Presentatie door Roger de Crook, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), en Mattijn van Hoek, HKV Lijn in Water, op de Delft-FEWS NL Gebruikersdag 2019, tijdens de Deltares Software Dagen - Editie 2019. Dinsdag, 18 juni 2019, Delft.

1. “Calamiteiten-evaluaties kunnen niet meer
zonder geografisch versiebeheer”
Delft-FEWS NL Gebruikersdag 2019
18 juni 2019
Geschiedenis schrijven door
geschiedenis te herschrijven

3. Veranderingen in de tijd

4. Vraagstukken
• Extreem weer vandaag voorspeld:
Kunnen we op dezelfde wijze handelen
als bij een voorgaande vergelijkbare calamiteit?
• Update kennisregels BOS na calamiteiten-evaluatie:
Hoe kunnen we zorgen dat de operationele sturing beter
gaat bij een toekomstige vergelijkbare calamiteit?
• Beleidsevaluatie:
Zou een calamiteit van een paar jaren geleden
nu (wederom) voor grote problemen kunnen zorgen?

5. Situatie tijdens calamiteiten
• BOS geschikt voor regulier operationeel peilbeheer
• Extreme situaties verlangen meer dan BOS alleen
• Kennis van historische extreme gebeurtenissen moet
in de juiste context geplaatst worden
• De reactietijden van handelingen tijdens historische
extreme gebeurtenissen moeten vertaald worden
naar reactietijden in de actuele hydrologische context

6. Leerpunten voor calamiteiten
• Van reageren naar anticiperen
• Van sturen op peil naar sturen op debiet (en peil)
• Beter plannen van de inzet van noodpompen
• Frequent “tunen” van kennisregels in BOS op basis
van actuele veranderingen in het watersysteem
• Welke kennis van het watersysteem van vorige week
is ook vandaag nog geldig en welke niet meer?

7. Situatie bij evaluatie achteraf
• Evaluatie achteraf van operationele sturing in het
watersysteem vaak met een hydrologisch model
• Hydrologisch model actualiseren met gegevens die
geldig waren ten tijde van de calamiteit
• Het beheerregister (kunstwerken, watergangen en
peilgebieden) blijkt regelmatig verouderd of voorbarig

9. Aanleiding
• De wereld in het veld verandert continu.
– Kunstwerken worden nieuw gebouwd, gerenoveerd en
geautomatiseerd (op telemetrie aangesloten).
– Watergangen worden gegraven, gedempt en verlegd.
– Peilgebieden worden opgesplitst, samengevoegd,
heringedeeld en aangepast door dit soort veranderingen.
– Meetpunten worden geplaatst, verplaatst of verwijderd.
• Relaties tussen meetpunten en peilgebieden blijken
hierdoor tijdsafhankelijk geldig te zijn.

10. Voorbeeld: casus Kockengen
Op 28 juli 2014 viel bij Kockengen 135 mm neerslag!

11. Meetpunten rondom Kockengen

12. Neerslag in het gebied van Kockengen

13. Reactie binnen het watersysteem

14. Leermoment casus Kockengen
• In de evaluatie van de calamiteit met wateroverlast
bij Kockengen is aanvankelijk (oeps) gerekend met:
– kunstwerken die niet meer of nog niet operationeel waren
– peilgebiedsgrenzen die niet bijgewerkt waren
– gegevens waarvan niet bekend was of de praktijk in het veld
of de theoretische/juridische werkelijkheid leidend was
– noodpompen waarvan niet centraal werd vastgelegd hoeveel
debiet die geleverd hebben gedurende de calamiteit

16. Context:
Groei aantal meetpunten waterkwantiteit
• Anno 2019:
– 192 pompen/vijzels
– 153 stuwen/overlaten
– 87 schuiven/inlaten
– 7 vispassages
– 15 debietmeters
– 122 krooshekmeters
– 640 waterstandsmeters
– 229 grondwaterpeilbuizen
– 20 neerslagmeters
– 1871 peilschalen
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
2017
2019
Aantal nieuwe meetpunten per jaar
Kunstwerken
Oppervlaktewaterstanden
Grondwaterstanden
Neerslagmeters
Debietmeters
Totaal
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
2017
2019
Groei aantal meetpunten door de tijd heen
Kunstwerken
Oppervlaktewaterstanden
Grondwaterstanden
Neerslagmeters
Debietmeters
Totaal

