη του σχο-
λείου από τη Σχολική Σύμβουλο κ. Σαατσόγλου Ελένη και τη Διευθύ-
ντρια κ. Ασλανίδου Αγαθή, παρουσία του/ης εκπαιδευτικού της τάξης.
Παρακάτω παρουσιάζονται δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν
βιωματικά με τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου Αγιάσματος – Πη-
γών στα σεμινάρια «Σχολική βία: Εφαρμογή ομαδοσυνεργατικών δρα-
στηριοτήτων, ως τεχνικές παρέμβασης στην τάξη» της 3ης
Περιφέρειας
Δημοτικής Εκπαίδευσης Καβάλας.
Παρουσίαση Δραστηριοτήτων
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Α΄- Β΄- Γ΄- Δ΄- Ε΄- Στ΄ τάξη)
«Αλληλογνωριμία στην τάξη»
Στόχοι
Οι μαθητές/τριες:
να επικοινωνήσουν
να αποδεχθούν τους ετέρους μαθητές
να ενσωματωθούν στην ομάδα
να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους

7
Περιγραφή της δραστηριότητας
• Οι μαθητές δημιουργούν ομάδες στην τάξη. Η κάθε ομάδα με τα
μέλη της αντίστοιχα, αυτοπαρουσιάζεται στην τάξη.
• Από την κάθε ομάδα σηκώνεται ο κάθε μαθητής με κυκλική σειρά
και αυτοσυστήνεται με τον/ην δάσκαλο/α και με τον κάθε συμμα-
θητή της ομάδας του κάνοντας χειραψία και κοιτώντας τους, στα
μάτια.
• Στη συνέχεια η κάθε ομάδα με τη σειρά της και με τα μέλη της
πιασμένα χέρι-χέρι ανακοινώνει δυνατά το όνομα της.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Α΄ τάξη)
«Παίζω με τους αριθμούς»
Στόχοι
να διακρίνουν την πληθική αξία των αριθμών από 1-10
να σειροθετήσουν τους αριθμούς 1 -10
να αναπαραστήσουν τη σειρά των αριθμών μέσα από τη δραματοποίηση
να συνεργαστούν
να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους
• Ο/Η εκπαιδευτικός χτυπά το ντέφι από μία ως δέκα φορές. Ο μα-
θητής που βρίσκει πόσες φορές το χτύπησε, σηκώνεται και διαλέ-
γει την καρτέλα με τον αντίστοιχο αριθμό. Πηγαίνει στο αριθμη-
τήριο της τάξης και μετρά τόσες μπαλίτσες όσες και ο αριθμός της
καρτέλας του. Έπειτα στέκεται όρθιος κρατώντας την καρτέλα του.
• Επαναλαμβάνεται το ίδιο μέχρι οι μαθητές να έχουν σχηματίσει
μια τυχαία σειρά κρατώντας της καρτέλες των αριθμών από το 1-
10. Ο/Η εκπαιδευτικός προσέχει να χτυπά το ντέφι, έτσι ώστε να
μην επαναληφθεί κάποιος αριθμός.
• Ο/ Η εκπαιδευτικός καλεί της μαθητές να χορέψουν χτυπώντας το
ντέφι ρυθμικά και τονίζει ότι μόλις σταματήσει θα πρέπει οι μαθη-
τές να συνεργαστούν για να σχηματίσουν την αριθμογραμμή από
το 1-10.

8
• Ο/Η εκπαιδευτικός ανακοινώνει στους μαθητές να φανταστούν ότι
αποτελούν ένα τρενάκι όπου η μηχανή του έχει τον αριθμό 1. Τα
βαγόνια – μαθητές μπαίνουν με αύξουσα σειρά (2-10) στο τρένο.
Οι μαθητές ξεκινούν το ταξίδι με το τρένο.
• Στη συνέχεια τους καλεί να σταματήσουν και να βάλουν τον αριθ-
μό 10 στη μηχανή και τα βαγόνια να μπουν με φθίνουσα σειρά. Οι
μαθητές συνεργάζονται για να σχηματίσουν την αριθμογραμμή και
το ταξίδι στη χώρα των αριθμών ξεκινά.
Η δραστηριότητα αυτή προτείνεται να γίνει με τους μήνες του έτους
καθώς και με τις ημέρες της εβδομάδας. Όλοι οι μήνες ή οι μέρες της ε-
βδομάδας καταγράφονται σε καρτέλες. Οι μαθητές/τριες επιλέγουν την
καρτέλα με το όνομα του μήνα ή της ημέρας που ανακοινώνεται από τον
δάσκαλο ή τη δασκάλα και σχηματίζουν μια τυχαία γραμμή. Στη συνέ-
χεια, όσο ο/η εκπαιδευτικός παίζει το ντέφι, καλούνται να μπουν στη
σωστή σειρά, έτσι ώστε να σχηματίσουν τη διαδοχή των μηνών του έτους
ή των ημερών της εβδομάδας. Επίσης, προτείνεται ο δάσκαλος να ορίσει
σε κάθε μια από της γωνιές της τάξης και την αντίστοιχη εποχή. Στο τέ-
λος του παιχνιδιού οι μαθητές και οι μαθήτριες αφήνουν την καρτέλα με
τον μήνα που έχουν, στη γωνιά της τάξης με την αντίστοιχη εποχή.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Β΄ τάξη)
(Συνέχεια της ιστορίας)
Στόχοι
να διακρίνουν τους παράγοντες που συντελούν στη στοματική υγιεινή
να εξασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου
να αναπτύξουν τη δημιουργική σκέψη και τη φαντασία τους
να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση
• Ο/ Η εκπαιδευτικός διηγείται μια ιστορία για δύο δοντάκια όπου
το ένα είναι χαρούμενο ενώ το άλλο δοντάκι που συναντά, πονάει

