Προετοιμασία εκπαιδευτικής επίσκεψης Γ΄ δημοτικού

1. Αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες

2. Οι Ολυμπιακοί αγώνες , ήταν αθλητικοί αγώνες μεταξύ αγωνιζόμενων από
τις ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας, και οι σημαντικότεροι από τους
πανελλήνιους αγώνες της αρχαίας Ελλάδας. Γιατί ονομάζονταν έτσι;

3. Διεξάγονταν στην αρχαία Ολυμπία κάθε τέσσερα έτη από το 776 π.Χ,. Γιατί
οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν τους Ολυμπιακούς αγώνες;

4. Οι Ολυμπιακοί αγώνες ξεκίνησαν από τους αρχαίους Έλληνες που ήθελαν
να διοργανώσουν μία εκδήλωση πανελλήνιου χαρακτήρα. Και αυτό γιατί
εκείνα τα χρόνια οι Έλληνες ζούσαν χωρισμένοι και απλωμένοι σε πόλεις-
κράτη σε όλη την Ελλάδα και δεν συγκροτούσαν ενιαίο κράτος.

5. Αγώνες γίνονταν από παλιά. Κάθε ελληνική πόλη έκανε τους δικούς
της αγώνες και τότε διεξαγόταν μόνο ένα αγώνισμα, η κούρσα
του σταδίου.

6. Η πρώτη διοργάνωση των Ολυμπιακών αγώνων έγινε στην Ολυμπία, το
776 π.Χ. Από τότε και μετά οι Αγώνες, σιγά-σιγά, έγιναν πιο σημαντικοί σε
ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα και πραγματοποιούνταν κάθε τέσσερα
χρόνια.

7. Γρήγορα η φήμη του ιερού της Ολυμπίας διαδόθηκε σε ολόκληρο τον
ελληνικό κόσμο, ενώ σύντομα οι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το σύμβολο της
πανελλήνιας ενότητας. Γιατί;

8. Οι Ολυμπιακοί διοργανώνονταν βάση της Ολυμπιακής εκεχειρίας. Η
Ολυμπιακή εκεχειρία ήταν μια συμφωνία ειρήνης που φυλασσόταν στον
ναό της Ήρας στην Ολυμπία. Τι συμφωνία πιστεύετε ήταν αυτή;

9. Η ιερή εκεχειρία όριζε σε όλες τις ελληνικές πολιτείες τη μη κατάκτηση της
Ολυμπίας αλλά και τη διακοπή κάθε πολεμικής εχθροπραξίας όταν άρχιζε η
περίοδος των αγώνων. Μόλις έμπαινε ο μήνας των αγώνων, την εκεχειρία
αυτή τη διαλαλούσαν σε όλους τους ελληνικούς δήμους ειδικοί κήρυκες
στεφανωμένοι με κλαδιά ελιάς και κρατώντας το ραβδί του κήρυκα
ανακηρύσσοντας την κατάπαυση των εχθροπραξιών για τρεις μήνες.

10. Η ιερή εκεχειρία πρόσθεσε αίγλη στους αγώνες και εδραίωσε τη φήμη τους
σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Κάθε πόλη-κράτος ήθελε να
υπερηφανεύεται για τους περισσότερους ολυμπιονίκες. Γι αυτό οι πόλεις
έφτιαχναν νόμους που ενθάρρυναν τον αθλητισμό.

11. Οι αγώνες είχαν επίσης θρησκευτική σημασία αφού γίνονταν προς τιμή του
θεού Δία, του οποίου το τεράστιο άγαλμα στεκόταν στην Ολυμπία. Ήταν μια
μεγάλη θρησκευτική γιορτή. Γίνονταν τη δεύτερη εβδομάδα του Ιουλίου. Στις
περίπου πέντε ημέρες που διαρκούσαν, γίνονταν θυσίες στους θεούς.

