Αρχαία Α΄Γυμνασίου

1. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Α. Κείμενο - Μετάφραση
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Κείμενο Μετάφραση
Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους Είχαμε διανύσει, λοιπόν, κατά το θαλάσσιο
ταξίδι μας περίπου τριακόσια στάδια
καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα. και πλησιάζαμε ένα νησί μικρό και έρημο.
Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ πέντε, Αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες,
τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν την έκτη ξεκινούμε και την όγδοη διακρίνουμε
ἀνθρώπους πολλοὺς ἐπὶ τοῦ πελάγους
διαθέοντας,
πολλούς ανθρώπους να τρέχουν εδώ κι εκεί
πάνω στη θάλασσα,
ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ
τὰ μεγέθη,
που έμοιαζαν με μας σε όλα, δηλαδή και στο
σώμα και στο ανάστημα
πλὴν τῶν ποδῶν μόνων· εκτός μόνο από τα πόδια ·
ταῦτα γὰρ φέλλινα ἔχουσιν · γιατί αυτά τα είχαν κατασκευασμένα από
φελλό·
ἀφ’ οὗ δὴ, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες. γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και
ονομάζονται Φελλόποδες.
Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, Απορούσαμε, λοιπόν, βλέποντάς τους να μη
βουλιάζουν,
ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων αλλά να μένουν πάνω στα κύματα
καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας . και να βαδίζουν χωρίς φόβο.
Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς Και αυτοί μας πλησιάζουν και μας αγκαλιάζουν
ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε και μας λένε στα ελληνικά
εἰς Φελλὼ τὴν αὐτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι. ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την
πατρίδα τους.
Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν
παραθέοντες,
Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν
τρέχοντας δίπλα μας,
εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν και έπειτα, αλλάζοντας δρόμο, προχωρούν
εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι. ευχόμενοι σε μας «καλό ταξίδι».

2. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Α. Κείμενο - Μετάφραση
Είχαμε διανύσει, λοιπόν, κατά το θαλάσσιο ταξίδι μας περίπου τριακόσια στάδια και
πλησιάζαμε ένα νησί μικρό και έρημο. Αφού μείναμε στο νησί πέντε μέρες, την έκτη ξεκινούμε και την
όγδοη διακρίνουμε πολλούς ανθρώπους να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στη θάλασσα, που έμοιαζαν μ' εμάς
σε όλα, δηλαδή και στο σώμα και στο ανάστημα, εκτός από τα πόδια μόνο· γιατί αυτά τα είχαν
κατασκευασμένα από φελλό· γι' αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και ονομάζονται Φελλόποδες. Απορούσαμε,
λοιπόν, βλέποντας τους να μη βουλιάζουν, αλλά να μένουν πάνω από τα κύματα και να βαδίζουν χωρίς
φόβο.
Και αυτοί μας πλησιάζουν και μας αγκαλιάζουν και μας λένε στα ελληνικά ότι βιάζονται (να
φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα τους. Ως ένα σημείο, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας, και
έπειτα αλλάζοντας δρόμο προχωρούν ευχόμενοι σ' εμάς «καλό ταξίδι».
Επεξεργασία
1ο
μέρος
Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα. Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν
τῇ νήσῳ πέντε, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς ἐπὶ τοῦ πελάγους
διαθέοντας, ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, πλὴν τῶν ποδῶν μόνων· ταῦτα
γὰρ φέλλινα ἔχουσιν· ἀφ’ οὗ δή, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες. Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ
βαπτιζομένους, ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας.
Πόση απόσταση διανύσατε πλέοντες;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Και πού αγκυροβολήσατε;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Πόσες μέρες μείνατε στο νησί;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Τι κάνατε την έκτη ημέρα;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Τι είδατε την όγδοη ημέρα;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Σας έμοιαζαν αυτοί οι άνθρωποι;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Πώς ήταν τα πόδια τους;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Πώς τους λένε;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Και τι τους βλέπατε να κάνουν;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
2ο
μέρος
Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα
ἐπείγεσθαι. Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ
βαδίζουσιν εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι.