9
πολύ και κλαίει. Σχεδιάζει ταυτόχρονα τους 2 ήρωες στον πίνακα,
χωρίς όμως να τελειώσει την ιστορία. Οι μαθητές ανά δύο καλού-
νται να συνεχίσουν την ιστορία με μορφή κόμικς.
• Κάθε ομάδα μαθητών παρουσιάζει την ιστορία στην τάξη.
*Η δραστηριότητα αυτή είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας
για τη στοματική υγιεινή που υλοποιείται στην τάξη.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Γ΄ τάξη)
«Δραματοποίηση» (κουκλοθέατρο με τα δοντάκια)
Στόχοι
να διακρίνουν τις συνήθειες που εξασφαλίζουν τη στοματική υγιεινή
να ανακαλύψουν την ανατομία του δοντιού
να σχεδιάσουν ένα δόντι
να εξασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου
να δραματοποιήσουν
να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας, ενσυναίσθησης
να καλλιεργήσουν την εμπιστοσύνη μεταξύ τους μέσα από την αποδοχή
και την αλληλεπίδραση
να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή τους
Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των μαθητών για τη στοματική υγιεινή,
με βιωματικές δραστηριότητες, μπορεί να ενταχθεί και η εξής:
• Οι ομάδες αφού έχουν παρακολουθήσει σχετικά βίντεο και έχουν
διαβάσει βιβλία για την υγιεινή των δοντιών, καλούνται να γρά-
ψουν μια μικρή ιστορία σε διαλογική μορφή, με στόχο να δώσουν
οδηγίες για τη φροντίδα των δοντιών.
• Φτιάχνουν από χαρτί το δικό τους δοντάκι όπως το φαντάζονται
και το κολλούν σε ένα καλαμάκι ή μολύβι.

10
• Μ’ αυτά ενσαρκώνουν τους ήρωες της ιστορίας τους, την οποία
και παρουσιάζουν στη σκηνή του κουκλοθέατρου στην τάξη.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Γ΄ τάξη)
«Με το -σεις και με το -σας»
Στόχοι
να καλλιεργήσουν τον προφορικό λόγο
να διακρίνουν τα επίπεδα λόγου και τα στοιχεία που τα αποτελούν
να δημιουργήσουν ανάλογες περιστάσεις επικοινωνίας
να δραματοποιήσουν
να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία και την εμπιστοσύνη
μεταξύ τους
να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους και τη δημιουργική σκέψη
• Οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες. Ο/ Η εκπαιδευτικός καλεί
τους μαθητές να διαλέξουν μία καρτέλα από αυτές που κρατά. Δεί-
χνει στους μαθητές την καρτέλα. (Οι καρτέλες αναφέρονται σε πε-
ριστάσεις επικοινωνίας όπου απαιτείται να χρησιμοποιηθεί το α-
ντίστοιχο επίπεδο λόγου, παράδειγμα γνωριμία με ένα καινούριο
μαθητή στην τάξη, συνάντηση με τον Διευθυντή του σχολείου, ε-
πίσκεψη στον Δήμαρχο και άλλα)
• Κάθε ομάδα ετοιμάζει ένα διάλογο και δραματοποιεί την περίστα-
ση επικοινωνίας της καρτέλας που διάλεξε. Μπορεί να χρησιμο-
ποιήσει και διάφορα αντικείμενα (γραβάτα, καπέλα, γυαλιά) προ-
κειμένου να κάνει πιο ζωντανή τη δραματοποίησή της.
• Τα μέλη της κάθε ομάδας παρουσιάζουν τους διαλόγους που ετοί-
μασαν.
Θα μπορούσαν οι μαθητές να εφεύρουν δικές τους περιστάσεις ε-
πικοινωνίας και μέσα από τη δραματοποίηση να παρουσιάσουν και
τον τρόπο που θα μιλήσουν στη συγκεκριμένη περίσταση.