12. Όσοι ήθελαν να λάβουν επίσημα μέρος στην Ολυμπιάδα έπρεπε να
προπονηθούν στην πατρίδα τους τουλάχιστον δέκα μήνες πριν τους
αγώνες.
Οι αθλητές αυτοί προπονούνταν συνήθως από την παιδική τους ηλικία.
Ποιοι τους προπονούσαν; Σήμερα συμβαίνει το ίδιο;

13. Οι προπονητές ανήκαν σε μια από τις ακόλουθες κατηγορίες: τους
παιδοτρίβες (που γύμναζαν το σώμα), τους γυμναστές (προπονητές για
αθλητικές ασκήσεις, οι οποίοι και ζητούσαν υψηλές αμοιβές) και τους
αλείπτες. Τι μπορεί να ήταν αυτοί οι τελευταίοι;

14. Δουλειά των αλλειπτών ήταν να αλείφουν με λάδι το σώμα των
αθλητών, για να κάνουν μασάζ στους μύες.

15. Εάν κάποιος καλός αθλητής ήταν φτωχός και δεν μπορούσε να
πληρώσει τους προπονητές του, ώστε να συμμετάσχει στους
Ολυμπιακούς Αγώνες, η πόλη του αναλάμβανε την ευθύνη να
προσλάβει προπονητή για να τον επιβλέπει. Συμβαίνει το ίδιο σήμερα;

16. Κατά τη διάρκεια των αγώνων
υπεύθυνοι ήταν οι Ελλανοδίκες.
Αυτοί στο τέλος απένειμαν τα
έπαθλα στους νικητές. Για να
εξασφαλίσουν ότι οι αγώνες θα
ήταν άψογοι, επέβλεπαν τους
αθλητές το μήνα της προπόνησης,
επέλεγαν αυτούς που είχαν
προετοιμαστεί ικανοποιητικά και
απέρριπταν εκείνους με τις
χαμηλές επιδόσεις. Δεν πρόσεχαν
μόνο το πόσο καλός ήταν ένας
αθλητής, αλλά και αν είχε καλό
χαρακτήρα. Οι Ελλανοδίκες
φορούσαν κόκκινους χιτώνες για
να ξεχωρίζουν.

17. Οι Ελλανοδίκες επίσης τιμωρούσαν τους αθλητές που παρέβαιναν τους
κανονισμούς. Οι τιμωρίες ήταν σωματικές αλλά και πρόστιμα. Εάν κάποιος
αθλητής δεν σεβόταν και παραβίαζε τους κανονισμούς των Ολυμπιακών
Αγώνων οι Ελλανοδίκες του επέβαλαν και πρόστιμο. Με τα χρήματα αυτά
έφτιαχναν αγάλματα που λέγονταν Ζάνες και ήταν αφιερωμένα στον Δία.

18. Στη βάση των αγαλμάτων αυτών γραφόταν το όνομα του αθλητή που
παραβίασε τον όρκο του. Τους Ζάνες τους τοποθετούσαν τον ένα δίπλα
στον άλλον μπροστά από την είσοδο του Σταδίου της Αρχαίας Ολυμπίας,
την Κρύπτη. Γιατί εκεί;

19. Ο λόγος που βρίσκονταν στην περίοπτη αυτή θέση ήταν για να ντροπιάσουν
τους παραβάτες και να αποτελούν παράδειγμα προς αποφυγή για τους
αθλητές που έρχονταν να λάβουν μέρος στους αγώνες.

20. Οι κανονισμοί των Ολυμπιακών
Αγώνων ήταν 12 όσοι και οι θεοί του
Ολύμπου.
Οι πιο σημαντικοί κανονισμοί των
αγώνων ήταν οι εξής: μπορούσαν να
συμμετέχουν μόνο Έλληνες πολίτες.
Σήμερα συμβαίνει το ίδιο; Η
συμμετοχή των δούλων και των
«βαρβάρων» απαγορευόταν
αυστηρά, όπως και όσων είχαν
διαπράξει εγκλήματα ή είχαν κλέψει
κάποιο ναό.

21. Σύμφωνα μ’ έναν πολύ αυστηρό κανόνα, εκτός του ότι απαγορευόταν η
συμμετοχή γυναικών ως αθλητριών, απαγορευόταν ακόμη και η είσοδος στο
στάδιο των παντρεμένων γυναικών, οι οποίες δεν μπορούσαν έτσι να
παρακολουθήσουν τ’ αγωνίσματα. Αυτό διαρκούσε μόνο για την περίοδο των
αγώνων.