Αυτοί τι έκαναν μόλις σας είδαν;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Τι γλώσσα μιλούσαν;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Τι σας είπαν;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Σας ακολουθούσαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Μετά τι έκαναν;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

3. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Α. Κείμενο - Μετάφραση
Γλωσσικές ασκήσεις
1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β:
Α Β
1. προσφέρομαι α. προσορμίζομαι, αγκυροβολώ
2. ἐξορμῶ β. τρέχω εδώ κι εκεί
3. καθορῶ γ. πλησιάζω
4. διαθέω δ. μοιάζω
5. προσέοικα ε. ξεκινώ
6. προσέρχομαι στ. διακρίνω
2. Να αντιστοιχίσετε τις νεοελληνικές λέξεις της Α στήλης με τα αρχαία ρήματα της Β στήλης, με τα οποία έχουν
ετυμολογική συγγένεια:
1. πλους α. πλέω
2. παραμονή β. προσφέρομαι
3. φερτός γ. ἔχω
4. όραμα δ. ἀποτρέπομαι
5. υπεροχή ε. καθορῶ
6. τρόπος στ. μένω
Επεξεργασία – Ερμηνεία:
 Νόημα:
Ο συγγραφέας Λουκιανός μας περιγράφει λεπτομερώς ένα υπερπόντιο φανταστικό ταξίδι που πραγματοποίησε με τους
συντρόφους του. αφηγείται την άφιξη και την παραμονή τους σε ένα μικρό ερημονήσι καθώς και την εγκάρδια
συνάντηση που είχαν με τους Φελλόποδες κατά την όγδοη μέρα από την αναχώρησή τους από το νησί. Οι Φελλόποδες,
φανταστικοί ήρωες του συγγραφέα, ήταν ανθρωπόμορφοι με αφύσικες εξωπραγματικές ιδιότητες στα πόδια. Αυτά ήταν
κατασκευασμένα από φελλό που τους βοηθούσε να περπατούν άνετα πάνω στα κύματα. Τα περίεργα αυτά όντα
συνόδευσαν τον Λουκιανό και τους συντρόφους του για λίγο και κατόπιν τους ευχήθηκαν «καλό ταξίδι» και πήραν την
κατεύθυνση της επιστροφής στην πατρίδα τους, τη Φελλώ.
 Θεματικοί άξονες:
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
 Περιγραφή του υπερπόντιου ταξιδιού
 Συνάντηση με τα ανθρωπόμορφα όντα τους Φελλόποδες
 Περιγραφή των Φελλόποδων
 Συμπεριφορά των Φελλόποδων προς τους συντρόφους του συγγραφέα
 Αποχώριση των Φελλόποδων
Ερωτήσεις για το περιεχόμενο
1. Τι εντυπωσιάζει το Λουκιανό και τους συνταξιδιώτες του κατά το υπερπόντιο ταξίδι τους; (να γράψετε τη σχετική
φράση του κειμένου)
2. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές, κατά το συγγραφέα, είχαν οι άνθρωποι αυτοί σε σχέση με τον ίδιο και τους
συντρόφους του; (να γράψετε τις σχετικές φράσεις του κειμένου)
3. Ποιο βασικό χαρακτηριστικό έχουν αυτοί οι φανταστικοί ήρωες του Λουκιανού;
4. Πώς συμπεριφέρθηκαν οι Φελλόποδες στον Λουκιανό και τους συντρόφους του;
5. Γιατί οι άνθρωποι γοητεύονται από εξωτικά μέρη και φανταστικά όντα;
6. Πώς παρουσιάζονται συνήθως οι εξωγήινοι και γιατί;

4. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἡ φωνή
αντιφωνῶ: απαντώ σε προηγούμενη προσφώνηση, αντιλέγω, αποκρίνομαι