11
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Δ΄ - Ε΄ τάξη)
«Εγώ και ο φίλος (η φίλη) μου»
Στόχοι
να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη
να αναγνωρίσουν τα στοιχεία που οικοδομούν τη φιλία
να τα καταγράψουν
να τα αντιπαραθέσουν με τα στοιχεία εκείνα που υπάρχουν στις δικές
τους φιλίες
να καλλιεργήσουν τον προφορικό λόγο
να εκτιμήσουν την αποδοχή της διαφορετικότητας και της ισότητας
να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση, τη συνεργασία μέσα από την αλληλε-
πίδραση και την εμπιστοσύνη
• Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες. Σε κάθε ομάδα δίνεται το κείμε-
νο «Οι τρεις φίλοι» όπου περιγράφεται η φιλία παιδιών που προέρ-
χονται από διαφορετικές χώρες και συναντιούνται σ’ ένα ελληνικό
σχολείο. Επίσης αν δεν επαρκεί ο χρόνος μπορεί να προβληθεί το
βίντεο https://www.youtube.com/watch?v=TPkqoJ_k_98 όπου πε-
ριγράφεται η φιλία δύο παιδιών.
• Ο/Η εκπαιδευτικός προτρέπει την κάθε ομάδα να καταγράψει τα
χαρακτηριστικά της φιλικής σχέσης που αναπτύσσεται ανάμεσα
στα παιδιά.
• Καταγράφονται στον πίνακα όσα στοιχεία διέκριναν οι μαθητές
από το κείμενο ή το βίντεο. Στη συνέχεια τα συνθέτουν και σκια-
γραφούν τη φιλία που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στους ήρωες του
κειμένου και την αντιπαραθέτουν με αυτή που βιώνουν τα ίδια.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΣΤ΄ τάξη)
«Συμφιλίωση»

12
Στόχοι
να διακρίνουν τα στάδια της διαμεσολάβησης
να αναπαραστήσουν μια διαφωνία ή ακόμη κι έναν καυγά μεταξύ τους
να εφαρμόσουν τα στάδια της διαμεσολάβησης για την επίτευξη της
συμφιλίωσης
να αναπτύξουν την κριτική σκέψη, ενσυναίσθηση και συνεργασία
να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους
να επιλύουν διαφορές μεταξύ τους
να εκτιμήσουν την αξία της διαμεσολάβησης
• Οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες. Σε κάθε μία δίνεται το κεί-
μενο «Ο τσακωμός» όπου περιγράφεται ένας διαπληκτισμός ανά-
μεσα σε δύο παιδιά στο χώρο του σχολείου και οι ενέργειες που
κάνουν οι φίλοι τους για να λήξει το συμβάν.
• Ο/Η εκπαιδευτικός ζητά από την κάθε ομάδα να εντοπίσει και να
καταγράψει τις ενέργειες που κάνουν οι φίλοι τους κατά τη διάρ-
κεια της διαμεσολάβησής τους.
• Η κάθε ομάδα ανακοινώνει τα στοιχεία που εντόπισε και αυτά
γράφονται στον πίνακα.
• Συνθέτονται οι απόψεις και οι μαθητές με τη βοήθεια του/της εκ-
παιδευτικού ορίζουν τα στάδια της διαμεσολάβησης.
Προτείνεται ο/η εκπαιδευτικός να ζητήσει από τους μαθητές να ανα-
παραστήσουν έναν καυγά που είχαν στο διάλειμμα κι έπειτα να καλέσει
τις ομάδες να συζητήσουν το περιστατικό και να διατυπώσουν τα βήματα
που θα έκαναν προκειμένου να συμφιλιώσουν τους συμμαθητές τους. Δί-
νεται βαρύτητα στην περιγραφή των συναισθημάτων από τους μαθη-
τές/τριες και στον τρόπο που αυτοί μπορούν να τα διαχειριστούν.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Α΄ - Β΄ τάξη)
«Αριθμογραμμή και ντέφι»

