Φυσική Ε΄ δημοτικού

2. Ό,τι αντιλαμβανόμαστε με τα αυτιά μας είναι ήχος. Τα σώματα που παράγουν ήχο
ονομάζονται ηχητικές πηγές. Υπάρχουν φυσικές και τεχνητές πηγές. Οι ήχοι δημιουρ-
γούνται από την ταλάντωση των ηχητικών πηγών. Την ταλάντωση αυτή δεν μπορούμε
πάντα να την αντιληφθούμε εύκολα.
Ο ήχος διαδίδεται και στα στερεά και στα υγρά και στα αέρια. Στα στερεά διαδίδεται πιο
γρήγορα.
Όταν ταλαντώνεται μια ηχητική πηγή ο ήχος διαδίδεται με πυκνώματα και αραιώματα.
Τα πυκνώματα και τα αραιώματα διαδίδονται στον αέρα προς όλες τις κατευθύνσεις και
δημιουργούν ηχητικά κύματα. Τα ηχητικά κύματα μεταφέρουν ενέργεια.
Όταν το ηχητικό κύμα συναντήσει μια λεία και στιλπνή επιφάνεια, αλλάζει κατεύθυνση.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ανάκλαση.
Όσο πιο λεία και στιλπνή είναι η επιφάνεια, τόσο πιο έντονο είναι το φαινόμενο της
ανάκλασης.
Όταν ο ήχος προσκρούει σε λεία και σκληρή επιφάνεια, ανακλάται και επαναλαμβά-
νεται, τότε έχουμε την ηχώ ή αντίλαλο.
Για να ακούσουμε την ηχώ, πρέπει να φωνάξουμε από κάποια απόσταση απέναντι
από σκληρή και λεία επιφάνεια (π.χ. βράχος), στην οποία να ανακλάται το ηχητικό κ
ύμα. Τότε ακούμε τον αρχικό ήχο και τον ανακλώμενο σαν δυο διαφορετικούς ήχους.

3. Παρατηρήστε τις δύο εικόνες και σχολιάστε τις.

4. Το πράσινο στις πόλεις κάνει τη ζωή πιο ανθρώπινη. Γι αυτό πολλές πόλεις
κάνουν ότι είναι δυνατόν να πρασινίσουν τις γειτονιές τους. Τα δέντρα και τα
φυτά δεν ομορφαίνουν απλά το τοπίο, δεν είναι μόνο οι «πνεύμονες» μιας
πόλης, αλλά βοηθούν και στην αντιμετώπιση των ενοχλητικών ήχων.
Πώς είναι αυτό δυνατόν; Και πώς γίνεται;
Το Όσλο, η πρωτεύουσα
της Νορβηγίας βρίσκεται
στην πρώτη θέση στη
λίστα με τις πιο πράσινες
πόλεις του κόσμου,
καθώς το 68% των
δημόσιων χώρων της
πόλης αποτελείται από
πάρκα και κήπους.
Το 2019, το Όσλο
ονομάστηκε επίσης
Πράσινη Πρωτεύουσα
της Ευρώπης

5. Τοποθετήστε ένα ξυπνητήρι στη μία άκρη του θρανίου και ακουμπήστε το αφτί
σας στην άλλη άκρη. Ακούστε προσεκτικά τους χτύπους του ρολογιού.
Τοποθετήστε το ρολόι επάνω σε διάφορα υλικά. Τι παρατηρείτε;

6. Χρησιμοποιήστε και τα υλικά του παρακάτω πίνακα. Τι παρατηρείτε;

7. ό
ό
ό
ό
ό
ό
ό

8. Ποιο είναι το κοινό χαρα-
κτηριστικό των υλικών,
μέσω των οποίων ο
ήχος ακούγεται καλά;
Ποιο είναι το κοινό χαρα-
κτηριστικό των υλικών,
μέσω των οποίων ο
ήχος δεν ακούγεται τόσο
καλά;
ό
ό
ό
ό
ό
ό
ό
Τι μπορούμε να συμπεράνουμε;