εὔφωνος: < εὖ + φωνή = 1. αυτός που έχει γλυκιά φωνή, 2. αυτός που διακρίνεται για την ηχηρή φωνή
του (συνών.:γλυκόλαλος, καλλίφωνος- αντών.: κακόφωνος)
μικρόφωνος: αυτός που έχει ασθενική/αδύναμη φωνή
ἡ μικροφωνία: η απαλή, ευχάριστη και γλυκιά φωνή
μεγαλόφωνος: 1. αυτός που έχει δυνατή φωνή, ο φωνακλάς (συνών.: υψηλόφωνος- αντών.: μικρόφωνος),
2. αυτός που λέγει μεγάλα λόγια, ο αλαζόνας/ο υπερήφανος
τό φώνημα: είναι ο φθόγγος που παρουσιάζεται σ' ένα σταθερό φθογγολογικό περιβάλλον και δίνει μια νέα
λέξη. Έτσι π.χ. στις λέξεις πόνος, τόνος, μόνος τα π, τ. μ διαφοροποιούν τη σημασία των
αντίστοιχων λέξεων, είναι φωνήματα
φωνητικός: 1. αυτός που σχετίζεται με τη φωνή (φωνητικά όργανα), 2. αυτός που συντελεί στην παραγωγή
της φωνής (φωνητικές χορδές), 3. αυτός που σχετίζεται με τους φθόγγους (φωνητικοί νόμοι,
μεταβολές), 4. ο προικισμένος με φωνή, με λόγο
ἡ φωνασκία: 1. στην α.ε. σημαίνει άσκηση της φωνής στο τραγούδι ή στην απαγγελία, 2. στη ν.ε. σημαίνει πολύ
δυνατή και ενοχλητική ομιλία, συζήτηση με οξεία και διαπεραστική φωνή
ἡ εὔφωνία: 1. η γλυκιά και ευχάριστη φωνή, 2. η καλή προφορά (αντών.: κακοφωνία)
ἀναφωνώ: 1. φωνάζω δυνατά, κραυγάζω λόγω ψυχικής έντασης, 2. στην α.ε. ανακηρύσσω, αναγορεύω
διαφωνία: η έλλειψη συμφωνίας, η διάσταση απόψεων, η ασυμφωνία γνωμών, η διχογνωμία/αντιγνωμία
(αντών.: ομοφωνία, συμφωνία)
σύμφωνος: 1. αυτός που έχει την ίδια γνώμη για κάτι με άλλον, 2. αυτός που είναι ανάλογος και ταιριαστός
με κάτι άλλο
ἄφωνος: 1. άλαλος, βουβός, 2. αυτός που σιωπά από κατάπληξη
ἡ ἀφωνία: η πλήρης απώλεια της φωνής από παθολογικά ή ψυχολογικά αίτια
καλλίφωνος: αυτός που διαθέτει ωραία φωνή, που τραγουδά μελωδικά
παράφωνος: 1. αυτός που δεν ακολουθεί τους κανόνες της μουσικής αρμονίας, φάλτσος, 2. κακόφωνος
(αντών.: αρμονικός, μελωδικός)
ἡ παραφωνία: δυσαρμονία, παρατονία, φάλτσο
πολύφωνος: αυτός που βγάζει πολλούς και διαφορετικούς ήχους/φωνές
ἡ πολυφωνία: 1. συνδυασμός πολλών φωνών ή οργάνων κατά την εκτέλεση μουσικής σύνθεσης (αντών.:
μονοφωνία), 2.(μτφ.) η ύπαρξη πολλών διαφορετικών απόψεων για το ίδιο θέμα (συνών.:
πλουραλισμός)
φωνηεντικός: αυτός που σχετίζεται με τα φωνήεντα (π.χ. φωνηεντικά πάθη)
ευφωνικός: αυτός που αναφέρεται στην ευφωνία ή που συντελεί σε αυτήν
πολυφωνικός: αυτός που αναφέρεται στην πολυφωνία (αντών: μονοφωνικός)
γραμμόφωνο: συσκευή αναπαραγωγής ήχων
φωνογράφος: συσκευή για την εγγραφή και την αναπαραγωγή ήχων (συνών: γραμμόφωνο)
φωνοληψία: σύνολο διαδικασιών με τις οποίες επιτυγχάνεται η λήψη και αποτύπωση ήχων (συνών:
ηχοληψία)
φωνολογία: ο κλάδος της γλωσσολογίας που μελετά τη λειτουργία των φωνημάτων μιας γλώσσας
φωνολογικός: αυτός που σχετίζεται με τη φωνολογία
Καταλάβατε…;
…ή να βάλω τις
φωνές;;!!!

5. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Β1. Λεξιλογικός Πίνακας: ἡ φωνή
Ασκήσεις:
1. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ονοματικά
σύνολα. Στη συνέχεια με τρία από αυτά να σχηματίσετε προτάσεις.
Α Β
1. μεγαλόφωνος α. τραγουδιστής
2. φωνήεν β. συσκευή
3. διαφωνία γ. μακρό
4. μουσική δ. απόψεων
5. μικροφωνική ε. συμφωνία
6. καλλίφωνος στ. ρήτορας
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
2. Να βρείτε τα αντίστοιχα συνώνυμα και αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:
Συνώνυμο Αντώνυμο
α. εύφωνος ………………………………………… …………………………………………
β. μεγαλόφωνος ………………………………………… …………………………………………
γ. φωνασκώ ………………………………………… …………………………………………
δ. διαφωνία ………………………………………… …………………………………………
ε. πολυφωνία ………………………………………… …………………………………………
3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω προτάσεων με συνώνυμές τους από το
λεξιλογικό πίνακα του βιβλίου.
α. Ο καλλίφωνος τραγουδιστής χειροκροτήθηκε θερμά από το κοινό.
β. Στην παιδική χορωδία ακούστηκαν και κάποιες φάλτσες φωνές.
γ. Ακούγοντας την τραγική είδηση έμεινε άναυδος.
δ. Το γραμμόφωνο ξυπνά παλιές ρομαντικές αναμνήσεις.
ε. Η ηχοληψία ήταν εξαιρετική, γιατί οι ηχητικές συσκευές ήταν σύγχρονες.
4. Να συμπληρώσετε τα κενά των επόμενων προτάσεων επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη από το
Λεξιλογικό Πίνακα:
α. Τα ……………………….. διακρίνονται σε βραχύχρονα, μακρόχρονα και δίχρονα.
β. Δεν τήρησε τη ……………………….. και φάνηκε ασυνεπής.
γ. Ο υποψήφιος βουλευτής εξαιτίας των συχνών αγορεύσεων κατά την προεκλογική περίοδο έπαθε
……………………….
δ. Η γιαγιά χάρισε στον εγγονό ως οικογενειακό κειμήλιο το παλιό της ………………………..
ε. Ο κήρυκας ανήγγειλε ……………………….. στους Αθηναίους τη σύναψη ειρήνης με τους Λακεδαιμόνιους.

6. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Β2. Ετυμολογικά
Ασκήσεις
1. Να αντικαταστήσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α με τα πρωτότυπα ουσιαστικά της στήλης Β
και να γράψετε στη στήλη Γ αν αυτά είναι υποκοριστικά, περιεκτικά ή τοπικά.
Α Β Γ
α. παιδάριον 1. πύλη ………………………………………
β. πινακίδιον 2. διδάσκαλος ………………………………………
γ. Παρθενών 3. νεοσσός ………………………………………
δ. γραφεῖον 4. χοῖρος ………………………………………
ε. χοιρίδιον 5. παῖς ………………………………………
στ. πυλίς 6. πινακίς ………………………………………
ζ. νεοσσιά 7. παρθένος ………………………………………
η. διδασκαλεῖον 8. γραφεύς ………………………………………
2. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των παρακάτω ουσιαστικών, ώστε να ανήκουν στην κατηγορία που
ζητείται στην παρένθεση:
χωρ………. (υποκοριστικό) ξεν………... (περιεκτικό) δασ………….(υποκοριστικό)
στρατήγ…………(τοπικό) πλαταν……..….(περιεκτικό) λιθ……………(υποκοριστικό)
καπηλ……….(τοπικό)
3. Να κατατάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην κατηγορία που ανήκουν (υποκοριστικά, περιεκτικά,
τοπικά):
κυνηγέσιον, πευκών, σφηκιά, ὠάριον, κηπάριον, χαλκεῖον, πυργίσκος, ξιφίδιον, ἀνθών, ἀρχεῖον, ψηφίς,
ἀλσύλλιον, ναΐδριον, παρθενών, μνημεῖον, κοιτών, καπηλεῖον.