13
Στόχοι
να αποδεχθούν τη διαφορετικότητα
να αλληλοσυνεργαστούν
να κατανοήσουν την αριθμογραμμή
Δέκα μαθητές βρίσκονται πιασμένοι χέρι-χέρι ο ένας δίπλα στον άλλο.
• Χτυπάει ρυθμικά το ντέφι (ψηλά) 7 φορές και ένας μαθητής
προχωρά μπροστά μετρώντας 7 βήματα αντίστοιχα με τους 7
συμμαθητές του και φτάνει στον έβδομο συμμαθητή. Ταυτό-
χρονα ο/η εκπαιδευτικός (ή ένας μαθητής) αναγράφει στον πί-
νακα τον αριθμό 7.
• Χτυπάει ρυθμικά το ντέφι (ψηλά) 2 φορές, ο μαθητής προχωρά
μπροστά μετρώντας 2 βήματα αντίστοιχα με τους 2 συμμαθητές
του και φτάνει στον 9ο συμμαθητή. Ταυτόχρονα ο/η εκπαιδευ-
τικός (ή ένας μαθητής) αναγράφει στον πίνακα (7+2=9).
• Χτυπάει το ντέφι 4 φορές ρυθμικά και χαμηλά και ο μαθητής
κάνει 4 βήματα πίσω αντίστοιχα με τους 4 συμμαθητές του και
φτάνει στον 5ο
συμμαθητή του. Ταυτόχρονα ο/η εκπαιδευτικός
(ή ένας μαθητής) αναγράφει στον πίνακα (9-4=5).
• Συνεχίζουμε το παιχνίδι αντικαθιστώντας τον μαθητή με άλλο
συμμαθητή του και χτυπάει πάλι ρυθμικά το ντέφι άλλους α-
ριθμούς.
Προτείνεται οι 10 μαθητές να κρατούν καρτέλες από το 1 μέχρι το 10.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Β΄ - Γ΄ τάξη)
Εξερεύνηση του εαυτού μου
Στόχοι
να κατανοήσουν τις δυνατότητές τους
να εκφράσουν τις προτιμήσεις και τους στόχους τους

14
να καλλιεργήσουν την αυτοπεποίθηση
• Κάθε ομάδα επιλέγει από τις παρακάτω λέξεις:
χρώμα, ζωάκι, λουλούδι, καιρικό φαινόμενο, παραμυθένιος ήρωας
• Κάθε μέλος της κάθε ομάδας ρωτά στον εαυτό του τα παρακάτω:
(χρησιμοποιώντας την κάθε λέξη που διάλεξε)
• Αν ήσουν χρώμα, ποιο χρώμα πιστεύεις ότι θα ήσουν;
• Αν ήσουν χρώμα, ποιο χρώμα θα ήθελες να ήσουν;
• Στο τέλος η κάθε ομάδα αλληλοπαρουσιάζει τα μέλη της ανακοι-
νώνοντας τις απαντήσεις, στην ομάδα - ολομέλεια
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Β΄ - Γ΄ τάξη)
«Κάρτες-εικόνες και λέξεις»
Στόχοι
να αποδεχθούν την ετερότητα
να αναβαθμίσουν το ενδιαφέρον τους για τα κοινά
να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση
Ζεύγη μαθητών στην κάθε ομάδα
• Μοιράζονται κάρτες-εικόνες στο ένα από τα δύο μέλη του ζεύ-
γους. Το μέλος αυτό ζωγραφίζει την εικόνα ή αναγράφει τη λέ-
ξη της εικόνας αγγίζοντας την πλάτη του ζευγαριού του. Το
ζευγάρι προσπαθεί να μαντέψει την εικόνα από το άγγιγμα με
τον σχεδιασμό.
• Συμπληρωματικά, αν χρειαστεί, το μέλος βοηθά αναφέροντας
χαρακτηριστικά της εικόνας. Αν το ζευγάρι δυσκολευτεί να μα-
ντέψει, στο παιχνίδι συμμετέχουν και τα υπόλοιπα μέλη της
ομάδας με απαντήσεις για την εικόνα, ανάλογες των χαρακτη-
ριστικών που ακούγονται.

15
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Δ΄ - Ε΄ τάξη)
«Μπορώ και θα ήθελα»
Στόχοι
να κατανοήσουν τις δυνατότητές τους
να εκφράσουν τις προτιμήσεις και τους στόχους τους
να καλλιεργήσουν την αυτοπεποίθηση
• Μοιράζονται από 2 χαρτάκια σε σχήμα φύλλου δέντρου, όπως
πράσινο και κίτρινο, σε κάθε μέλος της ομάδας.
• Κάθε μέλος αναγράφει στο πράσινο, όσον αφορά τον εαυτό του, τι
μπορεί να κάνει (μια ικανότητα του) και στο κίτρινο τι θα ήθελε να
μπορούσε (μια επιθυμία του).
• Κάθε μέλος ανακοινώνει ό,τι έγραψε στην ολομέλεια της τάξης και
αναρτά αντίστοιχα τα φύλλα του, στο δέντρο «μπορώ» και στο δέ-
ντρο «θα ήθελα» (δύο δέντρα ζωγραφισμένα ή κατασκευασμένα
από χαρτόνι)
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (Στ΄ τάξη)
«Θετικά χαρακτηριστικά του εαυτού»
Στόχοι
να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους
να προσδοκούν θετικά πρότυπα
να αλληλεπικοινωνούν
να συνεργάζονται