22. Αν μια γυναίκα τολμούσε να παραβεί το νόμο, η τιμωρία ήταν σκληρή: την
έριχναν από το Τυπαίο όρος, όπως καταγράφει ο Παυσανίας. Η μόνη
γυναίκα που κατάφερε να παραβεί το νόμο και να μείνει ατιμώρητη ήταν η
Καλλιπάτειρα, κόρη, αδερφή και μητέρα Ολυμπιονικών.

23. Η Καλλιπάτειρα έδειξε ιδιαίτερη φροντίδα στην ανατροφή και την
εκγύμναση του γιου της Πεισίδωρου, γι’ αυτό η επιθυμία της ήταν να
τον δει να αγωνίζεται στους αγώνες. Ντυμένη μ’ αντρικά ρούχα μπήκε
στο Στάδιο για να παρακολουθήσει το γιο της να τρέχει.

24. Μετά τη νίκη εκείνου, στην προσπάθειά
της να εισέλθει στο αγωνιστικό χώρο,
έπεσαν τα ρούχα της αποκαλύπτοντας
το φύλο της. Οι Ελλανοδίκες, ωστόσο,
δεν την τιμώρησαν, τιμώντας έτσι τα
μέλη της οικογένειάς της, που ήταν όλοι
Ολυμπιονίκες.

25. Στους Ολυμπιακούς αγώνες οι γυναίκες είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο
ως ιδιοκτήτριες στα ιππικά αγωνίσματα, όπου βραβευόταν ο ιδιοκτήτης του
αλόγου και όχι ο αναβάτης. Χάρη σ’ αυτόν το θεσμό, πολλές γυναίκες
ανακηρύχθηκαν ολυμπιονίκες. Πρώτη γυναίκα Ολυμπιονίκης υπήρξε η
Κυνίσκα, κόρη του βασιλιά της Σπάρτης

26. Παρόλα αυτά υπήρχαν ειδικοί αγώνες δρόμου, τα Ηραία, για τις νέες
κοπέλες, οι οποίοι γίνονταν στην Ολυμπία προς τιμήν της θεάς Ήρας κάθε
τέσσερα χρόνια σε χρόνο ανάμεσα από τις ολυμπιάδες. Οι κοπέλες που
έπαιρναν μέρος σ’ αυτούς τους αγώνες ήταν ντυμένες με κοντό χιτώνα
έχοντας γυμνό το δεξί ώμο μέχρι το στήθος.

27. Τουλάχιστον ένα μήνα πριν τους αγώνες σύμφωνα με τους κανονισμούς,
οι αθλητές έπρεπε να φτάσουν στην Ήλιδα για να προπονηθούν κι άλλο,
αλλά και για να δηλώσουν τη συμμετοχή τους στους αγώνες.

28. Δύο ημέρες πριν την επίσημη έναρξη των αγώνων, μια πομπή αθλητών
και ελλανοδικών ξεκινούσε από την Ήλιδα. Ακολουθώντας την Ιερά Οδό
που οδηγούσε στην Ολυμπία, έφταναν το επόμενο πρωί και εκεί τους
υποδεχόταν το θορυβώδες και ζωηρό πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στο
ιερό της Ολυμπίας.

29. Την πρώτη ημέρα των αγώνων γινόταν η επίσημη έναρξη. Οι αγώνες
άρχιζαν με την εγγραφή των αθλητών και την αναφώνηση του επίσημου
όρκου των αγωνιζομένων και των κριτών στο Βουλευτήριο.

30. Στο βωμό του Ορκίου Δία ορκίζονταν πρώτα οι αγωνιζόμενοι για το
«ευ αγωνίζεσθαι» και το «δίκαιο». Τι σημαίνει; Μετά ορκίζονταν οι
κριτές ότι θα έκριναν δίκαια. Ύστερα γίνονταν οι θυσίες.