Υποκοριστικά Περιεκτικά Τοπικά
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………
…………………………… …………………………… ……………………………

7. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Γ. Γραμματική: Το άρθρο, ουσιαστικά β΄ κλίσης, προσωπικές αντωνυμίες
1. Το άρθρο
Το άρθρο είναι μια μονοσύλλαβη κλιτή
λέξη.
Χρησιμοποιείται πριν από τα ουσιαστικά,
π.χ. ὁ γεωργός, ἡ φωνή, τὸ δένδρον και τα
επίθετα, π.χ. ὁ καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν.
Χρησιμοποιείται ακόμη και πριν από λέξεις
που παίζουν το ρόλο ουσιαστικών και
επιθέτων,
π.χ. τὸ λέγω είναι ρήμα.
Το άρθρο στα τρία γένη κλίνεται ως εξής →
2. Β' κλίση των ουσιαστικών
Η δεύτερη κλίση περιλαμβάνει ονόματα:
 αρσενικά και θηλυκά σε: -ος
 ουδέτερα σε: -ον
 συνηρημένα σε: -ους
 αττικόκλιτα αρσενικά και θηλυκά
σε: -ως, ουδέτερα σε: -ων
Παρατηρήσεις:
 Τα αρσενικά και τα θηλυκά της β' κλίσης έχουν τις ίδιες καταλήξεις στον ενικό και στον πληθυντικό
και τα ξεχωρίζουμε από το άρθρο.
 Τα ουδέτερα: α) σχηματίζουν στον ενικό και στον πληθυντικό τρεις πτώσεις όμοιες: την ονομαστική,
την αιτιατική και την κλητική, β) η κατάληξη –α των ουδετέρων είναι βραχύχρονη.
 Τα προπαροξύτονα (αυτά που τονίζονται στην προπαραλήγουσα) στη γενική και δοτική του ενικού
και στη γενική, τη δοτική και την αιτιατική του πληθυντικού κατεβάζουν τον τόνο στην
παραλήγουσα, εξαιτίας του βασικού κανόνα του τονισμού: η προπαραλήγουσα δεν τονίζεται, όταν η
λήγουσα είναι μακρόχρονη, αλλά κατεβάζει τον τόνο στην παραλήγουσα.
π.χ. ἄνθρωπος → ἀνθρώπ-ου
καταλήξεις ασυναίρετων της β' κλίσης
Ενικός αριθμός
αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
Ονομαστική
ὁ ἡ τὸ
Γενική
τοῦ τῆς τοῦ
Δοτική
τῷ τῇ τῷ
Αιτιατική
τὸν τὴν τὸ
Κλητική
ὦ ὦ ὦ
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική
οἱ αἱ τὰ
Γενική
τῶν τῶν τῶν
Δοτική
τοῖς ταῖς τοῖς
Αιτιατική
τοὺς τὰς τὰ
Κλητική
ὦ ὦ ὦ
Ενικός Αρσενικά Θηλυκά Ουδέτερα
ον.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλ.
-ος
-ου
-ῳ
-ον
-ε
-ον
-ου
-ῳ
-ον
-ον
Πληθυντικός
ον.
γεν.
δοτ.
αιτ.
κλ.