16
• Το κάθε μέλος της κάθε ομάδας σε χαρτί Α4 γράφει το όνομά του
και στη συνέχεια το Α4 προχωράει κυκλικά.
• Κάθε μέλος συμπληρώνει τα Α4 που φτάνουν στο ίδιο με ένα θετι-
κό χαρακτηριστικό για το μέλος του οποίου το όνομα είναι γραμ-
μένο στο κάθε Α4.
• Όταν φτάσει μπροστά του, το Α4 με το όνομά του, σταματάει.
• Κατόπιν το κάθε μέλος διαβάζει στην ολομέλεια της τάξης το όνο-
μά του και τα θετικά χαρακτηριστικά του.
Όλες οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να εφαρμοστούν στις μι-
κρές ή μεγάλες τάξεις του Δημοτικού σχολείου κατά την κρίση και ευε-
λιξία του/ης εκπαιδευτικού και ανάλογα με το επίπεδο και το δυναμικό
των μαθητών.
Αξιολόγηση
Οι παραπάνω αναφερόμενες δραστηριότητες παρουσιάστηκαν στους
εκπαιδευτικούς των Δημοτικών Σχολείων της 3ης
Περιφέρειας Δημοτικής
Εκπαίδευσης Καβάλας στα πλαίσια των συνεργατικών βιωματικών Σεμι-
ναρίων με θέμα «Σχολική βία: Εφαρμογή ομαδοσυνεργατικών δραστη-
ριοτήτων, ως τεχνικές παρέμβασης στην τάξη». Τα σεμινάρια πραγματο-
ποιήθηκαν στη σχολική μονάδα Αγιάσματος-Πηγών για την πρόληψη και
αντιμετώπιση του Σχολικού Εκφοβισμού με τη συμμετοχή των μαθητών
και μαθητριών όλων των τάξεων του σχολείου.
Επιπλέον, οι παραπάνω δραστηριότητες εστάλησαν στους εκπαιδευτι-
κούς των Δημοτικών Σχολείων Δήμων Νέστου και Θάσου, αναρτήθηκαν
στην ιστοσελίδα της Σχολικής Συμβούλου, καθώς και εστάλησαν προς
ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκ-
παίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Βιβλιογραφία
Banks, J. (2004). Εισαγωγή στην Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση. (επιμ.-πρόλογος: Ε.
Κουτσουβάνου) Αθήνα, Παπαζήσης
Banks, J. A. (2001). Cultural Diversity and Education – Foundations, Curriculum,
and Teaching, University of Washington, Seattle, MA: Allyn & Bacon.
Βασιλειάδου, Σ. & Ιωαννίδη, Β. (2007). Η Αγωγή Υγείας ως διαμεσολαβητική πρόταση
άμβλυνσης ανισοτήτων μέσα στη σχολική τάξη (σελ. 215-219). Πρακτικά του
Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης, 4ο
Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα: «Σχολείο ίσο για Παιδιά Άνισα», Αθήνα, 4-6
Μαΐου 2007, αναρτήθηκε από: www.elliepek.gr/.../4th_conference.html

