4. Qeliza ;
• Qeliza është njësia thelbësore,
funksionale,ndërtimore dhe strukturale e të gjitha
organizmave të gjalla ; është njësia më e vogël
mbartëse e jetës. Ky përkufizim u formulua nga
Robert Huk, shkencëtar i njohur anglez, i cili ishte i
pari që vëzhgoi ekzistencën e qelizës në vitin
1665. Vetë fjala qelizë vjen nga latinishtja, cellula,
që do të thotë "dhomë e vogël".
• Organizmat ndahen në njëqelizore, si për
shembull bakteret, që përbëhen nga një qelizë e
vetme, dhe shumëqelizore, si, psh, njerëzit, ku
shumë qeliza bashkëveprojnë si një njësi
funksionale.
5. Ndarja e qelizave ;
•Qelizat në organizëm ndahen në Qeliza Prokariote dhe Qeliza Eukariote.
•Qelizat Prokariote : Janë qeliza që gjenden në forma te veçanta. Kane membrane
qelizore, mirëpo organelet mungojnë. Në qelizat prokariote me te shpeshta janë
Bakteret.
•Qelizat Eukariote : Janë qeliza që përmbajnë strukture komplete mbrenda
membranës qelizore, për dallim nga Prokariotet, qelizat eukariote përmbajnë
membranën qelizore që mban me vete materialin gjenetik. Organelet qelizore me te
shpeshta që gjenden mbrenda membranës janë : Mitokondritë, Kloroplastet dhe
Aparati i Golgjit. Mirëpo kemi edhe shume organele te tjera që kanë funksione te
ndryshme, ato janë : Ribozome, Lizozome, Rrjeti endoplazmatik etj.
6.
7.
8. Ndërtimi dhe karakteristikat Qeliza prokariote Qeliza eukariote
madhësia shumica e qelizave 0,5-8 μm shumica e qelizave 10-100 μm
materiali trashëgues molekulë rrethore, të zhveshur të ADN molekulë lineare të ADN të lidhur me
molekula proteinike (histone)
mbëshjellës bërthamor nuk ka ka
bërthamë nuk ka ka
ndarja ndarje të thjeshtë pa pjesëmarrje të
boshtit të ndarjes
me pjesëmarrje të boshtit të ndarjes
(mitozë, mejozë)
ribozomet më të vogla (70 s) më të mëdha (80 s)
retikulum endoplazmatik nuk ka ka-të lëmuar dhe granular
mitokondrie nuk ka ka
plastide nuk ka ka
strukturë citoplazmatike fijezore nuk ka mikrotubulat
9. Lloje te ndryshme
qelizash;
Veza - Qelizë
femërore
riprodhuese e pjekur
që prodhohet nga
vezoret. Pas
farëzimit nga
spermatozoidi, i jep
mundësi embrionit
të zhvillohet
12. Qeliza yndyrore
- Qeliza që përbën
komponentin
kryesor të indit
adipozë dhe që
bën të mundur
sintezën,
depozitimin dhe
çlirimin e lipdeve
13. Fotoreceptori
- Qelizë që gjendet në
retinë dhe që është e
aftë të kapë rrezet e
dritës e t'i përkthejë
ato në sinjale nervore.
14. Neuroni
- Qelizë e sistemit
nervor që i jep
mundësi informacionit
të transmetohet në
formën e sinjaleve
elektrike dhe kimike.
15. Qelizat e gjakut:Qelizat e
bardha të gjakut
- Qeliza e gjakut që bën
pjesë në sistemin imunitar
dhe që luan rol kryesor në
mbrojtjen e trupit. ;
Qelizat e kuqe të gjakut -
Qelizë e gjakut që çon
oksigjenin nga mushkëritë
në inde dhe dioksidin e
karbonit nga indet tek
mushkëritë.
17. • 1 . KOCKAT E NJERIUT
• Kockave Njeriut ( sidomos femuri ) është
rreth 4 herë më i fortë se betoni. Një pjesë
e eshtrave e cila qe është sa rreth nje inç
kub mund të bartë një peshë 8.6 ton
persiper.
• 2 . ORGANI ME I MADH
• Organi më i madh i trupit të njeriut është të
lëkura. Çdo person ka të ngjarë të
ndryshojë rreth 18.14 kg lëkurë në jetën e
tij.
18. • GJUMI
• Kurju shkoni përtë fjetur, ju zgjoheni me
një madhësi të ndryshme. Trupi i njeriut
është i drejtë e më i lartë, pasi ai zgjohet nga
shtrati. Dhe lartësia duket e vogël gjatë ditës
pasi trupi rendohet nga forcat e gravitetit
• NXEHTESIA E TRUPIT
• Sipas një mesatareje, sasia e nxehtesise qe
një njeri çliron nga trupi në vetëmgjysmë ore
është e mjaftueshme përtë valuarnjë
gjysmë-galon uji.
19. • FAKTE TE JASHTEZAKONSHME
• Qeniet njerëzore janë të vetmet gjitarë në botë që
nuk mund të marrin frymë dhe te kapërdijne në të
njëjtën kohë.
• Njerezit nuk mund te gelltisin dhe marrin frymë në
të njëjtën kohë.
• SKUQJA
• Një tjetër fakt i mahnitshëm për trupin tuaj është se
kur ju skuqeni, edhe paretet e stomakut tuaj skuqen
në të njëjtën kohë.
Skuqja në fytyrë ndodh edhe në stomak
20. • PESHTYMA
• Kjo është interesante për ta ditur se në jetën tonë,
ne prodhojnë pështymë të mjaftueshme sa për të
mbushur të paktën deri në 2 pishina mesatare.
• Ne sekretojme peshtymë sa dy pishina
• Syri
• Syri i njeriut mund të dallojë deri në 10 milionë
ngjyra të ndryshme, por truri ynë nuk mund t’i
mbajë mend të gjitha.