-οι
-ων
-οις
-ους
-οι
-α → (ᾰ)
-ων
-οις
-α → (ᾰ)
-α → (ᾰ)

8. Παραδείγματα β΄ κλίσης ουσιαστικών:
1. Αρσενικά
προπαροξύτονα παροξύτονα οξύτονα
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ὁ
τοῦ
τῷ
τὸν
ὦ
ἄνθρωπ-ος
ἀνθρώπ-ου
ἀνθρώπ-ῳ
ἄνθρωπ-ον
ἄνθρωπ-ε
λόγ-ος
λόγ-ου
λόγ-ῳ
λόγ-ον
λόγ-ε
λα-ὸς
λα-οῦ
λα-ῷ
λα-ὸν
λα-ὲ
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
ὦ
ἄνθρωπ-οι
ἀνθρώπ-ων
ἀνθρώπ-οις
ἀνθρώπ-ους
ἄνθρωπ-οι
λόγ-οι
λόγ-ων
λόγ-οις
λόγ-ους
λόγ-οι
λα-οὶ
λα-ῶν
λα-οῖς
λα-οὺς
λα-οὶ
2. Θηλυκά
προπαροξύτονα παροξύτονα οξύτονα
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ἡ
τῆς
τῇ
τὴν
ὦ
κάμηλ-ος
καμήλ-ου
καμήλ-ῳ
κάμηλ-ον
κάμηλ-ε
νῆσ-ος
νήσ-ου
νήσ-ῳ
νῆσ-ον
νῆσ-ε
ὁδ-ὸς
ὁδ-οῦ
ὁδ-ῷ
ὁδ-ὸν
ὁδ-ὲ
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ὦ
κάμηλ-οι
καμήλ-ων
καμήλ-οις
καμήλ-ους
κάμηλ-οι
νῆσ-οι
νήσ-ων
νήσ-οις
νήσ-ους
νῆσ-οι
ὁδ-οὶ
ὁδ-ῶν
ὁδ-οῖς
ὁδ-οὺς
ὁδ-οὶ
3. Ουδέτερα
προπαροξύτονα παροξύτονα οξύτονα
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
ὦ
μυστήρι-ον
μυστηρί-ου
μυστηρί-ῳ
μυστήρι-ον
μυστήρι-ον
δῶρ-ον
δώρ-ου
δώρ-ῳ
δῶρ-ον
δῶρ-ον
φυτ-ὸν
φυτ-οῦ
φυτ-ῷ
φυτ-ὸν
φυτ-ὸν
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
ὦ
μυστήρι-α
μυστηρί-ων
μυστηρί-οις
μυστήρι-α
μυστήρι-α
δῶρ-α
δώρ-ων
δώρ-οις
δῶρ-α
δῶρ-α
φυτ-ά
φυτ-ῶν
φυτ-οῖς
φυτ-ά
φυτ-ά

9. 3. Προσωπικές αντωνυμίες
Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου:
Πρώτο πρόσωπο είναι εκείνο που ενεργεί: εγώ
Δεύτερο πρόσωπο είναι εκείνο που του απευθυνόμαστε: εσύ
Τρίτο πρόσωπο είναι εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος: αυτός, εκείνος κ.τ.λ.
Οι προσωπικές αντωνυμίες κλίνονται ως εξής:
προσωπική αντωνυμία
Ενικός αριθμός
α' πρόσωπο β' πρόσωπο γ' πρόσωπο
Ονομαστική ἐγὼ σὺ
Γενική ἐμοῦ, μου σοῦ, σου (οὗ)
Δοτική ἐμοί, μοι σοί, σοι οἷ, οἱ
Αιτιατική ἐμέ με σέ, σε (ἕ)
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική ἡμεῖς ὑμεῖς (σφεῖς)
Γενική ἡμῶν ὑμῶν (σφῶν)
Δοτική ἡμῖν ὑμῖν σφίσι(ν)
Αιτιατική ἡμᾶς ὑμᾶς (σφᾶς)
Παρατηρήσεις
Όπως φαίνεται από την κλίση της αντωνυμίας στη γενική και στη δοτική του ενικού υπάρχουν δύο
τύποι, ο δυνατός (ἐμοῦ, ἐμοί, σοῦ, σοί), που τονίζεται και ο αδύνατος (μου, μοι, σου, σοι), που δεν
τονίζεται. Ο δυνατός τύπος χρησιμοποιείται όταν υπάρχει έμφαση, ενώ ο αδύνατος όταν δεν
υπάρχει έμφαση.
Παραδείγματα:
- οὔθ’ ἡ πόλις αἰτία οὖσα Τιμάρχῳ οὔθ’ οἱ νόμοι οὔθ’ ὑμεῖς οὔτ’ ἐγώ...