17
Γαρυφαλάκη, Ε. (2013) Πολλαπλή Νοημοσύνη, Αθήνα:Διόπτρα
Collins, J., & Michaels, S. (2009). Ομιλία και γραφή: στρατηγικές οργάνωσης συνε-
χούς λόγου και κατάκτηση του γραμματισμού (σσ. 431-462). Στο Cook-
Gumperz, J. (Επιμ.), Η κοινωνική δόμηση του γραμματισμού. Θεσσαλονίκη:
Επίκεντρο.
Craft, M. (1996). Teacher Education in Plural Societies. An international Rewiew.
London: Falmer Press
Gundara, J. (2003). Intercultural education: World on the brink, London, Institute of
Education, University of London
ΚΕ.Θ.Ε.Α.- TACADE (1998) Εκπαιδευτικό Υλικό: Δεξιότητες για παιδιά του Δημοτι-
κού. Προάγοντας την Προστασία του Παιδιού, Αθήνα: Π.Ι.
Κωστούλη, Τ. (2015). Γλωσσική εκπαίδευση και διαλογικές πρακτικές γραμματισμού
σε μεικτές τάξεις: προς έναν νέο γλωσσοδιδακτικό λόγο. Στο Μητακίδου, Σ.
(Επιμ.), Ένταξη Ρομά: διεθνής και ελληνική εμπειρία, το παρόν μιας διάρκειας.
Θεσσαλο-νίκη: Υπουργείο πολιτισμού, παιδείας και Θρησκευμάτων & Αρι-
στοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ματσαγγούρας, Η. (2003). Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση (Γ ́ Έκδοση).
Αθήνα: Γρηγόρη.
Μητακίδου, Σ., & Τρέσσου, Ε. (2006). Οι εκπαιδευτικοί μιλούν για τις εμπειρίες τους.
Εκπαίδευση γλωσσικών μειονοτήτων. Θεσσαλονίκη: επίκεντρο
ΥΠΠΕΘ. (2011). Εφημερίδα Κυβέρνησης, Ν. 3966/11, άρθρο 1, 2 και 21, τεύχος 1ο
,
αρ. φύλλου 118, 24 Μαΐου
ΥΠΠΕΘ. (1996). Εφημερίδα Κυβέρνησης, Ν. 2421/96, άρθρο 5, τεύχος 1ο
, αρ. φύλ-
λου 124, 17 Ιουνίου
Παράρτημα
Κείμενα
Οι τρεις φίλοι
Ο Αχμέτ είναι ένας μαθητής της τετάρτης τάξης στο 2ο
Δημοτικό Σχολείο
Ηρακλείου Αττικής. Είναι πρόσφυγας από τη Συρία. Ο Ταρίκ είναι μουσουλμάνος
μαθητής που μετακόμισε με τους γονείς του από τη Θράκη στην Αθήνα και πηγαίνει
στο ίδιο σχολείο με τον Αχμέτ. Είναι κι αυτός μαθητής της τετάρτης τάξης. Κάθονται
στο ίδιο θρανίο, καθώς κανένας από τους συμμαθητές τους δεν ήθελε να καθίσει μαζί
τους.
Δυσκολεύτηκαν να προσαρμοστούν. Ο Αχμέτ δεν καταλάβαινε τα ελληνικά
και δυσκολευόταν να πει ακόμη και τις απλές λέξεις. Ο Ταρίκ μιλούσε πολύ καλά τα
ελληνικά κι έγραφε χωρίς δυσκολία. Θυμόταν όμως πόσο πολύ είχε προσπαθήσει να
τα μάθει όταν πρωτοπήγε στο σχολείο εκεί στην Ξάνθη που γεννήθηκε. Έτσι δε δί-
στασε να πλησιάσει τον Αχμέτ και να τον βοηθήσει στη γλώσσα.

18
Στην αρχή επικοινωνούσαν με νοήματα, με σκίτσα και πότε πότε στα αγγλικά.
Ήξεραν και οι δύο να μιλούν τα βασικά. Με το πέρασμα του χρόνου, αρκούσε να
κοιταχτούν στα μάτια και τότε καταλάβαιναν ο ένας τον άλλο χωρίς να χρειάζεται να
πουν το παραμικρό. Ο Ταρίκ ήξερε ότι η σκιά που έβλεπε στα μάτια του φίλου του
σήμαινε λύπη, η λάμψη χαρά. Όταν κάθονταν στην αυλή του σχολείου και έπιανε το
φίλο του να κοιτάει πέρα στην απέναντι πολυκατοικία με απλανές βλέμμα ήξερε τότε
ότι ο φίλος του νοσταλγούσε την πατρίδα του. Το ίδιο, άλλωστε έκανε κι αυτός.
Οι ώρες που περνούσαν μαζί, καθώς κανένας από την τάξη δε τους έκανε πα-
ρέα και δε τους προσκαλούσε στα παιχνίδια που έπαιζαν, τους έδεναν ακόμη περισ-
σότερο. Γελούσαν με τα λάθη του Αχμέτ στη γλώσσα, μοιράζονταν το κολατσιό τους
και τη νοσταλγία για την πατρίδα τους. Ο Ταρίκ ήταν περήφανος για τον φίλο του
αφού σημείωνε σημαντική πρόοδο στα μαθήματα. Αλλά και ο Αχμέτ ήταν περήφανος
για τον φίλο του καθώς γινόταν όλο και καλύτερος στο μπάσκετ που έπαιζαν μαζί.
Μια μέρα καθώς έφευγαν από το σχολείο μια παρέα παιδιών από την έκτη τά-
ξη περικύκλωσε τον Γιώργο τον συμμαθητή τους. Ένα από αυτά τα παιδιά τον πλησί-
ασε και τον σήκωσε από την μπλούζα. Πλησίασε απειλητικά το πρόσωπό του στο
πρόσωπο του Γιώργου και του ζήτησε επιτακτικά να του δώσει τη μπάλα του. Εκεί-
νος με τρεμάμενη φωνή αρνήθηκε λέγοντας ότι ήταν δική του. Τότε το μεγαλύτερο
παιδί τον άφησε απότομα και ο Γιώργος έπεσε. Πήγε να τον κλωτσήσει. Τότε μπήκε
στη μέση ο Ταρίκ.
«Άφησε τον ήσυχο» είπε στον μαθητή της Έκτης.
Εκείνος άρχισε να τον κοροϊδεύει και να γελά. Όταν όμως πήγε κοντά του κι
ο Αχμέτ τότε σοβάρεψε.
«Μην τον ξαναπλησιάσεις» είπε ο Ταρίκ.
Ο μαθητής της Έκτης ζήτησε τη βοήθεια των συμμαθητών του. Όμως αυτοί
άρχισαν να τρέχουν μακριά, φοβισμένοι. Ο μαθητής τρομαγμένος άρχισε να τρέχει κι
αυτός.
«Ευχαριστώ» ψιθύρισε ο Γιώργος. Σηκώθηκε από κάτω κι έδωσε το χέρι του
στον Ταρίκ.
- Θα με συγχωρέσεις; τον ρώτησε.
- Γιατί; Δεν μου έκανες τίποτα.
- Κι όμως. Σε απέφευγα και δε σου μιλούσα.
- Περασμένα, ξεχασμένα.
- Θέλετε να γίνουμε φίλοι;