17. Context:
Groei aantal peilgebieden
• Anno 2019:
– 2167 child-peilgebieden
– 1403 parent-peilgebieden
– 106 afvoergebieden
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2010-01
2013-07
2013-11
2014-03
2014-07
2014-11
2015-03
2015-07
2015-11
2016-03
2016-07
2016-11
2017-03
2017-07
2017-11
2018-03
2018-07
2018-11
2019-03
Aantal peilgebieden door de tijd heen
Aantal nieuwe
peilgebieden
Aantal verdwenen
peilgebieden
Totaal aantal
peilgebieden
Maandelijks aantal
peilgebieden

18. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (3)
Nieuwe pomp op telemetrie
sinds 22 september 2014

19. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (4)
Extra: 6 neerslagmeters
sinds 7 december 2017
Initieel: 4 neerslagmeters
sinds 18 oktober 2011

21. Geografisch versiebeheer
• Een gebied met een bepaald ID kan in de tijd
geometrisch veranderen. → numerieke suffix
• Een gebieds-ID kan in de tijd hergebruikt worden
voor een ander gebied. → alfabetische suffix
• Foutieve ID in het verleden en onjuiste geometrie
overschrijven door recentere versie.
• Gebieds-representatieve tijdreeks alleen opsplitsen
als geometrische verandering significant is.

22. Toekenning tijdsafhankelijke gebied-ID’s
• Vergelijking ID’s en gebiedsgrenzen van maand tot maand
• Keuzeschema voor toekenning gebied-ID’s

23. Tijdsafhankelijke relaties
• Relaties tussen waterstandlocaties en kunstwerken
→ debietformules*
• Relaties tussen waterstandslocaties en gebieden
→ peilbesluit-evaluaties*
• Relaties tussen kunstwerken en gebieden
→ waterbalans-analyses*
* Voorzien van start- en einddatum !!!

24. • Tijdsafhankelijke peilgebieden

25. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (1)

26. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (1)

27. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (1)

28. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (1)

29. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (2)

30. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (2)

31. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (2)

32. Veranderingen sinds 28 juli 2014 (2)

34. Waarom alles tijdsafhankelijk
• Voor goede interpretatie van het gevoerde peilbeheer
in een bepaalde periode (zoals een calamiteit) is het
vereist de begrenzing van elk peilgebied te kennen
en te weten welke kunstwerken operationeel zijn.
• De geldigheid van relaties tussen meetpunten en
gebieden is van belang voor:
– peilbesluitevaluaties (gebiedsgemiddelde waterstand)
– herberekening van debieten bij kunstwerken
– waterbalansanalyses (gebiedssom van neerslag,
verdamping, aanvoer en afvoer)

35. Relatie gebieden en meetpunten in Delft-FEWS

36. Relatie gebieden en meetpunten in Delft-FEWS

37. Relatie gebieden en meetpunten in Delft-FEWS

38. Relatie gebieden en meetpunten in Delft-FEWS

39. Ken uw geschiedenis en leert ervan
• Geldigheid
– Afhandeling van schadeclaims vereist de geldende
geografische gegevens tijdens het schademoment.
• Beschikbaarheid
– Analyse hoe er ooit tijdens een vergelijkbare situatie in
het operationele waterbeheer gehandeld is, vereist dat
historische data snel en makkelijk raadpleegbaar zijn.
• Verantwoording
– Inzicht in maatregelen na evaluatie van calamiteiten
wordt mogelijk dankzij geografisch versiebeheer.

40. Aandachtspunten bij implementatie
• “Versioning” in ArcGIS is niet toereikend
• Check op consistentie in de tijd van gebieds-ID’s
• Verbeteren van fouten in vorige versies
• Wanneer is geometrische verandering significant
genoeg voor aanpassing van gebieds-ID?
• Hydrologisch of topologisch consistent?

41. Complex maar Toekomstbestendig
• Benieuwd naar een demonstratie ervan
in Delft-FEWS?
• Hulp nodig bij implementatie van tijdsafhankelijke
relaties en geografisch versiebeheer?
• Behoefte aan een voorbeeld-configuratie?
→ Neem contact met ons op!
Roger de Crook (HDSR) & Mattijn van Hoek (HKV)