31. Το απόγευμα, το ζωηρό πλήθος σκόρπιζε στην περιοχή και
επισκεπτόταν όλους τους ναούς και τους βωμούς για να συναντηθεί με
φίλους και να συζητήσει, να διηγηθεί ιστορίες για παλιούς ολυμπιονίκες
ή να ακούσει συγγραφείς και ποιητές να απαγγέλλουν τα έργα τους.

32. Τη δεύτερη μέρα ξεκινούσαν οι
αγώνες. Αυτή η μέρα ήταν
αφιερωμένη στους παίδες, οι
οποίοι διαγωνίζονταν στην πάλη,
την πυγμαχία και το παγκράτιο
μέχρι αργά το απόγευμα.
Ακολουθούσαν πολύωροι
πανηγυρισμοί για τους νικητές.

33. Την τρίτη ημέρα γίνονταν τα ιππικά αγωνίσματα

34. Και νωρίς το απόγευμα γινόταν στο Στάδιο το πένταθλο. Τι είναι;

35. Το πένταθλο ήταν πέντε διαφορετικά αγωνίσματα: το άλμα,

36. ο δρόμος,

37. το ακόντιο,

38. ο δίσκος

39. και η πάλη.

40. Η τρίτη μέρα τελείωνε με τελετές προς τιμήν του βασιλιά Πέλοπα που
πολλοί πίστευαν ότι αυτός πρωτοξεκίνησε τους αγώνες.

41. Η τέταρτη μέρα ξεκινούσε με τη μεγάλη τελετή, την εκατόμβη, προς τιμήν
του Δία, όπου εκατό βόδια, προσφορά των Ηλείων, θυσιάζονταν μπροστά
στο βωμό του θεού.

42. Ύστερα ακολουθούσαν οι αγώνες δρόμου, με τους δρομείς να διαγωνίζονται
στο στάδιο (αγώνας μιας διαδρομής), στο δίαυλο (αγώνας διπλής
διαδρομής) και στο δόλιχο (αγώνας αντοχής),

43. καθώς και οι αγώνες πάλης,

44. πυγμαχίας,

45. Παγκρατίου
Το παγκράτιο συνδύαζε το χτύπημα και την αρπαγή (λαβή) και ήταν αγώνας
που κερδιζόταν με την υποταγή του αντιπάλου. Νικητής γινόταν αυτός που
κυριαρχούσε απόλυτα, ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές.Το
άθλημα αυτό ήταν θεαματικό και δημοφιλές αλλά και επικίνδυνο, αφού είχε
ως αποτέλεσμα πολλές φορές ως και το θάνατο του ενός των αντιπάλων

46. Τέλος την τέταρτη μέρα γίνονταν και οι αγώνες οπλίτη δρόμου.

47. Οι αγώνες γίνονταν στο στάδιο της
Αρχαίας Ολυμπίας.

49. Την πέμπτη μέρα γινόταν η επίσημη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων.
Μπροστά στους διαφόρους βωμούς γίνονταν θυσίες στις θεότητες της
Ολυμπίας. Όλοι οι νικητές συγκεντρώνονταν στο ναό του Δία για την
απονομή των στεφάνων από τον πρεσβύτερο των ελλανοδικών.

50. Οι νικητές των αγώνων, φορώντας μια κόκκινη μάλλινη ταινία στο κεφάλι και
κρατώντας ένα κλαδί φοίνικα στο δεξί χέρι, έμπαιναν στο ναό του Δία.
Μέσα στο ναό υπήρχαν στεφάνια από αγριελιά, οι λεγόμενοι κότινοι,
τοποθετημένα πάνω σε ένα χρυσελεφάντινο τραπέζι.

51. Οι Ολυμπιονίκες στεφανώνονταν με το πολύτιμο αυτό έπαθλο δηλαδή
με τον κότινο. Σήμερα γίνεται το ίδιο;

52. Το όνομα και η πόλη από την οποία προέρχονταν ανακοινώνονταν από τον
κήρυκα ενώπιον όλων. Στο Πρυτανείο, οι υπεύθυνοι έδιναν γεύμα για να
τιμήσουν τους νικητές.