19
-Εγώ θέλω. Είπε ο Αχμέτ.
Έδωσαν όλοι τα χέρια. Από τότε στην παρέα του Αχμέτ και του Ταρίκ προ-
στέθηκε και ο Γιώργος. Προσπαθούσε να τους βοηθήσει να προσαρμοστούν στο σχο-
λείο, τους προσκαλούσε στα παιχνίδια που έπαιζε με τους άλλους συμμαθητές του κι
όταν οι άλλοι στην αρχή δε τους δέχονταν προτιμούσε να μένει μαζί τους.
Η χρονιά κόνευε να τελειώσει. Τα τρία αγόρια έγιναν αχώριστα. Ο Γιώργος
μάθαινε σκάκι στον Αχμέτ που πλέον όχι μόνο μιλούσε καλά τα ελληνικά αλλά άρχι-
σε να διαβάζει και να γράφει χωρίς πολλά λάθη. Ο Ταρίκ που ήταν καλός στα μαθη-
ματικά βοηθούσε τους άλλους δύο. Ο Αχμέτ μοιράζονταν μαζί τους τα βιβλία που
δανειζόταν από τη βιβλιοθήκη καθώς του άρεσε να συζητούν γι’ αυτά.
Αλλά και οι συμμαθητές τους έβλεπαν με άλλο μάτι τώρα τον Ταρίκ και τον
Αχμέτ. Μάλιστα τους καλούσαν στα παιχνίδια τους όλο και πιο συχνά. Κατάλαβαν
ότι είχαν πολλά κοινά μαζί τους, ότι αυτά που τους ένωναν ήταν πολύ περισσότερα
από αυτά που τους χώριζαν. Ακόμη ότι όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο έχουν τα ίδια
προβλήματα, τις ίδιες ανάγκες. Μένει να μάθουν να ζουν όλοι μαζί και να δουλεύουν
για την ειρήνη και την πρόοδο.
Ο τσακωμός
Ο Γιώργος με τον Νίκο είναι δύο μαθητές της έκτης τάξης. Δεν είναι φίλοι
αλλά όταν βρίσκονται στην ίδια παρέα παίζουν μαζί.
Κάποια μέρα, στο σχόλασμα, ο Γιώργος με τον Νίκο μάλωσαν. Δεν ήταν α-
πλά ένα καβγαδάκι μεταξύ τους. Ο Γιώργος έφτασε στο σημείο να απειλήσει τον Νί-
κο αν τον ξαναπλησίαζε. Ευτυχώς εκείνη τη στιγμή παρενέβη ο συμμαθητής τους ο
Δημήτρης. Προσπάθησε να τους ηρεμήσει. Τους υπενθύμισε ότι ήταν συμμαθητές για
έξι ολόκληρα χρόνια και ότι περνούσαν πολλές ώρες μαζί.
Τα δύο παιδιά σταμάτησαν να μαλώνουν. Κοίταξαν τον Δημήτρη ενώ στα
πρόσωπά τους υπήρχαν ακόμη τα σημάδια του θυμού. Ο Γιώργος μάλιστα του είπε να
μην ανακατεύετε. Ο Δημήτρης του απάντησε πως είναι φίλος και των δύο και πως δεν
μπορούσε να τους αφήσει να λένε βαριές κουβέντες ο ένας στον άλλο. Επίσης τους
προειδοποίησε πως αν δεν ήθελαν να μεσολαβήσει για να τα βρουν, θα έφευγε. Τότε
ο Νίκος του είπε πως δεν είχε πρόβλημα να το συζητήσει και ο Γιώργος είπε ότι δε
φοβόταν να πει τι συνέβη.
Ο Δημήτρης πρότεινε στον Νίκο να αναφέρει γιατί μάλωσε με τον Γιώργο.
Άκουγε με προσοχή ότι του έλεγε. Ο Νίκος είπε ότι πήγε να πάρει την μπάλα του
μπάσκετ από τα παιδιά που έπαιζαν, γιατί τους την είχε δανείσει. Έπρεπε να φύγει,
αφού είχαν σχολάσει και δεν μπορούσε να περιμένει να τελειώσουν το παιχνίδι. Τότε
ο Γιώργος του μίλησε άσχημα και αρνήθηκε να του την δώσει. Ο Νίκος του απάντησε
με τον ίδιο τρόπο, γιατί δεν ανεχόταν να του κάνει τον μάγκα. Ο Γιώργος πήγε να