9. Τα μαλακά και πορώδη υλικά απορροφούν τον ήχο. Το φαινόμενο
αυτό ονομάζεται απορρόφηση του ήχου.
Τώρα μπορείτε να καταλάβετε πώς τα δέντρα και τα φυτά
βοηθούν και στην αντιμετώπιση των ενοχλητικών ήχων;

10. Τα φυτά απορροφούν τους θορύβους…
Τους ήχους απορροφά και το φύλλωμα των φυτών. Τα δέντρα και οι θάμνοι
στην πόλη συμβάλλουν σημαντικά στην καταπολέμηση της ηχορρύπανσης.
Αν θέλουμε να περιορίσουμε τους θορύβους της πόλης, πρέπει να προστα-
τεύουμε τα δάση που υπάρχουν γύρω από τα αστικά κέντρα και να φυτεύουμε
στις πόλεις όσο το δυνατόν περισσότερα δέντρα.
Πιο πράσινη ελληνική πόλη (κάλυψη 54,45%) είναι η Καλαμάτα, ενώ ακολουθούν η Καβάλα (44,64 %)
και η Πάτρα (36,7%).

11. Τα πορώδη υλικά απορροφούν τον ήχο
Αν παρατηρήσουμε ένα υλικό με μαλακή και πορώδη επιφάνεια, θα δούμε ότι
αυτή είναι γεμάτη μικρά ή μεγαλύτερα «βαθουλώματα», τους πόρους. Σε
κάποια υλικά, όπως για παράδειγμα στο σφουγγάρι, οι πόροι αυτοί είναι
ορατοί με γυμνό μάτι. Σε άλλα υλικά, για να δούμε τους πόρους, πρέπει να
χρησιμοποιήσουμε μεγεθυντικό φακό ή ακόμα και μικροσκόπιο.

12. Στα μαλακά και πορώδη υλικά ο ήχος ανακλάται πολλές φορές στα τοιχώματα
που περιβάλλουν τους πόρους. Ένα μέρος της ενέργειας του ηχητικού
κύματος απορροφάται από το υλικό. Πιο απλά λέμε ότι τα μαλακά και πορώδη
υλικά απορροφούν τον ήχο.
Μπορείτε να
σκεφτείτε
μαλακά και
πορώδη υλικά
στο σπίτι σας
που
απορροφούν
τους ήχους
της οικογένειας;

13. Ηχομόνωση
Μπορείτε να σκεφτείτε πόσο σημαντική είναι η ηχομόνωση και στα σπίτια μας.
Γι αυτό και στις καινούριες κατασκευές χρησιμοποιούνται ειδικά ηχομομονω-
τικά υλικά. Αν ωστόσο το σπίτι μας δεν έχει καλή ηχομόνωση, τι θα μπο-
ρούσαμε να κάνουμε για να προστατευτούμε από ενοχλητικούς γείτονες;

14. Θα μπορούσαμε να ντύσουμε τα δωμάτια με μοκέτες και χαλιά, να βάλουμε
στους τοίχους ηχομονωτικά διακοσμητικά και ταπετσαρίες, να κλείσουμε τρύ-
πες με κόλλα σιλικόνης, να βάλουμε αεροστόπ σε πόρτες και παράθυρα, να
τοποθετήσουμε τις βιβλιοθήκες στα σημεία που καταπονούνται και φυσικά να
απευθυνθούμε σε ειδικούς που θα μονώσουν αποτελεσματικά το σπίτι.
Ποια υλικά είναι ηχομονωτικά;

15. Ηχομονωτικά υλικά είναι το φελιζόλ, το ύφασμα, το σφουγγάρι, ο φελός, ο
υαλοβάμβακας, η γυψοσανίδα και ένα σωρό άλλα ειδικά πάνελ που πουλιού-
νται στο εμπόριο.