53. Μετά τους πανηγυρισμούς, οι ολυμπιονίκες γυρνούσαν στην πατρίδα τους,
όπου τους δέχονταν με ιδιαίτερες τιμές. Σήμερα γίνεται το ίδιο;

54. Με την επιστροφή στην πατρίδα
τους οι ολυμπιονίκες δέχονταν
χρηματικά βραβεία και τιμητικούς
τίτλους. Οι ολυμπιονίκες
ταυτίζονταν με τους ήρωες και τους
ημίθεους και δέχονταν πολλές
τιμητικές διακρίσεις και προνόμια

55. Συνήθως η είσοδός τους στη πόλη ήταν εορταστική και ένδοξη, με το
συγκεντρωμένο πλήθος να πετάει λουλούδια και φύλλα δέντρων. Ο
ολυμπιονίκης έμπαινε στην πόλη του πάνω σε τέθριππο. Τι είναι αυτό;

56. Σε κάποιες περιπτώσεις όταν ο Ολυμπιονίκης έμπαινε στην πόλη
γκρέμιζαν ένα τμήμα του τείχους της. Γιατί;

57. Ήθελαν με αυτήν την κίνηση να δείξουν ότι τα τείχη δεν ήταν πια αναγκαία
για την υπεράσπισή της πόλης, αφού διέθετε τέτοιους ήρωες.

58. H υποδοχή των νικητών ήταν ανάλογη με αυτή που επιφυλασσόταν σε
στρατηγούς, οι οποίοι επέστρεφαν νικητές από εκστρατείες. Ο ολυμπιονίκης
επισκεπτόταν το ναό του προστάτη θεού της πόλης, θυσίαζε σε αυτόν και
του πρόσφερε το στεφάνι του. Μετά ακολουθούσε γιορτή.

59. Ο ολυμπιονίκης διατηρούσε τη
φήμη του για πάντα. Στον ιερό
χώρο της Ολυμπίας οι νικητές
έστηναν τ' αγάλματα με τ' όνομά
τους, τ' όνομα της οικογένειάς τους
και της πόλης τους.

60. Ένας πολύ διάσημος ολυμπιονίκης ήταν ο Διαγόρας ο Ρόδιος. Νίκησε
στο αγώνισμα της πυγμαχίας στην 79η Ολυμπιάδα το 464 π.Χ. και σε
άλλους πανελλήνιους αγώνες.

61. Σε προχωρημένη ηλικία ήταν παρών στην Ολυμπία όταν οι δυο γιοί του
στέφθηκαν και αυτοί Ολυμπιονίκες. Λέγεται ότι αμέσως μετά την ανακήρυξή
τους σε Ολυμπιονίκες, οι γιοί του ανέβασαν τον πατέρα τους στους ώμους
τους και τον περιέφεραν θριαμβευτικά στο στάδιο.

62. Τότε ένας από τους θεατές φώναξε: Πέθανε Διαγόρα, μην περιμένεις να
ανέβεις και στον Όλυμπο! Τι εννοούσε αυτός ο θεατής;

63. Και πραγματικά ο Διαγόρας εν μέσω των επευφημιών και
τρισευτυχισμένος άφησε την τελευταία του πνοή. Ολυμπιονίκης
στέφθηκε αργότερα και ο τρίτος γιος του καθώς και δύο εγγόνια του (το
ένα ήταν γιος της κόρης του Καλλιπάτειρας).

64. Οι Ολυμπιακοί αγώνες έγιναν τόσο σπουδαίοι που πολλοί καλλιτέχνες
ασχολήθηκαν με αυτούς. Πώς;

65. Όλα τα είδη της αρχαίας τέχνης
ασχολήθηκαν διεξοδικά με το θέμα: η
γλυπτική,

66. Η ζωγραφική και η αγγειογραφία

67. Ακόμα και τα νομίσματα. Γιατί όλες οι τέχνες ασχολήθηκαν με τους
ολυμπιακούς αγώνες;

68. Ο λόγος είναι ότι αθλητισμός και
η τέχνη είχαν ένα κοινό
ενδιαφέρον:
το ανθρώπινο σώμα.

69. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