- σὺ δέ μοι δοκεῖς τἀναντία τῆς φιλοσοφίας ἀπολελαυκέναι
- ὧν ἕνεκα καὶ ἐμοὶ δίκαιον ὑμᾶς μεταδοῦναι τῆς σωτηρίας
Η προσωπική αντωνυμία στη Ν.Ε.
- Εμένα ζήτησαν, όχι εσένα.
- Μου έδωσες το τετράδιο που σου ζήτησα;

10. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας
Γ. Γραμματική: Το άρθρο, ουσιαστικά β΄ κλίσης, προσωπικές αντωνυμίες
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τα κενά με τα ουσιαστικά της β΄κλίσης που βρίσκονται σε παρένθεση (προσοχή στην
πτώση και τον αριθμό).
α. Ἐπάθομεν μεγάλα …………….......... (κακόν)
β Καθορῶμεν πολλούς …………….......... (ἄνθρωπος)
γ. Οἱ Θηβαῖοι ἔκοπτον τὰ …………….......... (δένδρον)
δ. Τό ρεῦμα ………………… ἰσχυρόν ἐστι (ὁ ποταμός – γενική ενικού)
ε. Ἐν ………………. ἐκρίνοντο (δικαστήριον – δοτική ενικού)
στ. Οἱ …………………. ἦσαν μεγάλοι (θρῆνος)
ζ. Ἐν ………………. ἄνεμοι πνέουσι (νῆσος - δοτική πληθυντικού)
η. Τόν πιστόν ………………. ἐν τοῖς ……….………… γιγνώσκεις. (φίλος, κίνδυνος)
θ. Ὁ θεός ἔδωκεν τοῖς ………………….. λόγον (ἄνθρωπος)
ι. Ὁ ………………….. σύντομός ἐστι (μύθος)
ια. Ἡμεῖς φυλάττομεν τούς ὅρκους τῶν ……………….. (θεός)
ιβ. Διδάσκετε, ὦ ……………….….., τήν ἀρετήν (διδάσκαλος)
2. Να μεταφέρετε τα υπογραμμισμένα ουσιαστικά της β΄κλίσης στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
α. Ὁ ἀναμάρτητος πρῶτος τόν λίθον βαλέτω.  ___________________________
β. Πείθομαι τοῖς νόμοις τῆς πατρίδος.  ___________________________
γ. Ἐν τῇ ὁδῷ εἶδον τούς ἱππέας.  ___________________________
δ. Ἡ ὑπερβολή τοῖς ἀνθρώποις λύπην παρέχει.  ___________________________
ε. Ἡ Δήλος ἔνδοξος ἦν τῷ ἱερῷ.  ___________________________
3. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις των ουσιαστικών της β΄κλίσης και να τα τονίσετε.
τριακοσίους σταδ……… ἀγρίους ταυρ…….. λευκή νησ…….
ἀγαθοῖς ἀνθρωπ…….. μακράν ὁδ……. μεγάλους κινδυν…….
βασιλείου σκηπτρ……
4. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με το σωστό τύπο της προσωπικής αντωνυμίας που βρίσκεται στην
παρένθεση.
α. ……………….. εἶ (=είσαι) υἱός μου ὁ ἀγαπητός. (Σύ, Σοί, Σε)
β. ……………….. ἐστέ (=είστε) τό ἅλας τῆς γῆς. (Ἡμεῖς, Ὑμεῖς, Ἡμῶν)
γ. Κελεύω ……………….. (εσάς) ποιεῖν τά δέοντα. (ἡμᾶς, ὑμᾶς, ὑμῶν)
δ. …………………… ἐσμέν (=είμαστε) αὐτόνομοι καί ἐλεύθεροι. (Ὑμεῖς, Ἡμεῖς, Ἐγώ)
ε. Ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ……………….. (ὑμῶν, ὑμῖν, ὑμᾶς)
Ε, μην ξεχάσεις
να διαβάσεις τους
κανόνες τονισμού
της β΄κλίσης!!!