16. Ωστόσο εκτός από τα ηχομονωτικά υλικά, που δεν αφήνουν τον ήχο να περά-
σει μέσα, υπάρχουν και τα ηχοαπορροφητικά υλικά που δεν αφήνουν τον ήχο
να βγει έξω. Τα υλικά ηχοαπορρόφησης είναι ιδανικά για αίθουσες ακροάσεων,
κέντρα διασκέδασης, studio, αίθουσες ηχογράφησης κ.ά.

17. Σκεφτείτε τους τοίχους και τα πατώματα του κινηματογράφου με το καπό της
μηχανής του αυτοκινήτου. Και τα δύο έχουν υλικά επένδυσης. Παρατηρώντας
τις εικόνες βλέπετε ότι και στις δύο περιπτώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί μαλακά
και πορώδη υλικά, που απορροφούν τον ήχο, για να εμποδίζεται η διάδοση
ενοχλητικών ήχων και η ανεπιθύμητη ανάκλαση των ηχητικών κυμάτων. Έτσι
όταν βλέπουμε έργο στον κινηματογράφο δεν ακούμε τον θόρυβο από τη δι-
πλανή αίθουσα. Σκεφτείτε τώρα τι θα γινόταν στους δρόμους αν κανένα αυτο-
κίνητο δεν είχε ηχοαπορροφητική επένδυση στο καπό του.....

18. ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ
Η απορρόφηση του ήχου εξαρτάται από το είδος του υλικού. Από τη σκοπιά
του μικρόκοσμου σημαντική είναι η μάζα των μορίων από τα οποία το υλικό
αποτελείται, αλλά και η μεταξύ τους απόσταση. Υλικά σώματα με μόρια
μεγάλης μάζας, όπως για παράδειγμα ο μόλυβδος, απορροφούν το ηχητικό
κύμα, καθώς τα μόρια αυτά δεν μπορούν εύκολα να ταλαντωθούν. Τον ήχο
απορροφούν επίσης υλικά σώματα με μόρια μικρής μάζας, όταν όμως οι
αποστάσεις μεταξύ των μορίων είναι μεγάλες, όταν δηλαδή τα μόρια είναι
αραιά, όπως για παράδειγμα στο λάστιχο ή στον ατμοσφαιρικό αέρα. Όταν οι
αποστάσεις μεταξύ των μορίων είναι μεγάλες, η ταλάντωση δεν είναι εύκολο
να μεταδοθεί από το ένα μόριο στο άλλο, οπότε δεν είναι εύκολη η διάδοση
του ηχητικού κύματος.

19. Η γαλήνη ενός χιονισμένου τοπίου…
Τα μαλακά και πορώδη υλικά απορροφούν τους ήχους. Γι' αυτό και όταν
χιονίζει, οι ήχοι ακούγονται λιγότερο έντονοι. Η γαλήνη ενός χιονισμένου
τοπίου οφείλεται σε ένα βαθμό στην ιδιότητα που έχει το χιόνι να απορροφά
τους θορύβους.

20. 1. Με ποιον τρόπο τα δέντρα και τα φυτά βοηθούν στην αντιμετώπιση
των ενοχλητικών ήχων της πόλης;

21. 2. Λύσε το σταυρόλεξο
Στο πείραμα δε
1.
χρησιμοποιήσαμε χαρτί αλλά ...
Εκτός από «πνεύμονας»
2.
μιας πόλης προστατεύει
και από τους ενοχλητικούς ήχους.
Φαινόμενο του ηχητικού
3.
κύματος.
Είναι άσπρο, ελαφρύ
4.
και αποτελείται
από μικρά μπαλάκια.

22. ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Όπως και το φως, έτσι και ο ήχος απορροφάται.
Αν ο ήχος συναντήσει στην πορεία του ένα μαλακό και πορώδες υλικό,
τότε ένα μέρος του απορροφάται και το υπόλοιπο ανακλάται.
Τα υλικά που απορροφούν τον ήχο λέγονται ηχομονωτικά και τέτοια
είναι το φελιζόλ, το ύφασμα, το σφουγγάρι, ο φελός, ο υαλοβάμβακας,
η γυψοσανίδα κ.ά.

23. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