20
τον διακόψει αλλά ο Δημήτρης του είπε πως θα μπορούσε να μιλήσει αφού τελείωνε
ο Νίκος. Αυτός έσφιξε τα δόντια και περίμενε τη σειρά του. Ο Νίκος συνέχισε και
συμπλήρωσε πως η μια κουβέντα έφερε την άλλη και σταμάτησαν μέχρι που ήρθε ο
Δημήτρης. Όταν ήρθε η σειρά του Γιώργου, αυτός είπε ότι ο Νίκος τους ζήτησε με
άσχημο τρόπο την μπάλα και τόνισε πως δεν ανεχόταν να του μιλάει με αυτό τον
τρόπο, γι’ αυτό και του μίλησε κι αυτός άσχημα. Κι όταν ο Νίκος το συνέχισε, τότε
συνέχισε κι αυτός να του μιλάει άσχημα μέχρι που ήρθε ο Δημήτρης.
Όταν και οι δύο εξιστόρησαν τι είχε συμβεί, ο Δημήτρης τους ρώτησε πώς αι-
σθάνθηκαν. Τότε οι δύο μίλησαν για τα συναισθήματά τους και δικαιολόγησαν γιατί
ένιωσαν έτσι. Μάλιστα ο Δημήτρης δεν παρέλειψε να τους συμπαρασταθεί και να
τους υπογραμμίσει πως καταλάβαινε γιατί αισθάνθηκαν έτσι.
Στη συνέχεια τους ζήτησε να εντοπίσουν ποιο ήταν το πρόβλημα που δη-
μιουργήθηκε ανάμεσά τους. Συζήτησαν γι’ αυτό. Ο Νίκος έδειχνε να καταλαβαίνει, ο
Γιώργος όμως δεν καταλάβαινε ή δεν ήθελε να καταλάβει ότι το φταίξιμο ήταν και
των δύο. Μόνο όταν ο Νίκος άρχισε να αναγνωρίζει τα λάθη του, πως επειδή ήταν
πιεσμένος από το χρόνο, καθώς αμέσως μετά το σχολείο είχε μάθημα αγγλικών, γι’
αυτό μίλησε με αγένεια, άρχισε να βλέπει κι αυτός τα δικά του λάθη. Παραδέχτηκε
ότι έπρεπε να είχε σκεφτεί τον Νίκο και να δικαιολογούσε τη συμπεριφορά του.
Ο Δημήτρης ρώτησε τι είχαν στο μυαλό τους να κάνουν. Ο Νίκος απάντησε
πως δεν κρατούσε κακία στον Γιώργο αρκεί να μην το ξαναέκανε. Το ίδιο και ο
Γιώργος. Τόνισε ότι θα έμπαινε στη θέση του άλλου και ότι δε θα βιαζόταν να κρίνει
αρνητικά τη συμπεριφορά του άλλου και να γίνεται αγενής. Τελικά κατάλαβαν κι οι
δυο πως ήταν απλά μια παρεξήγηση και ότι προτιμούσαν από δω και πέρα να λύνουν
τις διαφορές τους με συζήτηση παρά με καβγά. Τελικά δεν είχαν να χωρίσουν τίποτα,
αντίθετα θα ήθελαν να θυμούνται ο ένας τον άλλο για τις ωραίες στιγμές που πέρα-
σαν μαζί και τα όμορφα συναισθήματα που γέμισαν την καρδιά τους όλα αυτά τα
χρόνια του Δημοτικού.
Αποχώρησαν και οι τρεις μαζί από το σχολείο, κι αν τους έβλεπε κανείς από
μακριά, θα έλεγε πως ήταν μια παρέα φίλων που απολάμβανε ο ένας τη συντροφιά
του άλλου. Γιατί να μη συνέβαινε αυτό και στο μέλλον;
δέντρο «μπορώ» δέντρο «θα ήθελα»

21
Κάρτες-Εικόνες

22

Empfohlen

Empfohlen

Weitere ähnliche Inhalte

Was ist angesagt?

Was ist angesagt? (20)

Ähnlich wie 22

Ähnlich wie 22 (20)

Mehr von D K

Mehr von D K (20)

Kürzlich hochgeladen

Kürzlich hochgeladen (10)

22